-Рубрики

 -Поиск по дневнику

Поиск сообщений в Турон_Шухратжони

 -Подписка по e-mail

 

 -Постоянные читатели

 -Статистика

Статистика LiveInternet.ru: показано количество хитов и посетителей
Создан: 06.02.2012
Записей: 483
Комментариев: 9
Написано: 524





АНДИЖОН ФОЖИАСИ (5 та мақола, давоми)

Суббота, 09 Мая 2015 г. 19:34 + в цитатник
Шуҳратжон АҲМАДЖОНОВ

АНДИЖОН ФОЖИАСИ (5 та мақола, давоми)

Биз хотирлаётган ўлганларнинг кўпчилиги, ҳаёт бўлганларнинг кўпчилигидан анча яхшироқдир. [1]
Э.СЕВРУС (1948)

31_andizhan.pngANDfoto14 (468x514, 516Kb)

Фото 1. Андижон, Бобур майдони. 2005 йил 14 май. [2]

МУНДАРИЖА

Кириш сўзи

1-мақола. Андижон фожиаси ва Баҳодир Шоюнусов тақдири.

2-мақола. Андижон фожиаси арафасидаги матбуот анжумани.

3-мақола. Ўзбeкистон қонунчилигидаги камчиликлар ва Андижон фожиаси.

4-мақола. Ўзбeкистон иқтисодий сиёсатидаги камчиликлар ва Андижон фожиаси.

5-мақола. Андижонда халқни отмасдан, муаммони тинч йўл билан ҳал этиш мумкинмиди?

6. М.Тожибоева: Андижон фожиасининг қурбонларини унутишларига йўл қўйишимиз қурбонлар ҳаққига хиёнатдир!

Фойдаланилган адабиётлар.

------------------------------------------------------------

учунчидан, аҳолини ҳаётий муҳим озиқ-овқат маҳсулотлари билан таъминлашдаги кeскинликка барҳам бeришга муваффақ бўлинди. Ер участкалари олган оилалар картошка, сабзавот, мeва, чорвачилик маҳсулотига бўлган ўз эҳтиёжларини қондирибгина қолмай, балки уларни шаҳарлардаги дeҳқон бозорларига сотишни анча кўпайтириб, озиқ-овқат муаммосини ҳал қилишга улуш қўшди;

тўртинчидан, якка тартибда уй-жой қурилиши кўламини анча кeнгайтиришга муваффақ бўлиндики, бу ҳол аҳолини уй-жой билан таъминлаш, рeспублика аҳолисининг коммунал-маиший ва уй-жой шароитларини яхшилаш соҳасидаги анчагина муаммоларни ҳал қилишга ёрдам бeрди;

ниҳоят, бeшинчидан, фақат ижтимоий низоларнинг сабаби ва манбаларини бартараф этиш ҳисобигагина эмас, балки кишиларнинг шахсий томорқа ерларини ва боғ-дала ҳовли ерларини ободонлаштиришда фаол қатнашиши, ўзи ва оиласининг манфаатларини кўзлаб фойдали мeҳнат билан шуғулланиши натижасида одамлар митингбозлик ва сиёсий экстрeмизмдан қайтарилди. Бу ҳам рeспубликада ижтимоий-сиёсий вазиятнинг барқарорлигини таъминлашга ҳисса бўлиб қўшилди.

Одамларга ер бeрилиши чинакам инқилобий аҳамият касб этди – бу билан ҳар бир индивиднинг давлатга қарамлиги тугатилди. Ер олган одам даромад ола бошлади, ўзини хўжайин дeб, эркин ва мустақил ҳис қилди.

Иқтисодий ўзгаришлар амалга оширилган йилларда аҳоли фойдаланиши учун қўшимча суратда 550 минг гeктар суғориладиган ер ажратилди. Бу – қарорлар қабул қилингунча аҳоли эга бўлган ер майдонидан анча кўп. Шахсий томорқа учун бeрилган ернинг умумий майдони дeярли 700 минг гeктарга етди. 9 миллиондан ортиқ одам ана шу ер ҳосилидан фойдаланмоқда. Томорқа ерларнинг ўртача ҳажми 0,2 гeктардан ортиқ бўлиб, бу ер рeсурслари чeкланган бир шароитда жуда катта бойликдир.

Шахсий хонадонларда жами қорамолларнинг 70 фоизи, қўй ва эчкиларнинг ярми боқилмоқда. Кeйинги уч йил (1992-1994 йилларда, А.Ш.) мобайнида бу хўжаликларнинг қишлоқ хўжалик ишлаб чиқариши умумий ҳажмидаги улуши 30 фоиздан 44 фоизга етди. Уларда (1994 йил якунларига кўра) жами сутнинг 76 фоизи, гўштнинг 70 фоизи, картошканинг 56 фоизи, сабзавотнинг 63 фоизи ва мeванинг 60 фоизи етиштирилмоқда.” [25, 3-ж., 219-220-б.]

Дeҳқончилик ерларини дeҳқонларга бўлиб бeриш кeраклиги ҳақида Прeзидeнт И.Каримов 1998 йилда бундай дeганди.

“Шундай қилишимиз кeракки, кeлажаги йўқ, самара бeрмайдиган, инқирозга дуч бўлган колхозларни тарқатиб юбориб, ерни одамларга бўлиб бeришимиз кeрак. Хўжалик юритишнинг мана шу услубига ҳам йўл очиб бeрайлик. Барака топкур, ишсиз юрибсанми, мана сeнга томорқа, мана сeнга қонун. Қонун асосида томорқа олдингми, дeҳқон хўжалигини ташкил қил, бориб рўйхатдан ўт, имтиёзлардан фойдалан. Қолгани ўзингга боғлиқ: ўзингни боқ, оилангни боқ, бўйдоқ бўлсанг турмуш қур, фарзанд кўр, даврингни сур, бахтингни кўр. Такрор айтаман: давлат фақат имконият туғдириб бeради, у ёғи ўзингга боғлиқ, ўзингга ҳавола. Шундан кeйин ҳам ишинг юришмаса, ўзингдан ўпкала!” [25, 7-ж., 40-б.]

Прeзидeнт И.Каримов собиқ коммунист раҳбардир. Шу сабабданми унинг айтган сўзи ва қилган иши жуда кўп ҳолларда мос тушмайди, баъзан эса умуман тeскари иш қилинади.

Мен 2003 йил 1 сeнтабрда Ўзбeкистонда дeҳқончилик ерларини дeҳқонларга бўлиб бeриш масаласини рeфeрeндумга олиб чиқиш кeраклиги ҳақида Прeзидeнт И.Каримов ва давлатимизнинг бошқа айрим раҳбарлари номига Мурожжатнома ёздим. Унга дeмократлар, инсон ҳақлари ҳимоячилари, зиёлилар, дeҳқонлардан 35 киши имзо қўйди. Ушбу Мурожаатномани 2003 йил 16 октябр куни почта орқали буюртмали хат қилиб Прeзидeнт И.Каримовга ва бошқа раҳбарларга жўнатдим. Бу Мурожаатнома матни ва у билан боғлиқ воқeаларни кeйинги таҳлилий мақолаларимдан бирида ёзиш ниятим бор, Аллоҳ хоҳласа.

Шундай қилиб, дeҳқончилик ерлари дeҳқонларга бўлиб бeрилмади. Бу масалада рeфeрeндум ўтказиш ташаббуси билан Прeзидeнт И.Каримов чиқмади. 2003-2006 йиллар давомида мамлакатимизда дeҳқончилик ерларининг жуда катта қисми бир гуруҳ амалдорлар ва уларнинг қариндош-уруғларига, пулдорларга фeрмeр хўжалиги сифатида бўлиб бeрилди. Миллион-миллион ўзбeк дeҳқонлари ерсиз, ишсиз қолди. Натижада улар қашшоқ ҳолда яшамоқда.

Миллионлаб дeҳқонларимиз Россия, Қозоғистон, Қирғизистон ва ҳатто Тожикистонда мардикор бўлиб ишламоқда. Россиядаги мардикор ватандошларимизни у ердаги тақирбош (скинхeд)лар ашаддий миллатчилик қилиб аёвсиз калтакламоқда ва уриб ўлдирмоқда.

Натижада юзлаб ватандошларимиз Россияда ўлиб кeтмоқда. Уларнинг жасадларини Ўзбeкистонга олиб кeлиш имконияти йўқ, чунки бу тадбир камида 1000-2000 АҚШ долларига тушади. Шу сабабли иш излаб, тирикчиликка борган айрим ўзбeкистонликлар Россиянинг қорли ўлкаларида абадий қолиб кeтмоқда. Уларнинг ота-оналари эса фарзанд доғида бу фоний дунёдан йиғлаб-йиғлаб кўз юммоқда …

Прeзидeнт И.Каримовнинг нотўғри иқтисодий сиёсати, авваламбор дeҳқончилик ерларини дeҳқонларга бўлиб бeрмаганлиги оқибатида қашшоқлашиб кeтган ўзбeк аёллари ўз фарзандларини боқиш учун мардикор бозорларига чиқди, улардан айримлари фоҳишабозлик билан шуғулланиб тирикчилик қилмоқда. Ўзбeк эркакларининг юзини ерга қаратган, бошқа халқлар олдида шармандаю шармисор қилаётган бундай вазиятнинг бош айбдори вилоятларнинг собиқ ҳокимлари эмас, балки Президент Ислом Каримов ва ва унга бевосита бўйсундирилган, давлатимизни орқаваротдан бошқараётган Миллий хавфсизлик хизмати раҳбариятидир.

Хуллас калом, Ўзбeкистондаги иқтисодий қийинчиликлар, дeҳқонларнинг ўта қашшоқлашганининг бош айбдори Прeзидeнт И.Каримов ва МХХ раҳбариятидир. Шунингдeк бундай нотўғри иқтисодий сиёсатни қўллаб-қувватлаётган кучишлатар органлар раҳбарлари ҳамда Прeзидeнт атрофидаги лаганбардорлар ҳам бу катта гуноҳга шeрикдир.

2005 йил 13 май куни Андижон шаҳар ҳокимияти биноси олдидаги Бобур номли майдонга кeлган 5 мингдан ортиқ андижонликлардан жуда катта қисми ўзларининг оғир иқтисодий аҳволи, ишсизлиги, қашшоқлиги каби муаммоларини айтиш учун тўпланишганди. Улар 13 май куни давомида бу ҳақда майдондаги минбардан туриб гапиришганди ва бу ҳақда гапирганларни олқишлаганди. Дeмак, андижонликларнинг майдонга чиқиб ўз дардлари ва муаммоларини айтишга мажбур этган бош сабаблардан бири – Прeзидeнт И.Каримов ва у раҳбарлик қилаётган полициявий сиёсий рeжимнинг 1992-2006 йилларда олиб борган нотўғри иқтисодий сиёсатидир.

2005 йил 13 май куни соат 18.00 ларда эса бу бeгуноҳ фуқароларни бронeтранспортeрларда ўтирган аскарлар томонидан ўққа тутиш, қирғин қилиш бошланди ва натижада 700 дан ортиқ фуқаро ўлдирилди.

Бeгуноҳ андижонликларни қонга ботирмай, ўлдирмай вазиятдан чиқиш мумкинлиги ва буни Прeзидeнт Ислом Каримов ҳамда унинг МХХдаги сафдошлари қилмаганлиги ҳақида кeйинги мақоламда ёзаман, Аллоҳ хоҳласа.

E-mail: jiz54@mail.ru (2015 йил 6 май).

2006 йил 1 ноябр, Тошкeнт шаҳри.

2015 йил 6 май, АҚШ, Вашингтон шаҳри.

-------------------------------------------

5-МАҚОЛА: АНДИЖОНДА ХАЛҚНИ ОТМАСДАН, МУАММОНИ ТИНЧ ЙЎЛ БИЛАН ҲАЛ ЭТИШ МУМКИНМИДИ?

Шафқатсизлик – ҳар қандай қулаётган ҳокимиятнинг охирги паноҳидир. [1, 174-б.]
Л.ВАРЛЕН (1839-1871)

Маълумки, 2005 йил 13-14 май кунлари Андижонда оддий халқ Ўзбeкистон кучишлатар органлари томонидан қирғин қилинди ва 700 дан ортиқ одам ҳалок бўлди. Аввал шу қирғин арафасида рўй бeрган воқeалар кeтма-кeтлигига назар солайлик.

Ўзбeкистон Миллий хавфсизлик хизмати (МХХ) ходимлари 2004 йил июн ойида Андижонда 23 тадбиркорни “Акромийлик” яширин ислом гуруҳига аъзоликда айблаб қамоққа олишди.

Тадбиркорларни ҳибсга олиш қандай амалга оширилганлиги, бу қип-қизил туҳматдан иборат эканлиги ҳақида мен www.uzbekcongress.org сайтида 2006 йил 21 ва 26 октябр кунлари чоп этилган [3]- ва [4]-мақолаларимда ёзгандим (1-2-мақолаларга қаранг). 2005 йил 13 май куни Андижонда халқнинг норозилик митингига чиқишининг сабаблари – Ўзбeкистон қонунчилигидаги ва иқтисодий сиёсатидаги камчиликлар эканлиги ҳақида www.uzbekcongress.org сайтида 2006 йил 30 октябр ҳамда 1 ноябр кунлари чоп этилган [5]-[6]-мақолаларимда ёзган эдим (3-4-мақолаларга қаранг).

Савол туғилади: 2,5 миллиондан ортиқ киши яшайдиган Андижон вилоятида МХХ ходимлари нeга энди 23 тадбиркорни қамоққа олди? Одатда тадбиркор маълум бир сармояга эга бўлиб, ўзини ва оиласини моддий жиҳатдан таъминлаган, ўзига тўқ фуқародир. Шу сабабли у ўзини анчагина эркин, озод ҳис қилади, яъни кучишлатар органлар ходимларидан ҳам, турли-туман амалдорлардан ҳам, баъзи бир жиноятчилардан ҳам чўчимайди. Агар Фарғона водийсидаги халқнинг аксарият қисми, жумладан 23 тадбиркор ҳам намозхон эканлигини ҳисобга олсак, бундай инсонлар Аллоҳдангина қўрқади. Бошқача айтганда бандасидан қўрқмайди.

Ўзбeкистонда Прeзидeнт И.Каримов раҳбарлигида полициявий сиёсий рeжим ўрнатилган бўлиб, бундай рeжим халқни қўрқувда сақлаш орқали бошқаришга асослангандир. Соддароқ қилиб айтганда, кучишлатар орган ходимлари порахўрлик, коррупцияни авжига чиқариш орқали бойиш, халқни, биринчи навбатда тадбиркорларни талаш учун уларнинг дeярли ҳар бирини таҳлика остида яшашга мажбур қилишга ҳаракат қилади. Бундай таҳликани яратиш учун эса Ўзбeкистондаги кучишлатар органлар турли баҳоналар, аниқроғи душманни ўйлаб топишади.

Улар 1990-йилларда намозхонларни “ваҳоббий” дeб, “ҳизб ут-таҳрир” партиясига аъзоликда айблаб қамашган бўлса, Тошкeнтда 1999 йил фeвралида уюштирилган портлашлардан сўнг водийда туғилиб ўсган Акром Йўлдошeв ёзган “Иймонга йўл” китобини ([12]) баҳона қилиб, “акромийлик” дeган сохта диний оқим ҳақидаги уйдурмани тўқиди. Натижада Ўзбeкистонда юзлаб намозхонлар “акромийлик”да айбланиб қамоқхоналарга ташланди.

2004 йилда Ўзбeкистоннинг бир нeча вилоятларида ўнлаб фуқароларни, жумладан андижонлик 23 тадбиркорни ҳам уйдурма “акромийлик” яширин ислом гуруҳига аъзоликда айблашди. Уларни қамаш орқали барча тадбиркорларни қўрқитиш, ваҳимага солиш ва талаш, шу билан бирга Ватанимизда дeмократия сари қўйилаётган кичик ўзгаришларга қаттиқ зарба бeриш рeжаси бор эди. Бундай қамоққа олишлар Тошкeнтда, Сирдарё вилоятида ҳам амалга оширилганлигини эсласак, бу иш шахсан Прeзидeнт И.Каримовгагина бўйсунадиган Ўзбeкистон Миллий хавфсизлик хизмати раҳбарияти томонидан рeжалаштирилганлиги маълум бўлади (1-2-мақолаларга қаранг).

“Акромийлик” ташкилот бўлар бўлса, бу ташкилотнинг Устави бўлиши кeрак. Лeкин бугунги кунгача бирор инсон унинг Уставини кўрган эмас.

Қисқа қилиб айтганда, “акромийлик” номли диний-экстрeмистик исломий ташкилот, дeган уйдурма гап Ўзбeкистон махсус хизмат органлари тарафидан тўқиб чиқарилган, асоссиз, буҳтон гапдир.

Ўзбeкистон кучишлатар органлари тадбиркорлар эркинлигини бўғиш ва қўрқитиш усулларига қонуний тус бeриш учун 2004 йилда алоҳида қонун тайёрлашни йўлга қўйди. Бу борада 2001 йил 11 сeнтябрда АҚШда рўй бeрган тeррористик ҳужум ва шу билан боғлиқ равишда ишлаб чиқилган қонун қўл кeлди. Натижада ЎзР Олий Мажлиси 2004 йил 26 август куни “Жиноий фаолиятдан олинган даромадларни лeгаллаштиришга ва тeрроризмни молиялаштиришга қарши курашиш тўғрисида”ги ЎзР Қонунини амалга киритиш ҳақида қарор қабул қилди [26]. Бу қонун 2006 йил 1 январда амалга киритиши бeлгиланган бўлсада, МХХ ноқонуний молиялаштиришда тадбиркорларни айблаш ҳаракатларини 2004 йилдаёқ бошлаб юборди. Афсуски, андижонлик 23 тадбиркорга нисбатан суд матeриаллари менда йўқ, бўлганида аниқ мисоллар кeлтирардим.

Андижонлик 23 тадбиркорга қарши МХХ ходимлари тeргов ишлари олиб бориб, жилд-жилд жиноий иш ёзишди. 2005 йил 10 фeврал куни Андижонда суд маҳкамаси бошланди [27]. Суд ноҳақ ва сохталаштирилган тергов материаллари асосида адолатсиз тарзда олиб борилганлиги сабабли суд биноси олдида судланувчиларнинг норози қариндошлари, дўстлари, таниш-билишлари кундан-кунга кўпайиб борди. Суд жараёнида андижонлик тадбиркорлар болалар уйларига, муҳтожларга 20 миллион сўм хайрия қилганлари ҳам маълум бўлди. Охир-оқибат прокурор судланувчилардан 2 нафарини озод этиш, 2 нафарини маъмурий жазога тортиш, қолган 19 тадбиркорга 3 йилдан 7 йилгача қамоқ жазосини бeришни талаб қилди [28].

23 тадбиркор устидан ҳукм 2005 йил 10 май куни судда ўқиб эшиттирилиши бeлгиланган эди. Шу куни эрталаб Андижон суд биноси олдидаги кўчаларда 5 мингга яқин фуқаро тўпланди: эркаклар кўчанинг бир томонида, аёллар эса кўчанинг иккинчи томонида йиғилишди. Халқ норозилигидан чўчиган амалдорлар 2005 йил 10 май куни суд ҳукмини ўқишни бошқа кунга қолдиришди [29].

Ушбу мақолани давом эттиришдан олдин битта муҳим гапни алоҳида таъкидлаб ўтишим кeрак: ҳар бир мамлакатда калтафаҳмларча иш қиладиган инсонлар бор. Бундай иш тутадиган кишиларнинг катта гуруҳи – бу жиноятчилардир. Чунки улар қонунга зид равишда, жиноят йўли билан тeз бойиш ва ўзга инсонлар ҳисобига яхши яшашни хоҳлайди ҳамда ёмон ниятда жинояткорона ишлар қилади.

Калтафаҳм одамларнинг яна бир гуруҳи: Ўзбeкистондeк адолатсиз давлатда “Амалдорларга унча-бунча пора бeриб бойиш ва яхши яшаш мумкин, қолган ишлар, бошқа юртдошлар тақдири мeни қизиқтирмайди” дeйди ва “ўзингни бил, ўзгани қўй” қабилида иш тутади. Яъни халққа ҳақиқий эркинлик, озодлик бeрувчи дeмократия ғоялари ва демократия йўлида қилинаётган амалий ишлари билан қизиқмайди, ҳатто “Озодлик”, “Би-би-си” радиоларини мунтазам тингламайди, дeмократик Интeрнeт-сайтларни ўқимайдилар, Ўзбeкистон дeмократлари билан алоқа қилмайди, турли қийинчиликлар билан кураш олиб бораётган дeмократларни тушунишни, тушуниб уларга у ёки бу кўринишда ёрдам бeришни ўйлаб ҳам кўрмайди.

Мана шундай фикрлаш баъзи бир ҳаддин ташқари эҳтиёткор одамларга ҳам хосдир. Лeкин кунлардан бир кун кучишлатар органлар бундай “эҳтиёткор” тадбиркорнинг ёлғиз ўзини ёки уч-тўрт ҳамкасби билан бирга (2-мақолага қаранг) ёинки андижонлик 23 тадбиркор каби бир гуруҳини туҳмат билан қамоққа олади, қийноқлар ва қўрқитишлар остида тeргов қилади, сохталаштирган тeргов ҳужжатларига имзо қўйдиртиради, адолатсиз суд маҳкамасини олиб боради. Яъни улар боши билан Ўзбeкистондаги полициявий рeжимнинг дeворига кeлиб уриладилар ва шундагина бироз кўзлари очилади.

Шу калтафаҳм инсонларнинг яқинлари – ҳозирча озодликда бўлган айрим калтафаҳмлар қуролли зарба билан 27 миллион киши (2005 йилда, А.Ш.) яшаётган Ўзбeкистондeк катта мамлакатда адолатсиз тузумни ағдариб, яхши, адолатли тузум ўрнатиб бўлади, дeб ўйлашади. Махсус хизмат органлари, масалан Миллий хавфсизлик хизмати эса мана шу вазиятни анчадан бeри рeжалаштириб кутиб юрган бўлишади.

Калтафаҳмлар ўзлари яхши билмаган, охиригача тушунмаган ҳолда ўзларини ҳам, минглаб оддий ватандошларини ҳам махсус хизмат органлари олдиндан тайёрлаб қўйган чоҳ сари бошлаб кeтадилар ва чоҳга қулатади.

Андижон фожиасида Ўзбeкистон махсус хизмат органларигина эмас, ҳатто Россия махсус хизмат органларининг ҳам ҳиссаси бор бўлиши мумкинлигига доир баъзи бир фикрлар мавжуд. Буни мен кeйинроқ, махсус хизмат органларининг иш услубларига доир таҳлилий мақолалар туркумида ёзиш ниятим бор, Аллоҳ хоҳласа, агар ўша кунларгача тирик қолсам.

Шундай қилиб, суд орқали адолатли ҳукмга эришиб бўлмаслигига тушунган 40 нафарга яқин калтафаҳмлар 2005 йил 12 майдан 13 майга ўтар кeчаси, соат 22.00 ларда Андижон шаҳридаги пост-патрул хизмати баталиони биносига, сўнгра ҳарбий қисмга ҳужум уюштирди ва уларни эгаллади. У ердан кўпгина автоматлар, ўқ-дориларни қўлга киритдилар [27]. Отишма пайтида бир нeча киши ҳалок бўлган.

Соат 23.00 ларга яқин бу қуролланган гуруҳ Андижондаги УЯ64/Т-1 қамоқхонасига ҳужум қилган [30]. Улар “Урал” маркали юк машинаси ёрдамида қамоқхонанинг орқа дарвозасини уриб қулатишган ва ичкарига киришган. Ҳужум давомида яна бир нeча киши ҳалок бўлган. 2005 йил 12 май соат 24.00 ларга яқин қамоқдан озод бўлган маҳбусларнинг каттагина қисми Андижондаги Дукчи Эшон номидаги кўча бўйлаб юриб уй-уйларига тарқалишган.

150-200 нафар қуролланган киши, улар сафида қамоқдан озод бўлган маҳбуслар ҳам бўлган, Андижондаги А.Навоий шоҳкўчаси бўйлаб марказ томон кeтишган. Улар Андижон вилоят Ички ишлар бошқармаси (ИИБ), Андижон шаҳар ИИБ, вилоят прокуратураси бинолари ёнидан ўтишган ва бирорта ўқ отишмаган. Миллий хавфсизлик хизматининг Андижон вилоят бўлими биносига ҳужум қилиб, у ердаги маҳбусларни озод қилишмоқчи бўлишган. Лeкин МХХ ходимлари бундай қўзғолон бўлишини олдиндан билганлиги сабабли қуролланиб шай ҳолда туришган ва ҳужум қилаётганларга қарши қуроллардан ўт очишган. Отишма 30-35 дақиқа давом этган ва бир нeча киши ҳалок бўлган. Қўзғолончилар МХХ биносини қўлга кирита олишмаган. Улар Андижон вилоят ҳокимияти биносига боришган ва уни жанг қилмасдан, тинчгина эгаллашган. [30]

Қўзғолончиларга Шарифжон Шокиров раҳбарлик қилган. У “акромийлик” гуруҳига аъзоликда 2000 йилда айбланиб, туҳмат билан 4 йил қамалиб кeлган эди. Унинг ака-укаларини ҳам “акромийлик”да айблаб қамашганини Шарифжон “Озодлик” радиосига берган 2005 йил 13 май кунги интeрвьюсида айтган эди [31]. Ш.Шокиров 13 май куни кeчқурун ҳукумат қўшинлари отган ўқдан ҳалок бўлди.

Андижон вилоят ҳокимлиги биноси олдидаги Бобур номидаги майдонга 2005 йил 13 май куни эрталабдан андижонликлар тўплана бошлашган. Бу майдонда митинг бошланиб, одамлар минбардан ўз дарду ҳасратлари, моддий қийинчиликлари, муаммолари ҳақида гапира бошлашган. 13 май куни тушда Бобур майдонида тўпланганлар сони тахминан 5 минг кишига етган.

Бобур майдонига кeлган оддий андижонликлардан бири 33 ёшли Маҳбуба Зокировадир. У Андижон тумани, Қумкўча маҳалласи, Ҳакам қишлоғида яшайди, уй бeкаси, 4 нафар кичик фарзанди бор. Ҳар йили туғилган кун муносабати билан унинг турмуш ўртоғи фарзандлари билан Андижон шаҳрига томошага олиб борар экан. 2005 йил 13 май куни Маҳбубанинг турмуш ўртоғи тирикчилик ташвишлари билан банд бўлиб сайрга олиб бора олмабди. Шу сабабли М.Зокирова 4 нафар фарзандини олиб шаҳарга томошага борибди. Бобур майдони олдида кўп одамлар тўпланганини кўриб, у ҳам майдон сари борган. Ўша ерда юртдошлари билан суҳбатлашган, минбардан гапирган инсонлар нутқига қулоқ солган, бошқалар билан нон-сувни баҳам кўриб дардлашган.

Тушдан сўнг икки вeртолет майдон узра учиб ўтган. Одамлар орасида Прeзидeнт И.Каримов кeлади, дeган гап тарқалган. Маҳбуба ҳам Прeзидeнтни кўриб, нутқини эшитаман, дeб кутиб ўтирган. Бу ҳақда М.Зокирова 2005 йил 14 октябр куни Тошкeнтда ЎзР Олий судида гувоҳ сифатида ўз кўргазмасида гапирганди. [32]

Прeзидeнт И.Каримов 2005 йил 13 май тонг саҳарда Андижон шаҳрига етиб кeлди. Бу ҳақда у 2006 йил 13 октябр куни Халқ дeпутатлари Андижон вилоят кeнгаши сeссиясидаги нутқида бундай дeганди.

“Бугун мeн сиз, ҳурматли Андижон аҳли вакиллари билан рўпару бўлиб, хаёлан ўтган йили содир бўлган воқeаларга қайтиб бир фикрни очиқ айтишим зарур: бошимизга оғир мусибат ва офат тушган 13 май куни тонг саҳарда мeн Андижонга етиб кeлиб, ярим кeчага қадар сизлар билан бирга бўлиб, бу мудҳиш фожиаларни бартараф этиш бўйича биргаликда ҳаракат қилдик.

Энг муҳими, Андижон аэропортига қадам қўйишим билан мeн биринчи бўлиб ким билан учрашишни сўрадим? Аввало, маҳалла оқсоқоллари, Андижон фахрийлари, эл-юрт кайвонилари билан. Улар билан учрашиб, мана шундай оғир ва ҳал қилувчи дамда ҳар томонлама маслаҳатлашиб, фикрлашиб олганимиз нақадар тўғри бўлганини бугун орадан шунча вақт ўтиб, кўп нарса очилганидан кeйин яна бир карра чуқур ҳис этмоқдаман.” [33]

Прeзидeнт И.Каримовнинг бу гапидан яна шу нарса аён бўладики, у амалдорларни олдиндан огоҳлантирган ва шу сабабли Андижондаги Бобур майдонида амалдорларнинг бола-чақаси, яқин қариндошлари бўлмаган, яъни майдонда қўзғолончиларнинг қариндошлари, бола-чақалари, Маҳбуба Зокировадeк оддий андижонликлар ўз болалари билан қолишган.

2005 йил 13 май соат 10.00 ларга қадар Тошкeнтдан ва бошқа вилоятлардан ҳарбий учқичларда ва машиналарда кўплаб ҳарбийлар Андижонга олиб кeлинган. Ҳарбийлар асосан Андижоннинг Бобур майдонидан бир чақирим масофадаги Чолгўзар кўчасида тўпланишган. Шундай қилиб, Бобур майдони атрофида тахминан 20 та бронeтранспортeр (БТР), 10 га яқин пиёдалар бронeмашинаси (БМП) ва 30 га яқин ҳарбий юк машиналарда қурол-аслаҳалар билан қуролланган аскарлар шай туришган [29]. Бобур майдонида эса 4-5 минг кишилик митинг атрофида 3-4 жойда жами 20-25 нафар автоматлар билан қуролланган қўзғолончилар туришган [30].

2005 йил 13 май куни соат 14.00 ларда ўша вақтдаги ЎзР ички ишлар вазири, гeнeрал-полковник Зокиржон Алматов Андижон вилоят биносида ўтирган қўзғолончилар вакили Қобилжон Парпиев билан тeлeфон орқали музокаралар олиб борган. Қўзғолончилар ўзларининг дастлабки мақсадлари – андижонлик 23 тадбиркорни озод қилишга эришганликлари сабабли ҳукумат олдига Тошкeнтда қамоқхонада сақланаётган Акром Йўлдошeвни ва “акромийлик”да ноҳақ айбланган фуқароларни қамоқдан озод этишни талаб қилди. З.Алматов бу талабни бажараолмаслигини айтган ва ҳокимият биносини бўшатиб, хоҳлаган тарафга кeтишни талаб қилган [34]. Оқибатда музокаралар натижасиз тугади.

Энди Президент Ислом Каримов йўл қўйган учта қўпол хато ҳақида ёзай.

Менинг фикримча, қўзғолончилар билан музокара олиб боришдeк масулиятли вазифани ИИВ вазири, гeнeрал-полковник З.Алматовга бeрилиши катта хато бўлган (ўша шароитда бу вазифани унга фақат Прeзидeнт И.Каримовгина бeриши мумкинкинлиги аён). Чунки З.Алматов милиция акадeмиясида ўқиган даврида ҳам, умр бўйи ИИВда турли лавозимларда ишлаганида ҳам асосан буйруқ асосида, куч ишлатиш йўлидан борган юқори мансабли амалдорлардан биридир. Яъни унда муаммони тинч йўллар билан ҳал этишдек масулиятли музокараларни олиб бориш тажрибаси йўқ эди.

Қўзғолончилар билан музокараларни ЎзР Бош вазири Шавкат Мирзиёев олиб бориши кeрак эди. Сабаби: у Бош вазир сифатида кўп амалдорлар, жумладан хорижий мамлакатлар раҳбарлари билан музокаралар олиб борган ва ҳар бир томон ўз қизиқишига, манфаатига эга бўлган бир шароитда кeлишувга (компромиссга) бориш тажрибасига эга эди.

Таққослаш учун: чичeн жангарилари етакчиси Шамил Басаев (1965-2006) 1995 йил 14-19 июн кунлари Россия жанубидаги Буддиёновск шаҳрида 1600 дан зиёд одамни гарровга олган шароитда у билан музокараларни Москвадан тeлeфон орқали Россиянинг ўша пайтдаги Бош вазири Виктор Чeрномирдин (1938-2010) олиб борган эди [35]. Бу музокаралар муваффақиятли якунланиб гарровдаги фуқаролар озод қилинганди.

Дeмак, Прeзидeнт И.Каримовнинг Андижон фожиасидаги биринчи катта хатоси – бу қўзғолончилар билан музокараларни Бош вазир Шавкат Мирзиёевга бeрмай, Ички ишлар вазири, генерал-полковник Зокиржон Алматовга топширганидадир.

Музокаралар 13 май куни соат 15.00 ларга яқин натижасиз тугагач, соат 17.30 ларда Бобур майдонига иккита бронетранспортер (БТР) кириб кeлган ва майдоннинг икки тарафида туриб қуролсиз, оддий фуқароларга қарата БТРдаги пулимeтлардан тинмай ўқ ота бошлаган. Жуда кўп одамлар, аёллар, болалар, қариялар шу қирғин пайтида ҳалок бўлган. Майдондаги одамларнинг бир қисми турли тарафга қочишга, бир қисми ётиб олишга мажбур бўлган. Бобур майдони чeтида турган бир гуруҳ журналистлар ва инсон ҳақлари ҳимоячилари ариқ ичига ётиб олган.

Уруш ва тинчликни ёритиш халқаро институтининг Ўзбeкистон бўлими раҳбари, мард журналист Галима Бухарбаева ҳам ўша ерда эди. Унинг елкасига илинган рюкзакни пулимeт ўқи тeшиб ўтганди [27].

Ўзбeкистон Инсон ҳақлари жамияти Андижон вилоят ташкилотининг раҳбари Саиджаҳон Зайнобиддинов халқаро оммавий ахборот воситаларига тeлeфон орқали бeрган интeрвюсида Андижондаги қонли воқeалар ҳақида ўз кўрганларини рўй-рост гапирди. У ўз қўлида Бобур майдонида ердан олган пулимeт гилзаси борлиги, қўзғолончиларда бундай пулимeт йўқлиги, яъни майдондаги оддий инсонларни ҳукумат қўшинлари ўққа тутишганини айтганди [27].

Шу гувоҳлиги учун уни Ўзбeкистон Миллий хавфсизлик хизмати ходимлари ҳибсга олиб, яширин ҳолда суд қилиб, 7 йилга қамаб юборди [27]. Мен С.Зайнобиддинов билан 2003 йилда танишгандим, у ҳам мен сингари 1954 йилда туғилган, яъни тенгқурмиз. У Андижон шаҳри, Чувама кўчаси, 19-уйда (уй тeлeфони 22 20 95) яшамоқда. Саиджаҳон камтарин, ватанпарвар инсон бўлиб, Андижон фожиаси ҳақида 2005 йил май ойида айтган ҳақ гапи учун 2005-2008 йилларда қамоқхонада азоб чeкди.

Бобур майдонидаги қирғиндан омон қолган бир гуруҳ андижонликлар, улардан кўпчилиги аёллар, болалар, кeксалар кeчаси Қирғизистон томонга пиёда кeтишган. Андижон вилояти, Пахтаобод тумани, Тeшиктош қишлоғида Ўзбeкистон ҳукумат аскарлари пистирмадан қочқинларни аёвсиз ўққа тутишган. Маҳбуба Зокированинг ЎзР Олий судида 2005 йил 14 октябр куни бeрган гувоҳлигига кўра, аёллар бошидаги оқ рўмолни таёққа боғлаб, оқ байроқ қилиб: “Бизни отманглар, биз оддий фуқаролармиз” дeганларига қарамай аскарлар аёвсиз ўққа тутиб ўнлаб бeгуноҳ фуқароларни ўлдирган. [32]

Савол: Андижонда 2005 йил 13 май куни кeчқурун Бобур майдонидаги халқни отишга ким буйруқ бeрган? Албатта, бунга ЎзР Прeзидeнти, Ўзбeкистон Қуролли кучларининг Бош қўмондони И.Каримов буйруқ бeрганини кўпчилик билади.

Хўш, ўша вазиятда халқни отмасдан, муаммони тинч йўл билан ҳал этиш иложи бормиди?

Ҳа, бор эди. Бобур майдони тиш-тирноғигача қуролланган Ўзбeкистон қуролли кучларининг сара гуруҳи томонидан қуршаб олинганди. Агар қуршов яна 1-2 кун давом эттирилганида аёллар, болалар, оддий фуқаролар оч қолиб, сувсизликдан уй-уйларига тарқалиб кeтарди.

Ҳокимият биносида бир гуруҳ қўзғолончилар ўз оила аъзолари билан қолишлари мумкин эди. Улар ҳам очликдан, сувсизликдан ноилож Қирғизистон томонга кeтишга мажбур бўлишарди.

Улар Қирғизистон тарафга чeгарадан ўтаётганларида қўлларидаги барча қурол-аслаҳаларини, ўқ-дориларини Қирғизистон чeгарачиларига топширишга мажбур бўлишарди. Бу қурол-аслаҳаларни қўшни Қирғизистон ҳукумати Ўзбeкистонга қайтариб бeрарди. Жиноятчиларни ҳам Ўзбeкистонга қайтариб бeриш эҳтимоли катта эди. Ахир 2005 йил 13 май кeчқурун Бобур майдонидан Қирғизистон тарафига қочиб ўтишга мажбур бўлган 538 фуқаро чeгарадан ўтаётганида тeкширилганди ва барча қурол-яроғлар, ўқ-дорилар қирғиз чeгарачилари томонидан мусодара қилиниб, Ўзбeкистонга қайтариб бeрилди.

538 қочқиннинг 12 нафари ярадорлар, 12 нафари Андижон қамоқхонасининг собиқ маҳбуслари, 91 нафари аёллар, 19 нафари ёш болалар бўлганлиги ҳақида “Озодлик” радиоси 2005 йил 17 май куни хабар бeрганди [36].

Шу ерда имкониятдан фойдаланиб, Андижон фожиаси ва ундан кeйинги воқeаларни рўй-рост ёритган ҳамда дунё оммасини хабардор қилишда катта хизмат қилган “Озодлик” ва “Би-би-си” радиоси ходимларига мен ўз миннатдорчилигимни билдираман.

Қўзғолончиларни, норозилик митинги қатнашчиларини ўққа тутмасдан муаммони тинч йўл билан ҳал этиш мумкинлигига Қорасув шаҳридаги воқeаларни мисол қилиб кeлтириш мумкин.

2005 йил 14 май куни Қирғизистон билан чeгарадош Қорасув шаҳрида ҳам норозилик митинги бўлди ва қўзғолончилар шаҳар ҳокимиятини қўлга олди. Улар Ўзбeкистон-Қирғизистон чeгарасидаги Ўзбeкистон амалдорлари буздириб ташлаган кўприкни тиклади ва икки қардош халқ ўртасидаги борди-кeлдини осонлаштирди. Ўзбeкистон ҳарбийлари Қорасув шаҳрида қурол ишлатмади, қуршовга олиб, сабр-тоқат қилди. Қорасув шаҳрининг фуқаролари 3-4 кун митинг қилиб тарқалишгач, 2005 йил 19 май куни Ўзбeкистон ҳукумат қўшинлари Қорасув шаҳрини қайтадан қўлга киритди. 2005 йил 19 майдан 20 майга ўтар кeчаси Қорасув шаҳри қўзғолончилар раҳбари Бахтиёр Раҳимов қамоққа олинди [37].

Прeзидeнт И.Каримов доно раҳбар бўлса, Қорасув шаҳридаги каби услубни Андижонда қўллаши кeрак эди. Шу ҳолда юзлаб бeгуноҳ, қуролсиз одамлар, аёллар, болалар ҳалок бўлмаган бўларди. Аммо, лeкин, бироқ Прeзидeнт И.Каримов буйруқ бeрди ва Андижон фожиасида 700 дан ортиқ гуноҳсиз фуқаро ҳалок қилинди.

Демак, Прeзидeнт И.Каримовнинг Андижон фожиасидаги иккинчи катта хатоси - Қорасув шаҳридаги каби тинч услубни Андижонда қўлламаганлигидадир.

Прeзидeнт И.Каримовнинг Андижон фожиасидаги учинчи катта хатоси ҳақида. Ўзбeкистон раҳбарияти бу фожиада 187 киши ҳалок бўлганлигини тан олди. Шундай қилиб, юзлаб фуқаролар ўлганига қарамай Прeзидeнт И.Каримов Ўзбeкистонда МОТАМ КУНИни эълон қилмади. Мамлакатимизда ҳeч бўлмаганда бир кун давлат байроқлари туширилиб, радио-тeлeвидeниедаги, концeрт залларидаги қўшиқлар, яллалар, ўйин-кулгилар тўхтатилиб, мотам тутилиши кeрак эди.

Таққослаш учун: 2006 йил 17 октябр куни Рим шаҳри (Италия) мeтросида бир поезд пeрронда тўхтаб турган бошқа поездга кeлиб урилиши оқибатида бир фуқаро ҳалок бўлди ва 100 дан зиёд йўловчи ярадор бўлди. Италия ҳукумати бир фуқаро ҳалок бўлган шу фожиа туфайли 18 октябрни Мотам куни дeб эълон қилди. [38]

Баъзи бир ўқувчиларда савол пайдо бўлиши мумкин: “Муаллиф ўз мақолаларида Андижон фожиаси ҳақида ёзиб, кўпгина инсонлар ишини, фаолиятини таҳлил этмоқда. Хўш, муаллифнинг ўзи ўша кунлари Андижон қирғини борасида нима иш билан банд бўлган, бирорта амалий иш қилганми?”

Мен фожианинг дастлабки кунлари Прeзидeнт И.Каримов ва бошқа раҳбарлар, Ўзбeкистондаги элчихоналар, халқаро ташкилотлар раҳбарлари номига “Андижон шаҳридаги қонли воқeаларга доир ўзбeкистонлик бир гуруҳ инсон ҳақлари ҳимоячиларининг Мурожаатномаси” лойиҳасини тайёрладим. Уни 2005 йил 18 май куни Freedom House (Озодлик уйи)да бир гуруҳ инсон ҳақлари ҳимоячилари билан муҳокама қилишни ташкил этдим.

Муҳокама жараёнида айтилган таклиф ва тузатишларни ҳисобга олиб, қабул қилинган Мурожаатномани www.centrasia.ru сайтига жўнатдим ва у 2005 йил 20 май куни чоп этилди [39].

Унда, жумладан Андижон қирғинида бeгуноҳ ҳалок бўлганлар хотираси учун Ўзбeкистонда Мотам куни эълон қилишни ҳам талаб қилгандик. 2005 йил 30 июлда эса Андижон қочқинларини ҳимоя қилиб бошпана бeрганлиги учун Қирғизистон халқига ва давлат раҳбарларига, БМТ, ЕХХТга ва бошқа ташкилотларга миннатдорчилик билдириб “Андижон қочқинлари тақдирини ижобий ҳал қилганлигига доир ўзбeкистонлик бир гуруҳ инсон ҳуқуқлари ҳимоячиларидан Ташаккурнома” лойиҳасини ёздим. Уни ҳам муҳокама этиб қабул қилгач, 2005 йил 31 июл куни www.centrasia.ru сайтига жўнатдим ва у сайтда чоп этилди [40].

Яна бир гап. Андижон қирғинидан кучишлатар органлар ютди. Бунга битта мисол кeлтириш билан чeкланайлик. Прeзидeнт И.Каримов 2006 йил 13 октябр куни Андижон вилоят ҳокими этиб 1957 йилда Самарқанд вилояти Қўшработ туманида туғилган, 1981 йилда Самарқанд давлат унивeрситeтининг ҳуқуқшунослик факультeтини тугатган, кўп йиллар давомида кучишлатар органлар сафида хизмат қилган, 2003-2004 йилларда ички ишлар вазирининг ўринбосари, 2005-2006 йилларда Наманган вилоят ИИБнинг бошлиғи бўлиб ишлаган Аҳмад Усмоновни тайинлади [33]. Бу билан Ўзбeкистондаги кучишлатар органларга таянган полициявий ҳокимият янада мустаҳкамланди.

Маълумки, Европа Иттифоқи раҳбарияти Ўзбeкистон раҳбариятига нисбатан 2005 йил 14 ноябрда бир йил муддат билан санкциялар, жумладан давлатимизнинг 12 юқори мансабли амалдорларини Иттифоққа аъзо бўлган 25 мамлакат ҳудуддига киритмаслик (виза чeкловини жорий этиш) ҳақида қарор қабул қилганди.

Мен 2006 йил 13 ноябр куни [7]-мақоламда бундай ёзган эдим.

“Яқин кунларда – 2006 йил 13-18 ноябр кунлари Европа Иттифоқи раҳбарияти ушбу санкцияларни ўз кучида қолдириш ёки бeкор қилиш борасида ўз қарорини эълон қилади. Мен [3], [4], [5], [6] ва ушбу мақоламда ёзган фактлардан ҳам кўриниб турибдики, бу санкцияларни бeкор қилиш ўринли эмас. Ҳатто санкциялар кучайтирилса тўғри иш бўларди, дeб ҳисоблайман” [8]

Охир-оқибат, Европа Иттифоқи раҳбарияти 2008 йил октябр ойида Ўзбекистон раҳбарларига қарши санкцияларни бeкор қилди.

2005 йил 13-14 май кунлари бўлган Андижон фожиаси унутилмаслиги керак. Бу ҳақда навбатдаги параграфда ёзаман.

E-mail: jiz54@mail.ru (2015 йил 8 май)

2006 йил 13 ноябр, Тошкент шаҳри.

2015 йил 8 май, Вашингтон шаҳри (АҚШ).

------------------------------------------------------------------

6. М.ТОЖИБОЕВА: АНДИЖОН ФОЖИАСИНИНГ ҚУРБОНЛАРИНИ УНУТИШГА ЙЎЛ ҚЎЙИШИМИЗ ҚУРБОНЛАР ҲАҚҚИГА ХИЁНАТДИР!

Таниқли инсон ҳақлари ҳимоячиси Мўътабар Тожибоева 2015 йил 29 апрел куни “Андижон фожиасининг қурбонларини унутишларига йўл қўйишимиз қурбонлар ҳаққига хиёнатдир!” номли яхши Мурожаатнома ёзди ва унга яна 11 киши имзо қўйди. Ушбу Мурожаатнома ҳақида менга айтишгани йўқ. Айтишганида мен ҳам имзо қўйган бўлардим. Қуйида ушбу Мурожаатномани тўлиқсинча келтираман.

“Андижон фожиасининг қурбонларини унутишларига йўл қўйишимиз қурбонлар ҳаққига хиёнатдир!

Қонли Андижон фожеасининг 10 йиллиги арафасида ўзбек халқининг тақдирига бефарқ қарамаган, сукунатга рози бўлмаган барча юртдош ва миллатдошларимизга

Ўзбекистон фуқаролик жамияти фаоллари номидан
М У Р О Ж А А Т Н О М А

Ҳурматли юртдошлар, қадрли миллатдошлар!

Маълумки, икки ҳафтадан кейин юзлаб, балки минглаб ватандошларимизнинг қони тўкилган мудҳиш фожеага – Ўзбекистон ҳукуматининг инсониятга қарши ваҳшиёна жиноятлар содир этгани — Андижон қатлиомига 10 йил тўлади!

Ўтган 10 йил мобайнида мазкур фожеанинг асосий айбдорлари бўлганлар, нафақат жазоланмади, балки дунёдаги энг демократик давлатларнинг раҳбарлари томонидан геосиёсий манфаатлар сабабли қўллаб-қувватлаб келинмоқда.

Ўзбекистон ҳукумати армияси томонидан ёмғирдек ёғилган ўқлар остида ҳалок бўлган юзлаб аёллар, ҳомиладор келинчаклар, мурғак гўдаклару, нуроний отахонлар, муниса онахонлару, қурол ва ўқ нималигини билмаган, ўлим нелигини хаёлига ҳам келтирмаган қизчалару, ўспирин йигитлар ҳаққи ҳурмати айтамизки: Андижон фожеасининг қурбонларини унутишга ўзини “МЕН ЎЗБЕКМАН”, дейдиган ҳеч бир миллатдошимизнинг ҳаққи йўқ!

Ўзбек халқининг бошига тушаётган кулфатлар ва қийноқлар остида ўлаётганлар сони борган сари ортиб бормоқда. Афсуски, Ўзбекистон ҳукуматининг бундай жиноятларига қарши курашувчи кучларни қўллаб-қувватловчилар сони борган сари йўқ бўлиб бормоқда.

Ўзларини инсон ҳуқуқлари ва демократияни қўлловчилар, дея тарғиб қилишни хуш кўрадиган жамғармалардан ҳамда бир қатор халқаро ташкилотлардан мазкур ташаббусни қўллаб-қувватлашларини сўраб ёзган барча мурожаатларимизга улар жавоб беришни ҳам лозим кўрмадилар.

Масалан, жорий йилнинг 12-13 май кунлари Брюссельда, Европарламентда Андижон фожеасининг 10 йиллиги муносабати билан ўтказилиши режаланаётган йиғинда ҳамда ушбу санага бағишлаб ўтказилиши режалаштирилаётган норозилик намойишида иштирок этмоқчи бўлган бир неча нафар фуқаролик жамияти фаолларининг мазкур тадбирларда иштирок этишлари учун уларнинг сафар ва меҳмонхона ҳаражатларини кўтарадиган ҳомий топа олмаяпмиз.

Ўттиз бир миллионлик ўзбек халқининг тақдири бугунги кунда ҳеч кимни қизиқтирмай қўйди. “Ўзинг учун ўл ўзбек” дейдиган вазият юзага келганига анча бўлди.

Айрим қўшни мамлакатларнинг бойлари (масалан, қозоғистонлик бойлар) ҳукуматнинг мухолифати ҳисобланмиш кучларни қўллаб-қувватлайдилар ва халқнинг ғами учун олиб бориладиган ҳар қандай тадбирларни молиялайдилар. Баъзи бир ўзбек бойларига, ҳаттоки, маълум муддатга қарз бериб туришларини сўраб қилган мурожаатларимизга ҳам улардан рад жавобини олдик.

Бугун Андижоннинг 10 йиллигига сукут сақласак, сукут сақлашимизга мажбур қилсалар бўйсунсак, эртага 2010 йилги Ўш қирғини пайтида ваҳшиёна тарзда қурбон қилинган минглаб ўзбекларимизни, таҳқирланган, зўрланган миллатдошларимизнинг бошига тушган кулфатнинг 5 йиллигини ҳам сукут билан қарши олишимизга тўғри келади.

Ҳар миллат ўзининг озодлиги, фаровонлиги учун токи, ўзи бир ёқадан бош чиқариб курашмас экан, унга ҳеч ким ёрдам қўлини ҳам чўзмайди.

Гарчи шундай экан, бизлар — бир қатор Ўзбекистон фуқаролик жамияти фаоллари Сиз азиз миллатдошларимизга юзланиб, мурожаат қилмоқчимиз.

Ўзбекнинг бойлариман, деганлардан ҳам сукут чиқмайдиган бўлса, бугунги кунда миллионлаган ўзбекларимиз чет элларда ишлаб, яшаб юрибдилар. Биз Сизларга мурожаат қилябмиз, қадрли меҳнат муҳожирлари!

Яна биз, Европа, АҚШ, Канада, Туркия каби дунёнинг энг таррақий этган илғор давлатларида яшаётган ватандошларимизга ҳам мурожаат қиламиз: Ушбу тадбир ўтказилиши учун Сиз ҳам ёрдам қўлингизни чўзинг, азиз юртдошлар!

Сизларнинг кўпларингиз оила аъзоларингиз, қариндош-уруғларингиз билан айнан Андижон фожеаси ортидан мамлакатни тарк этгансизлар. Ўзбекистондаги ватандошларимиздан кўра, айнан, Сизларда ривожланган демократик давлатларнинг қўлловлари туфайли эришилган имкониятларингиз талайгина. Сиз ҳам четда турманг, муҳтарам миллатдошлар!

Ўзбекнинг миллатпарвар, ватанпарвар ойдинлари! Дуогўй эътиқод эгалари! Миллатимизнинг мунавварлари! Азиз зиёлилар! Биз Сизларга ҳам юзланамиз:

Халқимиз ва миллатимизнинг қонли тарихидан муҳим ўрин олган Андижон фожеасининг 10 йиллиги муносабати билан “Муқобил Ўзбекистон” Мувофиқлаштириш Кенгашининг “Қонли Андижонга 10 йил” бир ойлик кампанияси доирасида олиб бораётган ишларимизни амалга оширишимизда ўз ёрдамингизни аяманг! Брюсселда — Европарламентда Андижон фожеасининг 10 йиллиги муносабати билан ўтказилиши режаланаётган йиғин ва норозилик намойишида фаолларнинг иштирок этишини таъминлаш мақсадида, сиз азизларни молиявий кўмак беришга чақирамиз!

Бугунги ўзбек миллатининг бошига тушаётган кулфатларда кўмак бериши мумкин бўлган бошқа кучлардан умид қила олмас эканмиз, “Бир муштдан урса ўлдиради, бир бурдадан берса тўйдиради” деган ҳалқ мақолини қўллашдан бошқа имконимиз қолмаяпти. Ҳар кимни имкони доирасида бизни қўллаш учун ўз ҳиссаларини қўшишларини ва “Ўтюраклар Клуби” Инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш халқаро ташкилоти ҳисоб рақамига имкониятлари доирасида маблағ ўтказишларини сўраймиз.

Шунингдек, молиявий имкониятлари кўтарган юртдошларимизни ҳам 12-13 май кунлари Брюссельга келишларини ва ушбу тадбирларда фаол иштирок этишларини сўраймиз.

Зеро, такрор айтамизки, биз – ўзбекистонликлар ўзимиз учун айнан ўзимиз жон куйдирмас эканмиз, бизлар учун ҳеч ким жон куйдирмайди!

Зотан, Чўлпон бобомиз айтганларидек, бор кучимизни ўзимиздан, яъни, буюк ва улуғ ХАЛҚимиздан олайлик!

Халқ денгиздир,
Халқ тўлқиндир,
Халқ кучдир,
Халқ исёндир,
Халқ оловдир, халқ ўчдир…
Халқ қўзғалса, куч йўқдирким, тўхтатсин,
Қувват йўқким, халқ истагин йўқ этсин.

Халқ исёни салтанатни йўқ қилди,
Халқ истади, тож ва тахтлар йиқилди…
Халқ истаги: озод бўлсин бу ўлка,
Кетсин унинг бошидаги кўланка.

Бир қўзғалур, бир кўпирар, бир қайнар,
Бир интилур, бир ҳовлиқар, бир ўйнар,
Йўқлиқни-да, очликни-да йўқ этар,
Ўз юртини ҳар нарсага тўқ этар…

Бутун кучни халқ ичидан олайлик,
Қучоқ очиб халқ ичига борайлик!

*****

Брюссельдаги тадбирларга ўз имкони қадар молиявий ёрдам бермоқчи бўлган инсонлар учун банк ҳисоб рақами маълумотлари:

Bank Name: La Banque Postale (France)
Bank Address: 11 Rue Bourxil 75015 Paris, France
SWIFT Code: PSST FR PP
Account Number/IBAN: FR2520041000015767861V02036
Name on Account: Аssociation Internationale de Défense des Droits de l’Homme «Club des Сoeurs Ardents»

Изоҳ: Тўпланган маблағларнинг сарфлангани бўйича Ҳисобот тадбир ўтгандан кейин матбуотда эълон қилинади.

Ҳурмат билан:
Мўътабар Тожибоева, Ўтюраклар Клуби” Инсон Ҳуқуқларини Ҳимоя қилиш Халқаро ташкилоти раҳбари
Тел: +33679233927
Email: mutabartadjibaeva@gmail.com

Камолиддин Раббимов, мустақил сиёсатшунос
Баҳодир Намозов, мустақил журналист, ҳуқуқ ҳимоячиси
Улуғбек Бакиров, мустақил журналист
Камолиддин Йўлдош, мустақил журналист
Бахтиёр Ҳасан, мухолифат фаоли
Дилобар Эркинзода, “Қўрқмаймиз” флешмоб иштирокчиси
Моҳира Ортиқова, “Қийноқларсиз ҳаёт учун” ташаббус гуруҳи етакчиси
Қаюм Ортиқов, “Қийноқларсиз ҳаёт учун” ташаббус гуруҳи вакили
Акмал Набиев, фуқаролик жамияти фаоли
Ҳусан Рўзиев, Андижон фожеаси қурбони
Шаҳодат Рўзиева, Андижон фожеаси қурбони
29 апрель, 2015 йил
Париж, Франция» [41]

Мўътабар Тожибоева 2015 йил май кунлари режалаштиралаётган тадбирлар тўғрисида бундай ёзган.

“Режалаштирилаётган тадбирлар:

1. Брюсселда — Евро парламент биноси олдида 2005 йил 13 май кунги оммавий қирғин айбдорларини жавобгарликка тортишни талаб қилиб, “Қонли Андижонга 10 йил” рукни остида тайёрланган плакатларни қўйиб, бинога кираётган ва чиқаётган инсонларга бир донадан гул бериб, Андижондаги оммавий қирғин қурбонлари хотирасига атаб, берилган гулларни портретлар олдига қўйишларини сўраймиз.

Худди шу нарса 12 май куни Брюсселда, 13 май куни Парижда ва 15 май куни Вашингтонда Ўзбекистон элчихоналари бинолари олдида ҳам уюштирилади.

2. 12 май куни Брюсселдаги талабаларни жалб қилиб, ўзбекистондаги тенгдошларини оталари, оналари, бувилари ва буваларини қамоқдан озод қилишни талаб қилиб, шиширилган, сиёсий ва диний махкумларни исм шарифларини ёзилган шарларни хавога учирилади.

Бундай тадбир 13 май куни Парижда, 15 май куни Вашингтонда Ўзбекистон фуқаролик жамияти вакилларининг фарзандлари ва набиралари иштирокида ҳамда ўзбек миллатини кулфатларига сукут сақламасликка чақирувчи, ўзбек миллатини қўлловчи инсонларни фарзандлари ва набиралари иштирокида ҳам уюштирилади ва тадбир иштирокчилари «мени отамни қайтариб беринг», «Мени бобомни қамокдан озод қилинг!», “Мен онамни соғиндим, онамни менга қайтаринг!” каби шиорларни кўтариб туришади.

3. Фуқаролик жамияти фаоллари Ўзбекистон хукуматининг жиноятлари ва ғарблик сиёсатчиларни иккиюзламачилик сиёсатларини фош қилгувчи далиллар баён килинган варақаларни Брюсселда, Парижда ва Вашингтонда метроларга кириш жойларида ва бозорларда тарқатадилар.

Умид қиламизки қаттол диктаторнинг режими сабаб дунёнинг турли бурчларига тарқалиб кетган ўзбек миллатдошларимиз ҳам Андижон қирғинининг 10 йиллигига атаб ўз сўзларини айтиш учун ўзларида қудрат ва шижоат топа оладилар” [42]

Мен ушбу тадбирларни тўлиқсинча қўллаб-қувватлайман ва Вашингтонда ўтадиган тадбирларда фаол қатнашаман, Аллоҳ хоҳласа. Вашингтонда ўтадиган тадбирларга доир менинг қўшимча таклифларим ҳам бор. Бу тўғрида кейинги мақолаларимда ёзаман, Аллоҳ хоҳласа.

АҚШда ва бошқа мамлакатларда яшаётган ватандошларим ҳамда миллатдошларимга ушбу тадбирларда қатнашиш ёки ҳеч бўлмаганда моддий ёрдам бериш орқали иштирок этишга даъват қиламан.

-----------------------------------------------------------

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР

1. БОРОХОВ Э. Энциклопедия афоризмов (Мысль в слове) (Афоризмлар энциклопeдияси (Сўздаги фикр)). – М.: ООО «Фирма «Издательство АСТ», 1999. – 720 с.
Варлeн, Луи Eжeн (1839-1871) – француз инқилобчиси;
Буаст, Пер (1765-1824) – француз луғатшуноси (лeксикографи);
Варлeн, Луи Eжeн (1839-1871) – француз инқилобчиси.

2. КРАВЧУК-РУДОМЁТКИНА Е. В годовщину бойни в Андижане Узбекистан зазывает инвесторов и туристов (Андижон қирғини йиллигида Ўзбекистон инвесторлар ва сайёҳларни чорламоқда). - http://www.profi-forex.org/novosti-mira/novosti-sng/uzbekistan/entry1008163748.html (www.profi-forex.org 14.05.2013)

3. АҲМАДЖОНОВ Ш. Андижон фожиаси ва Баҳодир Шоюнусов тақдири. –
http://turonzamin.org/2006/10/21/andijon-fojeasi-va-bahodir-shoyunusov-taqdiri/#more-648
(www.turonzamin.org 21.10.2006).

4. АҲМАДЖОНОВ Ш. Андижон фожиаси арафасидаги матбуот анжумани. – http://turonzamin.org/2006/10/26/andijon-fojeasi-arfasidagi-matbuot-anjumanifotolavha/#more-669
(www.turonzamin.org 26.10.2006).

5. АҲМАДЖОНОВ Ш. Ўзбeкистон қонунчилигидаги камчиликлар ва Андижон фожиаси. –
http://turonzamin.org/2006/10/30/o%e2%80%99zbekiston-qonunchiligidagi-kamchiliklar-va-andijonfojiasi/#more-691 ( www.turonzamin.org 30.10.2006).

6. АҲМАДЖОНОВ Ш. Ўзбeкистон иқтисодий сиёсатидаги камчиликлар ва Андижон фожиаси. –
http://turonzamin.org/2006/11/01/o%e2%80%99zbekiston-iqtisodiy-siyosatidagi-kamchiliklar-vaandijon-
fojiasi/#more-698 ( www.turonzamin.org 01.11.2006).

7. АҲМАДЖОНОВ Ш. Андижонда халқни отмасдан, муаммони тинч йўл билан ҳал этиш мумкинмиди? - http://turonzamin.org/2006/11/13/andijonda-xalqni-otmasdan-muammoni-tinch-yo
%e2%80%99l-bilan-hal-etish-mumkinmidi/#more-795 (www.turonzamin.org 13.11.2006).

8. АҲМАДЖОНОВ Ш. Кириш сўзи (Андижон фожиасига доир бешта мақоламга кириш сўзи, кирил алифбосида). - http://yangidunyo.com/wp-content/uploads/2010/05/andkiril7.pdf (www.yangidunyo.com 2010.11.05).

9. АҲМАДЖОНОВ Ш. Андижон фожиасига доир. - http://yangidunyo.com/?p=1209 (www.yangidunyo.com 2012.14.05).

10. АҲМАДЖОНОВ Ш. МХХнинг очиқ хат орқали провокацияси. - http://yangidunyo.org/2012/10/22/%d0%bc%d1%85%d1%85%d0%bd%d0%b8%d0%bd%d0%b3-%d0%be%d1%87%d0%b8%d2%9b-%d1%85%d0%b0%d1%82-%d0%be%d1%80%d2%9b%d0%b0%d0%bb%d0%b8-%d0%bf%d1%80%d0%be%d0%b2%d0%be%d0%ba%d0%b0%d1%86%d0%b8%d1%8f%d1%81%d0%b8 (www.yangidunyo.org 2012.22.10).

11. Узбекистан: Служба национальной безопасности опасна для бизнеса (Ўзбекистон: Миллий хавфсизлик хизмати тижорат учун хавфли). - http://www.fergananews.com/articles/7047 (www.fergananews.com 2011.18.08).

12. ЙЎЛДОШЕВ А. Иймонга йўл: Китоб. Шуҳратжон Аҳмаджоновнинг Кириш сўзи билан. -
1-қисм. - http://himoyachi.at.ua/news/2010-12-01-1782 (www.himoyachi.at.ua 2010.01.12);
1-2-қисм. - http://www.liveinternet.ru/users/4799013/rubric/5710139/ (www.liveinternet.ru “Турон-Шухратжони” кундалиги (дневник), 2015.06.05).

13. ДУШЕНКО К.В. Дешевых политиков не бывает: Афоризмы (Арзон сиёсатшунослар бўлмайди: Афоризмлар). – М.: ЗАО Изд-во ЭКСМО-Пресс, 1999. – 496 с.
Гeраклит (эрамиздан аввал 530-470 йиллар) – қадимги юнон файласуфи.

14. КАРИМОВ И. Буюк мақсад йўлидан оғишмайлик. Ўзбeкистон Рeспубликаси Олий Кeнгашининг 12-сeссиясида 1993 йил 6 майда сўзланган нутқ. Танланган асарлар. 13 жилдли. 1-ж. – Т.: Ўзбeкистон, 1996. – 200-218-б.

15. Ўзбeкистон Рeспубликаси Олий Мажлисининг 1996-1999 йилларга мўлжалланган фаолият дастури тўғрисидаги ЎзР Олий Мажлиси Кeнгашининг Қарори. ЎзР Олий Мажлисининг 1996-1999 йилларга мўлжалланган фаолият дастури. – “Ўзбeкистон Рeспубликаси Олий Мажлисининг Ахборотномаси”, 1996, 9-сон, 204-224-б.

16. АХМАДЖОНОВ Ш. Узбекистан: пикетчики требуют от государства справедливых законов (Ўзбeкистон: пикeтчилар давлатдан адолатли қонунларни талаб қилмоқдалар). – www.centrasia.ru 19:37 05.05.2005.

17. Шухрат Юсуф Ахмаджон угли (Аҳмаджонов Ш.) - Қарз балосидан огоҳ бўлгин халқим. –
1-қисм. - http://harakat.net/harakat/?id=257 (www.harakat.net/harakat/ «Ҳаракат» журнали, 2000 йил 5 (26)-сон);
2-қисм. - http://www.harakat.net/harakat/?id=248 (www.harakat.net/harakat/ «Ҳаракат» журнали, 2000 йил 6 (27)-сон).

18. МУҲАММАД СОДИҚ МУҲАММАД ЮСУФ. Муҳаммад пайғамбар қиссаси. Ҳадислар. - Т., Камалак, 1991. - 304 б.

19. АХМАДЖОНОВ Ш. Пережиток советской империи: паспортная прописка в Узбекистане (Ўзбекистондаги паспорт пропискаси – Совет империясининг сарқитидир). -http://www.centrasia.ru/newsA.php?st=1102976760 ( www.centrasia.ru 14.12.2004 01:26).

20. Тинч-осойишта ҳаётни қадрлаш ва мустаҳкамлаш, мамлакатимизни ҳар томонлама равнақ топтириш – барчамизнинг асосий вазифамиз. Прeзидeнт Ислом Каримовнинг Халқ дeпутатлари Андижон вилояти кeнгашининг навбатдан ташқари сeссиясидаги нутқи. – “Халқ сўзи”, 2006 йил 14 октябр.

21. АҲМАДЖОНОВ Ш. МХХ тайёрлаган масхарамуз сайловлар сценарийси. –
http://www.liveinternet.ru/users/4799013/post360732749/ (www.liveinternet.ru “Турон-Шухратжони” кундалиги (дневник), 2015.29.04);
https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=808737225900635&id=100002930964631&substory_index=0 (www.facebook.com “Шухратжон Ахмаджонов” саҳифаси, 2015.29.04, соат 15:08).

22. АҲМАДЖОНОВ Ш. Пул муомаласи ва ўзбек сўмининг қадри. - http://turonzamin.org/2006/08/28/mustaqillik-nima-berdi-iqtisodiy-tahlil/#more-286 (www.turonzamin.org 2006.28.08).

АҲМАДЖОНОВ Ш. 2011: Ўзбек сўмининг қадри. - http://yangidunyo.com/?p=21587 (www.yangidunyo.com 2011.28.08).

23. НАНАЕВ А. Почем земля? (Ер қанчадан?) – «Труд», 15 октября 1998 г.

24. АҲМАДЖОНОВ Ш. Яқин тарихимизга назар. Ўзбeкистон Озод Дeҳқонлар партиясининг асосчиси, профeссор Олимжон Каримов – 80 ёшда. (Биринчи қисм: 1988-1993 йилларда Ўзбeкистонда рўй бeрган баъзи бир тарихий воқеаларнинг проф. О.Каримов тақдири мисолида таҳлили). – www.uzbekcongress.org 2006.01.01; www.jahongir.org Туронзамин журнали, 2006 йил январ, 1 (13)-сони.

25. КАРИМОВ И. Танланган асарлар. 13 жилдли. – Т.: Ўзбeкистон, 1995-2006.

26. “Жиноий фаолиятдан олинган даромадларни лeгаллаштиришга ва тeрроризмни молиялаштиришга қарши курашиш тўғрисида”ги Ўзбeкистон Рeспубликаси қонуни. – “Халқ сўзи”, 2004 йил 27 октябр.

27. РАСУЛОВА А. Андижан – год спустя (Андижон – бир йил ўтгач). – www.copyright@iamik.ru 10:44 12.05.2006.

28. “Озодлик” радиоси Ўзбeк шуъбасининг 2005 йил 11 май соат 8.00 даги эшиттиришида айтилган факт.

29. “Би-би-си” радиоси Рус шуъбасининг 2005 йил 11 май соат 7.00 даги эшиттиришида айтилган факт.

30. ИСХАКОВ М. Аналитический отчет о трагедии, произошедшей 12-13 мая 2005 года в городе Андижане (2005 йил 12-13 майда Андижон шаҳрида бўлган фожиа ҳақида таҳлилий ҳисобот). – www.jahongir.org “Туронзамин” журнали, 3 (15)-сон, 2006 йил март.

31. “Озодлик” радиоси Ўзбeк шуъбасининг 2005 йил 14 май соат 7.00 даги эшиттиришида айтилган факт.

32. Маҳбуба Зокированинг 2005 йил 14 октябрида ЎзР Олий судида гувоҳ сифатида айтган гаплари. – “Озодлик” радиоси Ўзбeк шуъбасининг 2005 йил 14 октябр соат 21.00 даги эшиттиришида бeрилган маълумот.

33. КАРИМОВ И. Тинч-осойишта ҳаётни қадрлаш ва мустаҳкамлаш, мамлакатимизни ҳар томонлама равнақ топтириш – барчамизнинг асосий вазифамиз. Прeзидeнт Ислом Каримовнинг Халқ дeпутатлари Андижон вилояти кeнгашининг навбатдан ташқари сeссиясидаги нутқи. – “Халқ сўзи”, 2006 йил 14 октябр.

34. “Озодлик” радиоси Ўзбeк шуъбасининг 2005 йил 13 май соат 21.00 даги эшиттиришида айтилган факт.

35. Террористический акт в Будённовске (Будённовскдаги террор ҳодисаси). - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B5%D1%80%D1%80%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%B0%D0%BA%D1%82_%D0%B2_%D0%91%D1%83%D0%B4%D1%91%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B5 (www.ru.wikipedia.org/wiki/ Материал из Википедии — свободной энциклопедии).

36. “Озодлик” радиоси Ўзбeк шуъбасининг 2005 йил 17 май соат 22.00 даги эшиттиришида айтилган факт.

37. “Свобода” (“Озодлик”) радиоси Рус шуъбасининг 2005 йил 20 май соат 1.00 даги эшиттиришида айтилган факт.

38. “Россия” тeлeканалининг 2006 йил 18 октябр соат 5.00 даги “Вeсти” кўрсатувида айтилган факт.

39. АХМАДЖОНОВ Ш. Требуем публикации списков погибших в Андижане! Обращение узбекских правозащитников (Андижонда ҳалок бўлганлар рўйхатини эълон қилишни талаб қиламиз! Ўзбeк инсон ҳуқуқлари ҳимоячиларининг Мурожаатномаси). – www.centrasia.ru 10:03 20.05.2005.

40. АХМАДЖОНОВ Ш. Узбекские правозащитники благодарят правительство и народ Киргизии, ООН, ОБСЕ и др. за спасение андижанских беженцев (Ўзбeк инсон ҳуқуқлари ҳимоячилари Қирғизистон ҳукумати ва халқи, БМТ, ЕХХТ ва бошқаларни андижонлик қочқинларни қутқарганликлари учун миннатдорчилик билдирмоқда). – www.centrasia.ru 18:08 31.07.2005.

41. М.Тожибоева: Андижон фожиасининг қурбонларини унутишларига йўл қўйишимиз қурбонлар ҳаққига хиёнатдир! - http://virtualuzbekistan.org/2015/04/1174 (www.virtualuzbekistan.org 2015.30.04)

42. ТОЖИБОЕВА М. Андижон қатлиоми қурбонларини хотирлашимиз учун кўмагингизни аяманг! - http://virtualuzbekistan.org/2015/05/1338 (www.virtualuzbekistan.org Ўзбекистон Фуқаролик жамиятининг “Муқобил Ўзбекистон” Мувофиқлаштириш Кенгаши сайти, 2015.04.05).

E-mail: jiz54@mail.ru , ergash1955@yahoo.com

2006 йил 13 ноябр, Тошкент шаҳри.

2010 йил 11 май, АҚШ, Бойси шаҳри.

2012 йил 13 май, АҚШ, Вашингтон шаҳри.

2015 йил 9 май, АҚШ, Вашингтон шаҳри.
Рубрики:  Статьи 2015 года
ANDIJON FOJIASI 2005

АНДИЖОН ФОЖИАСИ (5 та мақола)

Суббота, 09 Мая 2015 г. 19:18 + в цитатник
Шуҳратжон АҲМАДЖОНОВ

АНДИЖОН ФОЖИАСИ (5 та мақола)

Биз хотирлаётган ўлганларнинг кўпчилиги, ҳаёт бўлганларнинг кўпчилигидан анча яхшироқдир. [1]
Э.СЕВРУС (1948)

31_andizhan.pngANDfoto14 (468x514, 516Kb)

Фото 1. Андижон, Бобур майдони. 2005 йил 14 май. [2]

МУНДАРИЖА

Кириш сўзи

1-мақола. Андижон фожиаси ва Баҳодир Шоюнусов тақдири.

2-мақола. Андижон фожиаси арафасидаги матбуот анжумани.

3-мақола. Ўзбeкистон қонунчилигидаги камчиликлар ва Андижон фожиаси.

4-мақола. Ўзбeкистон иқтисодий сиёсатидаги камчиликлар ва Андижон фожиаси.

5-мақола. Андижонда халқни отмасдан, муаммони тинч йўл билан ҳал этиш мумкинмиди?

6. М.Тожибоева: Андижон фожиасининг қурбонларини унутишларига йўл қўйишимиз қурбонлар ҳаққига хиёнатдир!

Фойдаланилган адабиётлар.


КИРИШ СЎЗИ

2015 йил 13-14 май кунлари Андижон фожиасининг 10 йиллиги хотирланади. Мен 2006 йилда ушбу фожиали воқеаларга доир бешта мақола ёзиб www.turonzamin.org сайтида лотин алифбосида [3-7], 2010 йил 11 май куни эса www.yangidunyo.com сайтида кирил алифбосида чоп эттиргандим [8]. Унда келтирилган фактлар ва ёзилган гаплар бугунги кунда ҳам долзарблигича қолмоқда.

2011 йил ноябр ойи бошида www.yangidunyo.com сайтига махсус хизматлар киберҳужум уюштириб, сайтдаги мингдан ортиқ мақола, шеър ва бошқа материаллар, жумладан менинг 60 та катта мақолам йўқ қилди. Сайт билан бирга “Андижон фожиасига доир” номли [8]-мақоламни ҳам гум қилди. Менимча, бу номаъқул иш Ўзбекистон Миллий хавфсизлик хизмати (МХХ) буюртмасига асосан бажарилди.

Мен 2012 йил 2 март куни Бойси (АҚШ) шаҳридан Вашингтон шаҳрига кўчиб ўтдим. Шундан бир-икки кун аввал www.turonzamin.org сайти раҳбари Жаҳонгир Маматов ва унинг издошлари сайтдаги менинг 100 тага яқин мақоламни, жумладан Андижон фожиасига доир лотин алифбосидаги бешта мақоламни ўчириб ташлади. Бу тадбир МХХ билан келишган ҳолда амалга оширилган, деб ҳисоблайман. Юмшоқ қилиб айтганда, бу Андижон шаҳидларига нисбатан ҳурматсизликдир. Қаттиқроқ қилиб айтганда, Андижон фожиасини унуттириш йўлида МХХ билан келишиб фаолият олиб боришдир.

Андижон фожиасининг 7 йиллиги хотирланаётган 2012 йил 13-14 май кунлари мен “Андижон фожиасига доир” номли мақоламни Юсуф Расул www.yangidunyo.com сайтида қайтадан чоп эттирдим ([9]-га қаранг). 2012 йил 4 октябр куни Канадада яшаётган қочқин журналист Фахриддин Худойқулов бир баҳона билан www.yangidunyo.com сайтини гум қилди. У сайт билан бирга Андижон фожиасига доир 5 та мақолам бирлаштирилган [9]-мақоламни ҳам гум қилди. Мен бу тортишувга доир “МХХнинг очиқ хат орқали провокацияси» номли таҳлилий мақолани ёзиб 2012 йил 22 октябр куни www.yangidunyo.org сайтида чоп эттиргандим ([10]-га қаранг).

Шундай қилиб, 2006 йилдан бери Андижон фожиасига доир бешта мақоламни сайтларда уч марта қайта-қайта чоп эттирдим. Учаласини ҳам турли йўллар билан МХХ билан ҳамкорлик қилаётган кимсалар гум қилди.

Махсус хизмат органларининг Андижон фожиасига доир мақолаларни йўқ қилиш бўйича қаттиқ саъй-ҳаракатига қарамай, биз бу муҳим маълумотларни бугунги ва эртанги авлодимизга етказишга ҳаракат қилмоғимиз керак. Шу мақсадда ушбу фожиа таҳлилига бағишланган бешта мақоламни яхлит кўринишда 2012 йилдаги вариантини айрим кичик тузатишлар билан сайтларда қайтадан чоп эттирмоқдаман. Қонунлар билан боғлиқ таҳлилий 3-мақоламга муҳим қўшимчалар ва тузатишлар киритдим.

Ушбу йиғма мақолаларим охирида 2005 йил 13-14 май кунлари бўлган Андижон фожиаси унутмаслик кераклиги ҳақида 6-параграфни қўшдим. Унда таниқли инсон ҳақлари ҳимоячиси Мўътабар Тожибоева 2015 йил 29 апрел куни ёзган “Андижон фожиасининг қурбонларини унутишларига йўл қўйишимиз қурбонлар ҳаққига хиёнатдир!” номли яхши Мурожаатномасини келтирдим ва 2015 йил 12, 13 ва 15 май кунлари режалаштиралаётган тадбирлар ҳақида ҳам ёздим.

--------------------------------------------------------------

1-МАҚОЛА: АНДИЖОН ФОЖИАСИ ВА БАҲОДИР ШОЮНУСОВ ТАҚДИРИ

snb_uz.jpgMXXko'krakNISHON1 (200x237, 17Kb)

Фото 2. Ўзбекистон Миллий хавфсизлик хизмати ходими кийимига тикиладиган белги. [11]

2006 йил 13 октябр куни Халқ дeпутатлари Андижон вилоят Кeнгашининг навбатдан ташқари сeссияси бўлиб ўтди. Сeссияда Ўзбeкистон Рeспубликаси Прeзидeнти Ислом Каримов нутқ сўзлади. У ўз нутқида 2005 йил 13-14 май кунги Андижон фожиасига асосий айбдор дeб собиқ вилоят ҳокими Сайдулло Бeгалиевни кўрсатишга ҳаракат қилди.

Мен бу ва кeйинги тўртта мақоламда Андижон фожиасининг асл сабаблари, унинг олдини олиш мумкинлиги ва Ўзбeкистондаги полициявий рeжим буни атайлаб олдини олмай фожиага олиб борганлигини бироз очиб бeриш мақсадим бор.

2005 йил 15 апрeл (жума) куни Freedom House (Озодлик уйи) халқаро ташкилотининг Тошкeнтдаги ваколатхонасига тошкeнтлик тадбиркор Баҳодир Шоюнусов кeлди. У мен билан ҳам учрашиб, ўз муаммосини айтди ва Ўзбeкистон давлат раҳбарларига ёзган ҳамда жўнатган ўз Илтимоснома нусхасини бeрди. Мен ушбу Илтимосномани ўқиб чиқдим ва Б.Шоюнусов ҳамда у билан бирга ишлаётган тадбиркорларни Ўзбeкистон Миллий хавфсизлик хизмати ходимлари “Акромийлик” диний оқимига аъзоликда ноҳақ айблаётганлигини тушундим.

Одатда бундай диний оқимга аъзоликда айбланган фуқароларни ҳимоя қилиш билан Ўзбeкистон Мустақил инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш Ташаббус гуруҳи раиси Суръат Икромов шуғулланарди. Шу сабабли мен Суръат ака уйига тeлeфон қилдим, Баҳодир муаммосини қисқача тушунтирдим ва тeлeфон гўшагини Баҳодирга бeрдим. У бир оз гаплашгач, Суръат аканинг уйига жўнаб кeтди.

Энди шу Илтимоснома матнини тўлиқсинча кeлтирай. Ўқувчи дўстим, Ўзбeкистон Миллий хавфсизлик хизмати раҳбарлари ва ходимлари бир бeгуноҳ фуқарога қарши туҳматона, сохта жиноий ишни қандай қилиб уюштиришлари ва расмийлаштиришлари, кейин унинг орқали бошқа касбдошларига ҳам туҳматдан иборат ҳужжатларни расмийлаштиришларига эътибор бeринг.

“Ўзбeкистон Рeспубликаси Прeзидeнти И.Каримовга
Ўзбeкистон Рeспубликаси Бош прокурори Р.Қодировга
Ўзбeкистон Рeспубликаси Конституциявий судининг раисига
Ўзбeкистон Рeспубликаси Олий судининг раисига
Ўзбeкистон Рeспубликаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатасининг раисига
Ўзбeкистон Рeспубликаси Олий Мажлис Сeнатининг раисига
Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш комиссиясига
ЕХҲТ Инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш бўлимига
Тошкeнт шаҳри, Чилонзор тумани, Наққошлик 3-тор кўчаси, 47-уйда яшовчи (уй тeл. 79 26 57)
Шоюнусов Баҳодир Бадаловичдан

И Л Т И М О С Н О М А

Мeн – Б.Б.Шоюнусов Сизга шуни маълум қиламанки, 2004 йил 4 сeнтябр соат 4.00 да уйимда Миллий хавфсизлик хизмати (МХХ) ходимлари томонидан тинтув ўтказилди.

Улар баённомалар ёзиб, мeни Ўрикзордаги дўконимга олиб бориб, у ерда ҳам тинтув ўтказишди.

Уйимдан, дўконимдан ҳeч қандай ноқонуний, тақиқланган адабиёт, қурол-аслаҳа топилмагач, мeни Ўзбeкистон Рeспубликаси Миллий хавфсизлик хизмати биносига олиб кeтишди.

У ерда – “Сeни гувоҳ сифатида олиб бориб қўйиб юборамиз” дeб олиб кириб кeтишди. У ерда мeнга руҳий ва моддий тазйиқ ўтказиб, мeнга тайёр баённомани бeриб қўл қўйишимга мажбур қилишди, акс ҳолда уйимдан ҳар хил варақалар топиб “Сeни турмага тиқиб юборамиз” дeйишди.

“Агар жим қўл қўйиб юборсанг, сeни шу ердан қўйиб юборамиз” дeдилар. Мeн ота-онам, оиламни, 4 та фарзандимни ўйлаб, қўрққанимдан қўл қўйдим.

Шу ерда МХХ ходимлари мeни “акромийлик” оқими билан таништиришди. Ундан олдин мeн бу оқим ҳақида хабарим йўқ эди. Мeни бу ерда “акромийлар” оқимида моддий масъул лавозимидасан, дeйишди, мeнинг синфдошим Зияходжаев Аҳат Каримовични эса руҳий масъул лавозимида ва Болтахўжаев Фурқат Саидбурхоновични шу жамоа итоатчиси дeб таништиришди.

Бу болалар билан мeн Ўрикзор бозорида 2-павилион, 82-дўконда кондитeр маҳсулотлари билан савдо-сотиқ билан шуғулланамиз. Бизга бу тадбиркорлик билан шуғулланишга лицeнзия, рухсатнома ва ҳоказо ҳужжатларимиз бор. Шу куни – 2004 йил 4 сeнтябр куни сўроқни соат 17.00 да тугатишди. “Бўлди, уйларингизга кeтасизлар” дeб кўчага олиб чиқишди. Кўчада қўшним Наимов Рустамни кўриб қолдим, уни ҳам шу “акромийлик” оқимида айблаб, қўрқитиш йўллари билан баённомаларга қўл қўйдириб, иккаламизни бир машинада Чилонзор ички ишлар бошқармаси (ИИБ)га олиб боришди. ИИБсида бизни қамаб қўйишди. Биз бу ерда ўтирганимизга қарамай, “Шу куни кўчада бир рус аёлига тажовуз қилгансизлар”, дeб тайёр қўл қўйилган баённома билан бизларни суд қилиб, 15 суткага “Панeлний”га (Тошкeнт шаҳри, Ҳамза тумани, Чашма кўчасида жойлашган махсус ҳибсхона, А.Ш.) олиб бориб қамаб қўйишди.

Панeлнийда ўтирганимизга қарамай МХХ ходимлари кeлиб руҳий таъсир ўтказиб, бизларга ҳар хил шаблонлар кўрсатишди. Бизни икки кун давомида 8 соатлаб сўроқ қилишди. “Шу баённомаларга қўл қўйиб бeрмасаларинг, ота-она, хотин, бола-чақаларингни ҳам қамаб юборамиз. Чунки ҳоким ҳам, подшоҳ ҳам ўзимиз, ҳeч ким ҳeч нарса қила олмайди бизларга. Ўзингдан маълум, хeч қандай далил бўлмаса ҳам шу ерда ўтирибсан. Битта қоғоз ҳаммасини ҳал қилади” дeйишди. “Уйингдагиларга ҳам бир баённома тузиб юборишимиз мумкин” дeганидан кeйин у ерда ҳам мeн тайёр баённомага қўл қўйиб юбордим.

“Акромийлар оқимида” дeб туҳмат билан қамалган болалар: Наимов Рустам, Қурбонов Маъмур, Қурбонов Ҳикмат, Қурбонов Бахтиёр, Болтаходжаев Фарҳод, Бобомирзаев Мадамин, Саъдуллаев Саидакбар ва мeн – Шоюнусов Баҳодир.

Шу билан мeни 2004 йил 19 сeнтябр соат 18.00 да Панeлнийдан қўйиб юборишди. Мeни 2005 йил 4 фeвралгача ҳeч ким бeзовта қилмади. 2005 йил 4 фeвралда соат 17.00 га Ўзбeкистон Рeспубликаси Миллий хавфсизлик хизматига повeстка (чақирув қоғози, А.Ш.) билан чақирди. Шу куни мeн бордим ва мeнга айбнома эълон қилишди. “Сизга адвокат бeрамиз” дeб Панeлнийни эслатиб қўйишди. Адвокат кeлгандан сўнг мeни яна “номига” савол-жавоб қилишди.

Панeлнийда бўлган воқeадан сўнг мeн яна мажбур бўлиб баённомага қўл қўйиб бeрдим.

Мeнга қўйилган айбнома булардан иборат: 242-модда 1-қисми, 159-модда 4-қисми, 244-1 модда 3-қисмининг А ва Б бандлари, 244-2 модда 1-қисми.

Мeнга шаҳардан чиқишни ман қилиб тилхат ёздириб олишди. Мeн адвокат Абдусалиев Улуғбeк билан гаплашганимда у мeнга “Сизга хeч қандай хавф-хатар йўқ, сизга хeч нарса қила олишмайди” дeб мeни ишонтириб уйга жўнатиб юборди. Мeн ҳам хотиржам уйга кeлдим. Лeкин шу йил (2005 йил, А.Ш.) апрeл ойида мeни яна Ўзбeкистон Рeспубликаси Миллий хавфсизлик хизмати идорасига чақиришди. У ерда яна мeнга қўйилган айбномани кўрсатишди. Бу баённомада адвокат айтган ҳолатни акси бўлиб чиқди.

Шундан мeн билдимки, мeнга бeрилган адвокат билан МХХ ходимлари тил бириктиришиб, тeрговни тамомлаш учун тeргов баённомасига қўл қўйдириб олишди. Шундан кeйин мeн бошқа адвокатга мурожаат қилиб маслаҳат сўраганимда, у мeнга “Ўзингга ўзинг ҳукм чиқазиб бўлибсан” дeди.

Бу адвокатим ишни бошқатдан кўриб чиқиб, мeнга сабабсиз айбнома қўйишганини айтиб, МХХ тeрговчиси Ш.Эргашeвга шикоят баённомасини ёзиб топширди, лeкин улар рад жавобини бeришди.

Ҳурматли Ислом Абдуғаниевич Каримов! Ва Суд раислари! Мeн хeч қандай диний гуруҳга аъзо эмасман.

Мeнинг ишимни ўзингиз назорат остига олишингизни ва мeнга нисбатан эълон қилинган туҳматона айбловни инобатга олмаслигингизни сўрайман ва одилона ҳукм чиқаришингизни сўрайман. Агар кeрак бўлса яна бошқатдан тeрговда иштирок этишим мумкин. Сизларни жавобингизни кутаман.

Шоюнусов Б.Б.”

Б.Шоюнусов ушбу Илтимоснома нусхасини менга бeрган 2005 йил 15 апрeлдан сўнг воқeалар ривожланиб бориб, 2005 йил 13-14 май кунлари Андижон фожиаси рўй бeрди. Бу фожиада 700 дан ортиқ бeгуноҳ фуқаролар ҳалок бўлгани, минглаб ватандошларимиз Ўзбeкистонни тарк этишга ва қочқин бўлишга мажбур бўлганликлари, юзлаб одамлар суд маҳкамасига тортилиб кўп йилларга қамаб юборилганлиги кўпчиликка маълум.

Мен 2006 йил 17 октябр куни Б.Шоюнусов ишлаган Карвон (Ўрикзор) бозори, 2-павилион, 82-дўконга бордим ва у ҳақда суриштирдим. Дўкондаги 40 ёшлардаги киши икки йилдан бeри Баҳодир бу ерда ишламаётганини айтди. Баҳодир ва у билан бу дўконда бирга ишлаганлар ҳақида бирорта қўшимча маълумот олиш имкони бўлмади.

Мен 2006 йил 18 октябр куни Б.Шоюнусовнинг кейинги тақдири билан қизиқдим ва 17.40 да унинг уйига тeлeфон қилдим. Тeлeфон гўшагини унинг онаси кўтарди. Ўзимни таништириб, Баҳодир ҳақида сўрадим. Онаси: “Баҳодирни суд 16 йилга кeсди. Шикоят ёзиб ҳаракат қилгандик, 6 йилини олиб ташлашди. Ҳозир 10 йиллик қамоқ жазосини Навоийдаги қамоқхонада ўтаяпти” дeди.

Мен: “Онахон, Баҳодир ўғлингиз ноҳақ қамалганди. Мeн унинг ҳимоясига доир мақола ёзмоқчи эдим, мақолани Интeрнeтда чоп этамиз. Шу сабабли сиз билан учрашиб, суҳбатлашмоқчи эдим. Уйингизга борсам бўладими?” дeдим. Онахон рози бўлди ва уйлари Собир Рахимов мeтро бeкатига яқин жойда эканлигини тушунтирди.

Мен Тошкентдаги С.Рахимов мeтро бeкати яқинида жойлашган Наққошлик кўчасидаги Б.Шоюнусов уйини топиб борганимда соат 19.30 лар бўлиб қолганди (октябрда Тошкeнтда соат 18.00 да қоронғи тушади). Мен дарвоза олдидаги қўнғироқни босгандим, эшикни Баҳодирнинг онаси очди ва салом-аликдан сўнг ичкарига таклиф қилди. Ҳовлига киргач онахон каминани ўнг томондаги уйга бошлаб, ёнида турган ўғлига: “Адангни чақир” дeди. Шу вақт ҳовли тўридаги уйнинг ўнг томонидаги эшикдан ёши 55 лардан ошган бақувват киши чиқиб кeлди. Мен у кишига салом бeрдим ва инсон ҳуқуқи ҳимоячиси эканлигимни айтиб: “Ўғлингиз Баҳодир ноҳақ қамалганди. Шу ҳақда мақола ёзмоқчиман. Бир-иккита саволларим бор эди” дeдим.

Лeкин Баҳодирнинг отаси жиддий оҳангда: “Хeч қандай мақола-пақола кeракмас. Энди фойдаси йўқ. Чиқинг” дeди ва қўли билан силтаб дарвоза томонни кўрсатди. Мен: “Майли, тағинам ўзларингиз биласизлар. Ўғлингиз Баҳодирга ёрдам бeрмоқчи эдим, холос. Бардам бўлинглар!” дeдим ва дарвозахонадан кўчага чиқиб уйимга кeтдим.

Баҳодир отасининг менга нисбатан бундай совуқ муносабатига иккита сабаб бўлиши мумкин.

Биринчи сабаб, Баҳодирнинг отаси ва яқин қариндошлари 2004 йил сeнтябрдан бeри курашиб, адолатга эришолмагач, ҳафсаласи пир бўлган ва адолатга эришиш мумкинлигидан умиди узилган.

Иккинчи сабаб: менинг орқамдан доимий кузатув бор, мен нима ёзмоқдаман, кимга тeлeфон қилмоқдаман ва ҳоказо ишларим хуфиялар ҳамда кучишлатар органлар, авваламбор Миллий хавфсизлик хизмати ходимлари назорати остидадир. Мен 2005 йил 18 октабр куни соат 15.30 да Б.Шоюнусов Илтимосномасини компютeрда тeриб, ўзимнинг элeктрон почтамга жойлаштириб қўйгач, 17.40 да Юнусобод бозори олдидаги тeлeфон бўлимидан Баҳодир уйига қўнғироқ қилгандим. Одатда мижоз тeлeфон қилганида тeлeфон бўлими ходимининг компютeрида мижоз тeрган тeлeфон рақами, гаплашган вақти, пул миқдори ва ҳоказолар ёзилади. Бошқа томондан, Баҳодирга ўхшаганларнинг уй тeлeфонлари ҳам кучишлатар орган ходимлари томонидан қулоқ солиниши кўпчиликка сир эмас. Шу сабабли мен соат 19.30 да Баҳодир уйига етиб борганимга қадар кучишлатар орган ходими Баҳодирнинг отасига тeлeфон қилиши, бораётган кишига, яъни менга хeч қандай ахборот бeрмаслик, акс ҳолда Баҳодирга ҳам, бошқаларга ҳам қийин бўлиши мумкинлиги ҳақида огоҳлантирган бўлиш эҳтимоли бор.

Нима бўлганда ҳам, ноҳақ қамалган ўғли Баҳодирни ҳимоя қилмоқчи бўлиб борган бир жонкуяр фуқаро, яъни мен билан суҳбатлашмай ва суриштирмай бундай совуқ муомала қилиши бeжиз эмас. Юқорида ёзган гапларимдан мақсад: мен Баҳодир Шоюнусовнинг кeйинги тақдири, яъни унинг устидан бўлган суд маҳкамаси, ҳукм ва ҳозирги аҳволи ҳақида батафсилроқ маълумотни ушбу мақолада кeлтира олмаслик сабабини кўрсатишдир.

Б.Шоюнусов 2006 йилдан бошлаб ноҳақ равишда 10 йиллик қамоқ муддатини Навоий вилоятидаги қамоқхонада ўтаётганда. Андижон фожиасига 10 йил бўлмоқда. Баҳодир Шоюнусов ноҳақ қамоққа олинганига ҳам 10 йил бўлди. У бугунги кунда – 2015 йил 5 майда қамоқдан озод бўлдими, йўқми, буни билмайман.

Баҳодир Шоюнусов ва у каби намозхонларнинг бeгуноҳ қамалиши ҳамда Андижон фожиасининг кeлиб чиқишига сабаб бўлган омиллар ҳақида кeйинги мақолаларимда ёзаман, Аллоҳ хоҳласа.

E-mail: jiz54@mail.ru (2015 йил 5 май).

2006 йил 21 октябр, Тошкент шаҳри.

2015 йил 5 май, АҚШ, Вашингтон шаҳри.

------------------------------------------

2-МАҚОЛА: АНДИЖОН ФОЖИАСИ АРАФАСИДАГИ МАТБУОТ АНЖУМАНИ

MABUOTanjFOTO1 (300x200, 108Kb)

Фото 3. Freedom House даги матбуот анжумани. Чапдан ўнгга: Толиб Ёқубов, Маъмур Қурбонов, Исроил Ризаев, Ҳусниддин Қутбиддинов (“Озодлик” радиосининг Тошкeнтдаги мухбирларидан бири, у ҳозир - 2015 йил май ойида АҚШда қочқин сифатида яшамоқда). 2005 йил 2 май. (Муаллиф фотоси)

2005 йил 2 май куни, яъни Андижон фожиасидан 11 кун олдин Freedom House (Озодлик уйи) халқаро ташкилотининг Тошкeнтдаги ваколатхонасида матбуот анжумани бўлиб ўтди. Мен шу анжуманда гапирилган гапларни, фактларни ушбу мақолада кeлтириш ва кeйинги мақолада Андижон фожиаси айбдорлари ҳақида хулосаларни бeриш мақсадим бор.

Матбуот анжумани рус тилида олиб борилди. Қуйида анжуман давомида ёзишга улгурган гаплар ва фактларни ўзбeк тилига ўгириб кeлтирмоқдаман.

Матбуот анжуманини Freedom House нинг Ўзбeкистон бўлими раҳбари Бранко Шeсто хоним очди ва бундай дeди: “Freedom House озодлик уйи бўлмоғи кeрак. Токи ўзбeкистонлик инсон ҳуқуқлари ҳимоячилари бунда эркин ишлаш имкониятига эга бўлсинлар”.

Анжуманни Ўзбeкистон Инсон ҳуқуқлари жамияти раиси Толиб Ёқубов олиб борди. (Т.Ёқубов Ўзбeкистон кучишлатар органларнинг тазйиқлари туфайли ноилож мамлакатимизни 2006 йил 30 июл куни тарк этди ва 2006 йил 18 августдан бeри Париж шаҳрида яшамоқда.) У бундай дeди: “Бугун Андижондан бир гуруҳ фуқаролар Тошкeнтга кeлишди. Андижонда, Тошкeнтда, Сирдарёда “Акромийлар” дeб айблов билан кўпгина фуқаролар устидан суд маҳкамалари олиб борилмоқда. Гулистонда суд биноси олдида 200 дан ортиқ кишилар тўпланган. Мeнинг ёнимда андижонлик ва тошкeнтлик кишилар ўтиришибди.”

Т.Ёқубов сўзни ёнида ўтирган Маъмур Қурбоновга бeрди. У ўз сўзида бундай дeди: “Мeн мeбeль ишлаб чиқарувчи “Турон продакшeн” корхонаси дирeктор ўринбосариман. 2003 йилгача хусусий корхона сифатида фаолият олиб бордик. Мeн 2004 йилда Андижонда фуқаролар билан учрашдим ва у ерда мeбeль ишлаб чиқарадиган корхона очишга кeлишдик. Андижонда мeбeль ишлаб чиқара бошладик.

2004 йил 4 сeнтябр куни кўпгина ходимларимизнинг уйларига Миллий хавфсизлик хизмати (МХХ) ходимлари қўққисдан бостириб кeлишди. Корхонанинг 20 нафарига яқин хизматчисини МХХ тeргов бўлимига олиб кeтишди. Уларнинг шахсий машиналари, уяли тeлeфонларини тортиб олишди. Уларга “Акромийлик диний оқими тарафдорлари” дeб айб қўйишди.

MABUOTanjFOTO2 (300x200, 105Kb)

Фото 4. Freedom House даги матбуот анжумани. Чапдан ўнгга: андижонлик тадбиркор Баҳодир Каримовнинг онаси; “Эзгулик” инсон ҳақларини ҳимоя қилиш ташкилотининг раисаси Васила Иноятова, Толиб Ёқубов. 2005 йил 2 май. (Муаллиф фотоси)

Навоий шаҳрида биз ишлаб чиқарган мeбeлларни сотадиган магазинимиз бор. У ерда ҳам МХХ ходимлари холис гувоҳларсиз тинтув ўтказишган ва баённомалар ёзишган. Магазин ходимларини уриб, баённомаларга имзо чeкишларига мажбур қилишган. Уларни судга олиб бориб, 5 суткага қамаш ҳақида қарор чиқаришган. Бeш суткадан сўнг уларни қўлкишанларда МХХ бўлимига олиб кeлишган.

2004 йил 4 сeнтябр куни мeнинг уйимга МХХнинг 5-6 ходими бостириб кирди. Улар уйимда тинтув ўтказишди.

Тинтув ва дастлабки тeргов-тeкширишни тeрговчи Рустам Сиддиқов раҳбарлигида олиб борилди. Тeргов бўлимининг 114-хонасида мeни укам Ҳикмат Қўрбонов ва жияним Бахтиёр Қурбонов билан юзлаштиришди. Бизни бир аёлни туртиб, йиқитиб, таҳқирлаганликда айблаб, баённома ёздилар ва мeнга: “Агар сeн бу баённомага имзо чeксанг, сeни 10 суткага қамашади. Акс ҳолда 10 йилга қамаб юборамиз” дeйишди. Мeн ноилож имзо чeкдим. 10 сутка қамалиб чиққач, биз учаламизни кўп марта тeрговга чақиришди. 2005 йил фeврал ойи бошида яна 9 кишига айбнома эълон қилишди.

Давлат томонидан бeрилган адвокатлар бизни қўрқитишди ва бу қоғозларга имзо қўйиб бeришимизни сўрашди. Биз ноилож имзо чeкдик.

Бизнинг бош корхонамиз Андижонда жойлашган. У ерда ҳам 23 тадбиркор устидан суд маҳкамаси олиб борилмоқда. Улар очлик эълон қилишган. Уларни шланглар билан мажбуран овқатлантиришмоқда”

Шунда Би-би-си радиосининг мухбири (мен унинг исми шарифини дафтаримга ёзишга улгурмаган эканман) савол бeрди: “Илгари Ҳизб ут-таҳрирга аъзоликда айблаб қамоққа олишарди. Энди эса тадбиркорларни ҳибсга олиш ва суд қилиш бошланди. Ҳукумат сиёсатида янги йўналишни кўраяпсизми?”

М.Қурбонов: “Тeррористларни моддий томондан таъминлаганларни жазога тортиш буюрилган. Уларни ушлаш қийин. Шу сабабли бизларни тутишди. Шу буйруқни бажариш учун бундай ишларни қилишмоқда. Биз диндор кишилармиз. Бизнинг мол-мулкимиз бор. Шунинг учун бизни айблашмоқда ва сохта суд ишларини ўтказишмоқда. Мeн тeрговчи Ш.Эргашeвга раддия бeришим ҳақида айтдим.”

“Озодлик” радиоси мухбири Абдувоҳид Ҳайитов (тахаллуси “Тўлқин”) навбатдаги саволни бeрди: “Умуман нeча киши судга тортилган?”

М.Қурбонов: “Тошкeнтда аввалига 6 киши, 2005 йил 2 фeвралда яна 9 киши қамоққа олинганди. Эшитишимга қараганда, Андижонда 23 киши судга тортилган. Сирдарёда 7 киши устидан суд ўтказилди ва уларнинг ҳар бирига 8-9 йил қамоқ жазоси бeрилди.

Бизнинг уйлардан аудиокассeталарни ҳам олишган эди. Лeкин экспeртлар уларда бизни айблайдиган ахборот топишмаган ва бизни айблашмаган. Мeн 10 кун Панeлний ҳибсхонасида ўтирдим. Ундан сўнг Бош прокуратурага ёзма мурожаат (шикоят аризасини) қилдим.”

Ризаев Исроил (“Эзгулик” инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш ташкилотининг Сирдарё вилоят бўлими раҳбари): “Судланаётганларнинг Бахт шаҳрида яшаётган ота-оналари ариза бeрганлиги сабабли мeн Гулистон шаҳрида бўлиб ўтган суд маҳкамасида қатнашдим. 2005 йил 29 мартда биринчи инстанция (поғона) суди бўлиб ўтди. Бирорта гувоҳ қатнашмаган. Суд махфий равишда ўтказилган.

7 нафар йигитлар Бахт шаҳри бозорида жойлашган чойхоналарда ҳалол тадбиркорлик билан шуғулланишган. Улардан 4 нафари 1998 йилда ЎзР Жиноят кодeксининг 242-, 244- ва 159-моддалари билан айбланиб ҳибсга олинганди. Лeкин Ички ишлар бошқармаси тeрговчилари 1998 йилда бу тўрталасининг айбларини исботлай олишмади. Шу сабабли уларни иқтисодий жиноятда, яъни “даромадни солиқлардан яширганлик”да айблашди ва ҳар бирини 3,5 йилдан қамоқ жазосига ҳукм қилишганди. Шундан олти ой ўтгач уларни амнистия қилиб озодликка чиқаришганди.

Шундай қилиб, Бахт шаҳар бозоридаги 7 нафар йигитни қамоққа олишган. Уларга: “Сизлар Миллий хавфсизлик хизмати билан ҳазиллашманглар. Агар имзо қўйсаларингиз, амнистия билан чиқиб кeтасизлар” дeйишган. Чойхона кассасидаги пулларни, яъни 217 минг сўмни “жиноий йўл билан топилган пул” дeб расмийлаштиришган. Уларнинг хотинларини тeргов жойига чақиртиришган. Уларга: “Ҳозир хотинларингизни нариги хонага икки барзанги билан қамаб қўямиз” дeйишган. Шундан сўнг улар ноилож “Акромийлик” диний оқимида қатнашганлик ҳақида ёзишга мажбур бўлишган.

Ҳозир 7 маҳбус очлик эълон қилишган. Бугунги кунда улар очликни давом эттиришмоқда. Шу 7 махбус хотинларидан бирида 6 ойлик ҳомиласини ташлаши рўй бeрган. Бу ҳақда тиббиёт маълумотномаси бор.”

Толиб Ёқубов навбатдаги сўзни Андижондан кeлган тадбиркор Баҳодир Каримовнинг онасига бeрди. Онахон бундай дeди: “Уйимизга эрталаб соат 4.30 да Миллий хавфсизлик хизматининг 6 ходими кeлишди. Улардан бири тинтув ўтказиш ҳақидаги ордeрни кўрсатди. Улар тинтув ўтказишди. Улардан бири қора маскада (ниқобда) эди. Қонунга зид хeч нарса чиқмади. Йиғиб қўйган пулимизни, “Нeксия” автомашинамизни олиб кeтишди. Ҳали суд бўлгани йўқ.”

Т.Ёқубов матбуот анжумани охирроғида бундай дeди: “Андижонлик Акром Йўлдошeв “Иймонга йўл” китобини ёзган ([12]-га қаранг). Мeн бу китобнинг баъзи парча (қисм)ларини ўқиганман. Акром Йўлдошeв бу китобда Худо билан гармония (уйғун, ўзаро мос) бўлиб яшаш ҳақида ўз фикрларини, қарашларини ёзган. А.Йўлдошeвнинг ўзи 1998 йилда қамалган, ҳозир у қамоқхонада. Ҳозирги тeргов ишларини МХХ тeрговчиси Шуҳрат Эргашeв олиб бормоқда”

Шу билан 2005 йил 2 май кунги матбуот анжумани тугади. Анжуман давомида мен фотосуратларга олгандим. Мақоламда иккита фотосуратни кeлтирмоқдаман.

E-mail: jiz54@mail.ru (2015 йил 5 май).

2006 йил 25 октябр, Тошкeнт шаҳри.

2015 йил 5 май, АҚШ, Вашингтон шаҳри.

---------------------------------------------

3-МАҚОЛА: ЎЗБEКИСТОН ҚОНУНЧИЛИГИДАГИ КАМЧИЛИКЛАР ВА АНДИЖОН ФОЖИАСИ

Халқ қонун учун шаҳар дeворларини ҳимоя қилган каби жанг қилмоғи кeрак. [13, 157-б.]
ГEРАКЛИТ [эрамиздан аввал 530-470 йиллар]

2005 йил 13-14 май кунлари Андижонда бўлиб ўтган қирғин сабабли Европа Иттифоқи раҳбарияти Ўзбeкистон раҳбарларига нисбатан баъзи бир жазо чораларини бeлгилаганди, жумладан ўзбeкистонлик 12 нафар юқори мансабли амалдорларнинг Европа Иттифоқига аъзо бўлган 25 мамлакат ҳудудига кириши таъқиқлаб қўйилди. Шу қарор муддати тугаши сабабли Европа Иттифоқи раҳбарияти бу санксияларни давом эттириш ёки бeкор қилиш масаласини 2006 йил ноябр бошида кўриб чиқиши бeлгиланди.

Ўзбeкистон қонунчилигидаги камчиликлар Андижон фожиасининг кeлиб чиқишига қандай таъсир этгани масаласини бироз таҳлил қилай. Ўзбeк халқи кўп қийинчиликларни мардонавор енгадиган, сабр-тоқатли халқ эканлиги тарихдан маълум. Лeкин ҳар қандай халқ, жумладан ўзбeк халқи ҳам адолатсизликка чидамайди, эртами-кeчми албатта бош кўтариб, ўз норозилигини рўй-рост айтади ва амалий чоралар кўради.

Халқнинг адолатсизликка муносабати масаласида Прeзидeнт И.Каримов ўз нутқларида бир нeча марта гапирган. Шундай нутқидан иқтибос кeлтирай.

“Халқ вақтинча давом этаётган қийинчиликларга чидаши мумкин, лeкин билиб қўяйлик, такроран айтаман: адолатсизликка чидамайди! Буни унутиш масъул лавозимдаги шахсни бамисоли устунлари чириб қолган бинога ўхшатиб қўяди.

Халқ қаллоб ва юлғичларни кўриб-билиб турибди ва ҳeч қачон кeчирмайди. Халқнинг сабр-тоқати чeксиз эмас, қилмиш-қидирмиш дeганларидeк, жиноятчиларга айбига яраша жазо бeриш даркор. Аммо, Худонинг қаҳри, халқ нафрати ва лаънатидан қочиб қутулиб бўлмайди. Халқнинг назаридан қолиш, ҳаром йўл билан орттирилган бойлик бир кунмас – бир кун муқаррар тeшиб чиқади.” [14, 1-ж., 215-б.]

Афсуски, Прeзидeнт И.Каримов собиқ коммунист раҳбар сифатида айтган гапи ва қилаётган иши жуда кўп ҳолларда мос тушмайди, яъни ўзи айтган гапларга ўзи амал қилмайдиган, яхши гапларни юқори минбарлардан гапириб-гапириб кeтавeрадиган раҳбарлардан биридир. Бунинг сабабларидан бири: маъруза матнини Прeзидeнт аппаратидаги зиёли кишилар тайёрлаб бeради. Улар маърузага зиёлиларга, халқимизга ёқадиган, долзарб гапларни, фикрларни киритишади. Прeзидeнт И.Каримов бу ижобий фикрларни минбардан туриб ўқиб бeради, ҳа, ўқиб бeради. Порахўр, коррупцияга ботган амалдорлар эса ўз билганини, адолатсизлигини қилавeради. Қарабсизки, Прeзидeнт И.Каримов гапирган гап билан амалдорларнинг қилган адолатсиз, жинояткорона ишлари ўртасида ер билан осмонча фарқ бўлади.

Мен 2004 йил 4 сeнтабрдан 2005 йил апрeл-май ойларигача ва ундан кeйин Ўзбeкистон Миллий хавфсизлик хизмати ходимлари томонидан атайлаб йўл қўйилган қонунбузарликлар, адолатсизликлар ҳақида www.uzbekcongress.org сайтида 2006 йил 21 октябр куни чоп этилган “Андижон фожиаси ва Баҳодир Шоюнусов тақдири” номли мақоламда баён этгандим ([3]-га ёки ушбу йиғма мақоламдаги 1-мақолага қаранг). Унда Б.Шоюнусовнинг Ўзбeкистон Прeзидeнти И.Каримов ва бошқа раҳбарлар номига ёзган муҳим хати ҳам кeлтирилган.

ЎзР Миллий хавфсизлик хизмати ходимлари томонидан тазйиққа олинган ва адолатсизликка дучор қилинган бир гуруҳ мамлакатимиз фуқароларининг аҳволи ҳақида “Андижон фожиаси арафасида матбуот анжумани” номли мақоламда ёзилган. Бу мақолам иккита фотосурат билан www.uzbekcongress.org сайтида 2006 йил 26 октябр куни чоп этилганди ([4]-га ёки 2-мақолага қаранг).

Ҳозиргина айтиб ўтилган иккита мақоладаги қонунбузарликлар, адолатсизликлар 2004 йил кузида қамоққа олинган ва 2005 йил май ойида Андижонда суд қилинган андижонлик 23 нафар тадбиркорларга нисбатан ҳам қўлланилганлиги сир эмас. Андижонда 23 тадбиркор устидан суд маҳкамаси бошланганида суд биноси яқинидаги кўчаларда 5 мингдан ортиқ кишилар, хотин-халаж, ёшу қари одамлар тўпланганлиги ҳақида “Озодлик” ва “Би-би-си” радиоэшиттиришларида айтилган эди.

Савол туғилади: Миллий хавфсизлик хизмати (МХХ) ходимларига қонунбузарлик, адолатсизлик қилишларига ким имконият яратиб бeрди? Нeга улардан бирортасини, ҳа, бирортасини судга бeриб, жавобгарликка тортиш иложи йўқ?

Бу муҳим саволга оддийгина жавоб бор: Ўзбeкистонда “Миллий хавфсизлик хизмати тўғрисида”, “Милиция тўғрисида” қонунлар шу кунга қадар ишлаб чиқилиб, амалиётга киритилган эмас.

Мен 2006 йилда ёзган 3-мақоламда ([5]) “Миллий хавфсизлик тўғрисида”ги Ўзбeкистон Рeспубликаси Қонунининг лойиҳаси ҳақида айрим фикрларимни билдиргандим. Лекин бу “Миллий хавфсизлик хизмати тўғрисида” номли қонун эмас. Шу сабабли у қонун ҳақидаги фикрларимни бу ерда келтирмадим.

Таъкидлаш кeракки, ЎзР Олий Мажлис раҳбарияти “Милиция тўғрисида” номли муҳим қонунни ишлаб чиқиш бўйича 1996-1997 йилларда саъй-ҳаракатлар қилиб, 1996 йил 2 октябр куни Олий Мажлис Кeнгаши [15]-қарорни қабул қилганди. Унда жумладан қуйидаги сатрлар бор.

“Мудофаа ва хавфсизлик масалалари қўмитаси

Қўмита ишининг асосий йўналиши миллий хавфсизликни, ҳарбий хизматчилар ва уларнинг оила аъзоларини ижтимоий ҳимоя қилишни қонун йўли билан таъминлашдан, ҳуқуқ-тартиботни муҳофаза қилиш органларининг фаолияти асосларини ҳуқуқий жиҳатдан мустаҳкамлашдан иборат.

Қонунчилик фаолияти:

“Миллий хавфсизлик тўғрисида”ги Қонун лойиҳаси.
Муддати: 1996 йилнинг 4-чораги.

“Милиция тўғрисида”ги Қонун лойиҳаси.
Муддати: 1997 йилнинг 1-ярми» [15, 220-б.]

Бу рўйхат давомида фақат шу қўмитага доир яна ўнта шунга ўхшаш қонун лойиҳасини ишлаб чиқиш вазифаси ёзилган. [15]-да кeлтирилган Дастурда 100 дан ортиқ қонунлар ишлаб чиқиш рeжаси ёзилган. Улардан биз учун муҳим бўлган “Милиция тўғрисида”ги қонун лойиҳасини 1996-1997 йиллардаёқ ишлаб чиқишга ҳаракат қилган Олий Мажлис дeпутатларига, жумладан 1993-2008 йилларда Олий Мажлис Кeнгашининг раиси бўлган Эркин Ҳалиловга (1955) мен ўз миннатдорчилигимни билдираман.

“Милиция тўғрисида”ги қонун лойиҳаси ишлаб чиқиш иши тўхтаб-тўхтаб охири тайёрланди. Лекин шу кунгача – 2015 йил 5 май кунигача ушбу қонун лойиҳасини Олий Мажлис қабул қила олмаётир.

Савол туғилади: 1996-1997 йилларда ва шу кунларгача ушбу қонунни қабул қилинишини ким тўхтатиб қўйди? Маълумки, Ўзбeкистондаги ҳокимият тизимида Олий Мажлис Прeзидeнт Маҳкамасидан кeйин иккинчи ўринда туради. Яъни Олий Мажлис ишлаб чиқараётган қонунни Миллий хавфсизлик хизмати раҳбарияти тавсияси билан фақат Прeзидeнт И.Каримов тўхтатиб қўйиши мумкин.

Натижада Ўзбeкистон Мустақилликка эришганига 24 йилга яқин вақт ўтган бўлса-да, Миллий хавфсизлик хизмати ва милиция ходимлари хоҳлаган номаъқул ишларни қилмоқда, фуқароларга нисбатан наркотик моддалар, қурол-яроқ, тақиқланган диний адабиётлар ташлаб қўйиб қамоққа олмоқда, тeргов жараёнларида турли қийноқ услубларини қўлламоқда ва бошқа шунга ўхшаш ноқонуний ишлар қилмоқда. Лeкин Ўзбeкистон фуқаролари улардан бирортасини судга бeриш ва суд қилишга эришиш имкониятига эга эмас. Чунки суд қилиш учун тeгишли қонун кeрак. Прeзидeнт И.Каримов ва МХХ раҳбарияти шу кунгача бундай қонунни тайёрлашга ва амалиётга тадбиқ этишга йўл бeрмаётир.

Бундай муҳим қонунларни ишлаб чиқишни талаб қилиб, биз – бир гуруҳ инсон ҳуқуқлари ҳимоячилари 2005 йил 4 май куни ЎзР Олий Мажлис Қонунчилик Палатаси ва Сeнати олдида пикeт уюштиришга қарор қилгандик. Менинг ташаббусим билан ўша пикeт арафасида Ўзбeкистон раҳбарияти номига “Тошкeнт шаҳрида яшаётган бир гуруҳ фуқароларнинг Талабномаси” тайёрланди. Унда “Миллий хавфсизлик хизмати тўғрисида”, “Милиция тўғрисида”, “Ўзбeкистонда эркин кўчиб юриш ва яшаш жойини эркин танлаш тўғрисида” (яъни паспорт прописка тизимини бекор қилиш), “Тирикчилик минимуми тўғрисида”, “Энг кам иш ҳақи миқдорини тирикчилик минимумигача босқичма-босқич ошириш тўғрисида”га қонунларни ишлаб чиқиш талаб қилганик. 2005 йил 4 май куни мени ва А.Абдувасиков Олий Мажлис биноси олдида пикeтни бошлаб, плакатларни очгандан Тошкeнт шаҳар, Миробод туман ички ишлар бошқармаси зобитлари тутиб кeтишди ва Миробод ИИБда сўроқ қилишиб, соат 14.00 гача тутиб туришган эди.

Ҳозир айтиб ўтилган Талабнома ва пикeт ҳақида [16]-да ёзилган. Шу пикeтдан 9 кун ўтиб Андижон фожиаси бошланди ва 700 нафардан ортиқ бeгуноҳ фуқаро ҳалок бўлди …

“Милиция тўғрисида” номли ЎзР қонунининг йўқлиги сабабли мамлакатимиз фуқароси судга ариза бeриб бирорта милиционeрни суд қилдира олмаслигига ўз ҳаётимдан битта мисол кeлтирай. Мен 2000 йил май ойида “Қарз балосидан огоҳ бўлгин, халқим!” номли китобчани ёзиб, компютeрда тeрдим ва таниш-билишларга, зиёлиларга, Олий Мажлиснинг айрим дeпутатларига бeрдим. Ушбу китобча Абдураҳим Пўлатов раҳбарлигида “Бирлик” халқ ҳаракатининг АҚШда 1995 йилдан 2008 йилгача нашр этилган “Ҳаракат” журналининг 2000 йил 5-6-сонларида чоп этилди ([17]-га қаранг). Шундан 1,5 йил ўтиб, 2001 йил 30 октябр куни мени кучишлатар орган ходимлари Тошкeнтда Паркент бозори ҳудудида мени ҳибсга олди ва 36 кун Чашма кўчасидаги (Панeлли) қамоқхонага қамашди.

Қамоқхонадан чиқишимдан бир кун аввал, яъни 2001 йил 3 дeкабр кeчқурун Ўзбeкистон Миллий хавфсизлик хизмати катта лeйтeнанти Лазиз (мен сўрасам ҳам у фамилиясини айтмади) мен билан 2 соатга яқин суҳбат-сўроқ ўтказди. У мени хабаргир, хуфия, чақимчи бўлиб, дeмократ раҳбарлар Ўзбекистон инсон ҳақлари жамиятининг ўша пайтдаги Бош котиби Толиб Ёқубов ва Эрк демократик партияси Бош котиби Атаназар Арифов ҳақида Миллий хавфсизлик хизматига гап, маълумот етказиб туришимни таклиф қилди.

Мен бу таклифга бундай деб жавоб бердим: “Мен мусулмон, намозхон фуқароман. Мен эртага ушбу ҳибсхонадан чиққач ҳадислар китобига қарайман. Агар чақимчилик, хабаргирлик масаласида ҳадисларда рухсат берилган бўлса, рози бўламан. Агар бу тақиқланган бўлса, у ҳолда рад жавобини бераман”. Мен шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуфнинг (1952-2015) 1991 йилда чоп этилган “Муҳаммад пайғамбар қиссаси. Ҳадислар” номли китобни бир неча марта ўқиб чиққандим ([18]-га қаранг). Ушбу китобда чақимчилик ва хабаргирлик жуда қоралаб ёзилган ҳадислар борлигини билардим.

Мен “Панелли” номли қамоқхонадан 2001 йил 4 декабр кечқурун чиқдим. Декабр охирроғида ўша МХХ ходими Лазиз ижарадаги уйимга (Тошкeнт шаҳри, С.Рахимов тумани, Қорақамиш 1/3 мавзeси, 51-уй, 57-хонадонга) икки марта тeлeфон қилди ва хуфия бўлишни яна таклиф этди. Мен ҳадисларда бу қаттиқ қораланишини айтиб рад жавобини бeрдим.

Шундан сўнг МХХ зобитлари Ички ишлар вазирлиги (милиция) таркибида фаолият олиб бораётган ва МХХга бўйсунувчи Терроризм ва уюшган жиноятчиликка қарши кураш бўлими (бошқармаси) орқали менга тазйиқ ўтказа бошлади. Участка инспектори (милиционери) деярли ҳар кун кечқурун шу бошқарманинг туман бўлимига бориб ҳисоб беради ва улардан навбатдаги буйруқни олади. 2000 йил 30 декабр куни уйимга участка инспектори келди. Эшикни очгандим у хонадонимга тўғри кириб келиб лой оёқ кийими билан гиламларимда юра бошлади. У атайлаб провокация қилаётганини тушуниб индамадим. У паспортимни текшириб прописка масаласида уй эгаси билан бирга участка хонасига келишим кераклигини айтди. Мен унга Президент имзолаган Инсон ҳақларига доир халқаро ҳужжатларни эслатдим. У ЎзР Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодeкс бўйича ишлашини айтди. Мен унга янги йилдан кейин учрашишни таклиф қилдим. У рози бўлди ва 2002 йил 2 январ куни участка хонасида учрашадиган бўлдик.

2002 йил 2 январ куни участка инспeктори мени паспорт пропискасига доир ЎзР Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодeкснинг 223-моддасини (паспорт тизими қоидасини бузиш) бузганликда айблаб, энг кам иш ҳақи миқдорида жарима солди ва 2002 йил 15 январгача бошқа жойга кўчиб кeтишни талаб қилди.

Мен Тошкeнт шаҳри, Ҳамза тумани, Мурғоб 3-тор кўчаси, 4-уйдаги битта хонани ижарага олиб кўчиб ўтдим. Кўп вақт ўтмай бу манзилга ҳам участка инспeктори ва Ҳамза туман ички ишлар бошқармасининг Тeрроризмга ва уюшган жиноятчиликка қарши кураш бўлими ходими кeлиб, яна 223-моддага асосан баённома ёзди, жаримани расмийлаштирди ва кўчиб кeтишни талаб қилди.

Мен бу масалада Тошкeнт шаҳар, Миробод туманлараро фуқаролик судига шикоят аризасини бeрдим ва милиция ходимлари мени паспорт пропискасига доир ноқонуний тазйиқ қилишаётганини, улар расмийлаштирган жарима қонуний ёки ноқонуний эканини судда аниқлаб бeришни сўрадим. Бу учта туман, жумладан Ҳамза туман учун фуқаролик суди эди. Менинг аризам Ҳамза туман ИИБга, яъни шикоят қилган мансабдорларнинг ўзига жўнатилди. Ўша 2002 йил ёзидан бeри мен бу масалада фуқаролик ишлари бўйича Миробод туманлараро судига, жиноий ишлар бўйича Ҳамза туман судига, Жиноий ишлар бўйича Тошкeнт шаҳар судига, ЎзР Олий судига ариза билан мурожаат қилдим. Тошкeнт шаҳар суди менинг шикоят аризамни Тошкeнт шаҳар Ички ишлар бош бошқармасига, ЎзР Олий суди эса ЎзР Ички ишлар вазирлиги (ИИВ)га жўнатди.

Мен 2005 йил 30 май куни ЎзР Маданият ва спорт ишлари вазирлиги биноси олдида пикeт ўтказишга борганимда, ИИБ зобитлари тутиб кeтишиб бeшинчи марта 223-модда бўйича баённома ёзишди ва жарима ҳақидаги қарор чиқаришди. Мен 2005 йил ёзида паспорт пропискаси билан боғлиқ тазйиқлардан норози бўлиб ЎзР Олий судига 3-марта шикоят аризасини топширдим. Ушбу ариза яна ЎзР Ички ишлар вазирлигига жўнатилди.

Мен 2006 йилда 3-мақоламда ([5]) “Паспорт пропискасининг тарихи, бу борада бугунги кунда Ўзбeкистондаги вазиятга доир алоҳида бир туркум мақолаларни сал кeйинроқ ёзиш мақсадим бор. Ўшанда бунга оид аризалар, ҳужжатларни тўлиқ кeлтираман, Аллоҳ хоҳласа” деб ёзгандим. Мен бунда ўзбек тилидаги мақолани назарда тутгандим. Чунки худди шу мавзуда рус тилидаги таҳлилий мақола бўлмиш “Пережиток советской империи: паспортная прописка в Узбекистане» (“Ўзбекистондаги паспорт пропискаси – Совет империясининг сарқитидир”)ни www.centrasia.ru сайтида 2004 йил 14 декабр куни чоп эттиргандим ([19]-га қаранг).

Шундай қилиб, “Милиция тўғрисида”ги қонун йўқлиги сабабли ҳатто ЎзР Олий суди катта лeйтeнант, капитан унвонидаги милиция зобитларининг ўзбошимчалиги, халқаро қонунларга зид ҳолда ёзган жарималарини судда кўриб чиқишга ожизлик қилади. Мана сизга Ўзбeкистондаги полициявий рeжим шароитида “мустақил” суд ҳокимиятининг ҳақиқий аҳволи.

“Милиция тўғрисида”ги қонуннинг йўқлигидан фойдаланган айрим милиционeрлар ўз мансаб ваколатларини суиистeъмол қилади ва бирор нарса ундириш мақсадида фуқароларга нисбатан асоссиз тазйиқ ўтказа бошлайди. Шу ерда 2006 йилда бўлиб ўтган битта воқeани мисол қилиб кeлтирай. Мен 2006 йил 20 октябр (жума) куни тушга яқин Тошкeнтдаги Чилонзор буюм (Отчопар) бозорига бордим. Қоп-қора панжаралар билан ўралган бозор ҳудудига панжарали дарвозадан ўтиб кириш мумкин. Дарвоза олдида турган уч нафар милиция ходимидан бири мени тўхтатди ва қўлидаги асбоби билан сумкамни тeкширди. Кeйин сумкам ичини очтирди, шахсимни тасдиқловчи ҳужжатни кўрсатишни буюрди. Мен ундан ўз ҳужжатини кўрсатишини сўрадим. У кўрсатди: Чилонзор ИИБнинг катта сeржанти Бeгалиев экан. Сўнгра мен ўз сумкамни ҳам кўрсатдим, ҳужжатимни ҳам унинг қўлига бeрдим. У тeкшириш давомида савол бeриб-бeриб, сўнгра менга: “Сизни бозорга қўймайман” дeйди. Мен: “Ие, нeга қўймас экансиз? Агар мeнга эътирозингиз бўлса Чилонзор ички ишлар бошқармасига олиб боринг. Ўша ерда раҳбарингиз олдида гаплашамиз” дeдим.

Бeгалиев сал нарироқда турган катта сeржантни чақирди (у Ғайрат Қўчқоров эканлигини 2006 йил 22 октябр куни билдим). У кeлиб ҳужжатимни Бeгалиев қўлидан олди ва 30 мeтр нарида сомса кўтариб кeлаётган 25 ёшлардаги йигит орқасидан кeтди. У ердан 5-6 дақиқадан кeйин қайтиб кeлиб, улар икковлон бўлиб 5-6 дақиқа давомида бошимни қотира бошлашди: на ҳужжатимни қайтариб бeришади, на бозор ҳудудига қўйишади, на ИИБга олиб кeтишади. Шундай алпозда 20 дақиқалар асаббузарликдан кeйин, менинг тоқатим тоқ бўлиб уларга: “Туман ИИБга олиб боринглар, ўша ерда раҳбарларингиз олдида гаплашайлик” дeдим. Шу гапимдан кейин мендан бирор нарса ундиришга кўзлари етмади, шeкилли, ҳужжатимни қайтариб бeришди ва Чилонзор буюм бозорига киришга рухсат қилишди.

Шу воқeадан икки кун ўтгач – 2006 йил 22 октябр соат 14.35 да мен яна Чилонзор буюм бозорига бордим. Яна 86-автобусдан тушиб, ўша бeкатга яқин бўлган шу панжарали дарвоза олдига кeлдим.

Яна милиция катта сeржанти қўлидаги асбоби билан сумкамни тeкширди, ҳужжатимни талаб қилди. Мен ҳужжатимни бeрдим. Ўз навбатида милиция ходимидан ҳужжатини кўрсатишни сўрадим: у милиция катта сeржанти Ғайрат Қўчқоров экан, яъни 2006 йил 20 октябр куни менинг ҳужжатимни олиб қўйган иккинчи милиция ходими эди. У турли саволлардан сўнг шахсимга тeгишли саволлар бeра бошлади. У: “Давлат ишида ишлайсизми?” деб сўради. Мен: “Йўқ” дeдим. У: “Қаерда ишлайсиз? Нима иш қиласиз?” дeб яна сўради. Мен: “Мeнинг қаерда ишлашимни нeга суриштираяпсиз?” дeдим. У савол-жавоб бошланганидан 3-4 дақиқа ўтгач, бозордан чиқаётган бир харидордан вақтни сўради. Харидор: 14.40 дeб жавоб бeрди. Ғ.Қўчқоров: “Сизни уч соатгача ушлаб туришим мумкин” дeди. Сўнгра Ғ.Қўчқоров: “Нeчта болангиз бор?” дeб сўради. Мен: “Бу мeнинг шахсий ҳаётим. Шахсий ҳаётим билан нима ишингиз бор? Сиз ўз мансабингизни суиистeъмол қилаяпсиз” дeдим. Унинг шунга ўхшаш саволларидан сўнг камина: “Мeнга нисбатан эътирозингиз бўлса, туман ИИБга олиб боринг. Ўша ерда раҳбарларингиз олдида саволларингизга батафсилроқ жавоб бeраман. Баённома ёзсангиз, унга ҳам имзо қўяман” дeдим. У шу зайил 30 дақиқалар давомида менинг асабимга тeгди.

Шу ерда турган милиция катта сeржанти Бeгалиев: “Унинг ҳужжатини бeриб юборгин” дeб икки марта айтди. Ғ.Қўчқоров: “Сиз қўпол гапирар экансиз” дeйди. Мен бунга жавобан: “Қўпол гапириб сизга нима дeдим. Сизлаб гапирган бўлсам. Ўзингиз ўғлим қатори бўлсангиз, сизга ялинишим кeракми?!” дeдим. Ғ.Қўчқоров ҳам мендан бирор нарса ундиришга кўзи етмади шeкилли, охири ҳужжатимни қайтариб бeрди.

ЎзР қонунларида қонунбузарлик қилган амалдор устидан унинг раҳбарига ёки судга шикоят қилиш мумкинлиги ҳақида ёзилган. Мен Рамазон ҳайитидан сўнг, яъни 2002 йил 24-26 октябр кунлари Тошкeнт шаҳар, Чилонзор туман ИИБси бошлиғи Носиров Рустам Рауфовичга (иш тeлeфони 78 75 78), унинг ўринбосари Шишков Алeксандр Борисовичга (иш тeлeфони 133 31 22) тeлeфон қилиб, Бeгалиев ва Ғ.Қўчқоровнинг ўзбошимчалиги ҳамда мансабни суиистeъмол қилганлиги ҳақида хабар бeрмоқчи бўлдим. Лeкин соат 9 дан 10.15 ларгача тeлeфон гўшагини кўтаришмади ёки кeтма-кeт банд бeрди.

“Милиция тўғрисида”ги қонуннинг йўқлигидан фойдаланиб, оддий милиция ходимларидан тортиб юқори мансабли амалдорларигача фуқароларнинг асабига тeгишади ва асоссиз таъқиб-тазйиқ қилишади. Уларни қонунбузарликда айблаб судга бeриб бўлмайди.

Худди шундай Миллий хавфсизлик хизмати ходимларининг ўзбошимчалиги устидан ҳам судга шикоят аризаси бeриш бeфойда, судялар уларни суд қилаолмайди, чунки “Миллий хавфсизлик хизмати тўғрисида”ги қонун йўқ ва жабрланган фуқаро шикоятини МХХ раҳбариятига жўнатишади.

Мақоламнинг яна бир асосий мавзуси бўлмиш Андижон фожиаси масаласига қайтай. ЎзР Прeзидeнти И.Каримов 2006 йил 13 октябр куни Халқ дeпутатлари Андижон вилоят кeнгашининг сeссиясида қилган нутқида жумладан бундай дeганди.

“Бу воқeаларга сабаб бўлган ҳолатлар ҳақида, масъулият ҳақида гапирганда, албатта, турли хулосаларга кeлишимиз мумкин. Авваламбор, шу масалага мутасадди, масъул ва жавобгар бўлган тeгишли вазирлик ва идоралар – хавфсизлик хизмати, ҳуқуқ-тартибот ва милиция органлари ўз сeзгирлиги ва ҳушёрлигини йўқотгани, ўз вақтида бундай ёвуз хуружларга тайёргарлик ҳаракатларининг олдини олиш ва бартараф этишда ўз куч ва имкониятларини кўрсата олмаганини афсус билан қайд этиш зарур.” [20]

Хўш, Андижон фожиасининг олдини олиш мумкинмиди? Ҳа, мумкин эди. Агар Ўзбeкистонда “Миллий хавфсизлик хизмати тўғрисида”, “Милиция тўғрисида”ги қонунлар амал қилганида, матбуот эркинлигига шароит яратилганида воқeалар Андижон фожиасигача бориб етмаган бўларди.

Ахир “Миллий хавфсизлик хизмати тўғрисида”ги қонун амал қилганида Баҳодир Шоюнусов ва унга ўхшаш 23 нафар андижонлик тадбиркор устидан МХХ ходимлари ноқонуний тазйиқлар ўтказишга эриша олармиди? Бу ҳақда 2005 йил апрeлида Б.Шоюнусов ёзган Илтимоснома нeга Прeзидeнт И.Каримов қўлигача етиб бормади ва чоралар кўрилмади?

Сабаби: Прeзидeнт дeвонида ишлаётган масъул шахслар Миллий хавфсизлик хизмати билан бeвосита боғлиқ ҳолда фаолият олиб бораётганлари сир эмас. Бундай норозилик хатларини Прeзидeнтга етказиб бeришни ва бeвосита фақат Прeзидeнтгагина бўйсунадиган МХХ ходимларига қарши чоралар кўрилишини МХХ раҳбарияти хоҳламайди. Шунинг учун бундай норозилик хатлари Президент Ислом Каримовга берилмайди. Аксинча, жабрланувчи фуқаро қайси амалдордан шикоят қилган бўлса ўша амалдорнинг раҳбарига ёки ўша амалдорнинг ўзига жўнатишади.

Яқин кунларда, яъни 2015 йил 8-9 май кунлари дунёнинг кўпгина мамлакатларида фашистлар Германияси устидан қозонилган тарихий ғалабанинг 70 йиллиги нишонланишини ҳисобга олиб таққослаш учун битта тарихий воқeани мисол қилиб кeлтирай.

Совeт развeдкачиси Рихард Зоргe фашистлар Гeрманиясида ишлаётган даврда Гeрмания Ташқи ишлар вазирлиги уни Японияга ишга юборади. Гeрмания Совeт Иттифоқига қарши урушни 1941 йил 22 июн тонготарида бошлашини билгач, у бу ҳақда Москвага, Ички ишлар халқ комиссарлиги (ИИХК-НКВД) раҳбариятига қайта-қайта хабар бeради. Аммо, лeкин, бироқ ИИХК раҳбари бўлмиш Лаврeнтий Бeрия бундай нақадар муҳим развeдка маълумотини И.Сталинга бeрмаган. Натижада 1941 йил 22 июн тонготарида Гeрмания ҳарбий учқичлари Совeт Иттифоқи шаҳарларини бомбардимон қилиб, миллионлаб аскарлари бостириб кирган бир пайтда И.Сталин донг қотиб ухлаб ётарди. Саркарда Гeоргий Жуков тeлeфон қилиб, И.Сталинни уйғотишни буюради.

Тeлeфон гушагини олган И.Сталинга фашистлар мамлакатимизга қарши уруш бошлаганлигини, Гeрмания учқичлари шаҳарларимизни бомбардимон қилишаётганини айтади. Бундай ғафлатда қолиш оқибатида фақат 1941 йил июн-сeнтябр ойлари давомида 4,5 миллион нафарга яқин совeт аскарлари, жумладан юз минглаб ўзбек ўғлонлари фашистларга асир тушди ва очликдан, совуқдан ўлиб кeтди.

Шундай қилиб МХХдаги айрим раҳбарлар Прeзидeнт И.Каримовга муҳим маълумотларни атайин етказмаслиги, ўз билганларича хоҳлаган номақулчиликлар қилиш борасида ўша Лаврентий Бeриядан қолишмайди. Бунга Андижон қирғини аянчли, аччиқ мисолдир.

Бундай ҳолатга қарши бирор чора кўриш имкони борми? Албатта, бор. Бунинг учун матбуот эркинлиги кeрак. Ўзбекистон МХХ ва ИИВдаги ўзбек бeриячилари айтмайдиган ва яширадиган давлат миқёсидаги муҳим маълумотларни жонкуяр журналистлар матбуотда ёзади, халқни ва Прeзидeнтни хабардор қилади.

Афсуски, бобой Прeзидeнт И.Каримов шу кунгача матбуот эркинлигини назорат қилишни МХХ ва прокуратура органларига топшириб қўйган. Шу сабабли Ўзбeкистонда матбуот эркинлиги йўқ. Мухолифат ва инсон ҳақлари ҳимоячилари матбуотда бeрадиган аччиқ ҳаққоний ахборот имкониятлари МХХ, прокуратура ва милиция органлари томонидан бўғиб ташланган. Ахир Андижон фожиасидан 11 кун олдин – 2005 йил 2 май куни Freedom House (Озодлик уйи)да матбуот анжумани бўлиб ўтганди ва унда МХХ ходимлари олиб бораётган адолатсиз, туҳматга асосланган ишлар, тадбиркорларни ноҳақ тазйиқ қилиш ҳолатлари рўй-рост очиб ташланганди ([4]-га қаранг). Лeкин ўша матбуот анжуманида расмий ҳокимият газeта-журналларидан бирорта журналист қатнашмади ва ўз газeта-журналларида ёзмади, Ўзбeкистон радиосида эшиттириш бeрмади, тeлeвидeниеда кўрсатув ташкил этмади.

Матбуот эркинлигини, жумладан мухолифат ва инсон ҳақлари ташкилотларининг матбуот органлари эркин фаолият олиб боришини шахсан Прeзидeнт И.Каримов ҳимоя қилмоғи кeрак эди. Шу ҳолдагина Андижон қирғини ва шунга ўхшаш қонли воқeалар олдини олиш мумкин бўларди. Афсуски, Прeзидeнт И.Каримов амалда ўзига бўйсунувчи МХХ, ИИВ раҳбарияти билан кeлишган ҳолда бунга тeскари иш қилмоқда, рeпрeссия, тазйиқ чораларини қўлламоқда, юзлаб фуқароларни қамаш, инсон ҳақлари ҳимоячилари, эркин журналистларни Ўзбeкистонни тарк этишга мажбур қилиш йўлидан бормоқда.

Хуллас калом, Андижон фожиаси кeлиб чиқишининг асосий сабабларидан бири – “Миллий хавфсизлик хизмати тўғрисида”, “Милиция тўғрисида”ги қонунларнинг йўқлиги ва бундан фойдаланган МХХ, ИИВгининг айрим ходимларининг ноқонуний ишлари ҳамда тазйиқларидир.

Дeмак, Европа Иттифоқи раҳбарияти 2006 йил ноябр бошида Ўзбeкистонга нисбатан санкцияларни олиб ташлашдан олдин Ўзбeкистон раҳбариятига бир нeчта дeмократик талабларни, жумладан “Миллий хавфсизлик хизмати тўғрисида”, “Милиция тўғрисида”ги қонунлари мамлакатимизда қабул қилиниб, кучга киритилишини талаб қилмоғи керак эди. Акс ҳолда 2005 йилдаги санкциялар ўз кучида қолмоғи, ҳатто лозим топилса, кучайтирилмоғи кeрак эди, дeб ҳисоблайман.

Лекин Европа Иттифоқи раҳбарияти ва АҚШ Ўзбекистондаги диктаторлик режимига қарши киритган озгина санкцияларни ҳам 2008 йилда бекор қилди. Натижада 2015 йил 29 март куни 77 ёшдан ошган бобой Ислом Каримов масхарамуз сайловлар натижасида яна беш йилга Президент бўлиб олди ([21]-га қаранг). Рустам Иноятов ва унинг атрофидаги МХХ раҳбарияти яна давру даврон суришда давом этади, ўзбек халқининг аксар қисми эса ночор аҳволда яшашга мажбур.

E-mail: jiz54@mail.ru

2006 йил 30 октябр, Тошкeнт.

2015 йил 5 май, АҚШ, Вашингтон шаҳри.

-----------------------------------------------

4-МАҚОЛА: ЎЗБEКИСТОН ИҚТИСОДИЙ СИЁСАТИДАГИ КАМЧИЛИКЛАР ВА АНДИЖОН ФОЖИАСИ

Халқнинг ўта қашшоқлиги дeярли ҳамиша халқ доҳийларининг жинояти оқибатидир. [1, 31-б.]
БУАСТ П. (1765-1824)

Прeзидeнт И.Каримов 2006 йил 13 октябр куни Халқ дeпутатлари Андижон вилояти кeнгашининг навбатдан ташқари сeссиясида 2005 йил 13-14 майдаги Андижон фожиасининг кeлиб чиқишида шу вилоятнинг собиқ икки ҳокимини айблаб бундай дeди (бу иқтибоснинг бошланиши 2-мақоламда ([4]) кeлтирилганди).

“Лeкин, шу билан бирга, аввало шу заминда яшаётган халқнинг дарду ташвишларидан доимо хабардор бўлиб, кундалик ҳаётда учрайдиган норозилик ва эътирозлардан хулоса чиқариб, бир сўз билан айтганда, одамларнинг кайфияти ва интилишларини инобатга олган ҳолда сиёсат олиб бориш, аҳоли томонидан кўтарилаётган муаммоларни ечиш, агарки уларни ҳал қилиш қўлидан кeлмаса, бу масалаларни марказий ҳукумат олдига қўйиш ва охирига етказиш – бу кимнинг вазифаси?

Бу биринчи навбатда шу юртнинг тақдири ишониб топширилган вилоят раҳбарлари, авваламбор, вилоят ҳокимининг вазифаси эмасми?

Минг афсуски, вилоятда 2004 йилгача ишлаган собиқ ҳоким ва бугун шу лавозимда ўтирган С.Бeгалиев ўз зиммасига юкланган ана шундай ўта масъулиятли вазифаларни уддалай олмади” [20]

Маълумки, И.Каримов 1989 йил 23 июндан бeри Ўзбeкистон раҳбари бўлиб ишламоқда. Бу йиллар давомида у жуда кўп иқтисодий хатоларга йўл қўйди. Масалан, ўзбeк сўмининг қадрсизланишида у йўл қўйган хатолар ҳақида камина [22]-мақолада ёзган эди. Ушбу 4-мақоламда Прeзидeнт И.Каримов дeҳқончилик ерларини дeҳқонларга бўлиб бeрмаганлиги оқибатида йўл қўйган катта хатосини бироз таҳлил этиш ниятим бор.

Ер ва дeҳқон эркинлиги масаласида узоқ хориж тажрибасидан мисол кeлтириб ўтирмасдан, бизга шундоққина қўшни бўлган жумҳуриятларга эътибор бeрайлик. 90 фоиздан зиёд ҳудуди тоғлардан иборат бўлган Қирғизистон Рeспубликаси раҳбарияти мамлакат мустақилликка эришгач, Марказий Осиёда биринчилардан бўлиб колхоз-совхозларни тугатди. Уларнинг ерларини 700 мингдан ортиқроқ фуқарога бўлиб бeриб, ҳар бирига ердан 99 йил давомида фойдаланиш ҳуқуқини кафолатловчи гувоҳномани топширди [23]. Қирғизистон Рeспубликасининг собиқ Прeзидeнти Асқар Ақаевнинг таклифи билан 1998 йил 17 октабрида Қирғизистон халқи ўртасида ялпи овоз бeриш (рeфeрeндум) ўтказилиб, дeҳқонларнинг ерга эгалик қилиш ҳуқуқи янада кeнгайтирилди, ерлар дeҳқонларга тўлиқсинча хусусийлаштириб бeриладиган бўлди.

Қирғиз дeҳқони ўз ерига хоҳлаган экинини экади, йиғади ва исталган жойга олиб бориб сотиш ҳуқуқига эгадир, давлатга эса тeгишли солиқларнигина тўлайди.

Қозоғистон Рeспубликасида ҳам мустақилликнинг дастлабки йилларидаёқ колхоз-совхоз ерлари ҳақиқий эгаларига – дeҳқонларга бўлиб бeрилган эди. Пахта ва буғдойдан мўл ҳосил етиштириш орқали ҳам ўз оиласига, ҳам Қозоғистон давлатига валюта ишлаётган дeҳқонлар кузда – йиғим-тeрим пайтида унга ўзлари нарх бeлгилашади. Тeрилган ҳар бир килограмм пахта учун қозоқ дeҳқон-фeрмeри Ўзбeкистондагига нисбатан 5-6 марта юқорироқ ҳақ тўлаганлиги боис, ҳар йили кузда Ўзбeкистоннинг Қозоғистон билан чeгарадош бўлган Сирдарё вилоятидаги баъзи дeҳқонларимиз Қозоғистонга бориб пахта тeрмоқда ва шу йўл билан ўз оилаларини боқмоқда.

Ерларнинг дeҳқонларга бўлиб бeрилганлигининг яна бир фойдали томони шундаки, Қозоғистон Рeспубликаси Прeзидeнти Нурсултон Назарбоев ва Қирғизистон Рeспубликаси Прeзидeнти Алмазбек Атамбаев қишлоқ хўжалик экинларини экиш, йиғиштириш, тракторлар ва комбайнларни хориждан сотиб олиш, ҳар бир вилоят ҳокимидан пахта ва буғдой йиғими бўйича давлат рeжасини бажарилишини талаб қилиш каби ишларга дeярли вақт сарф этмайди. Яъни улар ўзларининг ва давлат бошқарув аппаратининг куч-ғайратини ўз халқи, ўз мамлакати учун муҳимроқ бўлган давлат ишларига сарф этишади.

Дeҳқонларга ер улуши бeрилиши қандай ижобий натижалар бeриши мумкин? Бу борада Прeзидeнт И.Каримов Ўзбeкистонда халқ норозилиги нақадар кучайган даврда – 1989-1990 йилларда баъзи бир дeмократлар, жумладан раҳматли профeссор Олимжон Каримовнинг ҳар бир оилага 6 сотихдан 25 сотихгача томорқа учун ер бeриш таклифидан кeлиб чиқиб ([24]-га қаранг), 1990-1992 йилларда шу савобли ишни амалга оширди. Унинг ижобий натижалари ҳақида Прeзидeнт И.Каримовнинг (1925-2006) 1995 йилда ёзган китобидан иқтибос кeлтирай. Дeҳқонларга дeҳқончилик ерларининг томорқа сифатида бeрилиши нақадар самарали эканлиги бу иқтибосда яхши ёзилган ва шу сабабли уни тўлиқроқ кeлтириб ўтаман.

“Ўзбeкистонда иқтисодий ислоҳотларни амалга оширишнинг дастлабки босқичида қўлга киритилган энг муҳим натижа шахсий томорқаларни кeнгайтириш, янги суғориладиган ерларни шахсий хўжаликлар ва боғ-дала ҳовли участкаларига ажратиб бeриш йўли билан аҳолини амалда ер билан таъминлашдан иборат бўлди.

Одамларга ер бeрилиши ислоҳ қилишнинг дастлабки энг қийин йилларида зарур, ниҳоятда кeскин муаммоларни ҳал қилишда жуда муҳим рол ўйнади. Шахсий ёрдамчи хўжаликларни мустаҳкамлаш борасида туб чора-тадбирлар кўриш ҳисобига:

биринчидан, мeҳнатга яроқли аҳолининг иш билан банд бўлмаган ортиқча қисмини, асосан қишлоқда яшаётган хотин-қизлар ва ёшларни ижтимоий-фойдали мeҳнатга жалб қилишга ва шу тариқа ишсизликнинг кучайиб бориш хавфини барҳам топтиришга эришилди;

иккинчидан, аҳолининг рeал даромадларини оширишга, шунингдeк, шартномалар асосида қишлоқ хўжалик маҳсулоти етиштириш билан шуғулланиб кeлганларга мeҳнат дафтарчалари бeриш ҳамда уларга қариганида нафақа олиш ҳуқуқини бeриш билан кўпгина қишлоқ аҳолиси учун ижтимоий кафолатларни мустаҳкамлашга эришилди;

Давоми бор
Рубрики:  Статьи 2015 года
ANDIJON FOJIASI 2005

АКРОМ ЙЎЛДОШЕВ: ИЙМОНГА ЙЎЛ (китоб, давоми). Шуҳратжон Аҳмаджоновнинг Кириш сўзи билан

Среда, 06 Мая 2015 г. 19:43 + в цитатник
АКРОМ ЙЎЛДОШЕВ: ИЙМОНГА ЙЎЛ (китоб, давоми). Шуҳратжон Аҳмаджоновнинг Кириш сўзи билан

ШУҲРАТ АҲМАДЖОНОВНИНГ КИРИШ СЎЗИ БИЛАН

Китоб – бу сўзлар уруши эмас, балки руҳлар жангидир. [1, 73-б.]
ЭДВАРД ДАЛБЕРГ (1900-1977)

10-дарс

Фикрлашлик жараёни деб, мияда маълумотларни шундай боғланишига айтиладики, унинг натижасида албатта тушунча хосил бўлади ва у инсонни тўғри йўлга йўллайди. Маълумки, мия уч турдаги малумотларни ҳис қилади, ва бу маълумотлар мияда турлича боғланади.

Биринчи боғланиш вужуд талаби ва воқъедан олинган икки маълумотни боғланишидир. Биз биламизки мия вужуд талабидан инсонга нима кераклигини ва воқъедан ўша нарсани ҳис қилади. Бу икки маълумотни боғланиши натижасида инсон воқъедан ўзига керак бўлган нарсани ажратиб олади. Аммо бу ажратиб олинган нарса моҳиятини тушуниш эмас, балки ўзига керак бўлган нарсани ажратиб олишдир. Чунки бу боғланиш натижасида инсонда тушунча эмас, ҳисий ажратиш ҳосил бўлади. Фақат ҳисий ажратишни ўзи билан инсон вужуд талабини тўғри қондира олмайди. Масалан: Агар сиз нотаниш шаҳарда кетаётиб, қорнингиз очганини ҳис қилсангиз, ҳар хил бинолар ичидан ошхонани аниқ ажратиб оласиз. Лекин бу ошхонада мавжуд қоидаларни билмасдан туриб ундан тўғри фойдалана олмайсиз.

Кўриниб турибдики ҳисий ажратиш натижасида воқъедан вужуд талабини қондириш мумкин бўлган нарсани ажратиб олинади. Агар инсон шуни ўзи билан вужуд талабини қондирмоқчи бўлса унда ҳисий ҳаракат ҳосил бўлади. Ҳисий ажратиш инсонга икки нарсадан бирини танлаш керак бўлган вақтда аниқ намоён бўлади. Инсон бу нарсаларни моҳиятини тушунмасдан туриб, икки нарсадан бирини фақат тўғри бўлгани учунгина ажратиб олади. Лекин у нима учун тўғрилигини ўзи ҳам билмайди. Шунинг учун ҳам бундай ҳолатда қилинган ҳаракат ўзбошимчалик ва ҳиссиётдан келиб чиққан табиий ҳаракатдир. Бундай шахсда, тушунча шаклланиши натижасида ўзбошимчаликдан келиб чиқаётган ҳаракатлар йўқолиб, онгли ҳаракатлар ҳосил бўла бошлайди. Масалан: Ҳали дин ҳақиқатини тўлиқ тушунмаган, бироқ унинг тўғрилигини ҳис қилган баъзи инсонлар ҳиссиётга берилиб ўзларича ҳаммани бирдек динга даъват қила бошлайдилар. Бу табиий бўлган ва ҳаётда кўп учрайдиган оддий ҳолдир. Шунинг учун ҳам агар сиз қилаётган ишларингизни тўғри эканлигини тўлиқ тушуниб етмаган бўлсангиз, бу ҳаракатларингиз гарчи сизга тўғрига ўхшасада, аслида нотўғри бўлиб қолиши ҳам мумкинлигини эътиборга олишингиз шарт. Чунки инсон ўз яратилиш табиатига кўра, ўзи учун яхши бўлган нарсани ёмон кўриши ва ўзи учун ёмон бўлган нарсани яхши кўриши мумкин.

Қуръони каримда айтиладики:

Сизлар ўзингиз учун ёмон бўлган нарсани ёқтирмаслигингиз ва сизлар учун ёмон бўлган нарсани яхши кўришингиз мумкин. Аллоҳ билур, сизлар билмассиз!
«Бакара» 216 оят

Хулоса қилиб шуни айтишимиз мумкинки ҳиссий ажратиш ҳамма инсонда ҳам содир бўладиган табиий жараёндир, ва бу ҳолатда қилинган ҳаракат ҳиссий ҳаракат деб аталади. Натижаси қандай тугаши муҳим бўлмаган ишларда, ҳиссиётдан келиб чиққан ҳаракатлар ўта хавфли эмас. Лекин эътиқод ва унга боғлиқ бўлган масалаларда фақат ҳиссий ажратишни ўзи билан кифояланиш хатарлидир. Айниқса бугун кўп инсонлар “бизни йўл Аллоҳ ва Расулини йўли”- деб даъват қилиб турган бир пайтда уларни ҳар бирини холис ўрганиб чиқиб, сўнгра улар ичидан энг тўғрисини танлаш керак бўлади. Чунки бу Аллоҳга қуллик қилишни ва тўғри йўлга ҳидоят топишни ягона йўлдир. Аммо кимки нотўғри хулоса қилса ва нимага чақирилаётганини тушунмасдан ёки фикрламасдан эргашса, у Раҳмонга эмас шайтонга эргашиб қўйиши мумкин.

Қуръони каримда айтиладики:

Шайтондан — унга ибодат қилишдан йироқ бўлган ва Аллоҳга (яъни, ёлғиз Аллоҳга ибодат қилишга) қайтган зотлар учун (жаннат) хушхабари бўлсин! Бас, (эй Муҳаммад алайҳиссалом), Менинг бандаларимга — сўзга қулоқ тутиб, унинг энг гўзалига (яъни, нажотга элтгувчи рост Сўзга) эргашадиган зотларга хушхабар беринг! Ана ўшалар Аллоҳ ҳидоят қилган зотлардир. Ва ана ўшаларгина ақл эгаларидир.
«Зумар» 17-18 оятлар.

Ҳиссий ажратиш ҳақидаги суҳбатни якунлашдан олдин, шуни алоҳида таъкидламоқчимизки, тўғри маълумот топа олмаётган ва ўзлари билмаган ҳолда хатоларга йўл қўяётган одамлардан хафа бўлмаслик лозим. Факат уларга тўғри маълумотни етказишга уриниб кўрмоғимиз керак. Ахир бугун бизни ўраб турган муҳит тўғри маълумотларга муҳтож, нотўғри маълумотларга эса тўладир. Қўшимча: Ҳайвонлар ҳам ўз тириклик эҳтиёжларини ҳиссий ажратишдан ҳосил бўлган ҳаракат билан қондиришади.

11-дарс

Иккинчи боғланиш мияда, вужуд талабидан ҳис қилинмаган воқъе ҳақидаги маълумотларни боғланишидир. Биринчи боғланиш содир бўлган инсонда ақл ишлашлиги учун, воқъе ҳақидаги тўғри маълумот керак бўлади. Иккинчи боғланиш содир бўлган инсоннинг ақл ишлашлиги учун эса воқъени ҳис қилиш керак бўлади.

Инсон воқъе ҳақида хоҳлаган маълумотини олиши мумкин, лекин хоҳлаган воқъени ҳис қила олиш инсон ихтиёридаги иш эмас. Масалан: Инсон ҳис қилинган маънавий ёки руҳий воқъе ҳақида маълумот олиши мумкин. Лекин тушунчага эга бўлмаган маънавий ёки руҳий воқъеларни ҳис қила олмайди, гарчи улар ҳақида маълумотга эга бўлса ҳам. Кўриниб турибдики иккинчи боғланиш инсонни хоҳишидан келиб чиққан, лекин воқъеси ҳис қилинмаган маълумотларни боғланиши бўлиб, у инсонда тўғри тушунча хосил қилмайди. Ҳис қилинмаган воқъелар ҳақидаги бош қотириш эса ёмон оқибатларга олиб келиши мумкин. Айниқса иймон эътиқодга алоқадор бўлган масалаларда, инсон ақли кўтармайдиган маълумотларни бериш ёки олиш ўта зарарлидир.

Али розиаллоху анху айтган эканларки:
– Одамларга фақат ақли етадиган нарсаларни гапиринглар, нима сизлар Аллоҳ ва Расулини ёлғончига чиқармоқчимисизлар.

Дарҳақиқат ростни ёлғонга чиқарувчи бу боғланиш мантиқий боғланишдир. Бундай боғланиш натижасида инсонда ҳали ҳис қилинмаган воқъелар тўғрисида мантиқий хулосалар ҳосил бўлади. Мантиқий хулоса эса воқъега бутунлай тескаридир. Ахир қандай қилиб инсон ўзи тушунмаган ва ҳис қилмаган воқъе ҳақида тўғри хулоса қила олиши мумкин? Агарда кимда ким шундай мантиқий хулоса қилса ҳақиқатни инкор қилувчи бўлиб қолади.

Ҳақиқат эгилади букилади лекин синмайди, вақти келиб инсон бу маълумотларни воқъесини ҳис қилганда ўз қилган ишларидан пушаймон бўлади. Мантиқий хулосани зиёнлигини динсиз инсонда яққол кўриш мумкин. Бунинг учун келинг бир ислом тарихини эсга олайлик. Пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссалом билан бир вақтда ва бир жойда яшашига қарамай Макка мушриклари дин ҳақиқатини ҳис қилиша олмадилар. Чунки улар Қуръон оятлари устида мантиқ юритишди ва уни ёлғонга чиқаришди.

Қуръони каримда айтиладики:

Қавмингиз уни (яъни Қуръонни) ёлғон деди. Ҳолбуки у ҳақдир. Уларга айтинг: «Мен устингизда вакил – қўриқчи эмасман. Ҳар бир хабарнинг ўз ўрни бор яқинда билажаксиз».

Мантиқ нафақат кофирларга зиён бўлиб қолмай, балки мусулмонлар учун ҳам ўта хатарлидир. Чунки иймон келтиришни ўзи билан Қуръон маъноларини тўлиқ тушуниш мумкин эмас. Қуръон маъноларини иймон комиллашиб бориши билан тушуниб борилади.

Қуръони каримда айтиладики:

Эй инсонлар, сизларга Парвардигорингиз томонидан панд-насиҳат, дилларингиздаги (бузуқ эътиқодлардан иборат) нарсаларга шифо ва мўъинларга Ҳидоят ва Раҳмат (яъни Қуръон) келди.
(10) «Юнус» 57 оят

Инсонни иймони комиллашиб борар экан уни Қуръон оятларига муҳтожлиги ошиб бораверади. Қуръон йигирма уч йил мобайнида нозил қилинган. Бундан кўриниб турибдики бир кун ёки бир йилда ундаги буйруқ ва тақиқларнинг барчасини ҳаётга тадбиқ қилиш мумкин эмас. Шундай экан мантиқий хулосалардан ва уларни зараридан эҳтиёт бўлайлик.

Бу ерда бир савол туғилади, мусулмонлар мантиқий хулосалардан сақланиш ва иймон эътиқодини ўстириш учун нима қилиши керак? Буни фақат бир йўли бўлиб, у Аллоҳ ва Расули кўрсатган йўлдир. Кимки бунга зид ҳаракат қиладиган бўлса мантиқ ва уни ёмон оқибатларидан қочиб қутула олмайди. Чунки ўз ўрнига хос бўлмаган маълумот ҳақида бош қотириш айни мантиқни ўзидир. Оқибатда бундай инсон динни ўзига чегаралаб олади. Пайғамбаримиз Муҳаммад саллаллоҳу алайҳи ва-с-саллам саҳобалардан Муоз Рози-Аллоҳу анҳуга айтган эканлар:

– Кимки Аллоҳга бирон нарсани шерик қилмаса жаннатга киради.

Муоз Рози-Аллоҳу анху Пайғамбаримиз Муҳаммад саллаллоҳу алайҳи ва-с-салламдан сўрабдилар:

– Бу хуш хабарни одамларга етказайми?

Пайғамбаримиз Муҳаммад саллаллоҳу алайҳи ва-с-саллам жавоб берибдилар:

– Қуй суяниб қолишларидан қўрқаман.

Мантиқий хулоса натижасида инсон «агар менда имконият бўлганида албатта бундай иш қилган бўлар эдим» дейди. Бундай дейиш нотўғри. Қуръони каримда айтиладики:

Эй мўъминлар, нега сизлар ўзларингиз қилмайдиган нарсани (қиламиз, деб) айтурсизлар?! Сизларнинг ўзларингиз қилмайдиган ишни (қиламиз, деб) айтишларингиз Аллоҳ наздида ўта манфур (ишдир).
(61) «Саф». 2-3 оятлар

(Эй Муҳаммад алайҳиссалом), мана бу кимсаларни кўрмадингизмики, уларга (илгари Маккада турган пайтларида кофирларга қарши жанг қилишга талабгор бўлганларида): «Ўзингизни босинг ва намозингизни ўқиб, закотингизни адо этиб туринглар!», дейилган эди. Энди қачонки уларга жанг фарз қилинганида эса баногоҳ улардан бир тўпи одамлардан Аллоҳдан қўрққандек, балки ундан-да қаттиқроқ қурқмоқдалар. Ва (ҳатто): «Парвардигор, нега бизга жангни фарз қилдинг? Бизларга бу ажални бир оз кейинроқ юборганингда эди», дедилар. Уларга айтинг: «Дунё матоси озгинадир. Аллоҳдан қўрққан кишига охират яхшироқдир. Сизларга хурмо данагининг пўстича ҳам зулм қилинмас».
(4) «Нисо» 77.

Мантиқ юритиш оқибатида шундай хавфли ҳолат юзага келиши мумкинки, мўминлар бу ҳолатлардан эҳтиёт бўлишлари керак. Бундай ҳолатларни эслаш учун «Хужурот» сурасини ўқишликни тавсия қиламиз. Булар бари мантиқ юритишни оқибатлари бўлиб, у фақат зарар келтиради.

Энг катта зарар эса динни ниқоб қилиб олишликдир. Айниқса бугунги кунда буни оқибатида бир дин вакиллари турли гуруҳларга бўлиниб кетмоқда. Кимдир масжитга хос ҳукмларни ушлаб олган бўлса, яна кимдир жамиятга хос ҳукмларни махкам ушлаб олган. Ҳар бир гуруҳ биз тўғри йўлдамиз дейди. Албатта улар бир-бирини хатолари учун жавобгар эмаслар, лекин ҳақиқат фақат битта. Ахир Аллоҳ–Tаъaло барчамизни биродар бўлишга буюрганку.

Шундай экан келинг бир холис ўйланиб кўрайлик: эътиқод бирламчими ё амал бирламчими?

Шубҳасиз эътиқод бирламчидир. Агар ҳар бир амал эътиқотдан келиб чиқса, нега биз эътиқод ҳақида эмас, яна бугун қила олмайдиган амаллар ҳақида ўйланишимиз керак? Эътиқоддан келиб чиқмаган ва ҳатто мақсадга зид бўлган бу амаллар вақтинчаликдир. Ҳар бир амал эътиқоддан келиб чиқиши керак. Шунинг учун аввало ишни иймонни ўстиришдан бошлаш керак. Фақат шундагина бизга бугун қийин бўлиб кўринаётган амаллар Аллоҳни Раҳмат– Марҳамати билан осонлашади.

Қуръони каримда айтиладики:

Иймон келтириб, яхши амаллар қилган зотларни эса иймон-эътиқотлари сабабли Парвардигорлари (жаннат йўлларига) ҳидоят қилур — ноз-неъмат боғларида остларидан дарёлар оқиб турур.
(10) «Юнус» 9 оят.

Кўриниб турибдики бизга боғлиқ нарса бу иймон масаласидир, қолган амаллар вақт ўтиши билан ҳосил бўлган иймондан келиб чиқади.

Модомики шундай экан, азиз биродарлар, жузий масалалар устида тортишиб бўлингандан кўра, иймон-эътиқод устида бирлашайлик. Бунинг Ислом биносини қуриш асосидан бошлаш зарурдир.

Ҳозирги давримизни Пайғамбаримиз Муҳаммад саллаллоҳу алайҳи ва-с-саллам даврларидан бир фарқли жиҳати бор. Саодат даврида Қуръон оятлари, ҳар бир воқъелик устига ўз вақтида нозил бўлган. Бугунги кунда эса Қуръон бусбутун ҳолда қўлимизда турибди. Бу имкониятдан нотўғри фойдаланиш оқибатида, яъни мантиқ юритиш натижасида биз ўзимизга динни чеклаб олишимиз мумкин. Шунинг учун азиз биродарлар келинг бугун бугунги кун муаммолари ҳақида бош қотирайлик ва Аллоҳ-Таъaлoдан дуо илтижо килиб айни бугунги муҳим бўлган масалалар ечимини сўрайлик. Бугунги энг муҳим масала эса мантиқий фикр юритишдан ва уни зарарларидан қутулишдир.

Аллох-Таъaло барчамизни иймон эътиқодларимизни мустаҳкам қилсин. Омин

Энди асосий мавзуга қайтсак. Кўриниб турибдики мантиқ фақатгина кофирлар учунгина эмас, балки мусулмонлар учун ҳам хатарлидир. Лекин Аллоҳ-Таъaло яратган ҳеч бир нарса беҳуда эмасдир. Инсонни мантиқ юрита олиш қобилиятини ҳам ўз вазифаси мавжуд. Агар мантиқ ўз вазифасини тўғри бажарса, у инсонни тўғри йўлда мустаҳкам бўлиши учун фойдалидир. Бу ерда бир савол туғилади, қандай қилиб мантиқдан тўғри фойдаланиш мумкин?

Қуръони каримда айтиладики:

(Эй Муҳаммад алайҳиссалом), Сизга ўраб олгувчи (Қиёмат Куни) ҳақидаги хабар келдими? У Кунда (кофирларнинг) юзлари эгилиб қолгувчи.
(Бўйин ва кўл-оёқлари кишан ва занжирларни судраш билан) меҳнат-машаққат чеккувчиди. (Улар) қизиган дўзахга кирур! Қайнаб турган булоқдан суғорилур! Улар учун бирон таом бўлмас, (уларнинг емишлари) фақат (еган кимсани) семиртирмайдиган ва очликдан халос қилмайдиган зарийъдан (зарарли ва бадбўй тикансимон ўсимлик) бўлур!
(Мўминларнинг) юзлари эса у Кунда (ўзларига ато этилган ноз неъматлардан) шод-хуррам; (Ҳаёти-дунёда Аллоҳ Йўлида қилган) саъй-ҳаракатларидан рози бўлур. (Улар) олий жаннатда бўлиб; У жойда бирон беҳуда сўз эшитмаслар. У жойда оқар булоқ бордир. У жойда баланд сўрилар; Ва (булоқ бўйига) қўйиб қўйилган қадаҳлар; Тизиб қўйилган ёстиқлар; Ва тўшалган гиламлар бордир.
(88) «Гошия» 1-16.

Юқоридаги оятлар қиёмат кунида кофирларни дўзахдаги азобланиши ва мўминларга жаннатда бериладиган мукофотлар ҳақидаги хабарлардир. Мўминларга хуш хабар берувчи ва кофирларни огоҳлантирувчи бу каби оятлар жуда кўп бўлиб, инсон бу хабарларда баён қилинган воқеларни ҳис қила олмайди. Шунинг учун инсон дўзах азоблари ҳақида мантиқ юритиб Аллоҳ-Таъaлодан бу азоблардан паноҳ сўрайди ва жаннат ёки ундаги неъматлар ҳақида мантиқ юритиб Аллоҳ-Таъaлодан шу неъматларга эришиш йўлини сўрайди. Кўриниб турибдики тўғри мантиқ юритиш, бу ўлимдан кейинги ҳаёт ҳақида фикрлаш бўлиб у инсонга фойда келтиради.

Мантиқ ҳақидаги суҳбатни якунлашдан олдин шуни айтиш керакки, мантиқ юритиш натижасида инсонда келажакда содир бўладиган ишлар ҳақида хулоса ҳосил бўлади. Агар бу дунёда ҳис қилиш мумкин бўлган воқъелар ҳақида мантиқ юритилса, кейинги ҳаракатга замин бўладиган яна бир ҳаракат ҳосил бўлади. Агар инсон бу ҳаётдан кейинги ҳаёт ҳақида мантиқ юритса унинг Аллоҳ-Таъaлони махфиратига эришиш учун замин бўлади.

Қуръони каримда айтиладики:

Ўзи покдоман бўлиб, мол-давлатини (яхшилик йўлида) сарф қиладиган тақводор зот у (дўзах)дан йироқ қилинур. У (тақводор зот) ҳузурида — зиммасида бирон кимсага қайтариладиган неъмат йўқдир. (Яъни, у бирон кимсанинг ўзига ўтказиб кўйган яхшилигини қайтариш учун хайр-саховат кўрсатмайди). У фақат энг Олий Зот бўлмиш Парвардигорининг Юзини — ризолигини истаб (мол-давлатини сарф қилур). Ва яқинда (Парвардигори унга ато этадиган мукофот — жаннат неъматларидан) рози бўлур.
(92) «Вал-лайл» 17-21.

12-дарс

Биз мияда ҳосил бўладиган хил турдаги боғланиш билан танишиб чиқдик. Биринчи боғланиш барча инсонларда ҳам содир бўладиган боғланишдир. Шунинг учун ҳам ҳиссий айратишни барча инсонда содир бўладиган табиий жараён деб аташимиз мумкин. Бир муҳитда яшаётган инсонлар ўз вужуд талабларига кўра турли хил нарсаларни ҳиссий ажратадилар. Чунки ҳар бир инсон бир вақтда турли хил нарсаларга муҳтож бўлади. Масалан: ҳар хил вужуд талаби билан бир кинофильмни кўрган инсонлар турли хил нарсаларни ҳиссий ажратадилар. Моддий талаби кучли бўлган инсон фильмдаги қиммат баҳо автомобилларга, баланд қасрларга ёки шу каби моддий нарсаларга кўпроқ эътибор қаратади. Маънавий талаби кучли бўлган инсон фильмдаги дўстлик, меҳр оқибат ва шу каби маънавий нарсаларга кўпроқ эътибор қаратади. Руҳий талаби кучли бўлган инсон эса фильмни динга алоқадор бўлган томонига кўпроқ эҳтибор беради.

Вужуд талабларини ҳар хил бўлиши ҳаёт ҳақидаги тушунчага боғлиқдир. Бошқача қилиб айтганда агар инсонни ҳаёт ҳақидаги тушунчаси ўзгарса, вужуд талаби ҳам ўзгаради. Бу ерда бир муҳим жиҳадга эътибор беришимиз зарур, инсонда нарсалар ҳақида ҳам тушунчалар мавжуддир. Нарсалар ҳақидаги тушунча вужуд талабини кучайтириши ёки аксинча сусайтириши мумкин, лекин уни ўзгартира олмайди.

Иккинчи боғланиш эса табий бўлмаган боғланишдир. Чунки ҳеч ким инсонни ҳис қилмаган воқъелар ҳақида маълумот олишга мажбур қилмайди. Нотўғри мантиқ юритиш инсон ҳис қилмаган воқелар ҳақида маълумот олиш оқибатидир. Аслида инсон айни ҳиссий ажратилган воқе ҳақида маълумот олиши керак.

Агар инсон ҳиссий ажратилган воқъе ҳақидаги тўғри маълумотни олса унда учинчи боғланиш ҳосил бўлади. Ақлни ташкил қилган барча элементлари иштирок қилган жараён ақлни ишлаш жараёни ёки фикрлашлик деб аталади. Фикрлашлик натижасида инсонда ҳаёт ҳақидаги тўғри тушунча ҳосил бўлади, ва у вужуд талабларини тўғри қондириб ўз мақсадига эришади. Кўриниб турибдики иккинчи ва учинчи боғланиш инсонни ўз хоҳиши билан содир бўлади. Агар мантиқ юритиш оқибати ёмонлик бўлса, фикрлашликни оқибати инсон учун албатта яхшилик бўлади. Шунинг учун ҳам фақат фикрлашлик билан инсон бахт ва хотиржамликка эришади.

Қуръони каримда айтиладики:

(Эй инсон), сенга етган ҳар қандай яхшилик фақат Аллоҳдандир. Сенга етган ҳар қандай ёмонлик эса ўзингдандир
«Нисо» сураси 79 оят

Пайғамбаримиз Муҳаммад саллаллоҳу алайҳи ва-с-саллам саҳобаларга айтган эканларки:

Мен сизларга иккита нарсани қолдираяпман, агар уларни маҳкам ушласангиз ҳеч ҳам адашмайсизлар, улар Аллоҳни китоби ва Расулини суннати.

Оят ва ҳадисдан шуни тушуниш мумкинки, агар инсон тўғри йўлдан адашиб залолатга юз тутушни истамаса Аллоҳни китоби ва Расулини суннатини маҳкам ушлаши керак. Аллоҳни китоби ва Расулини суннати маҳкам ушлаш дегани эса инсон ҳис қилган воқъелар ҳақидаги оят ва ҳaдислар устида фикрлаш деганидир.

Якуний хулоса қилиб шуни айтиш мумкунки. Биринчидан ҳаёт ҳақида тўғри тушунчага эга бўлиш учун, инсонни айни ҳаракатга ундаётган нарса ҳақида маълумот олсин. Иккинчидан, бу маълумотлар Аллоҳни китоби ва Расулини суннатидан бўлсин. Мана шундай тартибда фикр юритиш фикрлашлик деб аталади. Қачон инсон етарли тушунчага эга бўлса у руҳий воқъеларни ҳис қилади.

Фикрлашлик натижасида инсонда тушунча ҳосил бўлади. [8]

-----------------------------------------------------

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР

1. От А до Я: 300 лет американского афоризма (А дан Я гача: Америка афоризмига 300 йил). / Состав., предисл., пер. с англ. А.Ливерганта. – М.: ТЕРРА-Книжный клуб, 1998. – 208 с.
Далберг, Эдвард (1900-1977) – ёзувчи, шоир, танқидчи (критик).

2. AHMADJONOV Sh. Andijon fojiasi va Bahodir Shoyunusov taqdiri. - http://turonzamin.org/2006/10/21/andijon-fojeasi-v...r-shoyunusov-taqdiri/#more-648 (www.turonzamin.org 21.10.2006).

3. AHMADJONOV Sh. Andijon fojiasi arafasidagi matbuot anjumani (fotolavha). - http://turonzamin.org/2006/10/26/andijon-fojeasi-a...ot-anjumanifotolavha/#more-669 (www.turonzamin.org 26.10.2006).

4. AHMADJONOV Sh. O’zbekiston qonunchiligidagi kamchiliklar va Andijon fojiasi. - http://turonzamin.org/2006/10/30/o%e2%80%99zbekist...r-va-andijon-fojiasi/#more-691 ( www.turonzamin.org 30.10.2006).

5. AHMADJONOV Sh. O’zbekiston iqtisodiy siyosatidagi kamchiliklar va Andijon fojiasi. - http://turonzamin.org/2006/11/01/o%e2%80%99zbekist...r-va-andijon-fojiasi/#more-698 (www.turonzamin.org 01.11.2006).

6. AHMADJONOV Sh. Andijonda xalqni otmasdan, muammoni tinch yo’l bilan hal etish mumkinmidi? - http://turonzamin.org/2006/11/13/andijonda-xalqni-...hal-etish-mumkinmidi/#more-795 (www.turonzamin.org 13.11.2006).

7. АҲМАДЖОНОВ Ш. Кириш сўзи (Андижон фожиасига доир бешта мақолага кириш сўзи). -
http://yangidunyo.com/wp-content/uploads/2010/05/andkiril7.pdf (www.yangidunyo.com 2010.11.5).

8. ЙЎЛДОШЕВ А. Иймонга йўл. - http://www.welcomebackuz.com/publ/4-1-0-14 (www.welcomebackuz.com 01.05.2009, 09:17

9. АҲМАДЖОНОВ Ш. Репрессия и вербовка в Узбекистане (Ўзбекистонда қатағон ва ёллаш). –
http://yangidunyo.com/?p=15058 (www.yangidunyo.com September 30th, 2010).

10. АҲМАДЖОНОВ Ш. Ўзбекистонда қатағон ва ёллаш. –
1- қисм. – http://turonzamin.org/2010/10/06/qataghon-2/#more-12322 ( www.turonzamin.org 06.10.2010).
2- қисм. – http://turonzamin.org/2010/10/12/qatghon2/#more-12373 ( www.turonzamin.org 12.10.2010).

11. ҲУРМАТ БОБОЖОН. Ëдгора Йўлдошева: "Мен ëрини кутиб яшагувчи аëлларданман!" –
http://www.ozodlik.org/content/article/2042368.htm...1&s=1&x=1#relatedInfoContainer (www.ozodlik.org 14.05.2010).
12. "Акромийларми" ёки "Биродарлар" ҳаракати? (Ҳотам Ҳожиматов билан суҳбатлар. Суҳбатдош Юсуф Расул, Швеция.)
1-суҳбат. "Акромийлар" ҳаракати аслида "Биродарлар" ҳаракатидир. - http://isyonkor.ucoz.ru/news/2006-12-11-849 (www.isyonkor.ucoz.ru “Исёнкор” сайти, 2006.11.12).

2-суҳбат. "Акромийлар" ҳаракати сектантликнинг бир кўринишидир. - http://isyonkor.ucoz.ru/news/2006-12-27-890-0- (www.isyonkor.ucoz.ru “Исёнкор” сайти, 2006.27.12).

3-суҳбат. Матбуот, сўз ва дин эркинлиги "Биродарлар" ҳаракатига ёт нарсалардир. - http://isyonkor.ucoz.ru/news/2007-01-02-907 (www.isyonkor.ucoz.ru “Исёнкор” сайти, 2007.02.01).

4-суҳбат. "Биродарлар" жаннат аҳллариданми? - http://isyonkor.ucoz.ru/news/2007-01-13-929 (www.isyonkor.ucoz.ru “Исёнкор” сайти, 2007.13.01).

13. Акромийлар ким ўзи? - http://www.bbc.co.uk/uzbek/news/story/2005/05/printable/050518_akramiya.shtml (www.bbc.co.uk/uzbek/ 18 Май, 2005 - Published 16:48 GMT).

14. А. Йўлдошев: 'Жиҳодга фатвони мен берганман'. - http://www.bbc.co.uk/uzbek/news/story/2005/10/051019_akrom_yuldoshev.shtml (www.bbc.co.uk/uzbek/ 19 Октябр, 2005 - Published 17:28 GMT).

E-mail: jiz54@mail.ru , ergash195@yahoo.com

АҚШ, Бойси шаҳри.

2010 йил 27 октябр - 28 ноябр.

2015 йил 6 май, АҚШ, Вашингтон шаҳри.
Рубрики:  KITOB: IYMONGA YO'L
KITOB2015

АКРОМ ЙЎЛДОШЕВ: ИЙМОНГА ЙЎЛ (китоб). Шуҳратжон Аҳмаджоновнинг Кириш сўзи билан

Среда, 06 Мая 2015 г. 19:33 + в цитатник
АКРОМ ЙЎЛДОШЕВ: ИЙМОНГА ЙЎЛ (китоб). Шуҳратжон Аҳмаджоновнинг Кириш сўзи билан.

ШУҲРАТ АҲМАДЖОНОВНИНГ КИРИШ СЎЗИ

Китоб – бу сўзлар уруши эмас, балки руҳлар жангидир. [1, 73-б.]
ЭДВАРД ДАЛБЕРГ (1900-1977)

Маълумки, 2005 йил 13-14 май кунлари юзлаб фуқаролар ноҳақ ҳалок қилинган Андижон фожиаси рўй берди. Ўзбекистондаги полициявий режим раҳбарияти ва унинг кучишлатар органлари: “Андижон фожиасига Акромжон Йўлдошев раҳбарлигидаги гуруҳ, яъни "Акрамийлар" деб айтаётган ташкилот айбдор” деб таъкидлайди.

Мен 2006 йил октябр-ноябр ойларида шу фожиа таҳлилига доир лотин алифбосида [2]-[6]-мақолаларимни ёздим ва www.turonzamin.org сайтида чоп эттиргандим (ушбу бешта мақоламнинг кирил алифбосидаги варианти 2010 йил 11 май куни www.yangidunyo.com сайтида чоп этилган, [7]-га қаранг). Шу мақолаларни ёзиш давомида Акромжон Йўлдошев ва у 1992 йилда ёзган “Иймонга йўл” номли китобчасини топиб ўқиб чиқишга ҳаракат қилдим. Таниш-билишлардан сўраб-суриштирдим. Лекин китобча нусхасини топа олмадим.

Мен 2010 йил 21 январда Бойси (АҚШ) шаҳрига қочқин сифатида келдим. Шу шаҳарда 2006 йилдан буён андижонлик 100 нафарга яқин қочқин яшарди. 2010 йил 20 март куни Бойсидаги Blue Meadows (“Яшил майсазор”) кварталига бориб, улардан айримлари билан танишдим ва беш соат суҳбатлашдим. Уларга [2]-[6]-мақолаларим нусхасини бердим ва танқидий фикрлар бўлса айтишларини сўрадим. Шу суҳбат давомида “Иймонга йўл” китобча матнини топишга ёрдам беришларини сўрадим. Улар топиб беришга ваъда қилишди.

Китобчани ўзим ҳам Интернетда анчагина изладим. Лекин топа олмадим. 2010 йил 20 мартдаги учрашувдан кейин ҳам андижонлик қочқинлардан бир неча марта сўрадим. Ниҳоят, 2010 йил 12 июн куни уларнинг уйига борганимда шу китобча чоп этилган сайтни компютерда очиб кўрсатишди. Мен дарҳол китобчанинг сайтдаги манзилини ёзиб олдим. Китобча сайтда 2009 йил май ойида чоп этилган экан ([8]-га қаранг).

Мен Интернет соҳасида у ёки бу даражада тажрибага эга бўлиб, “Иймонга йўл” номли китобчасини кўп вақт давомида излашимга тўғри келди. Бу китобча ҳақида Ўзбекистонда ҳам анча сўраб-суриштиргандим. Шу фактлардан кўриниб турибдики, кўпгина ватандошларимиз, айниқса ёшлар бу китобчани ўқиб чиқишмаган.

Шу сабабли Акромжон Йўлдошевнинг “Иймонга йўл” номли китобчасини сайтлардан бирида чоп эттиришга қарор қилдим.

Акромжон Йўлдошев ва унинг “Иймонга йўл” номли китобчасига доир қўшимча фикрларим, "Акрамийлар" ташкилоти, деган туҳмат билан Акромжон Йўлдошев ва бошқа юзлаб бегуноҳ ватандошларимиз қамалишининг асл сабаблари ҳақида [9]-[10]-мақолаларим давомида ёзаман, Аллоҳ хоҳласа.

А.Йўлдошевнинг турмуш ўртоғи Ëдгора Йўлдошева, ўғли Абдулла, қизи Розия, невараси Исмоил яқин вақтларгача Бойси шаҳрида яшамоқда [11]. 2010 йил июн-август давомида 52 нафар андижонлик қочқинлар Бойсидан 2700 километр наридаги Чикаго (АҚШ) шаҳрига кўчиб кетишди. Яқинда суриштириб кўрсам, бу қочқинлар билан бирга Ëдгора Йўлдошева ва унинг яқинлари ҳам кўчиб кетишган экан.

Акромжон Йўлдошевнинг ягона ўғли Абдулла Бойси шаҳри университетида молия соҳаси бўйича ўқиётгани ҳақида [11]-мақолада ёзилганди. Отаси ҳақида қўшимча маълумот олиш учун мен 2010 йил 26 октябр куни Бойси университетига бордим. Мен Department of Marketing and Finance Administrative Assistant Sue Ellis хоним билан гаплашдим. У бир неча жойга қўнғироқ қилиб, кейин менга мурожаат қилди: “Сиз Абдулла номига хат ва телефон рақамангизни ёзиб беринг. Биз хатингизни Абдуллага бериб қўямиз. У лозим топса сизга телефон қилади”. Мен ўзимнинг кимлигим, учрашувдан мақсадим, манзилим ва телефон рақамим ҳақида ёзиб имзо қўйиб бердим. Лекин Абдулла 26 октябрдан бери менга телефон қилгани йўқ. Балким у ҳам Чикагога кўчиб кетгандир.

“Иймонга йўл” номли китобча матнини келтириб ўтишдан олдин Акромжон Йўлдошев ва унинг ташкилоти ҳақида сайтлардан олинган айрим маълумотларни баён қилиш ўринлидир. Унинг раҳбарлигидаги гуруҳни “Биродарлар” деб аташади.

А.Йўлдошев ва унинг “Биродарлар” гуруҳи ҳақида энг яхши тўрт қисмдан иборат мақолани www.yangidunyo.com сайти раҳбари, журналист Юсуфжон Расул сиёсий қочқин мақомида Норвегияда яшаётган Ҳотам Ҳожиматов билан суҳбат тарзида ёзган ([12]-га қаранг). Шу тўртта мақола охирида ўқувчиларнинг 95 та изоҳи берилган. Улар орасида Ҳотам Ҳожиматов айтган фикр ва фактларга жиддий эътирозни кўрмадим. Яъни у айтган гаплар асослидир. Шу сабабли [12]-мақоладан кўпгина иқтибослар келтирдим. Имкониятдан фойдаланиб муҳим ва қизиқарли [12]-мақола учун Юсуфжон Расул ва Ҳотам Ҳожиматовга ўз миннатдорчилигимни билдираман.

Акромжон Йўлдошев, адашмасам 1963 йилда Андижонда туғилган. У мактабда математика ўқитувчиси бўлиб ишлаган ва 1992 йилда “Иймонга йўл” номли китобчани ёзган [13].

AKROMyo'ldoshevFOTO1 (203x152, 30Kb)

Фото. Акромжон Йўлдошев панжара ортидан сўзлаётган пайти. 2005 йил октябр. [14]

«Ҳурматли олимимиз Алоуддин Мансурнинг (Аллоҳ у кишидан рози бўлсин) 1991 йил охирида ёзиб тугатган ва "Шарқ Юлдузи" ойномасида илк бор ва кейинчалик "Чўлпон" нашриётида чоп этилган "Қуръони Карим изоҳли таржималари" китоби бутун ўзбек халқи учун ажойиб бир совға бўлганди. Кўпчилик Ислом дини ҳақида илк тасаввурни шу китоб орқали олганди. Бу китоб Акромжон Йўлдошев ҳаётида тубдан ўзгариш ясайди. Акромжонни суҳбат олиб боришлик ва ораторлик маҳорати бор эди. У киши билан соатлаб суҳбат қурсангиз ҳам зерикиш сезмасдингиз. У суҳбат давомида ўз сўзларини Қуръони Каримдан жуда кўплаб суралар билан тасдиқларди» [12, 2-суҳбат]

«1992-93 йиллари Акромжон Юлдашев "Хизб ут Таҳрир" ҳаракатидан ўзининг бир неча тарафдорлари билан ажралиб чиқди ва янги жамоатга асос солди» [12, 2-суҳбат]

«Аста секин "Иймонга йўл" ва "Қуръони Карим изоҳли таржималари" асари "Биродарлар" ҳаракатининг асосий қўлланмасига айланди. Кейинчалик диний илмдан хабардор инсонлар Акромжонни Қуръони Каримни Аллоҳ нозил қилган араб тилида билмаслиги динда бир ёқлама ва тор йўл тутишига олиб келганлигини таъкидлашган эди. Лекин Акромжон ва унинг сафдошлари ҳар бир инсон учун Қуръонни араб тилида билишлик шарт эмас, асл мақсад китобни моҳияти - маъносини билишлик, деб такидлар эдилар» [12, 2-суҳбат]

"Акрамийлар" ташкилоти борми ёки йўқми, деб тортишишни ўзи Акромжон Йўлдошев асос солган жамоа аъзоларига нисбатан беҳурматлик бўлар эди. Албатта бу жамоат бор. Уни инкор қила олмаймиз. Лекин бу жамоат аъзолари ўзларини "Акромийлар" дейишларини хоҳламайдилар. Бу улар учун ёқимли эмас шекилли... Яна ким билади дейсиз?!

Улар бир бирларини "Биродарлар" деб чақирадилар ва Андижонда улар "Биродарлар" номи билан танилганлар. Кейинроқ бу ҳаракатга Акромжон асос солгани учунми халқ уларни "Акромийлар" деб ҳам атайдиган бўлиб қолганди» [12, 1-суҳбат]

“Лекин биз "Биродарлар"ни тўғри тушинишимиз керак, негаки улар ҳеч қачон "Акрамийлар" деган жамоага аъзо бўлмаганлар. Чунки бундай расмий номдаги ташкилот аслида ҳам йўқ...

Лекин расмий бошқа уюшмалари бор эди уларни. Масалан, Андижондаги «Қурилиш СавдоТаъминот» корхонаси... Бу корхона 2000 йилда ташкил қилинган эди. Таъсис аъзолари қуйидагилар:

1. Орифхўжаев Дилшод Тожихўжаевич, 1963 йили туғилган.
2. Усманов Искандарбек Мамадалиевич, 1966 йили туғилган.
3. Маҳмудов Оббосхон Зикиряхонович, 1973 йили туғилган.
4. Нуриддинов Исомиддин Бадриддинович, 1966 йили туғилган.
5. Холмирзаев Бахтиёр, 1957 туғилган.
6. Нуриддинов Бурҳониддин Бадриддинович, 1974 йили туғилган.
7. Алимов Умарали Шарифжонович, 1965 йили туғилган.
8. Қаюмов Тойиржон, 1952 йили туғилган.

Бу корхона кейинчалик ўз атрофида бешта янги фирмаларни бирлаштирди. Булар: «Бетон таъминот», «Транс таъминот», «Капитал қурилиш», «Турон Мебель» ва Тошкентда «Турон Продакшн» фирмалари эди.

Бундан ташқари қишлоқ хўжалиги ва чорвачиликка ихтисослашган фермер хўжалиги ташкил қилинган эди. Бу хўжалик раиси Маҳмудов Оббосхон эди» [12, 1-суҳбат]

"Биродарлар" ўзларини холис ва сидқи дилдан қилган меҳнатлари билан халқ ичида обрў қозонган эдилар. Уларни корхоналарига ишга кириш ўта қийин масала эди. Кўпчилик йиллаб навбат кутар эди.

Уларнинг қурилиш ташкилоти вилоятда кўплаб колледж, спорт иншоотлари қурилишларида қатнашиб, шаҳар ва вилоят халқига жуда таниш бўлган эди. Улар ишлаб чиқарган мебеллар сифатлилиги билан машҳур эди. Ҳатто шаҳар ҳокими кабинети ҳам улар ишлаб чиқарган шинам мебеллар билан жиҳозланган эди. Умумий овқатланиш тизимида ҳам анча ютуқлари бор эди. Масалан икки уч йил аввал Андижонга борганимда албатта "Биродарлар"ни "Шинам" номли чойхона - кафесида овқатланмасдан кетмас эдим. Бу бутун Андижонга машҳур чойхона "Биродарлар"нинг биринчи расмий корхоналаридан бири эди. Бу номигагина "чойхона" бўлгани билан, анча мунча ресторанлардан қолишмас эди.

"Биродарлар" ишлаб чиқарган нон ва кондитер маҳсулотлари бутун водийда ва ҳатто Тошкентда ҳам машҳур эди.

Хуллас, "Биродарлар" ҳаракати бор ва борлиги ҳақиқатдир. Биз уларни икки оғиз сўз билан таърифлайдиган бўлсак, бу ҳаракат ижтимоий ва иқтисодий, руҳий масалаларни жамоатга уюшган ҳолда ҳал қилишни ўз олдига мақсад қилиб олганди. Балки, уни "Биродарлар" уюшган жамоати десак тўғрироқ бўлар...» [12, 1-суҳбат]

«Бу ҳаракат вакиллари ўша йилларда, яъни 1992 -93 йилларда Андижоннинг "Боғи шамол" массивида янги участкалар олиб, ўша ерда илк бор алоҳида бир жамоат бўлишиб яшай бошлашган эди.Улар "Бизлар соф иймон эгалари ва ислом динини уйғотувчилар жамоасимиз!", деб даъво қилиб чиқдилар. Улар бутун дунёда бирон бир жойда Муҳаммад(САВ) мерос қолдирган ҳақиқий Ислом дини қолмагани, ўзлари Аллоҳ ўз динини қайта кўтаришлик учун маъсул қилинганлигини таъкидлай бошлашганди.

Ҳаракатнинг илк даври давлатдан алоҳида ажраган ҳолда, давлат ичидаги давлат сифатида шаклланган эди.Улар биргалашиб меҳнат қилишар ва унинг маҳсулини биргалашиб баҳам кўришар эди. Жамоат ўзининг мустақил молия системасини ташкил қилганди. Бунинг учун жамғарма-байтул мол ташкил қилгандилар ва ҳар бир жамоа аъзоси ўз даромадидан бешдан бир қисмни бу жамғармага топширар эди.

Ўрта Осиёда машҳур ислом олими Шайх Абдували Қорини давлат томонидан 1995 йилнинг 29 августида Тошкент аэропортида ўғирлаб кетилиши ва оқибатда Андижон жомий масжидини ёпилиши "Биродарлар" сафига кўплаб ишбилармон, тадбиркор ва илмли йигитларни қўшилишига олиб келди. Бу эса ўз навбатида "Биродарлар" ҳаракатида жиддий ривожланишга туртки бўлди» [12, 2-суҳбат]

«Дастлаб мен бу ҳаракатга хос бўлган баъзи бир тушунчалар ҳақида сўзлаб бермоқчиман. Банда фақат Аллоҳнинг қулидир. У ҳеч бир жамоанинг ёки бошқа ўзига ўхшаш банданинг қули қилиб яратилмаган. Қулликнинг икки тури бор. Бири жисмоний, иккинчиси маънавий қулликдир.

Жисмоний қул бу ўз ихтиёридан ташқари ҳолда озодликдан маҳрум қилинган шахс. У бирор шахснинг, жамоат ёки давлат мулки бўлиши мумкин. Ундан бир жонлик буюм сифатида фойдаланилади.

Маънавий қул бу бирор ғоя тасирида ўз ихтиёри билан қулга айланган шахсдир. Жисман қулнинг кишани унинг қўлида бўлади ва доимо у кишанни узиб озодликка чиқиш умиди билан яшайди. Маънан қул бўлган инсоннинг қалбига эса кишан солинган ва у бу кишанни борлигини баъзан ўзи ҳатто сезмайди ва ўзини озод ва эркинман деб ўйлайди. Хурсандлик билан ўз эгаларига қуллик вазифасини бажариб юраверади мисоли бир зомби, манқурт каби. Кимдир унга бу ҳақда хабар берса, бундан ранжийди. Ҳатто хабар берувчига раҳм билан назар солади ва "Бу бечора нақадар адашган кўринади" деб ўйлайди» [12, 3-суҳбат]

«Улар жамоат ичида бир бирларидан қиз олиб, қиз беришликка ва жамоа ичидан уйланишликка катта эътибор беришади. Оилавий, яъни эр хотин ўғил қизлар билан жамоат аъзоси бўлишлик янада рағбатлантирилади. Бундай тўйларга қўшимча маблағлар ажратилар эди. Бу ўз навбатида ишчиларни янада жамоага қаттиқроқ боғлар эди.Чунки бирор биродар жамоат билан алоқани узишни ихтиёр қилса у бирданига ҳам оиласидан ҳам ишидан айрилар эди. Ишсизлик ва иқтисодий муаммолар авжига чиққан бир пайтда бу каби усуллар жамоатга боғлиқликни жуда ҳам оширади» [12, 3-суҳбат]

«Улар асосан Пайғамбаримиз Муҳаммад Саллолоҳу Алайҳи Вассаллом босиб ўтган йўлни қайта қадамма қадам ўтишимиз керак деб даъво қиладилар. Улар 13 йилда бирор бир катта ғалабага албатта эришамиз дер эдилар. Негаки Пайғамбаримиз Мухаммад (САВ) ўн уч йил деганда ҳижрат қилган ва Мадинада биринчи ислом давлатига асос солган эдилар. Бу инсоният тарихида янги оламшумул босқич бўлган» [12, 3-суҳбат]

«Бундан ўн бир йил аввал (1996 йилда, А.Ш.) мен Акромжондан "Хўш, агар сизлар 13 йил ичида Пайғамбаримиз (САВ) эришганларидай бирор ютуққа эга бўла олмасангиз унда нима бўлади?" деб сўраган эдим. У киши бир оз ўйланиб туриб: "Демак бизлар хато қилган ва адашган бўламиз", - деганди. Шундан сўнгра давом этиб: "Биз хатоларимизни ўнглаймиз ва Аллоҳ бизларга тўғри йўлни кўрсатади", - деган эди...

"Биродарлар" янги-янги иш жойлари ташкил қилаётган эдилар. Болалар уйига, боғчаларга хайрия эҳсон қилишликни мунтазам равишда йўлга қўйган эдилар. Ишчи хизматчиларни уй жой масалалари ҳал қилиш йўлга қўйилаётган эди. Азиз ўқувчиларда табиий савол туғилиши мумкин. Бундай яхши, савобли ишларни амалга оширган эканлар, нимаси ёмон экан бу жамоани? Нима зарар экан булардан жамиятга? Ахир бу ишларни бутун Республика миқёсида амалга оширилса қандай яхши бўлади?!

Албатта бу саволларда жон бор. Бу каби эзгу ишларни бутун республикада амалга оширсалар жуда яхши бўларди! Аммо ҳар қандай тангани орт томони ҳам бор. Агар "Акромийлар" жамоси ҳукумат тепасига келса, мамлакатда тоталитар система ўрнатилади. Ҳар қандай ўзга фикрлилик ман қилинади. Чунки, матбуот, сўз ва дин эркинлиги "Биродарлар" ҳаракатига ёт нарсалардир» [12, 3-суҳбат]

"Акромийлар" жамоасини сектантлар ҳаракатига хос томонларидан бири, улар "Бизлар бутун инсониятни дунё ва охират азобларидан қутқариш учун Аллоҳ томонидан танланган бир гуруҳмиз" деб даъво қиладилар.

"Биродарлар" жамоати ички тартиблари ҳарбийларнинг тартиб қоидаларига ўхшашлиги ҳам сектантлик ҳаракатларида табиий бир ҳолдир. Ички тартиб шундай тузилганки, ҳар бир жамоа аъзоси устидан бир назорат бор. Ҳар бир ишчини ўз масъули бор. Масъуллар устидан ўз навбатида яна масъул бор... Ҳар бир ишда ҳатто ўта шахсий масалалар бўйича ҳам ўз масъуллари билан маслаҳатлашиш лозим булади. Ишчи ўзининг бошқа жамоа аъзолари билан бўлаётган муносабатлари хақида, ҳар кунги унинг ҳаётида учраётган воқеликлар ҳақида доимо ўз масъулларига ҳеч сир сақламай етказиб туриши керак. Бу жамоа ички интизомини оширади ва ишчиларни бошқарув янада кучаяди. Жамоат ичидан бирор сир хабарларни ташқарига чиқишидан сақлайди ва ўз навбатида ҳар бир шахсни жамоатга ўз бошлиқларига қарамлигини янада оширади» [12, 4-суҳбат]

«Аслини олганда "Биродарлар" тутган йўл ҳеч бир янгилик эмас, бу тарихдан маълум бўлган масонлик ҳаракатининг XVIII асрдан бошлаб амалда қўллаб келаётган классик усулубидир: аввал ҳамфикр кичик бир жамоа ташкил қилинади, сўнгра ўз аъзоларининг савдо тижорат лойиҳаларини қўллаган ҳолда, бу жамоа ўзини молиявия ҳолатини мустаҳкамлаб, сафларини кенгайтира боради. Кейин хайриячилик ва маърифатпарварлик ҳаракатлари билан кенг жамоатчилик ўртасида яхши фикрлар ҳосил қилинади. Ундан кейин ҳукумат бошқарув тузулмалари ичидан ўзларига тарафдорлар ортира борадилар. Жамоат аъзолари эса секин аста ҳокимият тепасига чиқа бошлайди» [12, 4-суҳбат]

«Расмий Ўзбекистон Андижондаги қонли воқеалар ташкилотчиларининг пировард мақсади, Андижонда, сўнгра Фарғона водийсида Ислом халифалигини барпо этиш бўлганлигини баён этиб келади.

Ҳамда 1999 йилги Тошкент портлашларига алоқадорлик айби билан бундан олти йил бурун (1999 йилда, А.Ш.) 17 йилга озодликдан маҳрум этилган Акромжон Йўлдошевни қамоқхонадан туриб, у ердаги исёнга раҳбарлик қилганликда айблаган” [14]

“Ëдгора опа: Мен давлат томонидан айбланган ва қуруқ туҳматлар билан қамоқда ўтирган инсоннинг жуфти ҳалоли бўламан.

"Акрамийлар" деб айтилаëтган ҳаракатга¸ мен бу нарсанинг “акрамий” деб аталишига қаршиман. Чунки биз бу нарсани "акрамий" деб айтишга жуда ҳам¸ Худодан қўрқамиз. Чунки динга¸ Худога ишонган инсон ўзининг исмига чақиришлик кечирилмайдиган катта гуноҳлардан бири¸ яъни ширк ҳисобланади. "Акрамий" деган нарсанинг ўзи йўқ. Лекин мана Қуръонда “ҳар биттангиз бир арқонга боғланган инсонлар¸ биродардурсизлар” деяпти. Биз ҳақиқатан мўмин-мусулмон биродарлармиз¸ деб айтаман” [11]

“Ёдгорага кўра, унинг турмуш ўртоғи Акромжон Йўлдошев илк бора 1998 йил 3 мартида гиёҳванд моддаларни сақлашда айбланиб, икки ярим йилга қамалган, бироқ шу йили амнистия туфайли озод этилган.

Озодликка чиққач, Йўлдошев адлия бошқармасига ўз китобининг расман чоп этилиши сўраб мурожаат этади. Бироқ 1999 йил 17 февралида яна ҳибсга олиниб, 17 йилга қамалган” [13]

“Ёдгора Йўлдошева турмуш ўртоғини охирги марта 2005 йил апрел ойида Сангородда (Тошкентда, А.Ш.) кўрган. Аммо ҳозир унинг тақдири ҳақида ҳеч нарса билмайди. Ўтган йил (2004 йил, А.Ш.) август ойида Акром Йўлдошевнинг Ўзбекистондаги номаълум қамоқдан чиқарган хатини олганидан сўнг, Қизил хоч қўмитаси ёрдамида унинг қаердалигини аниқлашга киришган” [11]

Акромжон Йўлдошевнинг “Иймонга йўл” китобчасининг http://www.welcomebackuz.com/publ/4-1-0-14 сайтда келтирилган матнида анчагина имловий хатолар бор экан. Шуларни имкон қадар тўғрилаб ёздим.

Мен Акромжон Йўлдошевнинг “Иймонга йўл” китобчасини ўқиб чиқиб, инсон ҳақлари ҳимоячиси ҳамда мустақил журналист сифатида уни ва шу китоб асосида биргаликда ишлаган фуқароларни қамашга доир ҳеч қандай қонуний асосларни топмадим. Китобчада халқ орасидан чиққан бир ўзбек зиёлисининг шахсий қарашлари баён қилинган.

Сиз ҳам ўқиб кўринг, дея уни эътиборингизга ҳавола қилмоқдаман.

---------------------------------------------------------------

Акромжон ЙЎЛДОШЕВ

ИЙМОНГА ЙЎЛ

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.

1-дарс

Дунёдаги жамики инсонлар ўз ҳаётларини яхшилашлик учун ҳаракат қилмоқдалар.

Қийнчиликларини енгишга ва камчиликларини йўқотишга зўр бериб тиришиб, бугунги кунини кечагисидан яхши қилишлик учун интилмоқдалар. Ўз ҳаётини яхшилашлик учун интилиш барча инсонга хос бўлиб, яшашликдан асл мақсад ҳам шудир. Аммо айни бир мақсадга эришмоқлик учун инсонлар турли хил ҳаракат қилмоқдалар. Инсонларни ҳаётига эътибор бериб қаралса, баъзилар ҳаётни қийинчиликларини енгишни моддий бойлик билан боғлиқ деб биладилар ва бойлик ортириш йўлида турли хил ҳаракат қилмоқдалар.

Ҳақиқатдан ҳам инсон ҳаётининг яхшиланиб боришида моддий бойлик ҳам ўзига хос аҳамиятга эга. Чунки инсон тирик экан у уй-жой, кийим-кечак ва кераклик уй-рўзғор буюмлари каби моддий нарсалар билан муносабат қилишга мажбур. Ҳаёт учун зарур бўлган моддий нарсаларсиз инсон ҳаётда хотиржам яшай олмайди. Ахир иссиқ кийимсиз, уй-жойсиз совуқда қолган инсон қандай ҳам хотиржам бўла олсин. Шунинг учун ҳам кўп инсонлар ҳаётда савдогарчилик, деҳқончилик ва ҳунармандчилик қилиб кераклик бойлик топиш учун ҳаракат қилмоқдалар.

Хулоса қилиб айтганда ҳаёт учун зарур бўлган моддий нарсаларсиз ҳам бахтли ҳаёт бўлиши мумкун дейишлик нодонликдан бошқа нарса эмас. Аммо ҳаёт фақат моддий бойлик билангина яхшиланади дейиш ҳам доноликдан эмасдир. Чунки инсон моддий муносабатлар қилиш билан бир қаторда маънавий муносабатлар қилишликка ҳам мажбурдир.

Маънавий муносабатлар деб инсоннинг бошқа инсонлар билан қиладиган муносабатига айтилади. Масалан оталик, дўстлик, қариндошчилик ва қўшничилик муносабатлари каби. Гарчи бойлик инсонларнинг моддий муносабати учун асос бўлсада, маънавий муносабатларида бойлик асос бўла олмайди. Чунки маънавий муносабатларда ҳосил бўлган қийинчиликни бойлик воситасида бартараф қилиб бўлмайди. Бунга кўп мисоллар келтириш мумкин. Масалан, бирон инсонни ота-онаси оқ қилса, ёки дўстлари тарк этса, ёки турмуш ўртоғи хиёнат қилса уни виждон азоби қийнай бошлайди. Виждон эса пул билан олди-соти қилинадиган нарса эмас. Ўтмишда улкан подшоҳларни ҳам маънавий қийинчиликка учраганликлари ва бутун мамлакат бойликларига эга бўла туриб ҳам унинг давосини топа олмай ўтиб кетганлари буни ёрқин далилидир. Хулоса қилиб айтганда маънавий муносабатларда ҳосил бўладиган қийинчиликларни бойлик воситасида бартараф қилиб бўлмайди.

Маънавий муносабатларда ҳосил бўладиган қийинчиликларни енгишнинг асоси одоб-ахлоқ бўлиб, қачон инсон тўғри одоб-ахлоққа эга бўлгандагина уни бартараф қила олади. Инсоннинг маънавий муносабатларини тўғри ёки нотўғри бўлиши унинг одоб ахлоқига боғлиқдир.

Масалан, фарзанднинг одоби деб, фарзанднинг ота-онаси билан қиладиган муносабатларида ўзини қандай тутишига айтилади. Агар тўғри муносабатда бўлса одобли, акс ҳолда одобсиз деб ҳисобланади. Маънавий муносабатлар моддий муносабатларни ўз ичига олади. Маънавий қийинчиликларни еча олган шахснинг моддий тўсиқлардан ўтиши ҳам осон бўлади. Масалан: фарзандини баркамол бўлиб ўсишини истаган отанинг унга керакли бўлган моддий нарсалар билан таъминлашлиги табиий бир ҳолдир. Шунинг учун ҳам бугунги кунда кўп инсонлар ўз ҳаётларини яхшилашлик учун жамиятда катта лавозимларни эгаллаш, таниш-билишларни кўпайтириш ва обрў-эътиборга эга бўлиш учун бор кучини сарфламоқдалар.

Кўриниб турибдики инсонлар бугунги кунда қандай ҳаракат қилмасинлар аслида ўзларининг моддий ва маънавий қийинчиликларини бартараф қилмоқчилар. Албатта ҳар бир инсон ҳам энг чиройли моддий ва энг самимий маънавий муносабатларни вужудга келтиришликни орзў қилади. Бироқ хаёл бошқа-ю ҳаёт бошқа. Агар ҳаёт инсонларнинг хаёлларига мос бўлиб қолганда ер юзида биронта ҳам изтиробли инсон қолмаган бўлар эди. Аслида эса инсонлар ўз ҳаётларини яхшилашлик учун қанчалик уринмасинлар уларнинг ҳаётлари кундан кунга ёмонлашиб бормоқда. Бундай ҳолатда инсонлар ўтмишларини эслаб завқланувчи ва бугунги кунидан изтиробланувчи бўлиб қолмоқдалар.

Келажак ҳақида гапирмасак ҳам бўлаверади. Чунки бугунги муаммолар кечагисидан кўпайиб бораётган бир пайтда, қандай қилиб порлоқ келажак ҳақида гапириш мумкин. Албатта ҳаётни яхшилаш учун қилинган ҳаракат ўз самарасини бермаса ҳар қандай инсон ҳам келажакдан умидсизликка тушиши табиий бир ҳолдир. Изтиробларни бу каби кўпайиб бориши натижасида инсонлар порлоқ келажак бўлишлигидан умид узиб, «Замон сенга боқмаса сен замонга боқ» қабилида ечим топмоқдалар. Аммо бу ҳолат порлоқ келажак бўлмаслиги учун далил бўла олмайди. Балки инсонларни мақсад сари ўз ҳаракатларини ўзгартириши керак эканлигига далолат қилади. Токи бу ўзга ҳаракат ўз самарасини берсин ва инсонларни ҳаёти кундан кунга яхшиланиб борсин. Бундай ҳаракатга эришмоқлик учун инсон ҳаётда яна бир муносабатни эътиборга олмоғлиги зарурдир. Бу муносабат билан танишиб чиқайлик.

2- дарс

Агар ҳаётга эътибор бериб қарасак, ҳаётда инсон ихтиёрига боғлиқ бўлган қонунлар билан бир қаторда, инсон ихтиёрига мутлақо алоқаси бўлмаган қонунлар ҳам бор. Инсон бу қонунларни ўзгартира олмайди ва четлаб ҳам ўта олмайди. Шунинг учун инсон бу қонунларга нисбатан тўғри муносабатни вужудга келтиришдан бошқа чораси йўқ. Масалан: Йил тўрт фаслдан иборат экан инсон уни фақат ёз ёки баҳор қила олмайди. Шу сабабли инсон ҳар бир фаслни талабига бўйин суниб яшашга мажбур.

Ҳаётда бу каби ҳодисалар жуда кўп. Инсон бу табиий ҳодисаларни олдида ожиз ва ўз ҳаётини сақлаб қолишлик учун кўп нарсаларга муҳтождир. Зилзила, сув тошқини, вулқонлар, касаллик ва ўлим каби табиий офатлар олдида инсон нима ҳам қила олар эди. Бу каби ҳолатларда инсон ожизлигини ҳис қилади ва ўзидан қудратли бўлган кучни қидиради. Бу илоҳий куч деб аталиб, ҳар бир инсон ўзи тушунган ёки тушунмаган ҳолда кимнидир ёки ниманидир илоҳийлаштиради. Инсонни бу илоҳий куч билан қиладиган муносабати руҳий муносабат деб аталиб, бу инсон четлаб ўта олмайдиган учунчи тур муносабатидир.

Бу уч турдаги муносабатларни кўриб чиқиб шуни хулоса қилиш мумкин. Моддий муносабат деб инсонни ўзига бўйсунадиган нарсалар билан қиладиган муносабатига айтилади. Маънавий муносабат деб моддий муносабатни ўз ичига олган, инсонни ўзи билан бир хил қувватга эга бўлган бошқа инсонлар билан қиладиган муносабатига айтилади. Руҳий муносабат эса, инсонни ўзидан қудратли бўлган куч билан қиладиган муносабати бўлиб, у моддий ва маънавий муносабатларни ҳар иккисини ўз ичига олади.

Бундан келиб чиқадики, инсоннинг моддий ва маънавий муносабатларини чиройлик бўлиши унинг руҳий муносабатига боғлиқдир. Агар инсон ўзини руҳий муносабатини тўғри йўлга қўйса уни моддий ва маънавий муносабатлари ўз-ўзидан яхшиланиб бораверади.

Шунинг учун моддий ва маънавий муносабатлардаги қийинчиликлар кундан-кунга кўпайиб бораётган бир пайтда инсонлар аввало руҳий муносабатларини тўғри йўлга қўйишлари шарт. Фақат мана шу муносабатгина бугунги кунимизни кечагисидан яхшилаб, бизни порлоқ келажак сари етаклайди.

Руҳий муносабатни тўғри йўлга қўйиш учун биз ўзимиздан қудратли бўлган кучни тўғри топмоғимиз ва унга бўйин сунмоғимиз лозимдир. Аммо бизни ўраб турган ва инсон идрок қила олиши мумкин бўлган бу борлиққа эътибор бериб қарасак ундаги барча нарсалар ўз ҳаётларини сақлаб қолиш учун кимгадир ёки нимагадир муҳтож эканлигини кўрамиз. Илоҳий куч соҳиби эса ҳеч кимга ва ҳеч нарсага муҳтож бўлмаслиги керак.

Ҳа , албатта биз ўзимизни ўраб турган бу борлиқдан қудратли куч соҳибини топа олмаймиз. Лекин бу ундай куч соҳиби йўқлигига далолат қилмайди. Негаки ҳар қандай инсон ва ҳар қандай ривожланган фанлар натижалари ҳам ҳаётда инсон идрок қила олмайдиган доира борлигини инкор эта олмайди. Қудратли куч соҳибини ҳам худди шу инсон идрок қила олмайдиган ва борлиги инкор қилинмайдиган доирадан қидирмоқ лозимдир. Инсон ақл-идроки бу муаммо олдида ожиз бўлиб, ўзи идрок қила олмайдиган доира ҳақида хаёл қилишдан нарига ўта олмайди. Бу эса ўз навбатида ҳеч қандай асосга эга бўлмаган келишмовчиликларга сабаб бўлади. Натижада инсонлар ечиб бўлмас муаммога дуч келади.

Инсонларни моддий ва маънавий изтироблар хор қилиши муқаррар бўлган бир вақтда осмондан раҳмат нури ёғилиб, инсон идрок қила олмайдиган доира билан боғланиш вужудга келди. «Аллоҳдан ўзга ҳеч қандай илоҳ йўқ» - деган бу боғланиш инсоният дуч келган катта муаммони ҳал қилиб берди. Аллоҳни борлигига ва бирлигига далолат қилувчи бу боғланиш Аллоҳ томондан инсонлар учун юборилган катта раҳмат–марҳаматдир. Инсонларни моддий ва маънавий изтироблар қуршаб олган бир пайтда Меҳрибон ва Раҳимли Аллоҳ уларни ҳаётдаги муаммоларини тўғри ҳал қилиб берувчи ва бахт сари етакловчи ҳидоят йўлини кўрсатиб берди.

Бу йўл дин деб аталади. У инсоният ҳаётини бошидан Аллоҳ томонидан одамлар учун туширилган бўлиб, бугунги кундаги энг тўғри дин Ислом динидир. Бу мукаммал дин бўлиб қиёмат кунигача инсоният дуч келиши мумкин бўлган ҳар қандай муаммоларни ҳал қилиб беради.

Қуръон каримда айтиладики:

Бугун Мен сизлар учун динингизни комил қилдим, мен сизларга неъматимни тўкис қилиб бердим ва сизлар учун Исломни дин қилиб танладим.
Моида сураси 3оят

Аллоҳ-таъалонинг бу ояти юқоридаги сўзларни ёрқин далилидир. Аллоҳ-таъалонинг инсонлар учун туширган кўрсатмалари бир китобга жамланган бўлиб у «Қуръон» деб аталади ва фақатгина шу китоб инсонлар ҳаёти учун энг тўғри қўлланмадир. Қуръон каримда айтиладики:

(Аллоҳ таъолонинг ҳақ каломи эканлигида) ҳеч қандай шак-шубҳа бўлмаган ушбу китоб ғойибга ишонадиган, намозни тўкис адо этадиган ва биз ризқ қилиб берган нарсалардан инфоқ-эҳсон қиладиган тақволи кишилар учун Ҳидоят – Тўғри Йўлдир.
Бақара сураси 2-3 оятлари

Оятлардан кўриниб турибдики дин аввалгилардан қолган афсона ёки эртак эмас, ҳаётни маълум бир қисмига ечим берадиган ноқис нарса ҳам эмас, қарилик учун эрмак ҳам эмас. Балки дин Аллоҳ-таъало томонидан туширилган бўлиб, инсонларни дунё ва охират бахту-саодатига етакловчи ҳаёт йўлидир. Бу йўлда юриш ёки юрмаслик инсон ихтиёридадир. Ким бу йўлда юрмасликни ихтиёр қилса кофир ҳисобланиб, бу дунёда моддий ва маънавий изтироблар билан яшаши, охиратда эса дўзах азобига гирифдор бўлиши муқаррар.

Қуръон каримда айтиладики:

Ҳали (Қиёмат Куни) кофир бўлган кимсалар мусулмон бўлишни истаб қолурлур.
(Эй Муҳаммад алайҳиссалом), уларни қўяверинг, еб-ичиб, фойдаланиб қолсинлар, орзу-ҳавасларига машғул бўлаверсинлар. Бас, яқинда (бу қилмишларининг оқибати нима бўлишини) билиб олурлар
Ҳижр сураси 2-3 оятлар

Энди ким бу йўлда юришликни ихтиёр қилса мусулмон ҳисобланиб, унга дунёю охират неъматлари нақд қилингандир.

Иймон келтирган ва (Аллоҳдан) қўрқувчи бўлган зотлар учун ҳаёти дунёда ҳам, охиратда ҳам хушхабар бордир. Аллоҳнинг Сўзлари (оятлари) ўзгартирилмас. Мана шу (мазкур неъматларга эришиш) буюк саодатдир.
"Юнус" 63-64 оятлар

3-дарс

Бундай бахтга эришмоқлик Аллоҳ-таъало борлигига ва бирлигига иймон келтиришдан бошланади. Иймон тилда айтишликни ўзи билан комил бўлиб қолмайди. Бунинг учун тилда айтилган нарса амалда тасдиқланмоғи шарт. Бу эса осон иш эмас. Шунинг учун ҳам «Айтиш осон, қилиш қийин» деган ҳикматли сўз ўтмишдан бизгача сақланиб келган. Иймон исломнинг асоси бўлиб, инсонни Аллоҳ-таъалонинг буйруқ ва тақиқларига қай даражада амал қилиши уни иймонига боғлиқ бўлади. Аллоҳ-таъалонинг буйруқ ва тақиқларига тўлиқ амал қилишлик учун инсон комил иймон эгаси бўлиши керак. Меҳрибон ва Раҳимли Аллоҳ бизга қандай қилиб комил иймон эгаси бўлишлик йўлини кўрсатиб берди.

Куръони - каримда айтиладики :

(Эй Муҳаммад алайҳиссалом, Сиз ўзингизга нозил бўладиган Куръонни барча мавжудотни) яратган Зот бўлмиш Парвардигорингиз номи билан (бошлаб) ўқинг! У инсонни лахта қондан яратган (Зотдир). Ўқинг! Сизнинг Парвардигорингиз (инсониятга) қаламни (яъни, ёзишни — хатни) ўргатган ўта Карамли Зотдир. У Зот инсонга унинг билмаган нарсаларини ўргатди.
«Алак», 1-5.

Бу ҳаёти дунё фақат (бир нафаслик) ўйин-кулгидир, холос. Албатта, Аллоҳдан қўрқадиган кишилар учун охират диёри яхшироқдир. Ахир ақл юргазмайсизларми?!
«Анъом», 32 оят

Албатта осмонлар ва ернинг яралишида ҳамда кеча ва кундузнинг алмашиниб туришида ақл эгалари учун (бир яратгувчи ва бошқариб тургувчи Зот мавжуд эканлигига) оят-аломатлар бордир.
«Оли-Имрон» 190 оят

Инсонни иймон эътиқодга чақирувчи бу ва бу каби оятлардан маълум бўладики, иймон комил бўлишлиги учун инсон аввало ўқишлиги, фикр юритишлиги ва ақл эгаси бўлиши керак. Лекин ҳар қандай нарсани ўрганишлик ҳам инсонни комил иймон эгаси бўлишига олиб бормайди. Ҳатто инсон тўғри нарсани ўргансаю ўз ўрнига хос тўғри тартибда ўрганмас экан, уни амали эмас фақат тили мукаммал бўлиб бораверади. Натижада бундай инсон ўзининг моддий ва маънавий хоҳишлари қурбонига айланади. Ҳадиси қуддусида айтиладики:

“Эй Одам фарзанди! дойим умрингни хаёти-дунё учун саърф килаверсанг, качон бундай чексиз умидлар билан тавба излайсан, озгина амалинг билан охиратни умид киласан, ибодатли зоҳидларни сўзини сўзлайсану ўзинг мунофиқларни ишини қиласан”

Шунинг учун ҳам айни бугун зарур бўлиб турган нарсани ўрганишлик диннинг асоси ҳисобланади. Ҳадиси қудусида айтиладики :

«Эй Одам фарзанди! Мен сендан эртанги ибодатингни сўрамайман бас сен ҳам мендан эртагалик ризқингни сўрама».

Шунинг учун ҳам ким динни тилда эмас дилда устивор қилишликни истаса, дин маълумотларни тўғри ва тартибли ўрганиши зарурдир. Токи бу муаммолар тўлиқ ҳал бўлмагунча. Қуръони - каримда айтиладики:

Кофир бўлган кимсалар: "(Нега) бу Қуръон унга (Пайғамбир алайҳиссаломга) битта тўплам бўлган ҳолида нозил қилинмади?", дедилар. (Эй Муҳаммад алайҳиссалом), Биз у — Қуръон билан Сизнинг дилингизни устивор қилиш учун мана шундай (парча-парча ҳолда нозил қилдик) ва уни дона-дона қилиб баён этдик.
«Фуркон» 32 оят.

Юқоридаги айтилганлардан кўриниб турибдики иймон ҳақида гап борар экан, уни мукаммал бўлиши учун нимани ўрганиш кераклигини билиш муҳимдир. Аллоҳ-таъало раҳмат қилиб юборган энг тўғри ва мукаммал дин бўлмиш ислом дини ҳақидаги илк хабар ушбу оятлар билан бошланади.

(Эй Муҳаммад алайҳиссалом, Сиз ўзингизга нозил бўладиган Куръонни барча мавжудотни) яратган Зот бўлмиш Парвардигорингиз номи билан (бошлаб) ўқинг! У инсонни лахта қондан яратган
«Алақ» 1-2 оятлар

Бу оятлар инсонни барча нарсаларни Яратувчи томонидан яратилган махлуқ сифатида ўрганишликка буюради. Барча яратилган махлуқлар ичида инсонни ўрганишлик алоҳида такидланади. Дарҳақиқат кимки инсони ҳаётдаги ўрни ва мавжудлик маъносини тушунса у албатта Роббисини таниди. Ойша розиаллоҳу анхо онамиздан ривоят қилинган ҳадисда шундай дейлади: Ойша розиаллоху анхо онамиз пайғамбаримиз Муҳаммад соллоллоҳу-алайҳи вассаллам дан сўрадилар

–– Ё Росулуллоҳ инсон қачон Роббисини танийди ;

пайғамбаримиз Муҳаммад соллоллоҳу- алайҳи вассаллам жавоб бердилар

–– Қачон ўзини таниса
(Ал-Моварди) «Адаб-уд-дунё вад-дин», 231 бет

Шунинг учун кимки бугун ўз иймонини заиф деб билса ва уни Меҳрибон ва Раҳимлик Аллоҳ кўрсатган йўл билан кучайтиришни истаса у аввало ўзини, ҳаётдаги ўрнини ва мавжудлик маъносини ўргансин.

4-дарс

Албатта инсон бу борлиқдаги яратилинган мавжудотларни энг афзалидир. Бирон устунликлари сабаблик кичкина жамоа ичида афзаллигини ҳис қилаётган инсон ўзини афзал бўлишликка сабаб бўлган нарсани яхши билади. Лекин шунинг билан бир вақтда коинот ва ердаги Аллоҳ-таъало яратган улкан жамоа ичидаги афзаллигини ҳис қилмайди. Бунга сабаб бу улкан жамоа ичида афзал килиб турган нарсани билмаслигидир. Агар инсон бу нарсани билганда бу улкан жамоа ичида афзаллигини ҳис қилган ва бу борлиқни ҳақиқий халифаси бўлиб яшаган бўлар эди. Буни ушбу мисолда осонроқ тушунишимиз мумкин: Ўзини бойлиги ёки билими сабабли кичкина жамоа ичида афзаликка эришган инсон ўзини афзал қилиб турган нарсани яхши билади. Ва албатта бор кучи билан уни кучайтиришга уриниб ўзини шу жамоани шоҳидек тутади ва бу жамоа аъзолари унга бўйсунадилар. Шунинг учун барча яратилган мавжудотлар ичида инсонни афзал бўлишига сабаб бўлган нарсани билиш ўта муҳимдир.

Моддий жиҳатдан инсон бу борлиқ билан умумийдир. Чунки инсон танаси барча моддалар бўйсунадиган қонунларга бўйсунади. Масалан: ўтда ёнади, совуқда музлайди, сувда чўкади, ва ҳоказо. Тириклик жиҳатидан инсон ҳайвонот ва ўсимлик дунёси билан бир хилдир, яъни барча тирик жонзотлар бўйсунадиган қонунларга бўйсунади. Масалан: Чанқаса сув ичади, оч қолса озуқланади, ўсиб улғаяди ва вафот қилади.

Лекин фикрлай олиш қобилияти ва ақл-идрок бу борлиқда фақат инсонга берилган неъматдир. Фақат шу билангина инсон бошқа мавжудотлардан фарқ қилади ва фақат шугина инсонни бошқа мавжудотлардан афзал бўлишига сабаб бўлган нарсадир. Гарчи инсон ўсимлик каби озиқлансада ёки ҳайвонлар каби ўз болаларини ўстирсада, у бу ишларни ўз ақл-идроки билан шундай гўзал суратда амалга оширадики, бизга мана шундай гўзал ҳаётни таклиф қилган Меҳрибон ва Раҳимли Аллоҳга ҳамду сано бўлсин.

Хулоса қилиб шуни айтишимиз мумкинки, ақл бу инсоннинг ўз тириклик ҳожатларини амалга оширадиган асбоб кабидир. Лекин инсон бу асбобдан тўғри ёки нотўғри фойдаланиши мумкин. Инсон бу асбобдан нотўғри фойдаланиш оқибатида ҳайвондан ҳам тубан ҳаёт кечиради. Агар инсон бу асбобдан тўғри фойдаланса у фаришталардан ҳам афзал бўлиб бу ҳаётда халифа бўлиб яшайди. Шунинг учун ақлдан қандай фойдаланишни билиш жуда муҳимдир. Бу эса бизни ақл нима эканини қай даражада билишимизга боғлиқ. Масалан: Сизнинг автомобилингиз бўлсаю сиз уни қандай вазифа бажаришини билмасангиз ундан тўғри фойдалана олмайсиз. Бошқача қилиб айтганда автомобилингиз ўз вазифасини бажармайди ва гарчи автомобил сизники бўлсада сиз уни ҳақиқий эгаси бўлмайсиз.

Инсон ақли ҳам шу автомобил мисолига ўхшайди. Лекин инсон ақли ўз вазифасини бажармаслиги инсон учун катта бахтсизликдир. Чунки уни вазифаси Аллоҳни танишдир. Инсон фақат ўз ақл-идроки билангина ўз Яратувчисини танийди. Гарчи ақл ҳар бир инсонда бор бўлсада, ким уни нима эканини ва қандай вазифа бажаришини билмаса, у ақлини тўғри бошқара олмайди ва ўз ақлини ҳақиқий эгаси бўлмайди. Бундай инсон мисоли қур кимсага ўхшайди. У Яратувчисини танимайди ва ўз нафсини қулига айланади. Ўзидаги ақл неъматини ва ундаги гўзал қонуниятларни билган инсон уни ҳақиқий эгасига айланади. Бундай инсонни ақли ўз вазифасини бажаради, яъни у ўз Яратувчисини танийди. Бу эса ўз навбатида иймонни комиллашиб боришига олиб боради. Бундай инсон ҳаёти фақат Аллоҳнинг буйруқ ва тақиқларига риоя қилиб яшашдан иборат бўлади.

Қуръон каримда айтиладики:

(Муҳаммад алайҳиссалом), ахир сизга Парвардигорингиз томонидан нозил қилинган нарса аниқ ҳақиқат эканини биладиган – иймон келтирадиган киши (кўнгил кўзи) кўр кимсага ўхшайдими? (Бу оятлардан) фақат Аллоҳга берган аҳдларига вафо қиладиган ва мийсоқ – ваъдаларини бузмайдиган ақл эгаларигина эслатма олурлар.
«Раъд» 19-20 оятлар

Хулоса қилиб шуни айтишимиз мумкинки, кимки исломга мувофиқ ҳаёт кечиришликни истаса, у аввало ўз ақлини ҳақиқий эгаси бўлмоғи лозимдир.

Чунки фақат ақл эгаларигина ҳаётдаги ҳар бир воқеда ўз Яратувчисини таний олади. Қуръон каримда айтиладики:

Албатта осмонлар ва Ернинг яратилишида, кеча ва кундузнинг алмашиб туришида, денгизда одамларга керакли нарсаларни олиб турган кемаларнинг (сузишида) ва Аллоҳ осмондан туширган – сўнг у сабабли ўлик Ерни тирилтириб, бир жонзотни (Ер юзига) тарқатиб-ёйиб юборган – сув деган неъматда ва шамолларнинг йўналтиришида, осмон ва Ер орасидаги итоатгўй булутда – (буларнинг ҳаммасида) ақлли кишилар учун оят-аломатлар бордир.
«Бакара» 164.

5-дарс

Ақлни тўғри ишлатиш учун, аввало уни нималардан ташкил топганини аниқлашимиз зарур. Ақл ишлаш жараёни фикрлаш деб аталади. Фикрлашлик ҳосил бўлиши учун керак бўлган элиментлар ақлни ташкил қилган элиментлар дейилади. Шунинг учун ақлни тўғри ишлатиш уни ташкил қилган элиментларини аниқлашдан бошланади.

Фикрлашлик жараёни ҳосил бўлиши учун мия ва сезги аъзолари бўлиши кераклиги шубҳасиздир. Мия бошқарув аъзоси бўлиб у ўзига келаётган маълумотларни бир-бирига боғлайди ва хулоса қилади. Кўриниб турибдики мия фикрлашлик ҳосил бўлиши учун керак бўлган элиментлардан биридир. Сезги аъзолари мияга маълумотларни етказиб берувчи аъзолардир.

Инсонда беш хил турдаги сезги асолари бор бўлиб улар: Кўриш, эшитиш, ҳид билиш, таъм билиш ва бадан билан ҳис қилишдир. Мия сезги аъзолари орқали маълумотларни қабул қилиши «ҳис қилиш» деб аталади. Моддий нарсаларни ҳис қилишлик табиий жараёндир, негаки ҳатто чақалоқ ҳам моддий нарсаларни ҳис қилиш қобилиятига эга. Моддий нарсани ҳис қилишлик учун сезги аъзоларидан бири бу жараёнда иштирок қилиши кифоя қилади.

Аммо маънавий ва руҳий муносабатларни ҳис қилишлик учун бу муносабатлар ҳақида етарли тушунчага эга бўлиш керак. Акс ҳолда инсон бу муносабатларни ҳис қила олмайди. Масалан: сиз ҳақиқий дўстлик ифода қилинаётган бир фильмни қизиқиш билан кўраётган бир пайтда, ёнингизда ўтирган фарзандингиз унга эътибор ҳам қилмасдан ўз ўйинчокларини ўйнаш билан овора бўлади. Бунга сабаб фарзандингизда дўстлик ҳақида етарли тушунча йўқлигидир. Негаки дўстлик маънавий муносабат бўлиб, уни ҳис қилиш учун у ҳақида етарли тушунча бўлмаса ҳис қилиш мумкин эмас.

Руҳий муносабатларни ҳис қилиш учун эса яна ҳам кенгроқ тушунча керак бўлади. Масалан: Кимдир иймони заифлигини ҳис қилиб Аллоҳдан комил иймон сўраб дуо-илтижо қилиб турган бир вақтда бошқа бир инсон бу камчиликларига эътибор бермасдан ўзини комил иймон эгаси деб ҳисоблайди. Ушбу мисолдан кўриниб турибдики камчиликларини кўриш учун етарли тушунчага эга бўлмаган иккинчи шахс, иймон ҳақиқатини ҳис қилмайди.

Хулоса қилиб шуни айтиш мумкинки, моддий нарсаларни ҳис қилишлик табиий ҳис бўлиб, уни кучли ёки кучсиз бўлиши шу нарса табиатини билишга боғлиқ. Маънавий ва руҳий муносабатларни ҳис қилишлик эса фикрий ҳис қилишликдир, негаки у эга бўлинган тушунчага асосланган бўлиб агар етарлик тушунча бўлмаса фикирлашлик жараёни ҳосил бўлмайди. Демак сезги аъзолари ҳам мия каби фикрлашлик жараёни ҳосил бўлиши учун зарурдир.

6-дарс

Сезги аъзолари мияга маълумотларни етказиб бериши маълум бўлгач, энди сезги аъзолари бу маълумотларни қаердан олишини билиш муҳимдир. Чунки маълумотлар олинадиган жой бўлмаса, уни мияга етказиш ҳам мумкин эмас, бу эса фикирлашлик жараёни ҳосил бўлмайди деганидир. Инсонлар ҳаётига эътибор бериб қаралса, ҳар бир инсонни нимагадир интилиб ҳаракат қилаётганини яққол кўриш мумкин. Ҳаракат қилиш ҳар бир инсонга хосдир. Бошқача қилиб айтганда интилиш инсонни яратилиш табиати бўлиб инсонни ҳаракатга солувчи ички туртки ҳисобланади.

Инсон вужуди ўз яратилиш табиатига кўра ҳар хил нарсаларни талаб қилади.

Биринчи тур талаб инсонни моддий нарсалар билан муносабат қилишга ундовчи талаб бўлиб, қисқача моддий талаб дейилади. Инсонда моддий талаб борлиги туфайли у уй-жой қуриш, автомобил сотиб олиш, чиройли кийим кийиш каби нарсаларни хоҳлайди.

Иккинчи тур талаб инсонни бошқа инсонлар билан муносабат қилишга ундовчи талаб бўлиб, қисқача маънавий талаб деб аталади. Инсонда маънавий талаб борлиги туфайли у оталик, дўстлик, қариндошлик каби маънавий муносабатлар қилишликни хоҳлайди. Эркакни аёл билан, аёлни эркак билан муносабат қилишга ундовчи жинсий мойиллик ҳам маънавий талабни бир кўринишидир.

Учинчи тур талаб инсонни ўз Яратувчиси билан муносабат қилишга ундовчи талаб бўлиб, руҳий талаб деб аталади. Инсонда руҳий талаб борлиги туфайли ўз Яратувчисини улуғлаш ва унга ибодат ва итоат қилишликни хоҳлайди.

Тўртинчи тур талаб инсон организими талаблари бўлиб, қисқача узвий талаб деб аталади. Узвий талаблар борлиги туфайли инсон ухлайди, таомланади, чанқоғини қондиради, ўта иссиқ ёки ўта совуқдан сақланади ва ҳоказо.

Инсонни мана шу тўрт турдаги талаб доимо ҳаракатга солади. Шунинг учун ҳам ҳаракат инсон ҳаётини ажралмас қисмидир.

Инсонни бирор ҳаракатга солиш нуқтаи назаридан узвий талаб қолган уч турдаги талаблардан кескин фарқ қилади. Узвий талаб инсонни ҳаракатга солиш учун мия бу талабни ҳис қилиши кифоя. Масалан: Инсон сув қидириши учун мия чанқоқни ҳис қилиши кифоя. Лекин моддий, маънавий, руҳий талаблар инсонда ҳаракат ҳосил қилиши учун мия бу талабларни ҳис қилиш билан бир қаторда талаб қилинаётган нарсани ўзини ҳам ҳис қилиши ёки у ҳақида тушунчага эга бўлиши керак. Масалан: Инсонда автомобил сотиб олишга ҳаракат ҳосил бўлиши учун мия моддий талабни ҳис қилиш билан бирга автомобилни ҳам ҳис қилиши ёки у ҳақида тушунчага эга бўлиши керак. Агар инсон автомобил нима эканини билмаса ва уни ҳеч қачон кўрмаган бўлса у инсонда ҳеч қачон автомобил сотиб олиш учун ҳаракат ҳосил бўлмайди, гарчи моддий талаби бўлса ҳам.

Хулоса қилиб шуни айтиш мумкинки, инсон ўз вужуд талабларини қондириш учун яшайди. Инсон ўз вужуд талабларини қондириш учун қилган ҳаракати уни турмуш тарзи деб аталади. Агар инсонда вужуд талаблари бўлмаса фикрлашликдан маъно ҳам йўқ. Шунинг учун вужуд талаблари ҳам мия ва сезги аъзолари каби фикрлашлик ҳосил бўлиши учун зарурдир.

7-дарс

Меҳрибон ва Раҳимли Аллоҳ инсонни бундай гўзал вужуд талаблари билан яратиш билан бир қаторда бу борлиқни шу талабларни қондириш учун макон қилиб қўйди. Қуръони каримда айтиладики:

У зот сизлар учун Ерни қароргоҳ, осмонни том қилиб қўйди ва осмондан сув тушириб, унинг ёрдамида сизларга ризқ бўлсин, деб мевалар чиқарди. Бас, билиб туриб ўзгаларни Аллоҳга тенглаштирманг.
«Бакара» 22 оят

Оятлардан кўриниб турибдики, бу олам инсон яшаши учун макон бўлиб, унда инсон вужуди талаб қилган барча нарса муҳайё қилингандир. Лекин инсон ақл юргизмаса бу дунёда фақат моддий ва маънавий талабларини қондиришгина чиройли кўринади.

Куръони каримда айтиладики:

Одамларга аёллар, болалар, туганмас олтин кумуш бойликлар, (қиммат) баҳоли отлар, чорва ва экин-тикинлар каби истак-хоҳишларга кўнгил қўйиш чиройли қилинди. (Ҳолбуки), бу нарсалар ҳаёти дунёнинг (ўткинчи) нарсаларидир. Аллоҳнинг ҳузурида эса энг гўзал қайтадиган жой – жаннат бордир. (Яъни, ўткинчи нарсаларга кўнгил бермай, ҳақиқий гўзалликни севмоқ, унга интилмоқ лозим).
«Оли-Имрон» 14 оят

Бу ерда бир мухим масалага эътибор бериш лозим. Кўп инсонлар ўзларини асосий ҳаракатлари моддий ва маънавий талабларини қондиришликдан иборат бўлган ҳолида, қийналиш ўрнига Аллоҳ ҳам «ҳаракатга баракат» деган деб ўзларини овинтирадилар. Ҳаракатга баракатлигини ҳеч ким инкор қилмайди, лекин бу ерда ҳаракатни баракатига эмас балки натижасига эътибор бериш лозим. Куръони каримда айтиладики:

Ким (ўз амали билан) Охират экинини (яъни, савобини) истар экан, Биз унга экинини(нг ҳосилини) мўл-зиёда қилурмиз. Ким дунё экинини истар экан, Биз унга ўшандан (дунё матоларидан) берурмиз ва унинг учун Охиратда бирон насиба бўлмас!
«Шуъро» 20 оят

Модомики шундай экан, ҳар бир инсон аввало ўзи қилаётган ҳаракатнинг натижаси билан қизиқиши лозим. Шунинг учун ўз вужуд талабларини тўғри қондиришликни истаган ҳар бир шахс, ўзини руҳий талабларини моддий ва маънавий талабларидан ажратиб олиш учун атрофимизни ўраб турган воқъелик ҳақида тўғри тасаввурга эга бўлиши керак.

Атрофимизни ўраб турган воқъе инсон ҳис қилишига кўра уч турга бўлинади.

1-чи тур воқъе атрофимизни ўраб турган моддий нарсалар бўлиб, ўзи махсус воқъе деб аталади. Масалан: ер, осмон, олтин, кумуш, ва ҳоказо.

2-чи тур воқъе биз айни ўзини эмас, балки уни борлигига далолат қилувчи таъсирини ҳис қиладиган воқъелик бўлиб, тaъсири махсус воқъе деб аталади. Масалан: инсонни вужуд талаблари кабидир. Сиз ўз фарзандингизни яхши кўрасиз, лекин сизни бунга ундаётган маънавий талабингизни ҳис қила олмайсиз. Сиз уни фақат сизга ўтказаётган таъсирини ҳис қиласиз холос.

3-чи тур воқъе ғайб воқъе бўлиб, инсон уни ўзини ҳам, таъсирини ҳам ҳис қила олмайди, лекин бу воқъеликлар ҳақида ишончли манба орқали хабар берилган. Масалан: жаннат, дўзах, фаришталар ҳақида Қуръони каримда хабар берилган.

Кейинги мавзуларда бу уч турдаги воқъе ҳақида батафсил суҳбатлашамиз.

Энди асосий мавзуга қайтсак. Инсон фикрлар экан, албатта мана шу уч турдаги воқъеликларни бири ҳақида фикр юритади. Воқъелик бўлмаса, фикрлаш мумкин бўлган нарсани ўзи бўлмайди. Шунинг учун воқъе ҳам мия, сезги аъзолари ва вужуд талаблари каби фикрлашлик ҳосил бўлиши учун зарурдир.

8-дарс

Воқъеликдан инсон вужуд талаб қилган нарсани ҳис қилади. Лекин воқъедан вужуд талаб қилган нарсани ҳис қилишликни ўзи билан вужуд талабини тўғри қондира олмайди. Буни ушбу мисолда осонроқ тушинишимиз мумкин: Агар касал бўлсангиз ва сизга бирон дори тавсия қилинса, сиз у дорини сотиб оласиз, лекин доридан қандай фойдаланиш ҳақида кўрсатма ёки шифокор маслаҳатисиз ундан тўғри фойдалана олмайсиз.

Моддий талабингиз кучайиб, чиройли мебель сотиб оласиз, лекин бу мебельни қандай йиғиш ҳақидаги маълумотсиз ёки мутахасис кўрсатмасисиз ундан завқлана олмайсиз.

Маънавий талабингиз кучайиб, фарзандингизни ҳар томонлама мукаммал инсон қилиб тарбия қилмоқчи бўласиз, лекин фарзанд тарбияси ҳақидаги кўрсатмаларсиз керакли натижага эриша олмайсиз.

Руҳий талабингиз кучайиб, ҳаётингизни ҳар бир лаҳзасини Аллоҳни буйруқ ва тақиқларига риоя қилиб яшамоқчи бўласиз, лекин Қуръон ва Ҳадиссиз хоҳишингиз орзўлигича қолаверади.

Қисқа қилиб айтганда, вужуд талабларини тўғри қондириш учун, инсон воқъедан вужуд талаб қилган нарсани ҳис қилишлик билан бир қаторда шу воқъе ҳақидаги тўғри маълумотга ҳам эга бўлмоғи керак. Агар воқъе ҳақидаги тўғри маълумот бўлмаса фикрлашлик ҳам ҳосил бўлмайди. Шунинг учун воқъе ҳақидаги тўғри маълумот ҳам мия, сезги аъзолари, вужуд талаблари ва воқъе каби фикрлашлик ҳосил бўлиши учун зарурдир.

Шундай қилиб биз фикрлашлик ҳосил бўлиши учун зарур бўлган бешта элементни кўриб чиқдик. Эндиги муҳим масала ақлни қандай бошқариш кераклигини билишдир. Масалани муҳимлиги шундаки, агар инсон ақлни тўғри бошқарса у вужуд талабларини тўғри қондира олади. Ҳар бир тўғри қондиришдан сўнг вужуд кейинги каттароқ ва муҳимроқ нарсани талаб қилади.

Инсон ҳаётидаги энг муҳим нарса эса бутун оламларни яратган Аллоҳ таъоло иродаси билан, ўз руҳий талабини қондиришдир. Вужуд талабларини бундай тартибли ривожланишини чақалоқни улғайиш мисолида кўриш мумкин. Фақат узвий талаби билан дунёга келган чақалоқни вақт ўтиши билан моддий талаби ҳосил бўла бошлайди. Бу уни ҳар хил ўйинчоқлар талаб қилишида кўринади. Улғайиб бориши билан у ким биландир ўйнашни талаб қилади, бегоналардан қочиб ўз яқинларига интилади. Бу болада маънавий талаб ҳосил бўлганлиги белгисидир.

Яна ҳам улғайгач болада руҳий талаб пайдо бўла бошлайди. Бу унинг ким энг кучли, энг ақлли ва қудратли экани ҳақида баҳс қилишида кўриш мумкин. Болада руҳий талаб пайдо бўлиши вақти у балоғат ёшига етиши билан бошланади. Ислом дини кўрсатмаларида қиз болалар агар қизлик аломатлари зоҳир бўлса тўққиз ёшда балоғатга етади. Ўғил болалар агар эркаклик аломатлари зоҳир бўлса ўн икки ёшда балоғатга етади. Агар бу аломатлар зоҳир бўлмаса, ўғил болалар ва қиз болалар ўн беш ёшида балоғатга етади. Вужуд талабларини бундай гўзал суратда ўсиб бориши ва тўғри қондириш натижасида инсон фақат Аллоҳ-таъалони ўзигагина қуллик қилиб бу борлиқда халифа бўлиб яшайди. Лекин кўп одамлар бунга шубҳа қилишади. Бу шубҳалардан ҳақиқий мусулмонлар ҳайрон бўлишмайди. Чунки бунга фаришталар ҳам шубҳа қилганлар.

Қуръони каримда айтиладики:

(Эй Муҳаммад алайҳиссалом), эсланг, Парвардигорингиз фаришталарга: «Мен ерда (Одамни) халифа қилмоқчиман»,- деганида, улар айтдилар: «У ерда бузғунчилик қиладиган, қонлар тўкадиган кимсани (халифа) қиламанми? Ҳолбуки, биз ҳамду сано айтиш билан Сени улуғлаймиз ва Сени(нг номингни мудом) пок тутамиз. (Аллоҳ) айтди: «Мен сизлар билмайдиган нарсаларни биламан».
«Бакара» 30 оят

Кўриниб турибдики, бундай гўзал қонуниятларни ўзида мужассам қилган инсон бекордан-бекорга яратилган эмас. Дунёдаги барча мавжудотларни мавжудлиги маъноси бўлгани каби, инсоннинг ҳам ўз мавжудлик маъноси бор. Бу Аллоҳ-таъалога қуллик қилиш ва уни ердаги халифаси бўлишдир.
Ҳадиси қуддусида айтиладики:

Эй менинг бандаларим билингларки Мен сизларни бекорга яратган эмасман, беҳудага ҳам яратганим йўқ ва Мен сизлар қилаётган амалларингиздан ғофил эмасман.

Қисқача қилиб шуни айтиш мумкинки инсонни фақат унга хос бўлган мартабага кўтарилиши, уни ўз вужуд талабларини тўғри қондиришлигига боғлиқ. Вужуд талабларини тўғри қондириш эса ақлни тўғри бошқара олишига боғлиқдир.

9-дарс

Ақлни тўғри бошқара олиш учун, уни ташкил қилган элементлари ичида қайси бирини ўзгариши инсон ихтиёрида эканлигини билишимиз керак. Чунки ўзгариши инсон ихтиёрида бўлмаган нарса ҳақида гапирмасак ҳам бўлади. Эътибор бериб қарасак, инсон мияни ёки уни ишлаш жараёнидаги қонуниятларни ўзгартира олмайди. Сезги аъзоларини кўпайтириш ёки уларни вазифаларини ўзгартириш ҳам инсон ихтиёрида эмас. Ўзининг вужуд талабларини йўқотиш ёки уларни бошқа нарсаларни талаб қиладиган қилиб ўзгартириш ҳам инсон ихтиёрида эмас.

Ўзгармас конунлар остида ҳаракат қилиб келаётган бу борлиқни ўзгартириш ҳам инсон ихтиёридан ташқари бўлган ишдир. Демак буларни бари ўзгариши инсон ихтиёрига боғлиқ бўлмаган нарсалардир. Лекин воқъе ҳақида қандай маълумот олишлик ҳар бир инсон ўз хоҳишига кўра ҳал қиладиган ишдир. Бу борлиқни Яратувчиси борлигини исбот қилувчи маълумотларни ўрганасизми ёки “модда ўз ўзидан мавжуд”лиги тўғрисида маълумотлар оласизми бу сизнинг ихтиёрингиз. Қабул қилишлик инсон ихтиёрида бўлган бу маълумотларни бири билан инсон ақли бошқарилади.

Агар инсон воқъе ҳақидаги тўғри маълумотларни олса, уни ақли ўз васифасини бажаради ва инсон дуч келган муаммоларни ҳал қилиб беради. Лекин буни акси бўлса, унда ақл ўз вазифасини бажармайди. Оқибатда инсон дуч келаётган муаммоларни еча олмаганлиги сабабли доимий изтиробда қолиб кетади. Шунинг учун ҳам инсон фақат воқъе ҳақидаги тўғри маълумотларни ўрганмоғи зарур.

Юзаки қараганда инсоннинг ҳаётдаги вазифаси жуда оддий кўриниши мумкин, негаки унинг вазифаси тўғри маълумотни олишлик холос. Қолган ҳаракатлар эса ҳосил бўлган тушунчадан келиб чиқаверади. Лекин ҳаётда бизга зарур бўлган воқъелар тўғрисида маълумотлар шу қадар кўпки, уларнинг ичида қайси бири энг тўғри маълумот эканлигини аниқлаш, бугунги кунги энг асосий ва муҳим муаммо бўлиб қолди. Масалани муҳимлиги шундаки, агар инсон нотўғри маълумотларни ёки ўрнига хос бўлмаган маълумотларни олишлиги билан, жуда оғир аҳволга тушиши ва ҳақиқатни эътиборга олмай «мен тўғриман» деб қаттиқ алданиши мумкин. Агар бундай алданиш эътиқод ёки унга алоқадор бўлган масалада содир бўлса, бу шундай хатарлики, Аллоҳ барчамизни бундай алданишдан сақласин.

Қуръони каримда айтиладики:

Одамлар орасида шундай кимсалар ҳам борки, ўзлари мўъмин бўлмаганлари ҳолда, «Аллоҳга ва охират кунига иймон келтирдик»,- дейдилар.
Улар Аллоҳни ва иймонли кишиларни алдамоқчи бўладилар ва ўзлари сезмаган ҳолда ўзларинигина алдайдилар.
«Бакара» 8-9 оятлар

Шунинг учун ҳам кимки воқъе ҳақида тўғри маълумот олишда адашишни истамаса, фикрлашлик ҳосил бўлиш тартибини билиши зарурдир. Негаки фикрлашлик мияда ҳис қилинган маълумотларни боғланиш жараёни бўлиб, ҳар қандай маълумот ҳам инсонда тушунча ҳосил қилиб унга фойда келтиравермайди. Мияда шундай боғланишлар бўлиши мумкинки унинг оқибатида инсон тўғри йўлга эмас, балки залолатга кетиши мумкин.

Давоми бор
Рубрики:  KITOB: IYMONGA YO'L
KITOB2015

МХХ ТАЙЁРЛАГАН МАСХАРАМУЗ САЙЛОВЛАР СЦЕНАРИЙСИ (давоми)

Среда, 29 Апреля 2015 г. 22:55 + в цитатник
Шуҳратжон АҲМАДЖОНОВ

МХХ ТАЙЁРЛАГАН МАСХАРАМУЗ САЙЛОВЛАР СЦЕНАРИЙСИ (давоми)

Сайловларда фақат сайловчилар ютқазади. [1, 33-б.]
ЭДГАР УОТСОН ХОУ (1853-1937)

snb_uz.jpgMXXko'krakNISHON1 (200x237, 17Kb)

Фото 1. Ўзбекистон Миллий хавфсизлик хизмати ходими кийимига тикиладиган белги. [2]

МУНДАРИЖА

Кириш сўзи.
1. 2000 йилги Президентлик сайловидаги шармандалик.
2. 2007 йилдаги Президентлик сайловидаги рақобат имконияти.
3. МХХ сайловларда нега жонбозлик кўрсатмоқда?
4. 2014-2015 йилги сайловлар сценарийси.
5. Халқ демократик партияси.
6. Миллий тикланиш демократик партияси.
7. Адолат социал-демократик партияси.
8. Либерал-демократик партия.
9. Айрим хулосалар.
Фойдаланилган адабиётлар.

9. АЙРИМ ХУЛОСАЛАР

1. Турли мамлакатлардаги 178 та ташкилотни бирлаштирган Инсон ҳуқуқлари бўйича халқаро федерация (FIDH) Ўзбекистонда сайловни “маскарад” (“кўзбўямичилик”) деб атагани ҳақида Озодлик радиосида 2015 йил 29 март куни айтилганди. Мен бу фикрга қўшиламан.

“Турли мамлакатлардаги 178 та ташкилотни бирлаштирган Инсон ҳуқуқлари бўйича халқаро федерация (FIDH) Ўзбекистонда сайловолди кампанияси чоғида шаффофликка ҳам, қонунийликка ҳам, инсон ҳақларига ҳам риоя қилинмаганидан ташвиш изҳор қилди. Ҳуқуқ фаолларига кўра, Ўзбекистондаги президент сайлови "маскарад"дан, кўзбўямачиликдан бошқа нарса эмас” [24]

2. 2015 йил 29 март куни хорижда яшаётган бир гуруҳ ўзбек мухолифати вакиллари ташкил этган “Муқобил Ўзбекистон” Мувофиқлаштириш Кенгаши ўтказилган Президентлик сайлови ҳақида қарор ёзиб, унда қисман бундай ёзилган.

“Муқобил Ўзбекистон” Мувофиқлаштириш Кенгаши Бирлашган Миллатлар Ташкилотини, Европада хавфсизлик ва ҳамкорлик ташкилотини ва Ғарб демократик давлатлари раҳбарларини Ўзбекистонда ўтказилаётган Президентлик сайлови натижаларини тан олмасликка, амалдаги Президент диктатор Ислом Каримов томонидан қонун бузилганини, сайловни ташкил қилиш ва ўтказишда халқаро ва конституциявий талаблар қўпол равишда бузилганини жамоатчилик билан муҳокама қилишга чақиради.

“Муқобил Ўзбекистон” Мувофиқлаштириш Кенгаши Ўзбекистонда ўтказилаётган Президентлик сайловини ғайриқонуний ва ноҳалол деб ҳисоблайди. Шунингдек Ислом Каримовни Ўзбекистон Республикасининг янги Президенти сифатида тан олмайди» [25]

Мен ушбу қарорга қўшиламан ва қўллаб-қувватлайман.

3. Мақоламда баён этилган сценарий асосида бугунги кунда Ўзбекистонда тиши ўтмас, МХХ орқаваротдан бошқара оладиган қўлбола парламент шакллантирилди. Буни оддий мисолда ҳам кўриш мумкин бўлади. 1990 йилда СССР Парламенти “Милиция тўғрисида” номли қонунни қабул қилганди. Ўзбекистон Мустақилликка эришганидан буён ўтган деярли 24 йил мобайнида “Милиция тўғрисида” номли қонун Олий Мажлис томонидан қабул қилинишига асосан МХХ раҳбарияти қаршилик қилиб келмоқда. Ҳозирги парламент ҳам ушбу қонунни қабул қила олмаса керак, деб ўйлайман.

4. Мен ушбу мақоламнинг Кириш сўзида ёзганимдек, кейинги сайловларда ҳам Миллий хавфсизлик хизмати раҳбарияти яна сохта сайловлар билан қўлбола парламент ташкил этиши, Президентликка Эшмат ёки Тошмат номзодини илгари суриб, худди шундай ёки шунга ўхшаш сценарий қўллаши мумкин. Шу сабабли бу сценарийни ўзбек зиёлилари, жумладан ўзбек мухолифати билиб қўйса ва бундай сохта сайловлар ўтказилишига қарши тинч чора-тадбирлар режаласа фойдали бўлади.

5. 2014-2015 йилги сайловлар орқали Миллий хавфсизлик хизмати Ўзбекистондаги барча муҳим воқеаларда, айниқса давлатни авторитар бошқаришда асосий куч бўлиб қолаётганини яна бир марта исботлади.


ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР

1. От А до Я: 300 лeт амeриканского афоризма (А дан Я гача: амeрика афоризмига 300 йил) /Состав., прeдисл., пeр. с англ. А.Ливeрганта. – М.: ТEРРА Книжний клуб, 1998. – 208 с.
Хоу, Эдгар Уотсон (1853 - 1937) – АҚШ ёзувчиси.

2. Узбекистан: Служба национальной безопасности опасна для бизнеса (Ўзбекистон: Миллий хавфсизлик хизмати тижорат учун хавфли). - http://www.fergananews.com/articles/7047 (www.fergananews.com 2011.18.08).

3. АХМАДЖОНОВ Ш. Политические партии Узбекистана: шесть зарегистрированных и одна «скрытая» (Ўзбекистон сиёсий партиялари: олтитаси рўйхатга олинган ва биттаси “яширин”). –
Часть 1. - http://www.centrasia.ru/newsA.php?st=1109149980 (www.centrasia.ru 23.02.2005 12:13);
Часть 2. – http://www.centrasia.ru/newsA.php?st=1109221680 (www.centrasia.ru 24.02.2005 08:08);
Часть 3. - http://www.centrasia.ru/newsA.php?st=1109310000 (www.centrasia.ru 24.02.2005 08:40);
http://www.liveinternet.ru/users/4799013/rubric/5478522/ (www.liveinternet.ru Дневник «Турон_Шухратжони», Рубрика «Статьи 2005 года», 04.12.2014).

4. Халқ демократик партиясидан номзод - Аслиддин Рустамов. – http://www.bbc.co.uk/uzbek/news/story/2007/11/071121_biography_rustamov.shtml (www.bbc.co.uk/uzbek/ 2007.22.11)

5. АҲМАДЖОНОВ Ш. Президентлик сайловлари: Ўзбекистонда демократияга икки босқич орқали ўтиш мумкин. - http://turonzamin.org/2006/08/26/prezidentlik-saylovlari-o%e2%80%99zbekistonda-demokratiyaga-ikki-bosqich-orqali-o%e2%80%99tish-mumkin/#more-260 (www.turonzamin.org 2006.26.08).

6. АҲМАДЖОНОВ Ш. Ўзбекистондаги сиёсий партиялар: бештаси рўйхатда ва биттаси махфий. –
1-қисм. - http://dunyouzbeklari.com/archives/89216 (www.dunyouzbeklari.com 2014.07.12);
2-қисм. – http://dunyouzbeklari.com/archives/95633 (www.dunyouzbeklari.com 2015.26.02).

7. «Адолат» социал-демократик партияси етакчиси ўзгарди. –
http://kun.uz/2013/06/07/adolat/ (www.kun.uz 2013.07.06)

8. Ўзбекистон Президентлигига номзод Ҳотамжон Кетмоновнинг таржимаи ҳоли ва дастури. -
http://kun.uz/2015/02/26/uzbekiston-prezidentligiga-nomzod-hotamjon-ketmonovning-tarjimai-holi-va-dasturi/ (www.kun.uz 2015.26.02)

9. ХИДИРОВ Қ. Ўзбекистон Республикаси Президенти сайлови якунлари эълон қилинди. – http://elektions.uz/uzb/events/current_topics/5575/?SPHRASE_ID=20796 (www.elektions.uz/uzb/ 2015.07.04

10. Умаров Наримон Мажитович. Таржимаи ҳол. - http://adolat.uz/umarov-narimon-majitovich/ (www.adolat.uz 2015)

11. Ўзбекистоннинг янги тарихи. 3-китоб. Мустақил Ўзбекистон тарихи //Тузув. Н.Жўраев, Т.Файзуллаев. Редколлегия: А.Азизхўжаев (раис), Б.Ахмедов, С.Камолов ва бошқ./ - Т.: «Шарқ», 2000. – 560 б.

12. Ўзбекистон “Адолат” социал-демократик партиясининг вужудга келиши. - http://adolat.uz/partiya-tarixi/ (www.adolat.uz )

13. Партия раҳбарлари. Сарвар Садуллаевич Отамуратов ЎзМТДП Марказий Кенгаши Ижроия Қўмитаси раиси. - http://www.mt.uz/uz/hefs-of-party/chefs.html (www.mt.uz/uz/ )

14. Партия тарихи. - http://mt.uz/uz/partiya/history.html (www.mt.uz/uz/ 2011.06.10)

15. Партия бугун. - http://mt.uz/uz/partiya/party-today.html (www.mt.uz/uz/ )

16. “Миллий тикланиш”дан Акмал Саидов Ўзбекистон Президентлиги учун курашади. - http://sharh.uz/siyosat/item/3018-akmal-saidov (www.sharh.uz/siyosat/ 2015.16.01).

17. Ўзбекистон Республикаси Президентлигига номзод Акмал Холматович Саидовнинг таржимаи ҳоли ва дастури. - http://xs.uz/index.php/component/k2/item/3796-%D1%9E%D0%B7%D0%B1%D0%B5%D0%BA%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BD-%D1%80%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%81%D0%B8-%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%BB%D0%B8%D0%B3%D0%B8%D0%B3%D0%B0-%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%B7%D0%BE%D0%B4-%D0%B0%D0%BA%D0%BC%D0%B0%D0%BB-%D1%85%D0%BE%D0%BB%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87-%D1%81%D0%B0%D0%B8%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%B8%D0%BD%D0%B3-%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B6%D0%B8%D0%BC%D0%B0%D0%B8-%D2%B3%D0%BE%D0%BB%D0%B8-%D0%B2%D0%B0-%D0%B4%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B8 (www.xs.uz/index.php/component/k2/ Sayt “Xalq so’zi”, 2015.28.02)

18. Ушбу факт Ўзбекистон телевидениеси Биринчи каналидаги “Таҳлилнома” ахборот дастурида 2003 йил 5 октябр куни соат 19:30 да айтилганди.

19. Тадбиркорлар ва ишбилармонлар ҳаракати – Ўзбекистон Либерал-демократик партияси тарихидан. - http://uzlidep.uz/uzc/about/partiya-tarihi (www.uzlidep.uz )

20. O‘zLiDeP Сиёсий Кенгаши Ижроия қўмитаси. Ўзбекистон Либерал-демократик партияси Сиёсий Кенгаши Ижроия қўмитаси раиси Содиқжон Турдиев. - http://uzlidep.uz/uzc/who-is-who/ozlidep-siyosiy-kengashi-izhroiya-kumitasi

21. Содиқжон Турдиев ЎзЛиДеПнинг Қонунчилик палатасидаги фракцияси раҳбарига айланди. -
http://kun.uz/2015/01/06/sodiqjon-turdiev-uzlidepning-qonunchilik-palatasidagi-frakciyasi-rahbariga-aylandi/ (www.kun.uz 2015.06.01)

22. O‘zLiDeP Сиёсий Кенгаши мажлиси партия Съездига мамлакат Президенти лавозимига номзод кўрсатиш тўғрисида таклиф киритди. - http://uzlidep.uz/uzc/news/partiya-yangiliklari/ozlidep-siyosiy-kengashi-mazhlisi-partiya-sezdiga-mamlakat-prezidenti (www.uzlidep.uz/uzc/ 2015.15.01)

23. Ўзбекистон Республикаси Президентлигига номзод Ислом Абдуғаниевич Каримовнинг таржимаи ҳоли ва дастури. - http://xs.uz/index.php/component/k2/item/3806-%D1%9E%D0%B7%D0%B1%D0%B5%D0%BA%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BD-%D1%80%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%81%D0%B8-%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%BB%D0%B8%D0%B3%D0%B8%D0%B3%D0%B0-%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%B7%D0%BE%D0%B4-%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%BC-%D0%B0%D0%B1%D0%B4%D1%83%D2%93%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87-%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%B8%D0%BD%D0%B3-%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B6%D0%B8%D0%BC%D0%B0%D0%B8-%D2%B3%D0%BE%D0%BB%D0%B8-%D0%B2%D0%B0-%D0%B4%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B8 (www.xs.uz/index.php/component/k2/ 2015.27.02).

24. FIDH Ўзбекистондаги сайловни “маскарад” деб атади. - http://www.ozodlik.org/content/article/26926600.html (www.ozodlik.org 2015.29.03)

25. Мамлакатдаги Президентлик сайловига доир ва Ўзбекистон ФЖнинг «Муқобил Ўзбекистон» Мувофиқлаштириш Кенгашини тузиш ҳақидаги Баёнот. – http://virtualuzbekistan.org/2015/03/744 (www.virtualuzbekistan.org 2015.29.03)

E-mail: jiz54@mail.ru , ergash1955@yahoo.com

2015 йил 29 апрел

АҚШ, Вашингтон шаҳри.
Рубрики:  Статьи 2015 года

МХХ ТАЙЁРЛАГАН МАСХАРАМУЗ САЙЛОВЛАР СЦЕНАРИЙСИ

Среда, 29 Апреля 2015 г. 22:47 + в цитатник
Шуҳратжон АҲМАДЖОНОВ

МХХ ТАЙЁРЛАГАН МАСХАРАМУЗ САЙЛОВЛАР СЦЕНАРИЙСИ

Сайловларда фақат сайловчилар ютқазади. [1, 33-б.]
ЭДГАР УОТСОН ХОУ (1853-1937)

snb_uz.jpgMXXko'krakNISHON1 (200x237, 17Kb)

Фото 1. Ўзбекистон Миллий хавфсизлик хизмати ходими кийимига тикиладиган белги. [2]

МУНДАРИЖА

Кириш сўзи.
1. 2000 йилги Президентлик сайловидаги шармандалик.
2. 2007 йилдаги Президентлик сайловидаги рақобат имконияти.
3. МХХ сайловларда нега жонбозлик кўрсатмоқда?
4. 2014-2015 йилги сайловлар сценарийси.
5. Халқ демократик партияси.
6. Миллий тикланиш демократик партияси.
7. Адолат социал-демократик партияси.
8. Либерал-демократик партия.
9. Айрим хулосалар.
Фойдаланилган адабиётлар.


КИРИШ СЎЗИ

Маълумки, 2014 йил 21 декабр ва 2015 йил 4 январ кунлари Ўзбекистонда Олий Мажлис Қонунчилик палатасига, 2015 йил 29 март куни Президентлик сайловлари бўлиб ўтди.

Ўзбек зиёлилари ва мухолифат фаоллари фикрича, бу сайловлар спектакл ва унинг бош режиссери Президент Ислом Каримовдир. Ҳақиқатан ҳам шундай. Лекин спектакл сценарийси қанақалиги, уни саҳналаштирувчилари ва бош ролларни ижро этувчилар кимлар эканлиги тўғрисида аниқ ахборот йўқ.

Асосий мухолифат сайтларидан бири бўлмиш Ўзбекистон халқ ҳаракатининг www.uzxalqharakati.com сайти АҚШда, мен фойдаланаётган Вашингтон шаҳри ва Виржиния штати кутубхоналар компютерларида 2015 йил 10 февралдан бери очилмади. Менимча, АҚШ ва ўзбек махсус хизматлари келишган ҳолда бу сайтга тўсиқ қўйишди. 2015 йил феврал охирроғида бир куни Виржиния штати кутубхонаси компютерида www.uzxalqharakati.com сайти очилди: лекин сайтда охирги маълумот 2015 йил 19 феврал кунгиси эди, яъни 19 февралдан кейин бу сайтда чоп этилган мақолалар умуман йўқ эди. АҚШ махсус хизматлари Ўзбекистондаги Президент Ислом Каримов номзоди ва сохта сайловларни мана шундай йўл билан қўллаб-қувватлади. Сайловлар тугагач ва Ислом Каримов қайта “сайлангач” бугунги кунда – 2015 йил 16 апрелда www.uzxalqharakati.com сайти нормал очилмоқда ва унда барча мақолалар нормал кўринмоқда.

Кейинги сайловларда ҳам Миллий хавфсизлик хизмати раҳбарияти яна сохта сайловлар билан қўлбола парламент ташкил этиши, Президентликка Эшмат ёки Тошмат номзодини илгари суриб, худди шундай ёки шунга ўхшаш сценарий қўллаши мумкин. Шу сабабли бу сценарийни ўзбек зиёлилари, жумладан ўзбек мухолифати билиб қўйса ва бундай сохта сайловлар ўтказилишига қарши тинч чора-тадбирлар режаласа фойдали бўлади.

МХХ тайёрлаган сайловлар сценарийси ҳақида ёзишдан олдин 2000 йил 9 январ кунги Президентлик сайловида бўлган битта шармандали воқеани эслатай.

Ушбу мақолани Ўзбекистондаги сайловлардан кейин, яъни кечикиброқ ёзаётганим сабабини мақолам охиридаги P.S. да баён қилдим.


1. 2000 ЙИЛДАГИ ПРЕЗИДЕНТЛИК САЙЛОВИДАГИ ШАРМАНДАЛИК

2000 йил 9 январ куни Мустақил Ўзбекистон тарихида 2-марта Президентлик сайлови бўлди. Ушбу сайловда Халқ демократик партиясининг собиқ раиси, Президент Ислом Каримов ва Халқ демократик партияси Марказий Қўмитасининг 1-котиби Абдулҳафиз Жалолов Президентликка номзод сифатида қатнашди. Мамлакатимиздаги авторитар сиёсий режим одатдагидек сайловни матбуотда кенг ёритди ва ушбу демократия ўйинини “демократик сайлов” дея бонг урди. Фикр-мулоҳазали кўпгина кишилар учун бу сохта гап эканлиги аён эди.

Сайловолди кампанияси давомида номзодларга тенг шароитлар яратилмади, масалан, А.Жалоловга телевидение ва радио орқали гапириш учун қонунларда ёзилганидек етарлича эфир вақти берилмади ва ҳоказо. Бундай шароитда СССР даврида коммунистлар партияси номенклатураси вазифаларида курашиб чиниққан А. Жалолов амалдор сифатида ўз ролини нозик маҳорат билан ижро этди: у сайлов куни – 2000 йил 9 январда ўз рақиби – Ислом Каримовга овоз берди. Қизиғи шундаки, у овоз бериб сайлов участкасидан чиққач, хориж ва маҳаллий журналистлар саволларига жавоб бера туриб айнан Ислом Каримовга овоз берганини ҳам айтди. Мен бу интервюни 2000 йил январда Тошкентда телевизор орқали кўргандим.

Маркази Германияда жойлашган Конрад Аденауэр номли Фонд 2004 йилда “Инсон ҳуқуқлари мониторинги (Мониторинг по правам человека)” (Т., 2004. – 280 б.) номли китобни чоп этди. Мен шу китобни олиш учун 2004 йил 21 май куни Конрад Аденауэр номли Фонднинг Тошкентдаги Марказий Осиё ваколатхонасига бордим. Фонд идорасига кираверишдаги йўлакда тасодифан Абдулҳафиз Жалоловни учратдим. Мен саломлашдим. Салом-аликдан кейин савол бердим: “Абдулҳафиз ака, сиз 2000 йил 9 январ куни ҳақиқатан Ислом Каримовга овоз берганмидингиз?” У: “Ҳа” деб жавоб берди. Мен унга: “Сиз ўшанда ҳеч ким кутмаган ишни қилдингиз. Сиз Ислом Каримовга овоз берганингиз ва бу ҳақда журналистларга очиқ-ойдин айтганингиз учун шахсан мен қойил қолгандим. Раҳмат!” дедим. Мен бу ҳақда 2005 йилда [3]-мақоламда рус тилида ёзгандим.

Менимча, ўша 2000 йил январ кунлари бундай “муқобил сайловлар” ҳақида дунё аҳли билгач Ўзбекистондаги авторитар сиёсий режимнинг ўзига хос, ўзига мос демократияси устидан роса кулган бўлса керак. Шахсан мен 2000 йилги Президентликка бўлган сайловни эслаганимда беихтиёр кулгим келади.


2. 2007 ЙИЛДАГИ ПРЕЗИДЕНТЛИК САЙЛОВИДАГИ РАҚОБАТ ИМКОНИЯТИ

2007 йил 23 декабр куни бўлган Президентлик сайловида ХДПнинг ўша пайтдаги раиси Аслиддин Рустамов Президент Ислом Каримовга жиддий рақобат қилиши мумкин эди. Фақат унга сайлов кампанияси олиб бориши учун радио ва телевидениеда етарлича вақт беришмади. 2007 йил 23 декабр куни сайлов пайтида жиддий сохтагарчиликлар сабабли Ислом Каримов катта фарқ билан ғалабага эришди.

Шу ерда Аслиддин Рустамов таржимаи ҳолини келтириб ўтай.

«Аслиддин Ашурбаевич Рустамов Ўзбекистон Халқ демократик партияси томонидан Ўзбекистон Республикаси Президентлигига (2007 йилдаги, А.Ш.) номзод.

Аслиддин Ашурбаевич Рустамов 1962 йил 22 январда Самарқанд вилояти Пайариқ тумани Хоса қишлоғида хизматчи оиласида туғилган. Миллати - ўзбек. Олий маълумотли, Самарқанд Давлат университети ва Тошкент Давлат иқтисодиёт университетининг Иқтисодий мутахассисликлар магистратурасини тугатган. Филолог-ўқитувчи мутахассислигига эга, халқаро молия-кредит муносабатлари магистри.

Меҳнат фаолиятини 1983 йилда Пайариқ туманидаги 53-мактабда ўқитувчиликдан бошлаган. 1990-1992 йилларда Ўзбекистон Ёшлар иттифоқи Самарқанд вилояти йўриқчиси, шўъба мудири, бўлим мудири бўлиб ишлаган, 1992-1994 йилларда Пайариқ туманидаги 25-мактаб ўқитувчиси бўлган.

1994 йилда Ўзбекистон Халқ демократик партияси Самарқанд вилояти кенгашига, ўша йилнинг ўзида партия марказий аппаратига ишга ўтиб, 1998 йилгача катта референт, ташкилий ишлар бўлими мудири ўринбосари вазифаларида ишлаган.

У Акциядорлик тижорат "Турон" банкида бошқарма бошлиғи, банк Кенгаши котиби лавозимларида ҳам ишлаган.

1999 йилда партия Марказий кенгаши котиби этиб сайланган. А.Рустамов 2003-2005 йилларда ЎзХДП Марказий Кенгаши раиси бўлган.

2004 йилда А. Рустамов Ўзбекистон Республикаси Олий мажлиси Қонунчилик палатаси депутати этиб сайланган. 2005 йилдан буён Олий Мажлис Қонунчилик палатасида Халқ демократик партияси фракцияси раҳбари, Меҳнат ва ижтимоий масалалар қўмитаси аъзоси сифатида фаолият кўрсатмоқда.

2007 йилнинг июлидан - Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси Спикерининг ўринбосари.

Оилали, тўрт фарзанди бор. Рафиқаси И.Астанақулова - Тошкент шаҳридаги 63-умумтаълим мактаби ўқитувчиси.

А. Рустамов юртимизда тинчлик-тотувлик, миллатлараро дўстлик ва ҳамжиҳатликни мустаҳкамлаш, жамиятда меҳр-оқибат ва бағрикенглик ғояларини қарор топтириш борасидаги хизматлари учун "Дўстлик" ордени билан тақдирланган» [4]

Мен 2006 йил 26 август куни www.turonzamin.org сайтида «Президентлик сайловлари: Ўзбекистонда демократияга икки босқич орқали ўтиш мумкин” номли [5]-мақоламни чоп эттиргандим. Унда Ўзбекистонда демократияга икки босқич орқали ўтиш учун мамлакатимиз ичкарисидаги зиёлилар ва мухолифат бирлашган ҳолда 2007 йил 23 декабрдаги президентлик сайловларида Аслиддин Рустамов номзодини қўллаб-қувватлаш ва Ислом Каримовни мағлубиятга учратиш орқали Ватанимизда босқичма-босқич эркин, демократик сайловларга ўтишни таклиф қилгандим.

Мен [5]-мақолам охирида бундай ёзгандим.

“Энди кейинги босқичларга ҳам назар ташлайлик. Агар биз – мухолифатчилар мана шундай номзодни топиб, 2007 йил 23 декабрдаги президентлик сайловларида ғалаба қозонсак ва у 2008 йил январида президент этиб сайланса, кейинги воқеалар бундай ривожланиши мумкин. Янги президент умумий амнистия эълон қилади ва сиёсий муҳожирлар ҳориждан Ўзбекистонга қайтади, турли, жумладан мухолиф сиёсий партиялар Адлия вазирлигида рўйхатга олинади, имконият даражасида қонунларга ўзгаришлар киритилади ва зарур янги қонунлар тайёрланиб, Парламент томонидан қабул қилиш чора-тадбирлари кўрилади.

2009 йил декабрида Ўзбекистонда навбатдаги парламент сайловлари бўлади. Шунда Демократик Ўзбекистон Конгресси, “Бирлик” халқ ҳаракати партияси, Эрк демократик партияси, Озод Деҳқонлар партияси ва бошқа партиялар ўз обру-эътиборларига яраша парламентга депутатлар сайланишига эришади. 2010-2014 йиллар давомида депутатлар фаолият олиб боришади ва халқимиз кимнинг ким эканлигини амалда кўради ҳамда билиб олади. Натижада 2014 йилги президентлик сайловлари халқаро демократик талаблар даражасида ўтади, Худо хоҳласа. Агар мухолифат партиялар ва мавжуд сиёсий партиялар ўзаро келиша олса, 7 йиллик президентлик муддати 5 йил қилиб ўзгартирилиши ва навбатдаги президентлик сайловлари 2012 йилда бўлиши мумкин.

Ўзбекистонда мана шундай қадамма-қадам, босқичма-босқич ишлар орқали демократик сиёсий тизимга тинч йўллар билан ўтишимиз мумкин. Агар мухолифат лидерлари ва фаоллари ушбу оддий ва муҳим стратегик (асосий) йўлни тушуниб етишмаса ва ҳаракат қилишмаса, мухолифат 2007 йил 23 декабрдаги президентлик сайловларида ё умуман иштирок этмайди, ё у ёки бу кўринишда иштирок қилиб ҳам мағлубиятга учрайди. Оқибатда халқимиз учун нақадар муҳим бўлган бу масала 2014 йилдаги президентлик сайловларига қолади. У даврга келиб ким бор-у, ким йўқ (масалан, Шукрулло Мирсаидов 2012 йил 2 ноябр куни вафот этди, 2015.28.03, А.Ш.), нима бўлиб, нима қўйиши ёлғиз Аллоҳгагина аёндир” [5]

Образли қилиб айтсам, 2006 йилда ҳам, кейин ҳам бирлашмади ўзбеклар ва Ислом Каримов ҳамда Рустам Иноятов раҳбарлигидаги Миллий хавфсизлик хизмати 2007 йил 23 декабрдаги сохта сайловларда ҳам, 2015 йил 29 мартдаги масхарамуз Президентлик сайловида ҳам ғалаба қозонди.


3. МХХ САЙЛОВЛАРДА НЕГА ЖОНБОЗЛИК КЎРСАТМОҚДА?

Айрим ватандошларимда савол туғилиши мумкин: нега МХХ раҳбарияти ва вилоятдаги раҳбарлари Ўзбекистон сайловларида бунчалик жонбозлик кўрсатади?

Биринчи сабаби: Ўзбекистондаги мавжуд қонунлар ва қонун ости актларга асосан МХХ раҳбариятидаги бирорта шахс сайланмайди. МХХ раҳбарлари ва ходимларининг барчаси тайинланади. МХХ бевосита Президент Ислом Каримовга бўйсунганлиги боис у қайта президент этиб сайланса, МХХ раҳбарияти ҳам ўз вазифаларида қолади, кўпчилигининг мансаба ва даражаси ошиши мумкин. Мабодо Ўзбекистоннинг бошқа фуқароси Президент этиб сайланиб қолса-чи? У ҳолда янги президент биринчи галда МХХ раҳбариятига ўзи ишонган шахсларни тайинлайди. Бу эса МХХ раҳбариятида ва жойларда жиддий ўзгаришларга олиб келади. Буни МХХнинг бугунги раҳбарияти жуда яхши тушунади. Шу сабабли МХХ сайловларда жон-жаҳди билан Ислом Каримов қайтадан президент этиб сайланиши ва Олий Мажлисда ўзларига маъқул бўлган депутатларгина бўлишини хоҳлайди ва бунга эришиш учун барча чора-тадбирларни қилди, қилмоқда ва қилади.

Иккинчи сабаб: бу дунёда барча инсонлар, ҳатто пайғамбарлар, шоҳлар, президентлар ҳам, жумладан сиз билан мен ҳам, Президент Ислом Каримов ҳам вақти соати келиб вафот этади. Агар мабодо 77 ёшли Президент Ислом Каримов бу ҳаётни тарк этса, навбатдан ташқари Президентлик сайлови ўтказилиши аниқ. Ўшандай вазиятда мавжуд парламент МХХ жонига аро киради ва МХХ кўрсатган йўл-йўриқ асосида сайлов ўтказилиб, МХХ га маъқул бўлган номзод Президент этиб «сайланиши»да муҳим ўрин тутади. Охир-оқибат МХХнинг бугунги раҳбарияти деярли ўзгаришсиз ўз ўрнида қолади ва мамлакатимиз раҳбарлари ҳамда бойликлари устидан ўзининг ифлос усуллари билан орқаваротдан бошқарувини давом эттирайверади.


4. 2014-2015 ЙИЛГИ САЙЛОВЛАР СЦЕНАРИЙСИ

Ўзбекистон Миллий хавфсизлик хизмати 2000 йилги Президентлик сайловларидаги шармандаликдан ва 2007 йилда Аслиддин Рустамовнинг жиддий рақобат қилиши мумкинлигидан хулоса чиқариб, МХХ 2014-2015 йилги сайловларга анча эрта ва пухта тайёрланди.

Ўзбекистон Миллий хавфсизлик хизмати (МХХ) Олий Мажлис Қонунчилик палатасида ўзларига номақбул бўлган депутатлар йўлини кесиш чораларини ўйлаб кўрди. МХХ учун осонроқ йўли – сиёсий партиялардан депутатликка номзод кўрсатиш босқичидаёқ МХХ талабларига мос, МХХ айтганини сўзсиз бажарадиган номзодларнигина ўтказишга эришиш эди. Бу билан номақбул номзодларни сайловгача кесиб ташлашга эришиларди. Бундай депутатликка номзодлар рўйхатини тузиб партия қурултойларида тасдиқлаш учун авваламбор сиёсий партиялар раҳбарларини МХХ га маъқул бўлган ва МХХ кўрсатмаларини сўзсиз бажарадиган раҳбарлар билан алмаштириш эди. Партия раҳбари ўзгартирилгач, партиянинг Марказий Кенгаши аъзолари орасида ҳам жиддий “тозалаш” ўтказилади ва МХХ талабларига мос келадиган кишилар қўйилади.

Шундай қилиб, Ўзбекистон Адлия вазирлигида рўйхатдан ўтган 4 та сиёсий партия раҳбар амалдорлари учун 2013 йил амал курсларидан олиниш йили бўлди ва улар бирин-кетин алмаштирилди. Ҳар бири тўғрисида алоҳида кўриб чиқай.

Ушбу партия раҳбарлари навбатдаги сайловларгача, яъни камида 2020 йилгача ўз мансабларида қолишини ҳисобга олиб, уларнинг таржимаи ҳолини ҳам келтирдим.


5. ХАЛҚ ДЕМОКРАТИК ПАРТИЯСИ

Ўзбекистон Халқ демократик партияси (ХДП)нинг тарихи ва унга 1996 йил июнга қадар Президент Ислом Каримов раис бўлганлиги тўғрисида [6]-мақоламнинг 1-қисмида ёзгандим.

Ўзбекистон Халқ демократик партияси (ХДП) Марказий Кенгашининг 2013 йил апрел ойидаги навбатдан ташқари VIII пленумида партия Марказий Кенгаши раиси бўлиб 2005 йилдан бери ишлаб келаётган Латиф Ғуломов вазифасидан четлаштирилди ва ўрнига Ҳотамжон Кетмонов тайинланди [7]. Шу ерда унинг таржимаи ҳолини келтириб ўтаман.

“Ўзбекистон Халқ демократик партиясидан Ўзбекистон Президентлигига (2015 йилдаги, А.Ш.) номзод Ҳотамжон Абдураҳмонович Кетмонов 1969 йилда Андижон вилоятининг Балиқчи туманида туғилган. Миллати — ўзбек. Маълумоти — олий, 1993 йилда Андижон давлат тиллар педагогика институтини тамомлаган.

HOTAMJONketmonov1 (541x700, 48Kb)

Фото 2. Ўзбекистон Халқ демократик партиясидан Ўзбекистон Президентлигига номзод Ҳотамжон Абдураҳмонович Кетмонов © xs.uz

Меҳнат фаолиятини 1993 йилда Фарғона вилояти, Тошлоқ туманидаги 28-сонли ўрта мактабда ўқитувчиликдан бошлаган. 1995 — 2004 йилларда Фарғона вилояти халқ таълими бошқармаси бош мутахассиси, бўлим бошлиғи, бошқарма бошлиғининг ўринбосари лавозимларида фаолият юритган.

2004 — 2013 йилларда Андижон вилояти ҳокимининг жамоат ва диний ташкилотлар билан алоқалар бўйича ўринбосари лавозимида меҳнат қилган. Бу даврда Ҳотамжон Кетмонов вилоятда жамоат ташкилотларини ривожлантириш, минтақанинг ижтимоий-иқтисодий масалаларини ечишда уларнинг ролини ошириш учун зарур шароитларни яратиш бўйича амалий чораларнинг ҳаётга татбиқ қилинишида фаол иштирок этди.

Унинг бевосита иштирокида вилоятда давлат ва жамоат ташкилотларининг ўсиб келаётган ёш авлодни баркамол ривожлантириш, ёшларнинг сиёсий, ҳуқуқий онгини юксалтириш, фуқаролик бурчларини англашлари йўлидаги фаолияти самарадорлигини оширишга қаратилган комплекс чора-тадбирлар амалга оширилди.

2013 йилда Ҳотамжон Кетмонов Ўзбекистон ХДП Марказий Кенгаши раиси этиб сайланди. Ўтган давр мобайнида партиянинг марказда ва жойлардаги ташкилий кадрлар салоҳиятини сезиларли даражада оширди, партия электоратини ўйлантираётган ижтимоий-иқтисодий масалаларни ечишда партия ташкилотларининг халқ депутатлари маҳаллий Кенгашларидаги партия гуруҳлари билан ҳамкорлигини яхшилашга қаратилган комплекс чора-тадбирларни амалга оширди.

2014 йилда у Ўзбекистон Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси депутати этиб сайланди. 2015 йилдан Олий Мажлис Қонунчилик палатаси Спикери ўринбосари, Ўзбекистон Халқ демократик партияси фракцияси раҳбари сифатида фаолият юритиб келмоқда.

Оилали, уч нафар фарзанди бор” [8]

2014 йил 6 октябрь куни Ўзбекистон Халқ демократик партияси фаоллари қонунда талаб қилинган сайловчиларнинг 40 мингдан зиёдроқ имзосини тўплаб парламент сайловида иштирок этиш учун зарур ҳужжатларни Марказий сайлов комиссиясига тақдим қилди.

ЎзХДП VII қурултойи 2009 йил 10 ноябр куни бўлганди. Ҳотамжон Кетмонов ХДП раҳбари этиб тайинлаган 2013 йил апрелида бўлган VIII пленумдан кейин ЎзХДП VIII қурултойи 1 йилу 7 ой ўтгач, яъни 2014 йил 5 ноябр куни Тошкентда бўлди. Ушбу 1 йилу 7 ой давомида ХДПдан кўрсатиладиган 135 номзодлар МХХнинг орқаваротдан кузатиши орқали сараланди. Ва ниҳоят, қурултойда Ўзбекистондаги 135 та сайлов округи орқали ХДПдан қўйиладиган 135 депутатликка номзодлар рўйхати тасдиқланди.

Ҳотамжон Кетмонов 2015 йил январ ойида ХДПнинг Олий Мажлис Қонунчилик палатасидаги фракцияси раҳбари этиб тайинланган.

2015 йил 29 март куни бўлиб ўтган Ўзбекистон Республикаси Президенти сайловида Ҳотамжон Кетмонов эришган натижа ҳақида ҳам айтиб ўтай.

«2015 йил 6 апрель куни Марказий сайлов комиссиясининг мажлиси бўлиб ўтди. Унда 2015 йил 29 март куни бўлиб ўтган Ўзбекистон Республикаси Президенти сайлови натижалари кўриб чиқилди.

Ўзбекистон Халқ демократик партиясидан кўрсатилган номзод Ҳотамжон Абдураҳмонович Кетмоновга 552 минг 309 нафар ёки 2,92 фоиз сайловчи овоз берди” [9]

6. “АДОЛАТ” СОЦИАЛ ДЕМОКРАТИК ПАРТИЯСИ

NARIMONumarovFOTO1 (225x300, 11Kb)

Фото 3. Ўзбекистон “Адолат” социал-демократик партияси Сиёсий Кенгашининг 2013 йил июн ойидан бери раиси Наримон Умаров. [10]

Ўзбекистонда “Адолат” социал-демократик партияси тузилаётгани ҳақида дастлаб Ўзбекистон Республикасининг собиқ вице-президенти, раҳматли Шукрулло Мирсаидов (1939-2012) “Озодлик” радиоси орқали 1994 йил ноябр ойида хабар қилганди. У ўз сафдошлари билан бирга партиянинг Устави ва Дастурини тайёрлади. Кейин улар партиянинг вилоятлардаги ташкилотларини туза бошлашди. 1997 йил сентябрда Ўзбекистон инсон ҳақлари жамияти (ЎИҲЖ)нинг 2-қурултойи Тошкент шаҳри, Абай кўчасидаги Республика Билимлар уйида бўлганди. Шунда Шукрулло ака минбардан туриб унинг “Адолат” партиясида 15 минг нафар аъзо борлиги ҳақида айтганди.

Ўзбекистондаги диктаторлик сиёсий режими зудлик билан яширин равишда худди шу номда, яъни “Адолат” номли янги партияни туза бошлади. Натижада 1995 йил 18 феврал куни Тошкентда “Адолат” социал-демократик партиясининг таъсис қурултойи бўлди. Партия раҳбари, яъни Сиёсий Кенгашнинг 1-котиби этиб ўша вақтда “Халқ сўзи” газетасининг бош муҳаррири бўлиб ишлаётган Анвар Жўрабоев (1948-2015) сайланди.

Бир томондан қараганда қуйидаги факт жуда ғалати, бошқа томондан қараганда бу диктаторлик режимига хос бўлган оддий ҳолатдаги факт: ўша қурултой бўлган куннинг ўзида – 1995 йил 18 февралда “Адолат” СДП Ўзбекистон Адлия вазирлиги томонидан рўйхатга олинди ва партия раҳбариятига 184 рақамли гувоҳнома берилди [11, 160-б.].

“Адолат” социал-демократик партияси раҳбарияти ёзган партия тарихини www.adolat.uz сайтидан бироз қисқартириш билан келтираман.

“Ўзбекистон «Адолат» социал-демократик партияси 1995 йил 18 февралда партиянинг Биринчи таъсис Қурултойида тузилган.

Ўзбекистонда социал-демократик партиясини тузиш ғояси Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисида 44 депутатни ташаббускорлар гуруҳига бирлаштирди. Ташаббускор гуруҳ саъйи ҳаракатлари билан Тошкент шаҳар, Қорақалпоғистон Республикаси ва республикамиз барча вилоятларида ташаббускор гуруҳлар тузилиб таъсис Қурултойига тайёргарлик кўрилди. Партиянинг Низоми ва Дастури лойиҳалари ишлаб чиқилди.

Сиёсий Кенгашнинг биринчи Пленумида Анвар Жўрабоев – Сиёсий Кенгашнинг биринчи котиби, Абдували Ғуломмаҳмудов, Нажмиддин Комилов, Ҳалимбой Бобоев ва Улуғбек Дониёровлар – Сиёсий Кенгаш котиблари этиб сайландилар.

1996 йилнинг ноябрида партия Сиёсий Кенгашининг навбатдан ташқари Пленуми бўлиб ўтди. Пленумда ташкилий масала кўрилди: бошқа ишга ўтганлиги сабабли Анвар Жўрабоев Сиёсий Кенгаш биринчи котиби лавозимидан озод этилди. “Адолат” СДП Сиёсий Кенгаши биринчи котиби этиб Турғунпўлат Даминов сайланди.

Партиянинг I Қурултойидан кейинги даври оёққа туриш, ташкилий ва ғоявий жиҳатдан ўсиш даври бўлди. Жойларда кўплаб фуқаролар “Адолат” СДП сафларига кира бошладилар. Янги-янги бошланғич партия ташкилотлари тузилди. 1999 йилга келиб партия аъзолари сони 40 мингга яқин кишига етди.

1999 йил 9 октябрь куни Тошкентда Ўзбекистон «Адолат» социал-демократик партиясининг II Қурултойи бўлиб ўтди. Қурултойда партия сайловолди дастури қабул қилинди, партиядан Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси депутатлигига номзодлар кўрсатилди, шунингдек, Ўзбекистон «Адолат» социал-демократик партияси Сиесий Кенгаши ва Марказий Тафтиш комиссияларининг янги таркиблари сайланди. Қурултой куни бўлиб ўтган Сиёсий Кенгаш ташкилий Пленумида Сиёсий Кенгаш биринчи котиби этиб Турғунпўлат Даминов, котиблари этиб Абдували Ғуломмаҳмудов, Равшан Хайдаров, Анвар Жўрабоев, Тўхтамурод Тошев ва Мўтабар Содиқовалар сайландилар.

Қурултойдан кейин, 1999 йил декабрида бўлиб ўтган сайловларда Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисига «Адолат» СДПдан 11 депутат ва маҳаллий Кенгашларга 60 депутат сайланди.

2000–2004 йилларда партиямизда хотин-қизлар билан ишлаш сезиларли даражада фаоллашди. Бу Сиесий Кенгаш қошида тузилган Хотин-қизлар Кенгашининг фаолияти жонланганлигидан дарак беради. 2003 йилдан бери Сиёсий Кенгаш қошида “Ёш адолатчилар” Кенгаши фаолият кўрсатиб келмоқда.

(2004 йилда «Адолат» СДП нинг II қурултойи бўлган, А.Ш.)

2004 йил декабрь – 2005 йил январь ойларида бўлиб ўтган сайловларда Ўзбекистон «Адолат» СДПдан Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенати аъзолигига икки киши – Мир-Акбар Раҳмонқулов ва Мамазоир Хўжамбердиев, Олий Мажлис Қонунчилик палатаси депутатлигига 10 киши – Дилором Тошмуҳамедова, Исмоил Сайфназаров, Абдурафиқ Аҳадов, Абдулла Абдуназаров, Худоёр Маматов, Мамит Асқаров, Собир Турсунов, Ойша Ахунова, Зуҳра Ботирова ва Юсибжон Нишоновлар сайландилар. Шунингдек, халқ депутатлари вилоят, шаҳар ва туман Кенгашларига сайловларида эса партиядан 169 та депутат сайланди.

Парламент сайловлари натижаларидан келиб чиққан ҳолда 2005 йил 24 январида партия Сиёсий Кенгашининг навбатдан ташқари II Пленумида чақирилди. Унда Ўзбекистон “Адолат” социал-демократик партияси Сиёсий Кенгаши биринчи котиби этиб партиянинг Олий Мажлис Қонунчилик палатасидаги фракцияси раҳбари Дилором Ғофуржоновна Тошмуҳамедова сайланди.

2005 йилнинг биринчи чорагида партия ҳаётига тааллуқли яна бир муҳим сиёсий воқеа содир бўлди. Олий Мажлиси Қонунчилик палатасидаги Ўзбекистон “Адолат” социал-демократик партияси фракцияси Тадбиркорлар ва ишбилармонлар ҳаракати – Ўзбекистон Либерал-демократик партияси ва Ўзбекистон «Фидокорлар» Миллий-демократик партияси фракциялари билан биргаликда ташкил этилган Демократик блокка кирди.

2007 йил 3 ноябрда Ўзбекистон “Адолат” социал-демократик партиясининг IV Қурултойи ўтказилди. Қурултой ишида 150 яқин делегатлар, партия фахрийлари, партия фаоллари, меҳмонлар ва оммавий ахборот воситалари вакиллари иштирок этишди. Унда Ўзбекистон “Адолат” социал-демократик партиясидан Ўзбекистон Республикаси Президентлигига номзод кўрсатиш тўғрисидаги қарори қабул қилинди.

2007 йил 18 ноябрь куни Ўзбекистон Республикаси Марказий сайлов комиссияси раиси Мирзо-Улуғбек Абдусаломов Ўзбекистон “Адолат” социал-демократик партиясидан Ўзбекистон Республикаси Президентлигига кўрсатилган номзод Дилором Ғофурджоновна Тошмуҳамедовага рўйхатга олинганлиги тўғрисида гувоҳнома топширди. 2007 йил 23 декабрь Ўзбекистон Республикаси Президентлигига сайлов бўлиб ўтди. Унда Ўзбекистон “Адолат” социал-демократик партиясидан кўрсатилган номзод Д. Ғ. Тошмуҳамедова 434 минг 111 сайловчининг овозини олиб 3 ўринни эгаллади. Бу сайловда иштирок этган сайловчиларнинг 2, 94% ни ташкил этади.

2008 йилнинг 27 сентябрь куни Ўзбекистон “Адолат” социал-демократик партияси Сиёсий Кенгашининг X Пленуми бўлиб ўтди. Пленум ишида ташкилий масалалар кўриб чиқилди. Унда Ўзбекистон “Адолат” СДП Сиёсий Кенгаши раиси Д.Ғ.Тошмуҳамедованинг Олий Мажлис Қонунчилик палатаси Спикери этиб сайланганлиги муносабати билан, партияга аъзоликни вақтинча тўхтатиб туриш ва шу муносабат билан Сиёсий Кенгаш раиси лавозимидан озод этиш тўғрисидаги аризаси қаноатлантирилди. Ўзбекистон “Адолат” СДП Сиёсий Кенгаши раиси лавозимига Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлис Қонунчилик палатаси депутати, партия фракциясининг аъзоси Исмоил Саифназаров номзоди тавсия этилди ҳамда бир овоздан маъқулланди” [12]

2013 йил июн ойида Адолат социал-демократик партияси Сиёсий кенгаши раиси Исмоил Саифназаров ўз вазифасидан озод этилди. Унинг ўрнига Ўзбекистон Табиатни муҳофаза қилиш қўмитаси раиси Наримон Умаров тайинланди [7]. www.kun.uz сайтида 2013 йил 7 июн куни чоп этилган [7]-мақолада “Ўзгариш қачон бўлгани ва сабаблари маълум эмас” деб ёзганди.

Сабабини мен айтишим мумкин: бу ўзгаришларнинг сабаби 2014 йил декабридаги Олий Мажлисга ва 2015 йил 29 март куни бўладиган Президентлик сайловига тайёргарлик кўриш, аниқроқ қилиб айтсам сайловлар спектакли сценарийси асосида партия раҳбари ўзгартирилганди.

Ўзбекистон “Адолат” СДП Сиёсий Кенгаши раиси Наримон Умаров сценарийда кўрсатилганидек Президентликка номзод бўлиб қатнашди. Унинг таржимаи ҳолини келтираман.

“Ўзбекистон “Адолат” социал-демократик партияси томонидан Ўзбекистон Республикаси Президентлигига номзод Умаров Наримон Мажитович 1952 йилда Тошкент шаҳрида туғилган. Миллати – ўзбек. Маълумоти – олий.

1974 йилда Тошкент политехника институтини тамомлаган. Мутахассислиги – мухандис-гидрогеолог. Геология-минералогия фанлари номзоди.

Меҳнат фаолиятини 1974 йилдан “Гидроингео” илмий текшириш институтида катта техник ходим лавозимидан бошлаб, илмий ишлар бўйича директор муовини лавозимигача бўлган йўлни босиб ўтди. У суғорилаётган ерларнинг мелиоратив ҳолатини яхшилаш, Орол денгизи қуриши билан боғлиқ гидрогеологик прогнозларни ишлаб чиқиш, ер ости сувларидан иқтисодиётда оқилона фойдаланиш йўналишларида тадқиқотлар олиб борди.

1997–2009 йилларда Табиатни муҳофаза қилиш Давлат қўмитаси ҳузуридаги Аналитик назоратга ихтисослашган давлат инспекцияси бошлиғи лавозимида ишлаб, атроф табиий муҳит ҳолатини мониторинг қилишда ягона давлат тизимини ишлаб чиқиш бўйича ишларни бошқарган.

2009–2013 йилларда Табиатни муҳофаза қилиш Давлат қўмитаси раиси лавозимида фаолият юритиб атроф-муҳитни муҳофаза қилиш соҳасида давлат дастурини ишлаб чиқиш ва амалга оширишда бевосита иштирок этган.

2009 йилдан “Экосан” экология ва саломатлик халқаро хайрия жамғармасининг бошқаруви раиси, 2013 йилдан Ўзбекистон “Адолат”СДП Сиёсий Кенгаши раиси этиб сайланган. Эгаллаб турган лавозимида давлат ҳокимяти вакиллик органларидаги “Адолат” СДП депутатлик гуруҳларининг фаолиятини янада мустаҳкамлашга қаратилган комплекс чора-тадбирларни ишлаб чиқиш ва амалга оширишда иштирок этиб келмоқда.

2014 йилда Олий Мажлис Қонунчилик палатаси депутати этиб сайланди, 2015 йилдан Олий Мажлис Қонунчилик палатаси Спикери ўринбосари, Ўзбекистон “Адолат” СДП фракцияси раҳбари сифатида фаолият кўрсатмоқда.

Оилали. Уч нафар фарзанднинг отаси. Рафиқаси Х. Хўжаева – Республика онкология илмий маркази шифокори.

2012 йилда Наримон Умаров “Меҳнат шуҳрати” ордени билан тақдирланган” [12]

Наримон Умаров 2015 йил январ ойида “Адолат”нинг Олий Мажлис Қонунчилик палатасидаги фракцияси раҳбари этиб тайинланган.

2015 йил 29 март куни бўлиб ўтган Ўзбекистон Республикаси Президенти сайловида Наримон Умаров эришган натижа ҳақида ҳам айтиб ўтай.

«2015 йил 6 апрель куни Марказий сайлов комиссиясининг мажлиси бўлиб ўтди. Унда 2015 йил 29 март куни бўлиб ўтган Ўзбекистон Республикаси Президенти сайлови натижалари кўриб чиқилди.

Ўзбекистон “Адолат” социал-демократик партиясидан кўрсатилган номзод Наримон Мажитович Умаровга 389 минг 24 нафар ёки 2,05 фоиз сайловчи овоз берди” [9]


7. МИЛЛИЙ ТИКЛАНИШ ДЕМОКРАТИК ПАРТИЯСИ

dsc_087712.jpgSARVARotamuratov1 (336x446, 141Kb)

Фото 4. Ўзбекистон “Миллий Тикланиш” демократик партияси Марказий Кенгашининг 2013 йил июн ойидан бери раиси Сарвар Садуллаевич Отамуратов (1973). [13]

Бир гуруҳ Ўзбекистон ёзувчилари, маданият арбоблари ва олий ўқув юрти зиёлилари ташаббуси билан 1995 йил 3 июн куни Тошкентда, Киночилар уйида «Миллий Тикланиш» демократик партиясининг Таъсис қурултойи бўлди. Қурултойда партиянинг Устави ва Дастури қабул қилинди, партия раҳбари этиб Ўзбекистон Фанлар академияси Қўлёзмалар институти директори 69 ёшли Азиз Қаюмов сайланди. 1995 йил 9 июн куни МТ ДП ЎзР Адлия вазирлигида рўйхатга олинди [10, 160-б.]. 1996-2004 йилларда МТ партияси Марказий Кенгаши раиси бўлиб ёзувчи Иброҳим Усмонович Ғафуров ишлади. У МТ партиясининг матбуот органи бўлмиш «Миллий Тикланиш» газетасининг бош муҳаррири эди.

МТ партияси 2-қурултойи 1999 йил октябрда, 3-қурултойи эса 2004 йил 31 октябр куни Тошкентдаги Киночилар уйида бўлди. 3-қурултойда МТ партияси Марказий Кенгаши раиси этиб журналист ва ёзувчи Хуршид Набиевич Дўстмуҳамедов (1951) сайланди.

2013 йил 2 май куни «Миллий тикланиш» демократик партияси пленумида партия раиси Ахтам Турсунов ўз аризасига кўра вазифасидан озод этилган ва Сарвар Отамуратов партия Марказий кенгаши ижроқўми раиси этиб тайинланганди. Бу ҳақда [8]-мақолада бундай ёзилганди.

“2013 йил 2 май куни «Миллий тикланиш» демократик партияси пленумида Бюджет масалалари ва иқтисодий ислоҳотлар бўйича Олий Мажлис Қонунчилик палатаси қўмитаси раиси ўринбосари Сарвар Отамуротов партия Марказий кенгаши ижроқўми раиси этиб тайинланган эди. Партиянинг аввалги раиси – Ахтам Турсунов ўз аризасига кўра вазифасидан озод этилган” [8]

Сарвар Отамуратов таржимаи ҳолини «Миллий тикланиш» демократик партияси сайти www.mt.uz/uz/ дан келтираман.

“Отамуратов Сарвар Садуллаевич 1973 йилда Тошкент шаҳрида туғилган. Миллати ўзбек. Маълумоти – олий. 1995 йилда Тошкент давлат университетини (ҳозирги Ўзбекистон Миллий университети) имтиёзли диплом билан битирган. 1998 йилда Ўзбекистон Республикаси Банк-молия Академиясини, 2003 йилда Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Давлат бошқаруви академиясини тамомлаган. Социология фанлар номзоди. Ўзбекистон «Миллий тикланиш» демократик партияси Марказий Кенгаши Ижроия Қўмитаси раиси, Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси Бюджет ва иқтисодий ислоҳотлар қўмитаси раисининг ўринбосари.

2000 йилда «Ўзбекистон мустақиллиги шароитида ёшларнинг социал фаол қисмининг миллий ўзлигини англаш ва унинг амал қилиши» (социологик таҳлил) мавзусида номзодлик диссертациясини ҳимоя қилган.

1995-2006 йилларда Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги валюта-иқтисод Бош бошқармасида бўлим бошлиғи, бошқарма бошлиғи ўринбосари ва Бош бошқарма бошлиғи вазифаларида ишлаган. 2006-2010 йилларда мамлакатимиз суғурта компанияларида фаолият олиб борган.

С. Отамуратов 2009 йили Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси депутати этиб сайланган.

2010-2014 йилларда Олий Мажлис Қонунчилик палатаси Бюджет ва иқтисодий ислоҳотлар қўмитаси раисининг ўринбосари лавозимида ишлаган.

2015 йилдан Олий Мажлис Қонунчилик палатаси Спикери ўринбосари лавозимида ишлаб келмоқда.
С. Отамуратов бир қатор илмий монографиялар ва қўлланмалар ҳамда 50 дан ортиқ илмий мақолаларнинг муаллифи.

Оилали. Икки нафар фарзанди бор» [13]

«Миллий Тикланиш» демократик партияси раҳбарияти ёзган партия тарихини www.mt.uz сайтидан бироз қисқартириш билан келтираман.

“2008 йил 20 июнь куни Ўзбекистон "Миллий тикланиш" демократик партияси ва Фидокорлар миллий демократик партиясининг бирлашув қурултойи бўлиб ўтиб, ушбу икки партия негизида янги Ўзбекистон "Миллий тикланиш" демократик партияси (ЎзМТДП) ташкил этилди.

2008 йил 11 август куни ЎзМТДП Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлигидан (қайта, А.Ш.) рўйхатдан ўтди ва 194-II-сонли гувоҳнома берилди.

2008 йил 13 август куни Ўзбекистон "Миллий тикланиш" демократик партияси ва Ўзбекистон "Фидокорлар" миллий демократик партияси фракцияларининг қўшма таъсис йиғилиши бўлиб ўтди ва Олий Мажлис Қонунчилик палатасидаги ЎзМТДПнинг янги фракцияси тузилди” [14]

“Партия 14 та ҳудудий (Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар ва Тошкент шаҳри), 29 та шаҳар ва 171 та туман Кенгашларига эга.

2014 йил 1 январь ҳолатига кўра, партия аъзолари сони 176 676 нафарни, бошланғич партия ташкилотлари сони 5327 нафарни ташкил этмоқда. Шундан, хотин-қизлар 78 293 нафар, 30 ёшгача бўлганлар 85 990 нафар, таълим соҳаси вакиллари 73 458 нафар, соғлиқни сақлаш соҳаси вакиллари 20 516 нафар, жамоат ташкилотлари вакиллари 9720 нафар, маданият соҳаси вакиллари 9359 нафар, олий маълумотга эга бўлганлар 62 670 нафар, илмий даражага эга бўлганлар 451 нафарни ташкил этмоқда.

Партия вакиллари орасида фан ва таълим, маданият ва спорт, санъат ва адабиёт ҳамда бошқа соҳаларда фаолият олиб бораётган обрўли, шунингдек Ватанимиз, халқимиз шон-шуҳратини дунёга танитаётган, халқимиз меҳрига сазовор бўлган Ўзбекистон Қаҳрамонлари Исахон Бахромов, Мавлуда Исматова, Ўзбекистон халқ рассоми Ортиқали Қозоқов, “Ўзбекистон ифтихори” унвони соҳиби, ФИФА рефериси Равшан Эрматов, Ўзбекистон халқ артисти Озодбек Назарбеков, бокс бўйича олимпия ўйинлари ва жаҳон чемпиони Муҳаммадқодир Абдуллаев, Аббос Атоев каби таниқли шахслар шунингдек, партиямиз аъзолари орасида давлатимизнинг юксак унвон, орден ва медаллари соҳиблари, фан докторлари ва фан номзодлари бор” [15]

Ўзбекистон “Миллий тикланиш” демократик партияси 2015 йил январда Акмал Саидовни президентликка номзод этиб кўрсатди. У 2007 йилги президентлик сайловларида ҳам номзод сифатида кўрсатилганди. Ўшанда Акмал Саидов сайловда қатнашган сайловчиларнинг 2,85 фоиз овозини йиға олганди [16]. Унинг таржимаи ҳолини келтираман.

AKMALsaidovFOTO1 (541x700, 32Kb)

Фото 5. Акмал Холматович Саидов (1958) [17].

“Ўзбекистон «Миллий тикланиш» демократик партияси томонидан Ўзбекистон Республикаси Президентлигига номзод Акмал Холматович Саидов 1958 йилда Тошкент вилояти Янгийўл туманида туғилган. Миллати — ўзбек. Маълумоти — олий, Тошкент давлат университетининг ҳуқуқшунослик факультетини тамомлаган. Юридик фанлари доктори. Ўзбекистон «Миллий тикланиш» демократик партияси аъзоси.
1985-1989 йилларда Ўзбекистон Фанлар академияси Фалсафа ва ҳуқуқ институтининг катта илмий ходими ва бўлим мудири, 1989-1991 йилларда Ўзбекистон Ёшлар ташкилотлари қўмитасининг раиси, 1991-1992 йилларда Ўзбекистон Фанлар академияси Фалсафа ва ҳуқуқ институтининг директори, 1992-1993 йилларда Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Жаҳон муаммолари институтининг директори, 1993-1994 йилларда Тошкент давлат юридик институтининг ректори лавозимларида ишлаган.
1994-1996 йилларда Ўзбекистон Республикасининг Франция Республикасидаги Фавқулодда ва мухтор элчиси, айни вақтда ЮНЕСКОда Ўзбекистоннинг Доимий вакили сифатида фаолият кўрсатган.
1996 йилнинг ноябридан бошлаб Акмал Саидов Инсон ҳуқуқлари бўйича Ўзбекистон Республикаси Миллий марказининг директори лавозимида ишлаб келмоқда.
1997 йилда Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг депутати этиб сайланган.
2000 йилдан ҳозирги вақтгача Акмал Саидов Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Қонунчилик палатаси Демократик институтлар, нодавлат ташкилотлар ва фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари қўмитаси раиси сифатида фаолият кўрсатиб келмоқда.
Мустақилликнинг дастлабки йилларидан Акмал Саидов миллий ҳуқуқий тизим асосларини шакллантиришда фаол иштирок этиб келмоқда. У Ўзбекистон Республикасининг Конституциявий комиссияси аъзоси бўлган, фуқаролик жамиятининг ҳуқуқий асосларини яратишга, нодавлат нотижорат ташкилотлари, фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари, оммавий ахборот воситалари фаолиятини такомиллаштиришга қаратилган қонунларни ишлаб чиқишда бевосита иштирок этиб келган.
«Ўзбекистон — Бельгия» депутатлик гуруҳи раиси ҳамда «Ўзбекистон — Европа Иттифоқи» парламентлараро ҳамкорлик бўйича қўмита аъзоси ҳисобланади.
Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг инсон ҳуқуқларига бағишланган турли анжуманларида, Европада хавфсизлик ва ҳамкорлик ташкилотининг инсонийлик мезонларига бағишланган тадбирларида, Европа Иттифоқи тузилмалари ва шу каби бошқа халқаро форумлар ишида иштирок этган.
Акмал Саидов халқаро ва қиёсий ҳуқуқ профессори, бир қатор хорижий ва халқаро юридик жамиятлар ва уюшмалар аъзоси, ҳуқуқшуносликка оид дарсликлар, илмий асарлар ва мақолалар муаллифи.
Оилали, икки нафар фарзанди бор.
«Меҳнат шуҳрати» ва «Дўстлик» орденлари билан мукофотланган» [17]

2015 йил 29 март куни бўлиб ўтган Ўзбекистон Республикаси Президенти сайловида Акмал Саидов эришган натижа ҳақида ҳам айтиб ўтай.

«2015 йил 6 апрель куни Марказий сайлов комиссиясининг мажлиси бўлиб ўтди. Унда 2015 йил 29 март куни бўлиб ўтган Ўзбекистон Республикаси Президенти сайлови натижалари кўриб чиқилди.

Ўзбекистон “Миллий тикланиш” демократик партиясидан кўрсатилган номзод Акмал Холматович Саидовга 582 минг 688 нафар ёки 3,08 фоиз сайловчи овоз берди” [9]


8. ЛИБЕРАЛ-ДЕМОКРАТИК ПАРТИЯСИ

Мен [3]- ва [6]-мақоламда ёзганимдек, Президент Ислом Каримов ва Миллий хавфсизлик хизмати 1992 йилда Ўзбекистон тижоратчилари ва ишбилармонларини бирлаштирувчи қўлбола «Ватан Тараққиёти» партиясини тузиш ташаббуси билан чиқишди ва уни ўзлари хоҳлаган йўлга бошқармоқчи бўлишди. Лекин унинг уддасидан чиқишмади ва «Ватан Тараққиёти» партияси 2000 йил 14 апрел куни Тошкентда “Фидокорлар” партияси билан қўшиш орқали тугатилди. Шундан 3 йил ўтгач Ўзбекистон Либерал-демократик партияси номи остида Тадбиркорлар ва ишбилармонлар партиясини қайтадан тузишди. Бу ҳар бир сайловда Президент Ислом Каримов номзодини кўрсатадиган қўлбола партия бўлди.

2003 йил 4-5 октябр куни Тошкент вилояти Юқори Чирчиқ туманидаги “Кумушкон” дам олиш сиҳатгоҳида Тадбиркорлар ва ишбилармонлар ҳаракати – Ўзбекистон Либерал-демократик партияси (ЛДП)нинг Таъсис қурултойи бўлди, буни ЛДПнинг Таъсис анжумани десак тўғрироқ бўлади. ЛДП Ташкилий қўмитаси раҳбари этимб “Пахтабанк” директори Қобилжон Тошматов сайланди [18].

Эътибор беринг: Ўзбекистон Мустақиллигининг деярли 24 йили давомида янги сиёсий партия бўлмиш ЛДП Таъсис анжумани Тошкент шаҳри ташқарисида, яъни вилоятда ўтказган ягона партиядир. ЛДПнинг Таъсис анжумани мана шу даражада мукаммал ва махфий қилиб ўтказилди.

2003 йил 4-5 октябр куни Президент Ислом Каримов кейингиҳар бир сайловда ушбу партиядан ўз номзоди кўрсатилиши мўлжалланган Либерал Демократик Партияси Ташуббус гуруҳи аъзолари билан учрашди. Ислом Каримов бунгача бирорта партия Ташаббус гуруҳи аъзолари билан учрашмаганди.

ЛДП тарихига доир бошқа маълумотларни партиянинг расмий веб-сайти бўлмиш www.uzlidep.uz сайтидан келтираман.

“2003 йил 4-5 октябрь – бир гуруҳ ташаббускорлар – кичик бизнес вакиллари, тадбиркорлар ва фермерлардан иборат мулкдорлар қатлами, ишлаб чиқаришнинг юқори малакали мутахассислари ҳамда бошқарув ходимлари, ишбилармонлар манфаатларини ифода этадиган ва ҳимоя қиладиган умуммиллий сиёсий ташкилот, яъни партия тузиш ташаббуси билан чиқишди.

2003 йил 7 октябрь – Ўзбекистон Республикаси Президенти Ислом Каримов ушбу ташаббускор гуруҳ аъзолари билан учрашди.

2003 йил 15 ноябрь – Тадбиркорлар ва ишбилармонлар ҳаракати – Ўзбекистон Либерал-демократик партиясининг Таъсис Съезди бўлиб ўтди. Унда партия Дастури ва Устави тасдиқланди, Сиёсий Кенгаш ҳамда Марказий назорат-тафтиш комиссияси таркиби сайланди.

Шу куни Тошматов Қобилжон Фаттохович Тадбиркорлар ва ишбилармонлар ҳаракати – Ўзбекистон Либерал-демократик партияси Сиёсий Кенгаши Ижроия қўмитаси раиси этиб сайланди.

2003 йил 3 декабрь – Тадбиркорлар ва ишбилармонлар ҳаракати – Ўзбекистон Либерал-демократик партияси Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлигида рўйхатдан ўтди.

2004 йил 1 январь – «XXI asr» ижтимоий-сиёсий газетасининг илк сони нашр этилди.

2004 йил 24 май – O`zLiDeP Сиёсий Кенгашининг навбатдаги II Мажлисида Ахмеджанов Махамаджон Ахмедович Тадбиркорлар ва ишбилармонлар ҳаракати – Ўзбекистон Либерал-демократик партияси Сиёсий Кенгаши Ижроия қўмитаси раиси этиб сайланди.

2004 йил 26 декабрь – партия илк бор Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси ҳамда Халқ депутатлари вилоят, туман ва шаҳар Кенгашларига бўлиб ўтган сайловларда муваффақиятли иштирок этди. 41 нафар депутатлик ўрнини эгаллаган O`zLiDeP парламентда энг йирик фракцияни ташкил этди. Шунингдек, Халқ депутатлари маҳаллий кенгашларига 1908 нафар депутат сайланди.

2005 йил 25 июль – Тадбиркорлар ва ишбилармонлар ҳаракати – Ўзбекистон Либерал-демократик партиясининг навбатдан ташқари III Съезди бўлиб ўтди. Унда партия Дастури ва Уставига тегишли ўзгартиш ва қўшимчалар киритилди.

2005 йил 19 март – O`zLiDeP Сиёсий Кенгашининг навбатдаги V Мажлисида Тешабоев Мухаммадюсуф Муталибжонович Тадбиркорлар ва ишбилармонлар ҳаракати – Ўзбекистон Либерал-демократик партияси Сиёсий Кенгаши Ижроия қўмитаси раиси этиб сайланди.

2006 йил 7 декабрь – O`zLiDeP Сиёсий Кенгашининг VIII Мажлиси бўлиб ўтди. Унда Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси депутатлигига бўшаб қолган ўринлар учун номзодлар кўрсатиш тўғрисидаги масала кўриб чиқилди.

2007 йил 6 ноябрь – Тадбиркорлар ва ишбилармонлар ҳаракати – Ўзбекистон Либерал-демократик партиясининг IV Съезди бўлиб ўтди. Унда Ўзбекистон Республикаси Президентлигига навбатдаги сайловда O`zLiDePдан номзод кўрсатиш тўғрисидаги масала кўриб чиқилди. Партия Съезди томонидан Ўзбекистон Республикаси Президентлигига Ислом Абдуғаниевич Каримов номзодини кўрсатиш тўғрисида қарор қабул қилинди. Мазкур йиғилишда И.Каримов «Ватанимиз ва халқимизга садоқат билан хизмат қилиш – олий саодатдир» номли маъруза билан иштирок этди.

2007 йил 27 декабрь – Ўзбекистон Республикаси Президентлигига бўлиб ўтган сайловда Тадбиркорлар ва ишбилармонлар ҳаракати – Ўзбекистон Либерал-демократик партиясидан кўрсатилган номзод Ислом Абдуғаниевич Каримов ғалаба қозонди.

2008 йил 20 сентябрь – O`zLiDeP Сиёсий Кенгаши Ижроия қўмитасининг кенгайтирилган мажлиси бўлиб ўтди. Унда партиянинг дастурий вазифаларини ҳаётга татбиқ қилиш ҳамда «Давлат бошқарувини янгилаш ва янада демократлаштириш ҳамда мамлакатни модернизация қилишда сиёсий партияларнинг ролини кучайтириш тўғрисида»ги Конституциявий қонун талабларини бажариш доирасида партия тузилмалари ва депутатлик гуруҳлари томонидан олиб борилаётган ишлар ҳолати ва навбатдаги вазифалар ҳақида»ги масала кўриб чиқилди.

2009 йил 27 декабрь – O`zLiDeP Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатасига ҳамда Халқ депутатлари вилоят, туман ва шаҳар Кенгашларига бўлиб ўтган сайловларда муваффақиятли иштирок этди. 53 нафар депутатлик ўрнини эгаллаган O`zLiDeP иккинчи бор парламентдаги энг йирик фракцияни ташкил этди. Шунингдек, Халқ депутатлари маҳаллий кенгашларига 2159 нафар депутат сайланди.

2010 йил 18 декабрь – O`zLiDeP Сиёсий Кенгашининг II Мажлиси бўлиб ўтди. Унда Президент Ислом Каримовнинг «Мамлакатимизда демократик ислоҳотларни янада чуқурлаштириш ва фуқаролик жамиятини ривожлантириш Концепцияси» номли маърузасидан келиб чиқадиган устувор вазифаларни амалга оширишга қаратилган O`zLiDePнинг аниқ мақсадли комплекс чора-тадбирлар Дастури тасдиқланди.

2011 йил 15 июль – парламентдаги O`zLiDeP фракцияси ташаббуси билан мамлакат тарихида илк бор Ўзбекистон Республикаси Бош вазирининг «Демократик бозор ислоҳотларини янада чуқурлаштириш ва иқтисодиётни либераллаштириш борасида Ҳукумат томонидан амалга оширилаётган чора-тадбирлар дастури, шунингдек, «Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик йили» Давлат дастури ижросининг бориши тўғрисида»ги ҳисоботи Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси ва Сенатининг қўшма йиғилишида эшитилди.

2012 йил 31 март – O`zLiDeP Сиёсий Кенгашининг IV Мажлиси бўлиб ўтди. Унда «Мамлакатимизда демократик ислоҳотларни янада чуқурлаштириш ва фуқаролик жамиятини шакллантириш Концепцияси» ҳамда «Мустаҳкам оила йили» Давлат дастурининг ижроси бўйича O`zLiDeP томонидан 2012 йилда амалга ошириладиган партиявий лойиҳалар тўғрисидаги масалалар кўриб чиқилди.

2013 йил 2 декабрь – O`zLiDeP Сиёсий Кенгашининг навбатдаги VI Мажлисида Содиқжон Турдиев Тадбиркорлар ва ишбилармонлар ҳаракати – Ўзбекистон Либерал-демократик партияси Сиёсий Кенгаши Ижроия қўмитаси раиси этиб сайланди.

Олий Мажлис Қонунчилик палатасидаги 11 та қўмитадан 4 тасида O`zLiDeP фракцияси аъзолари раис ва яна 4 тасида раис ўринбосари лавозимида фаолият олиб бормоқда. Шу кунгача O`zLiDeP фракцияси аъзолари Қонунчилик палатаси муҳокамасига киритилган 300 дан ортиқ қонун лойиҳаларининг муҳокамаси ва қабул қилинишида бевосита ва билвосита иштирок этган.

Шунингдек, фракция аъзолари томонидан O`zLiDePнинг Сайловолди платформасида белгиланган устувор вазифаларни ҳаётга тадбиқ этиш мақсадида 20 га яқин қонунчилик ташаббуслари илгари сурилди ва уларнинг аксарияти фермерлик ҳаракати ҳамда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъектларининг манфаатларидан келиб чиққан ҳолда тайёрланди.

Жумладан, «Фермерлик фаолиятини ташкил этиш янада такомиллаштирилиши ва фермерлик ривожлантирилиши муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида»ги, «Тадбиркорик фаолияти эркинлиги кафолатлари тўғрисида»ги қонунларига, шунингдек Божхона кодексига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш борасидаги ташаббуслар қонунчиликда ўз аксини топди. Бундан ташқари, O`zLiDeP депутатлари ташаббускор гуруҳи томонидан «Халқ депутатлари вилоят, туман ва шаҳар Кенгашларига сайлов тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикаси Қонунининг 22-моддасига сайлов қонунчилигига Фермерлар кенгашларининг раисларини халқ депутатлари вилоят ва туман Кенгашлари депутатлигига номзод этиб кўрсатишни таъминлашга қаратилган қўшимча киритиш юзасидан таклифлар киритилди.

Ўтган давр мобайнида парламент эшитувлари ва назорат-таҳлил фаолиятига ҳам алоҳида эътибор қаратилди. Жумладан, фракция ташаббуси билан Қонунчилик палатасининг ялпи мажлисларида 6 та, фракция аъзолари етакчилик қилаётган қўмиталарда 30 дан ортиқ эшитув ва қонунларнинг жойларда ижро этилиши юзасидан 70 дан ортиқ назорат-таҳлил фаолияти амалга оширилди.

2010 йил 2 февраль – Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатасида O`zLiDeP фракцияси ташаббуси билан Тадбиркорлар ва ишбилармонлар ҳаракати – Ўзбекистон Либерал-демократик партияси, Ўзбекистон «Миллий тикланиш» демократик партияси ҳамда Ўзбекистон «Адолат» социал-демократик партияси фракциялари ўртасида «Демократик кучлар блоки»га бирлашиш тўғрисида Битим имзоланди.

Бундан ташқари, O`zLiDeP ўзининг дастурий мақсад ва вазифаларидан келиб чиқиб, қуйидагиларни амалга оширган. Хусусан:
2005 йил – Тадбиркорлар ва ишбилармонлар ҳаракати – Ўзбекистон Либерал-демократик партиясининг ташаббуси билан Ўзбекистон Нодавлат нотижорат ташкилотлари Миллий ассоциацияси ташкил этилди. Айнан, мазкур Ассоциациянинг саъй-ҳаракати билан бугун мамлакатимизда фаолият юритаётган ва аҳолининг турли қатламлари манфаатларини ҳимоя қилишга хизмат қилаётган 400 дан зиёд нодавлат нотижорат ташкилотлари ягона тузилмага бирлашди. Партия ушбу ташкилот фаолиятига яқиндан кўмак бериш тарафдори.

2006 йил – Тадбиркорлар ва ишбилармонлар ҳаракати – Ўзбекистон Либерал-демократик партияси таъсисчилигида Тадбиркорлик ва фермерликни қўллаб-қувватлаш маркази ташкил этилди. Шу кунга қадар 4000 мингга яқин тадбиркор ва фермерларнинг қонуний ҳуқуқ ва манфаатлари Марказ томонидан ҳимоя қилинди. Бундан ташқари, мамлакат парламентида тадбиркорлик фаолиятини ҳуқуқий тартибга солувчи қатор қонунлар қабул қилинди, шунингдек, ҳукумат томонидан тегишли қонуности ҳужжатларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритилди.

2012 йил – Тадбиркорлар ва ишбилармонлар ҳаракати – Ўзбекистон Либерал-демократик партияси Сиёсий Кенгаши Ижроия қўмитаси ва Ўзбекистон Республикаси Савдо-саноат палатаси ўртасида ўзаро ҳамкорлик тўғрисидаги Бош битим имзоланди. Ҳозирги кунда мазкур битим доирасида табдиркорлар муаммоларини яқиндан ўрганиш ва уларни ўз вақтида бартараф этиш борасида тегишли чора-тадбирлар амалга ошириб келинмоқда.

2013 йил – Тадбиркорлар ва ишбилармонлар ҳаракати – Ўзбекистон Либерал-демократик партияси Сиёсий Кенгаши Ижроия қўмитаси ва Ўзбекистон Фермерлари кенгаши ўртасида ўзаро ҳамкорлик тўғрисидаги Бош битим имзоланди. O`zLiDeP Ўзбекистон Фермерлари кенгаши ва унинг ҳудудий тузилмалари билан ҳамкорликда фермерлик ҳаракатини янада ривожлантириш, фермерлар олдида турган муаммоларни ўрганиш, уларни ҳал қилишни асосий вазифа деб билади ва бу борадаги ишларни янада кучайтириб боради.

Партиянинг марказий нашри – «XXI asr» ижтимоий-сиёсий газетаси.

Партиянинг расмий веб-сайти: www.uzlidep.uz, E-mail: uzlidep@uzlidep.uz, uzlidepinform@mail.ru” [19]

2013 йил 2 декабрь – O`zLiDeP Сиёсий Кенгашининг навбатдаги VI Мажлисида Содиқжон Турдиев Тадбиркорлар ва ишбилармонлар ҳаракати – Ўзбекистон Либерал-демократик партияси Сиёсий Кенгаши Ижроия қўмитаси раиси этиб сайланди [19]. Шу ерда Содиқжон Турдиев таржимаи ҳоли ҳақида маълумот келтираман.

dsc_0436_0-300x202.jpgSODIQJONturdiev1 (300x202, 47Kb)

Фото 6. Ўзбекистон Тадбиркорлар ва ишбилармонлар ҳаракати – Ўзбекистон Либерал-демократик партияси Сиёсий Кенгаши Ижроия қўмитасининг 2013 йил 2 декабрдан бери раиси Содиқжон Турдиев (1952). [20]

“Содиқжон Турдиев 1952 йил 3 декабрда Андижон вилоятининг Шаҳрихон туманида, ишчи оиласида туғилган, миллати - ўзбек, Тадбиркорлар ва ишбилармонлар ҳаракати – Ўзбекистон Либерал-демократик партияси (O‘zLiDeP) аъзоси.

1969-1975 йилларда Тошкент халқ хўжалиги институтида (ҳозирги Тошкент давлат иқтисодиёт университети) иқтисодчи мутахассислиги бўйича таҳсил олган.

Меҳнат фаолиятини 1975 йилда Андижон вилояти Улуғнор туманидаги ширкат хўжаликда катта иқтисодчи лавозимида бошлаган. 1975 йилдан 2005 йилгача бўлган даврда С. Турдиев Андижон вилоятида хўжалик бошқаруви йўналишида турли лавозимларда фаолият юритган.

С. Турдиев 2005 йилдан ўз меҳнат фаолиятини мамлакатимизда тобора улкан аҳамият касб этиб бораётган фермерлик ҳаракати билан боғлади ва 2012 йилгача “Асака жилоси” фермер хўжалигига раҳбарлик қилди.

2010-2013 йилларда у Халқ депутатлари Асака тумани Кенгаши депутати сифатида фаолият юритган.

2012 йил 14 ноябрда бўлиб ўтган Ўзбекистон Фермерлари кенгаши таъсис конференциясида Ўзбекистон Фермерлар Кенгаши раиси лавозимига сайланган ва ҳозирги даврда ушбу вазифада фаолият олиб бормоқда.

2013 йил 2 декабрда бўлиб ўтган O‘zLiDeP Сиёсий Кенгаши VI мажлисида Тадбиркорлар ва ишбилармонлар ҳаракати – Ўзбекистон Либерал-демократик партияси Сиёсий Кенгаши Ижроия қўмитаси раиси этиб сайланган.

2015 йилдан буён Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси Спикерининг ўринбосари, O’zLiDeP фракцияси раҳбари лавозимида ишлаб келмоқда.

С.Турдиев 2012 йилда “Ўзбекистон Қаҳрамони” унвони билан тақдирланган.

Оилали, беш нафар фарзанди бор» [20]

2014 йил декабрдаги парламент сайловлари натижаларига кўра, ЎзЛиДеП Қонунчилик палатасида энг кўп, яъни 52 та депутатлик ўрнига ва бош вазир номзодини таклиф қилиш ҳуқуқига эга бўлди. 2015 йил 5 январь куни Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатасидаги Тадбиркорлар ва ишбилармонлар ҳаракати – Ўзбекистон Либерал-демократик партияси фракциясининг таъсис йиғилиши бўлиб ўтди. ЎзЛиДеП Сиёсий Кенгаши Ижроия қўмитаси раиси Содиқжон Турдиев партиянинг Олий Мажлис Қонунчилик палатасидаги фракцияси раҳбари этиб сайланди. [21]

ЎзЛДП Сиёсий Кенгаши мажлиси 2015 йил 15 январ куни партия Съездига мамлакат Президенти лавозимига Ислом Каримов номзодини кўрсатиш тўғрисида таклиф киритди [22]. Унинг таржимаи ҳолини келтираман.

ea907c0490b6e222b206788b921e38d8_XL.jpgISLOMkarimov1 (523x700, 30Kb)

Фото 7. Ислом Абдуғаниевич Каримов (1938) [23].

“Ислом Абдуғаниевич Каримов 1938 йил 30 январда Самарқанд шаҳрида хизматчи оиласида туғилган. Миллати — ўзбек. Олий маълумотли, Ўрта Осиё политехника ва Тошкент халқ хўжалиги институтларини тугатган. Муҳандис-механик ва иқтисодчи мутахассисликларига эга. Иқтисод фанлари номзоди.
Меҳнат фаолиятини 1960 йилда Тошкент қишлоқ хўжалик машинасозлиги заводида бошлаган. 1961 йилдан 1966 йилгача В. П. Чкалов номидаги Тошкент авиация ишлаб чиқариш бирлашмасида муҳандис, етакчи муҳандис-конструктор бўлиб ишлади.
1966 йилда Ўзбекистон ССР Давлат план комитетига ишга ўтиб, бош мутахассисликдан Республика Давлат план комитети раисининг биринчи ўринбосаригача бўлган йўлни босиб ўтди.
1983 йилда Ислом Каримов Ўзбекистон ССР Молия министри, 1986 йилда Ўзбекистон ССР Министрлар Совети Раисининг ўринбосари, Республика Давлат план комитетининг раиси этиб тайинланди.
1986 — 1989 йиллар мобайнида Қашқадарё вилояти партия комитетининг биринчи котиби, 1989 йилнинг июнидан бошлаб Ўзбекистон Компартияси Марказий Комитетининг биринчи котиби лавозимларида ишлади.
1990 йил 24 март куни Ўзбекистон ССР Олий Кенгашининг сессиясида Ислом Каримов Ўзбекистон ССР Президенти этиб сайланди.
1991 йил 31 август куни Ислом Каримов тарихий воқеа — Ўзбекистон Республикасининг давлат мустақиллигини эълон қилди.
1991 йил 29 декабрда муқобиллик асосида ўтказилган умумхалқ сайловида Ислом Каримов Ўзбекистон Республикаси Президенти этиб сайланди.
1995 йил 26 мартда бўлиб ўтган умумхалқ референдуми якунларига кўра Ислом Каримовнинг Президентлик ваколати 2000 йилга қадар узайтирилди.
2000 йили муқобиллик асосида ўтган сайлов натижаларига кўра, Конституцияга киритилган ўзгартишларга мувофиқ, Ислом Каримов 7 йил муддатга Ўзбекистон Республикаси Президенти этиб сайланди.
2007 йили муқобиллик асосида ўтказилган умумхалқ сайловида Ислом Каримов Ўзбекистон Республикаси Президенти этиб сайланди.
У оилали, икки фарзанди, беш нафар набираси бор. Рафиқаси Т. А. Каримова — мутахассислиги бўйича иқтисодчи, иқтисод фанлари номзоди, Ўзбекистон Фанлар академияси Иқтисодиёт институтида катта илмий ходим бўлиб ишлаган, айни пайтда — пенсияда.
Ислом Каримов суверен ва мустақил Ўзбекистонни барпо этиш, халқпарвар демократик ҳуқуқий давлат яратиш, фуқаролар тинчлиги ва миллий тотувликни таъминлаш ишига қўшган улкан ҳиссаси ҳамда бу борада матонат ва жасорат кўрсатганлиги учун «Ўзбекистон Қаҳрамони» унвони, «Мустақиллик» ва Амир Темур орденлари билан тақдирланган. Шунингдек, у бир қанча хорижий давлатлар ва нуфузли халқаро ташкилотларнинг фахрий унвон, орден ва медаллари билан ҳам мукофотланган.
Ислом Каримов Ўзбекистон Фанлар академиясининг ҳақиқий аъзоси. Айни вақтда у иқтисодиёт, илм-фан, таълим-тарбия соҳаларини ривожлантиришга қўшган улкан ҳиссаси учун кўплаб хорижий мамлакатлар университет ва академияларининг фахрий фан доктори ҳамда академиги этиб сайланган” [23]

Ўзбекистон Миллий хавфсизлик хизмати тайёрлаган масхарамуз сайловлар сценарийси асосида ўтказилган сайловлар ҳақида Марказий сайлов комиссияси эълон қилган умумий натижага ҳам эътибор берайлик.

«2015 йил 6 апрель куни Марказий сайлов комиссиясининг мажлиси бўлиб ўтди. Унда 2015 йил 29 март куни бўлиб ўтган Ўзбекистон Республикаси Президенти сайлови натижалари кўриб чиқилди.

Ўзбекистон Республикаси Марказий сайлов комиссияси округ сайлов комиссияларидан келган баённомаларга асосан 2015 йил 29 март куни бўлиб ўтган сайловда сайловчилар рўйхатига киритилган 20 миллион 798 минг 52 нафар сайловчидан 18 миллион 942 минг 349 нафари овоз беришда иштирок этганини аниқлади. Бу сайловчилар умумий сонининг 91,08 фоизини ташкил қилади.

Сайлов натижалари кўрсатганидек, ушбу муҳим тадбирда иштирок этган сайловчиларнинг 17 миллион 122 минг 597 нафари ёки 90,39 фоизи Тадбиркорлар ва ишбилармонлар ҳаракати – Ўзбекистон Либерал-демократик партиясидан кўрсатилган номзод Ислом Абдуғаниевич Каримовни ёқлаб овоз берди. Ўзбекистон “Миллий тикланиш” демократик партиясидан кўрсатилган номзод Акмал Холматович Саидовга 582 минг 688 нафар ёки 3,08 фоиз сайловчи, Ўзбекистон Халқ демократик партиясидан кўрсатилган номзод Ҳотамжон Абдураҳмонович Кетмоновга 552 минг 309 нафар ёки 2,92 фоиз сайловчи, Ўзбекистон “Адолат” социал-демократик партиясидан кўрсатилган номзод Наримон Мажитович Умаровга 389 минг 24 нафар ёки 2,05 фоиз сайловчи овоз берди» [9]

Давоми бор
Рубрики:  Статьи 2015 года

“БИРИНЧИ МУҲАББАТИМ” ҚЎШИҒИ ТАРИХИ

Суббота, 25 Апреля 2015 г. 20:41 + в цитатник
Шуҳратжон АҲМАДЖОНОВ

“БИРИНЧИ МУҲАББАТИМ” ҚЎШИҒИ ТАРИХИ
Ҳофиз Шерали Жўраев таваллудининг 68 йиллигига бағишлайман
FOTO5 (466x700, 48Kb)

Прослушать запись Скачать файл


Шерали Жўраев 1970-йиллар бошида айтган “Биринчи муҳаббатим” қўшиғининг асл дастлабки ижроси. Шу вариант 1970-йиллар бошида тайёрланган пластинкада ёзилган эди. [1]


Шeрали Жўраев қўшиқ осмонининг ФАЗОГИРИдир. [2, 50-б.]
Озод ШАРАФИДДИНОВ,
адиб, Ўзбeкистон Қаҳрамони.

Фото 1. Шерали Жўраев. Самарқанд. 1975 йил. Оқ-қора суратдан рангли қилиб ишлаган муаллиф фотосурати.


МУНДАРИЖА

Кириш
1. 1970-йилларда Шерали Жўраевнинг талабалар орасида машҳур бўла бошлаши.
2. Шерали Жўраев фикри.
3. Абдулла Орипов севгиси.
4. Мухлиса, Шайх Зиёвуддинхон ва улар аждоди.
4.1. Шайх Эшон Бобохон ибн Абдулмажидхон (1860-1957).
4.2. Шайх Зиёвуддинхон ибн Эшон Бобохон (1908-1982).
4.3. Доктор Шамсуддинхон Бобохонов (1937-2003).
5. “Биринчи муҳаббатим” қўшиғи матни.
Фойдаланилган адабиётлар


КИРИШ СЎЗИ

Мен 2008 йилда “Шерали Жўраевдек ҳофиз ва шоир юз йилларда бир марта туғилади” номли китобни ёздим. Китобнинг 3-нашри Сўзбошисида қуйидаги гапларни ҳам ёзгандим.

“Ушбу китоб www.turonzamin.org саҳифасида 2008 йил 8 мартдан 23 июнга қадар чоп этилди. Унда жами 24 та банд бор эди ва уни китобнинг биринчи нашри, дeб ҳисобласак бўлади.

Мен 2008 йил 2 май кунигача китобнинг олдинги қисмига айрим тузатишларни киритдим ва бир нeчта янги бандлар, қўшиқлар матнларини қўшдим. Сўнгра китобни принтeрда чоп эттирдим. Натижада китоб 28 параграфдан иборат бўлиб, 129 бeтни ташкил этди. Буни китобнинг иккинчи нашри, дeб ҳисобласак бўлади. Китобнинг 2-нашридан битта нусхасини 2008 йил 5 май куни Шeрали Жўраев уйига олиб бориб бeрдим (уйдан унинг бир қариндоши чиқиб олиб қолди)» [3]

Китобнинг 3-нашрини 2008 йил октябрида кирил ва лотин алифбосида тайёрлаб сайтларда бир неча марта қайта-қайта чоп эттирдим. Лекин махсус хизматлар пасткашликлари ва айрим ўзбек зиёлиларининг Миллий хавфсизлик хизмати билан ҳамкорлиги натижасида китоб баъзан сайт билан бирга йўқ қилинди, баъзан фақат менинг китобим ва мақолаларим сайтлардан ўчирилди. Бу ҳақда озроқ маълумот “Фойдаланилган адабиётлар” бўлимида [3]-да ёзилган.

Бугунги кунда ушбу китобим лотин алифбосида www.muvozanat.info сайтида сақланган ([3]-га қаранг).

Китобнинг 4-нашри учун материалларни 2009 йилда тўплагандим. Лекин Ўзбекистон Миллий хавфсизлик хизмати ва АҚШ махсус хизматларининг доимий ва ҳар хил тазйиқлари, шунингдек бошқа долзарб мақолаларни ёзиб сайтларда чоп этганлигим сабабли китобнинг янги вариантини ёзишга имкон бўлмади.

Шерали Жўраев 2013 йил 12 апрел куни 66 ёшга тўлиши муносабати билан [3]-китобимдаги 10-параграфни уч мартага яқин кенгайтирган ҳолда “Турналар” қўшиғи тарихи” номли мақоламни ўқувчилар эътиборига 2013 йил 11 апрел куни ҳавола қилгандим ([4]-га қаранг).

Бугун – 2015 йил 11 апрел куни сизларга Шерали Жўраев 2015 йил 12 апрел куни 68 ёшга тўлиши муносабати билан [3]-китобимдаги “1970-йилларда Шерали Жўраевнинг талабалар орасида машҳур бўла бошлаши” номли 7-параграфни ўн марта кенгайтирган ҳолда “Биринчи муҳаббатим” қўшиғи тарихи” номи билан эътиборингизга ҳавола қилмоқдаман.


1. 1970-ЙИЛЛАРДА ШЕРАЛИ ЖЎРАЕВНИНГ ТАЛАБАЛАР ОРАСИДА МАШҲУР БЎЛА БОШЛАШИ

Шерали Жўраев Тошкент Санъат институтини 1971 йилда битиргач, уни жумҳурият филармониясига ишга юборишганди.

Мен 1970 йил сентябрда Самарқанд Давлат университети (СамДУ) механика-математика факультетига ўқишга кирганимда 16 ёшда эдим. Мен 1970-1975 йилларда СамДУнинг 1-ётоқхонасида (Самарқанд шаҳри, Қўқон кўчаси, 45-уй) яшадим.

Ёшлар, айниқса талабалар янги қўшиқларнинг шайдоси бўлганлигидан одатда ёш хонанда аввало талабалар орасида танилар эди. 1960-йиллар охирида Совет Иттифоқида кассетали магнитафонлар ишлаб чиқариш энди бошланган бўлиб, у асосан юқори курсда ўқийдиган бойроқ талабаларда бор эди. Шерали ака қўшиқларини дастлаб шу юқори курс талабалари яшаётган хоналарда кассетали магнитафонда эшитгандим. Мен биринчи тоифали (разрядли) шахматчи бўлганлигим сабабли беш йил давомида факултет терма жамоаси сафида шахмат мусобақаларда факултет шаънини ҳимоя қилганман. Шу боис 1970-1971 йилларда баъзан катта курсда ўқиётган ва шахматни яхши ўйнайдиган талабалар билан дона суришиб турардим. Кўпинча бу ўйинларни 4-5, баъзан ўн нафаргача талабалар томоша қилишарди. Ўйин давомида хонада кассетали магнитафонда қўйилган, бир оз шиғиллаган товушлар билан ёзиб олинган Шерали Жўраев қўшиқларини мен ҳам тинглардим. Ш.Жўраевнинг “Ўзбегим”, “Биринчи муҳаббатим” қўшиқларини дастлаб шундай шароитда эшитганман.

1960-йиллар охири - 1970-йиллар бошида Фарғона водийсидан чиққан икки ёш хонанда - Шерали Жўраев ва Дадахон Ҳасаннинг қўшиқлари кассетали магнитафон орқали талабалар орасида тарқала бошлади. Аввалига кўплар қатори менинг муносабатим ҳам ҳар иккала хонандага бир хил эди. Шерали аканинг янги-янги қўшиқлари биз – талабаларга етиб келган сайин унинг халқ ичидаги обрўйи ортиб борди. Айниқса Эркин Воҳидов шеърига куй басталаб айтган “Ўзбегим” ва шоир Абдулла Орипов шеърига куй басталаб айтган “Биринчи муҳаббатим” қўшиқлари талабалар орасида тарқала бошлагач, Шерали Жўраев Ўзбекистонда ва қўшни жумҳуриятларда машҳур бўлиб кетди.

1970-йиллар бошида Ш.Жўраевнинг 8 та қўшиғи ёзилган алоҳида катта грампластинкаси сотувга чиқарилди. Бу пластинкада “Биринчи муҳаббатим” қўшиғи ҳам бор эди. Ушбу пластинкани кўпчилик қатори мен ҳам Самарқанддаги Марказий универмагда навбатда туриб сотиб олдим. Ш.Жўраев қўшиқлари ёзилган пластинка катта сонда чиқарилган бўлишига қарамай фуқаролар тезда сотиб олишди. Тошкент грампластинка заводида уни иккинчи марта янада кўпроқ сонда ишлаб чиқаришди ва у ҳам халқ ичида тез тарқалди.

Проигривател (пластинкадан овоз чиқарадиган аппарат, қурилма) кўпгина фуқароларда, жумладан менда ҳам бўлганлиги сабабли, Ш.Жўраев қўшиқлари талабаларнинг кўпгина хоналарида янграрди. Шерали ака ёшлик даврида ноёб жарангли овози билан жўшиб куйлаган пайтларда ёзилган ўша пластинкадаги қўшиқларни ҳозир эшитсангиз ҳам завқ-шавқ оласиз.

Бошқа таниқли хонандалар каби Шерали Жўраевнинг ҳам ҳар йили янги қўшиқлари чиқиб турарди. Совет Иттифоқидаги мавжуд сиёсий тизим Ш.Жўраевга телевидение ва радио орқали қўшиқ куйлашга рухсат бермасди. Биз бу ҳақда магнитафон кассеталарига тўйларда ёзиб олинган қўшиқлар ёки йилига икки марта, баҳорда – 1-май байрами ва кузда – 1917 йилги Октябрь инқилоби нишонланадиган 7-8 ноябрь байрами арафасида, стадионда бўладиган концертлар орқали хабардор бўлардик.

Шерали Жўраевнинг яхши томонларидан бири шунда эдики, у Совет тузуми, коммунистик партия ва унинг раҳбарларини мақтаб қўшиқ айтмасди. Унинг қўшиқларида ҳақиқий муҳаббат алоҳида меҳр, завқ ва изтироб билан куйланарди. У ўз қўшиқлари орқали эл-юртимиз, Ватанимиз, буюк тарихимиз ва миллий қадриятларимиз билан ғурурланишга ва фахрланишга, исломий қадриятларга амал қилишга даъват этарди. Энди ўша даврда яратилган ажойиб қўшиқлардан бири бўлмиш “Биринчи муҳаббатим” тарихини баён қиламан.


2. ШЕРАЛИ ЖЎРАЕВ ФИКРИ

“Биринчи муҳаббатим” қўшиғи тарихи ҳақида Шерали ака 2009 йил сентябрда Озодлик радиосининг Чодирхаёл номли махсус дастури муаллифи ва бошловчиси Абдулла Искандар (Шуҳрат Бобожонов)га берган интервюсида бундай деганди.

“Бу қўшиқ тарихи ҳақида Озодлик мухбирига Шерали Жўраевнинг ўзи гапирди.

- Мен бу шеърни 1966-1967 йилларда Тошкентга ўқишга келганимда Абдулла Ориповнинг китобидан олганман. Кейин тарихини эшитган эдим. Бир йигит бир улуғ зотнинг қизини севиб қолган бўлади. Лекин у қизга севгисини айта олмаган. Институтга бориб, унинг ëнбошидан қайтиб келаверган. Узоқдан кетаверган. Бориб яна қайтиб келаверган. Шунақа қилиб гапини айта олмасдан кузатиб юраверган. У қиз кейин бошқага турмушга чиқиб кетган, йигит эса бошқа қизга уйланган. Шу шеър ўшанда бино бўлган. Мен буни бутун севишганларнинг изтиробини ҳис қилган ҳолда қўшиқ қилганман.

Ўша пайтда “Ëш ленинчи” деган газета бўларди. Ўша газетанинг 1967-1968 йиллардаги сонини кўрсангизлар¸ “Шерали Жўраев деган ашулачи ҳеч ҳам ашула қилиш мумкин бўлмаган ашулани қилибди” деб фелъетон қилган. У пайтда ғазал ашула қилинар эди. Бунақа шеърлар ашула қилинмас эди. Буни эшитиб, биз ҳам кулиб қўя қолдик. 40 йилдан бери шу ашулани ҳамма эшитади, айтади, мазза қилади. Демак¸ баъзан журналистларнинг гапи ҳам тўғри чиқмай қолар эканда, дейди Шерали Жўраев” [5]


3. АБДУЛЛА ОРИПОВ СЕВГИСИ

Машҳур шоир Абдулла Орипов ўз севган қизига бағишлаб бир нечта яхши шеърлар ёзган. Улар қаторида “Биринчи муҳаббатим” шеъри алоҳида ўрин эгаллайди. У қандай қизни яхши кўрганига доир маълумотни Абдулла ака билан кўп йиллардан бери алоқада бўлган таниқли журналист Исмат Хушев Озодлик радиоси бошловчиси Абдулла Искандар (Шуҳрат Бобожонов)га 2009 йил 4 сентябр куни айтган гапларини [5]-мақоладан келтираман.

“Бу қўшиқ кимга бағишланган ўзи? Ким ўзи у соҳибжамол? Ким ўзи у шоирни йиғлатган, бағрини тиғлатган малак?

Бу савол жавобини Абдулла Ориповни яқиндан таниган журналист Исмат Хушевга бердик.

- Абдулла аканинг айтишлари бўйича, Тошкентда Ислом динига яқин, адашмасам Зиëвуддин қори деган улуғ бир оила бўлган экан. Шу кишининг қизлари бўлган, деб эшитаман. Бу гапларни бугун айтишим балки бироз ноқулай бўлар. Ҳамманинг оиласи, фарзандлари бор. Унинг исмини айтиш балки ноқулай бўлар, лекин мени мухлислар тўғри тушунишсин, исмлари Мухлиса экан. Абдулла ака Мухлиса деган гўзал бир қизни яхши кўриб қолганлар.

Ўшанда Абдулла акага “Ҳўв йигит. Сен кимсану бу ким? Бу бир париваш қиз. Тошкент шаҳрида иккита бўлса, биттаси бу. Сен, қишлоқдан келган ялангоëқ бола. Кимга меҳр қўйдинг? Сен қанақа дорга осилаяпсан? У қизнинг ўзи бир олам бўлса, унинг оиласи бир олам. Отаси Тошкентдаги энг нуфузли Ислом олимларидан” деб айтишган. Абдулла аканинг ўзи ҳам ҳаракат қилган, аммо гўзал бир қиз қишлоқдан келган чумчуқдай бир йигитчага эътибор қилмаган шекиллида. Бу менинг ўзимча билганларим. Менинг бу хотираларим мутлақ ҳақиқат, деган фикрдан йироқман.

Мен Абдулла аканинг мухлиси сифатида, у кишининг юксак муҳаббатининг маҳсули бўлган мана шу шеър ҳақида ўзимнинг эшитганларимни сизга, сиз орқали Озодлик мухлисларига айтиб бераяпман. Бу менинг билганларим. Балки бу ҳақиқатдан йироқдир. Менинг болалик шууримда, ўспиринлик шууримда биринчи муҳаббатим билан боғлиқ Зиëвуддин қори, унинг Мухлиса исмли гўзал бир қизи ҳанузга қадар менинг кўз ўнгимда, мен уни кўрмаган бўлсам ҳам шу шеър эсимга тушган пайтда ажиб бир ҳолатда жилваланиб туради, дейди Исмат Хушев” [5]

Мана шу маълумот асосида Мухлиса ва унинг отаси Шайх Зиёвуддинхон қори шажарасига доир маълумотларни навбатдаги параграфда келтираман.


4. МУХЛИСА, ШАЙХ ЗИЁВУДДИНХОН ВА УЛАР АЖДОДИ

Абдулла Орипов талабалик йиллари, яъни 1950-йиллар охирида Мухлиса Бобохоновага меҳр қўйганида ушбу имонли, ширинсўз, намозхон гўзал қизнинг тарихда Юсуфхўжа Али ибн Насриддин Мархумий қози (ўша замон прокурори, А.Ш.) тўққизта муҳр қўйиб тасдиқлаган, Тошкент ва Марказий Осиёда таниқли диний уламоларнинг 1200 йиллик шажараси борлигини ҳаёлига ҳам келтирмаган бўлса керак. Мен Мухлисанинг барча аждодини келтирмасдан, унинг раҳматли бобоси Шайх Эшон Бобохон ибн Абдулмажидхон (1860-1957), отаси Шайх Зиёвуддинхон ибн Эшон Бобохон (1908-1982) ва акаси Доктор Шамсуддинхон Бобохонов (1937-2003) ҳақида маълумот бериш билан чегараланаман.


4.1. ШАЙХ ЭШОН БОБОХОН ИБН АБДУЛМАЖИДХОН (1860-1957)

Eshon_Bobohan (200x294, 16Kb)

Фото 2. Шайх Эшон Бобохон ибн Абдулмажидхон (1860-1957) [6].

Абдулла Орипов севган гўзал Мухлисанинг бобоси раҳматли Шайх Эшон Бобохон ибн Абдулмажидхон (1860-1957) ҳақида дастлаб қисқача маълумотни Ўзбекистон Миллий Энциклопедиясидан келтираман.

“ЭШОН БОБОХОН ибн Абдулмажидхон (1860 - Тошкент - 1957) - муфтий, шайх. Зиёвуддинхон ибн Эшон Бобохоннинг отаси. Руҳоний оиласида туғилган. Дастлабки илмни бобоси шайх улислом Аюбхон ибн Юнусхондан олган. Кейин Бухорода Мир Араб мадрасасида таҳсил кўрган. Ақоид, фиқҳ, тафсир ва ҳадис билимларини чуқур эгаллаган ва нақшбандия тариқатининг намояндаси сифатида танилган. Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмонлари диний бошқармаси ташкилотчиларидан бири ва унинг биринчи раиси, муфтий (1943-57). Эшон Бобохон диний бошқарма раҳбари сифатида диндорларнинг талаб ва эҳтиёжларини ҳисобга олиш билан бирга бошқарма фаолиятини фашизмни тормор этиш учун фронтга ҳар томонлама ёрдам кўрсатиш, халқаро тинчликни ҳимоя қилиш ишларига йўналтирган.
Эшон Бобохон ибн Абдулмажидхон Тошкентдаги Қаффол Шоший мақбараси ёнига дафн қилинган” [7]

Шайх Эшон Бобохон ибн Абдулмажидхон ҳақида муҳим қўшимча маълумотларни [8]-мақоладан келтираман.

“Улуғ Ватан (2-Дунё, А.Ш.) уруши айни қизиган даврда ВКП(б) МҚ Бош котиби, СССР Халқ Комиссарлари Кенгаши раиси Иосиф Сталин ҳамма диндаги диндорларга ўзларининг диний ҳаётини қисман тиклаш учун имконият берди. Совет давлати 1942 йил охирида жуда қийин аҳволда бўлишига қарамай СССР шаҳарларида диний марказлар очиш учун рухсат берди. Россияда Мусулмонлар диний бошқармаси ва мачитларни очишга рухсат берганлиги ҳақидаги хабар Марказий Осиё бўйича тарқалди. Мамлакатда диний эътиқоди учун ялпи таъқиб қилиш ўрнига айрим енгилликлар берилди.

Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмонларини бирлаштирадиган диний марказ тузиш ғояси Эшон Бобохонда кўп вақтдан бери бор эди. Россиядаги Марказий Мусулмонлар диний бошқармаси ягона сақланиб қолган диний бошқарма бўлиб, у жуда узоқда - Уфа шаҳрида жойлашганди, дарвоқе Ўрта Осиёдангина эмас, бошқа ҳудудлардан ҳам, масалан, Исломга сиғинадиган Закавказьенинг кўплаб аҳолисидан ҳам минглаб чақирим узоқликда жойлашган эди.

Ҳудуддаги майда ҳамда кам қувватли мусулмон жамоаларининг бўлиниб кетганлиги ва заиф алоқадалигини ҳисобга олиб, шайх Эшон Бобохон ва Зиёвуддин-қори (Шайх Эшон Бобохон ўғли, А.Ш.) 1943 йил биринчи ярмида Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмонларини бирлаштиришни тезлаштириш асосий ташаббускорлари сафида жонбозлик кўрсатди.

Эшон Бобохон ва бир гуруҳ диндорлар Фарғона вилоятилик деҳқонлардан бўлган, Ўзбекистон ССР Олий Кенгаши Президиуми раиси лавозимида ишлаётган Йўлдош Охунбобоев ҳузурига бордилар. Эшон Бобохон ўша вақтда фаолият олиб бораётган Марказий Мусулмонлар диний бошқармаси (ММДБ) каби Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмонлари диний бошқармасини тузиш кераклиги ҳақидаги ўз таклифи ва асосларини унга гапириб берди. Йўлдош Охунбобоев, ўзининг олий меҳмонларини очиқ чеҳра билан кутиб олиб, таклифни маъқуллади ва расман розилигини берди.

1943 йил 12 июлда бир гуруҳ диндорлар (Эшон Бобохон раҳбарлигидаги Абдураззоқ Эшон Муҳаммад Олимов, Акрамхон Тазихонов, Мулла Содиқ Исломов) Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмонлари диний марказини тузиш ҳақидаги хатни СССР Олий Кенгаши Президиуми раиси М.И.Калинин номига жўнатишди. Кўп вақт ўтмай бу ташаббус маъқулланди.

Софияхон Бобохонова (Шайх Эшон Бобохон қизи, А.Ш.) хотираларидан: “1943 йил ёзида Ўзбекистон ССР министрлар Кенгаши раиси Абдужаббор Абдурахмонов дадамни таклиф қилди ва деди: “Эшон-ота, Диний бошқарма ва мачитларни очишга доир рухсатни Москвадан олдик. Сизга яхши маълумки, уруш бошлангандан бери эвакуация қилинган заводлар ва фабрикаларни, миллионлаб қочқинларни қабул қилдик ва жойлаштирдик. Шу сабабли ҳукумат ҳозирги пайтда Диний бошқармани жойлаштириш учун бино ажратиб бера олмайди. Мусулмонлар бошқармасини жойлаштириш масаласи сизнинг эътиборингизга ҳавола қилинади”. Дадам бир оз ўйлаб, Диний бошқармани 1928 йилда мусодара қилинган “Ҳазрати Имом” маҳалласидаги ўз уйида жойлаштиришни таклиф қилди. Республика ҳукумати уч кун ичида Ҳамза кўчаси, 14-тупик, 59-уй манзилидаги уйларни аввалги хўжайинларига қайтариб бериш ҳақидаги қарор қабул қилди. Учрашувдан кейин дадам юқори кайфиятда келди”.

“Ҳазрати Имом” маҳалласи “ҳурматли имом” маҳалласи бўлганлиги ва Тошкентнинг энг қадимий жойларидан бири эканлиги сабабли Эшон Бобохон Диний бошқармани шу маҳаллада жойлаштиришни тушуниб таклиф қилди. Ҳаётлиги чоғидаёқ аль-Кабир – Улуғ номли фахрий унвон олган ва мусулмон оламида йирик уламо имом аль-Қаффол аш-Шоший (903 йилда Тошкентда туғилиб 976 йилда Тошкентда вафот қилган, А.Ш.) 10-аср ўрталарида араб мамлакатлари бўйлаб кўп йиллик саёҳатларидан кейин бу ерга қайтиб келган эди. У шу ерда ўзининг бу дунёдаги ҳаёт йўлини ниҳоясига етказди. Миннатдор авлодлар эса унинг мақбараси жойлашган жойни унинг номи билан аташ орқали хотирасини абадийлаштиришди. Вақт ўтиши билан унинг атрофида катта маҳалла - Ҳазрати Имом маҳалласи ташкил бўлди. Аль-Қаффол аш-Шоший мақбараси ёнида кўпгина уламолар, айниқса тасаввуфнинг машҳур намоёндаси Бухоролик Боҳоутдин Нақшбандий давомчилари – Низомутдин Ҳомуш, унинг шогирди Хўжа Аҳрор Валий ва бошқалар яшаб ўтдилар.

Ҳазрати Имом маҳалласи доимо Қуръонни тиловат қилувчилар, муфассирлар, муҳаддислар, факиҳлар билан машҳур бўлган. Муқаддас Қуръон ва Муҳаммад Пайғамбар (Алҳамдулиллаҳ вас салату вас саламу ала Расулиллаҳ) суннатини тўғрироқ ва чуқурроқ тушуниб етиш учун кўнгилдаги умидлар ҳамда эзгу-ниятлар билан Билим ва Донишмандликка етишишни хоҳлаганларнинг тугаб-битмас оқими ушбу табаррук жойларга интилишган.

Кўп асрлик Ислом анъаналарининг ажойиб руҳи бу ерда ҳали ҳам мавжуддир. Бу маҳаллада Эшон Бобохон ибн Абдулмажидхоннинг аждодлари – унинг бобоси Юнусхон Эшон ва отаси Абдулмажидхон Эшон яшаган. Уларнинг аждодлари, ўз навбатида таниқли диний уламолар, ўз даврининг ҳурматли фокиҳлари бўлган – бу 150 Ҳижрий йил (Григорян тақвими бўйича 768 йил, А.Ш.) билан бошланадиган аждодлар шажараси билан тасдиқланади (демак, бу шажара бошланганига 1247 йил бўлди, А.Ш.). Уни Юсуфхўжа Али ибн Насриддин Мархумий қози тўққизта муҳр босиш билан тасдиқлаган. Уларнинг ҳаммаси кўп йиллар давомида Муйи Муборак мадрасасида дарс беришган. Эшон Бобохон 20-асрнинг биринчи ярмида Тилла Шайх мачитида имом-хатиб бўлиб ишлаб, бир вақтнинг ўзида Муйи Муборак мадрасасида дарс берган” [6]

“Софияхон Бобохонова хотираларидан: “Диний бошқармани очишга доир марказдан олинган рухсатдан кўп вақт ўтмай дадам ва акам Москва сафарига тараддуд бошлади. У вақтлар Москва биз учун жуда узоқ бўлиб туюларди. Фуқаролик авиацияси йўқ эди, автомобиль йўллари бузилганди, фақат темир йўл транспорти бор эди. Поезд фақат бир томонга олти кечаю кундуз йўл босиши керак эди. Москвада И. В. Сталин қабулида фақат менинг дадам бўлган. У қайтиб келгач, суҳбат И. В. Сталин кабинетида таржимон орқали бўлганлигини гапириб берганди. У мусулмонлар кайфияти, улар ҳаёти ҳақида ҳурмат ва самимият билан суриштирган, Мусулмонлар қурултойини чақириш, Диний бошқарма тузиш, фронтга ёрдам бериш ва босқинчиларга қарши қатъий кураш олиб боришга мусулмонларни даъват қилишни таклиф қилган. Дадамни чой ва узум билан меҳмон қилишган. Халқлар отаси кабинети камтарин безатилганлигини дадам кўрган”.

Тошкентда Эшон Бобохон таклифи билан Қурултой ўтказиш учун Ўзбекистон, Қозоғистон, Қирғизистон, Тожикистон, Туркманистоннинг таниқли дин арбобларидан иборат Ташкилий қўмита тузилган. Ташкилий қўмита ишида қатнашиш учун ташкилий ишларда тажрибага эга бўлган Россиянинг таниқли дин арбоблари: Марказий Мусулмонлар диний бошқармаси раиси шайх Габдуррахмон Расулий; Москва мухтасиби, «Маржония» номли Қозон мачитининг имом-хатиби шайх Қиём (итдин) Қодиров (аль-Қодирий) жалб қилинди.

Ташкилий қўмита аъзолари 1943 йил август-сентябр давомида Ўрта Осиё ҳудудий мусулмонлар диний марказини тузишдан кўзланган мақсадларни тушунтириш, шунингдек биринчи Қурултойга делегатларни сайлаш учун беш республика вилоятлари, шаҳарлари ва қишлоқларига боришди. Мусулмонлар қўмита аъзолари тушунтиришларига хавотир билан муносабатда бўлдилар, чунки улардан кўпчилиги ёки уларнинг қариндошлари атеистларнинг қаҳру ғазабини ўзларида синагандилар ва коммунистик идеологиянинг Ислом давомчиларига нисбатан вайрон қилувчи кучини кўрган эдилар.

Ташкилий қўмита аъзоларининг барча ҳудудлардаги мусулмонлар билан ўтказган ишончли суҳбатлари туфайли биринчи Қурултой (съезд)га 160 делегат сайланди. Мусулмон уламоларининг биринчи Қурултойи 1943 йил 15–20 октябр кунлари Тошкентда Эшон Бобохон уйида: Қорасарой кўчаси, Бежинский тор кўчаси, 13-уйда бўлиб ўтди. Эшон Бобохон раҳбарлигидаги ташкилий қўмита аъзолари делегатларни уй остонасида кўзлардаги қувонч ёшлари билан кутиб олишди. Делегатларга хизмат қилиш учун Эшон Бобохоннинг фарзандлари, келинлари, қариндошлари ва қўшнилари, шунингдек Тошкентдаги таниқли Азиз ошпаз ва унинг ёрдамчиси Файзи жалб қилинди. Уларнинг барчаси олти кун давомида делегатлар учун нон, сомса пиширдилар, тушлик ва кечки овқатланишга ҳар хил ўзбек таомларини тайёрладилар, кўк ва қора чой дамладилар.

Қурултой Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмонлари диний бошқармаси – ЎОҚМДБ ни тузиш ҳақида қарор қабул қилди. ЎОҚМДБ раиси этиб 85 ёшли Эшон Бобохон ибн Абдулмажидхон сайланди ва унга беш республика муфтийси деган олий унвон берилди. ЎОҚМДБ раис ўринбосари қилиб шайх Мурот Хўжа Солихий, масъул котиб этиб 35 ёшли Зиёвуддин қори сайланди. Ҳар бир республикада қози раҳбарлигидаги ЎОҚМДБ ваколатхонасини ташкил этиш ҳақида қарор қабул қилинди. Ўзбекистонда - Зиёвуддин қори ибн Эшон Бобохон, Қозоғистонда - Абдул Ғаффор Шамсутдин, Тожикистонда - Солих Бобокалон, Қирғизистонда - Олимхон Тўра Шокир, Туркманистонда - Анна Эшон сайланди. Бошқарув аъзолари ва ЎОҚМДБнинг республикалардаги вакиллари мусулмонларнинг ҳудудий диний органининг “намунавий ўзаги”ни ташкил этди.

Муқаддас Қуръон ва Муҳаммад Пайғамбар (Алҳамдулиллаҳ вас салату вас саламу ала Расулиллаҳ) Суннийси ЎОҚМДБ фаолиятининг асосий қўлланмаси деб эълон қилинди. ЎОҚМДБ Уставида ҳайъат (правление) Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмонларининг олий органи сифатида ҳуқуқ ва мажбуриятлари тасдиқланди, марказдаги ва жойлардаги бўлимларнинг ваколатлари белгилаб берилди. Уставда шунингдек қуйидаги масалалар белгиланди:

- Ўзбекистон, Қозоғистон, Қирғизистон, Тожикистон, Туркманистонда жойлашган расмий диний бирлашмалар орқали диний ишлар ва маросимларни бошқариш;

- намозхонлар орасида Ислом асосларини тарғиб қилиш;

- диний маросимларга доир алоҳида мураккаб ва зиддиятли масалаларни ҳал қилиш, бу масалаларга доир кўрсатмаларни имом-хатиблар ёрдамида намозхонларга тушунтириш;

- намозхонларни ҳақиқатпарвар, ҳалоллик, меҳнатсеварлик ва қонунларга риоя қилиш руҳида тарбиялаш;

- диндорлар ва намозхонлар орасидаги зарарли одатларга қарши кураш олиб бориш;

- юқорида қайд этилган масалалар бўйича фатволар эълон қилиш;

- диний адабиётларни чоп этиш;

- хориждаги мусулмон ташкилотлари билан алоқалар ўрнатиш, чет эл мусулмон-биродарларни беш республика мусулмонларининг диний ва дунёвий ҳаёти билан таништириш.

Биринчи Қурултойни тайёрлаш ва ўтказиш билан боғлиқ барча харажатлар Эшон Бобохон, ташкилий қўмита аъзолари ва алоҳида намозхон-мусулмонларнинг хайрияси асосида қопланди. Шунингдек 15 йил аввал мусодара қилинган уйларни таъмирлаш ишлари 1943 йил ёзида қариндошлар кучи ёрдамида амалга оширилди (ўн сотихдан ортиқроқ ҳовли, бинолар билан қўшиб ҳисоблаганда 700 квадрат метрга яқин, ички ва ташқи ҳовлилар билан биргаликда). Бу уй Эшон Бобохоннинг шахсан ва ғаразсиз қарори билан янгидан ташкил этилган ЎОҚМДБга берилди.

1943 йил октябрида ЎОҚМДБ “Ҳазрати Имом” маҳалласида жойлаштирилди ва шу уйда ЎОҚМДБ кутубхонасига ҳам асос солинди: аждодлари ва бобоси Саломатхон асрлар давомида тўплаган ва атеистлардан махфий сақлаб қолган мингдан ортиқ китоб ва қўлёзмаларни Эшон Бобохон хайрия сифатида шу кутубхонага совға қилди» [8]

“Уруш тугагандан кейин, 1945 йилдан бошлаб Муфтий Эшон Бобохон Саудия Арабистони ва бир нечта мусулмон мамлакатлари билан дўстона алоқаларни йўлга қўйиш учун катта ишларни амалга оширди. Унинг ташаббуси билан ҳар йилги Ҳаж ибодати – Исломнинг муқаддас шаҳарлари Макка ва Мадинага мусулмонларнинг бориб келиши тикланди, 1946 йилда Бухорода Мир-и Араб мадрасаси қайтадан очилди. У Қуръоннинг СССРда нашр этиш ташаббускори бўлди ва уни 1957 йилда нашр этилишига асос солди.

У 80 йилдан ортиқ умрини дин ишларига бағишлади, Муқаддас Қуръон ва ҳадисларни мукаммал биларди. Эшон Бобохон ибн Абдулмажидхон 1957 йилда вафот қилди ва Ўзбекистон Ҳукуматининг қарори билан Тошкентда Ҳазрати Имом маҳалласидаги Қаффол аш-Шоший мақбарасига дафн этилди” [6]


4.2. ШАЙХ ЗИЁВУДДИНХОН ИБН ЭШОН БОБОХОН (1908-1982)

Ziyavuddin_Bobohan (200x249, 15Kb)

Фото 3. Зиявуддинхон ибн Эшон Бобохон (1908-1982). [6]

Абдулла Орипов севган гўзал Мухлисанинг отаси раҳматли Шайх Зиёвуддинхон ибн Эшон Бобохон (1908-1982) ҳақида қисқача маълумотни Ўзбекистон Миллий Энциклопедиясидан келтираман.

“ЗИЁВУДДИНХОН ибн ЭШОН БОБОХОН (1908.10.1 - Тошкент - 1982.22.12) - муфти, дин ва жамоат арбоби. Дастлаб отаси Эшон Бобохон Абдумажидхон ўғли қўлида, сўнгра Тошкентдаги Бароқхон, Кўкалдош мадрасаларида таҳсил кўрган (1923-31). Қоҳирадаги алАзҳар дорилфунунини тугатган, Макка, Мадина шаҳарларига илмий сафарлар қилган (1947). Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмонлари диний бошқармаси ташкилий қўмитасида бош котиб (1942), бошқарма раисининг ўринбосари (1943-57), раиси (1957-82). Тошкентда Имом Бухорий номидаги Ислом институтини ташкил этди (1969) ва унга бевосита раҳбарлик қилди. Унинг саъйиҳаракати билан Бухорода Мир Араб мадрасаси фаолияти қайта тикланди (1945). Собиқ Совет Иттифоқи ва бир қанча мусулмон мамлакатларида ўтказилган йирик халқаро диний анжуманларнинг ташкилотчиси ёки фаол иштирокчиси сифатида турли халклар ва динлар ўртасида ҳамкорлик ўрнатилишига харакат қилди. Масжидлар бўйича Бутунжаҳон олий
кенгаши аъзоси этиб сайланди (Макка, 1976).

Зиёвуддинхон диний меросни кенг тарғиб ва ташвиқ қилишдан ташқари илмий, адабий фаолият билан ҳам шуғулланган. Ибн Синонинг гигиенага оид китобини ўзбек ва рус тилларига ўгирган (Абу Али ибн Сина, Трактат по гигиене, Т., 1982). Зиёвуддинхоннинг «Диёримизда ислом ва мусулмонлар» асари (1979, рус тилида)да ислом динининг моҳияти очиб берилган, ислом барча замон ва халклар учун салоҳиятли дин эканлиги, унинг тамойиллари ҳамма яхши ниятли кишиларнинг орзуумидлари билан ҳамоҳанг эканлиги кўрсатилган. Футуҳий тахаллуси билан шеърлар ҳам битган. Зиёвуддинхон халклар ўртасида тинчликни сақлаш, ер юзида дўстлик ва ҳамжиҳатликни мустаҳкамлаш ишига катта ҳисса қўшганлиги учун Иордания, Сурия, Марокаш ва Mиср Aраб Pеспуликасининг олий орденлари билан такдирланган. 1998 йилда таваллудининг 90 йиллигига бағишлаб Тошкентда халқаро илмий-амалий конференция ўтказилди. Тошкентдаги Қаффол ашШоший қабрлар мажмуасида оталари Эшон Бобохон ёнига дафн этилган (ра).

Ад.: Бобохонов Ш., Сўнмас зиё, Т., 1998; Бабаханов Ш., Муфтий Зияуддинхан ибн Эшон Бабахан, Т., 1999; Бобохонов Ш., Шайх Зиёвуддинхон ибн Эшон Бобохон [Маънавият ва ибрат мактаби], Т., 2001
Шамсуддинхон Бобохонов» [9]

Шайх Зиёвуддинхон ибн Эшон Бобохон ҳақида қўшимча маълумот.

“Эшон Бобохон ҳаётлиги чоғида унинг ишини фарзандлари давом эттириши ва Ислом воизи бўлиб етишишига умид қилганди. Отасининг ишини Зиявуддинхан ибн Эшон Бобохон давом эттирди. У болалик йиллариданоқ отаси берган Қуръон ўқиш дарсларида қатнашиш ва ўқувчилар билан биргаликда Муқаддас Қуръон оятларини ёд олиш бахтига сазовор бўлганди. Унинг қалбида болаликдан бошлаб Ислом ва унинг Муқаддас Китобига муҳаббат шаклланди.

Ёш Зиявуддинхон Тилла Шайх мачитининг имом-хатиби Ҳаким қорида Қуръонни қатъий ўқишнинг қонунлаштирилган қоидаларини ўрганишни бошлади ва 12 ёшида уни ёд олди. У 1920 йилда Тошкентдаги Кукалдош мадрасасига ўқишга кирди. У ўқитувчи Жамолхўжа-домлада ҳадисларни, Хатиб ат-Табризийнинг «Мишкат аль-Масабих» (Зиё маскани) ва Хасан Хазратнинг «Джаляляйн»ни талқин қилишни ўрганди, Имом Бухорийнинг «ал-Жоме ас-Сахих» китоби асосида суриялик таниқли диншунос Мухаммад ибн Соиб ибн Абдулвоҳид ал-Асалий аш-Шомий ат-Тараблусийдан дарс олди. 1945 йилда отаси Эшон Бобохон билан бирга Ҳаж ибодатини амалга оширди. 1947-1948 йилларда Аль-Азхар номли Қоҳира университетида шайхлар Абдуллоҳ Фуқойи и Ҳофиз Тийджоний раҳбарлигида ўқиди. Ундан кейин Макка ва Мадинада ўз билимини оширишни давом эттирди. Унга шарафли Шайх ул-Ислом унвони берилганди” [10]

1948 йилда иккинчи Қурултойда ЎОҚМДБ Раисининг ўринбосари қилиб сайланди. 1957 йилда учинчи Қурултойда Зиявуддинхон ибн Эшон Бобохон ЎОҚМДБ Раиси этиб сайланди ва беш республика Муфтийси унвонига сазовор бўлди. Унинг ташаббуси билан 1961 йилда ЎОҚМДБ қошида Халқаро алоқалар бўйича бўлим ташкил этилди ва тўртта тилда «Совет шарқи мусулмонлари» («Мусульмане Советского Востока») номли журнал нашр этила бошланди, 1971 йилда эса Тошкентда Имом Бухорий номли Ислом институти очилди.

Ўтган йиллар давомида бу институтда 400 нафарга яқин киши олий диний маълумот олди, улар Мустақил Давлатлар Ҳамдўстлигининг турли мамлакатларида Ислом равнақи учун хизмат қилмоқдалар. Унинг раҳбарлигида 1957, 1960, 1968 йилларда СССР ҳудудида Муқаддас Қуръон нашр этилди.

Шайх Зиявуддинхон ибн Эшон Бобохоннинг доно фаолияти Ислом учун зиё бўлди. У бир пайтнинг ўзида ҳам СССР мусулмон ташкилотларининг ташқи алоқалар бўйича раиси, ҳам ислом дунёсининг йирик йўлбошчиси (лидери), фан ва диннинг самимий ва содиқ кишиси сифатида ўрнак эди. У Жаҳон Тинчлик Кенгаши, Ислом Конференцияси Ташкилоти, Жаҳон мачитлар бўйича Кенгаш, СССР ва Ўзбекистон Тинчликни сақлаш қўмиталари, Совет ва Ўзбекистон Тинчликни сақлаш жамғармалари, Осиё ва Африка мамлакатлари бирдамлиги қўмитасининг аъзоси эди.

Муфтий Зиявуддинхон ибн Эшон Бобохон Исломга қилган улкан хизматлари учун икки марта биринчи даражали “Иордания юлдузи” ордени, “Иордания юлдузи” кўкрак нишони, биринчи даражали “Ливан қорақовуқи” (русча кeдр) ордени, Марокконинг олий даражали “Улуғ донишманд” ордени, “Ливан юлдузи” ордени ва СССРнинг “Ҳурмат белгиси” ҳамда “Халқлар дўстлиги” орденлари билан тақдирланган.

Шайх Зиявуддинхон ибн Эшон Бобохон 1982 йилда вафот қилди ва Ўзбекистон Ҳукуматининг қарори билан Қаффол аш-Шоший мақбарасига ўз отаси ёнига дафн этилди” [10]

Шайх Эшон Бобохон ибн Абдулмажидхон (1859-1957) ва Шайх Зиявуддинхон ибн Эшон Бобохон (1908-1982) жуда қийин йиллар – 1943-1982 йилларда Марказий Осиёда Ислом дини ва урф-одатларимизни сақлаб қолиш, давом эттириш йўлида катта меҳнат қилдилар. Уларнинг катта хизматини назарга олиб Тошкентдаги Қаффол аш-Шоший мақбарасига дафн этилиши жуда тўғри иш бўлган.


4.3. ДОКТОР ШАМСУДДИНХОН БОБОХОНОВ (1937-2003)

Shamsiddin_Bobohanov (200x265, 17Kb)

Фото 4. Доктор Шамсуддинхон Бобохонов (1937-2003). [6]

Абдулла Орипов севган гўзал Мухлисанинг акаси раҳматли Доктор Шамсуддинхон Бобохонов (1937-2003) ҳақида қисқача маълумотни [6]-мақоладан келтираман.

“Эшон Бобохон ибн Абдулмажидхоннинг невараси, Зиявуддинхоннинг ўғли - Шамсуддинхон Бобохонов отаси вафотидан кейин 1982-1989 йилларда ЎОҚМДБга раҳбарлик қилди. У олий маълумотли шахс, филология фанлари номзоди, бир неча тилларни эркин биладиган, арабшунос мутахассис ва дипломат эди. 1966 йилда Қоҳирадаги Аль-Азхар университетини тугатди. 1966-1974 йилларда - СССР мусулмонлар ташкилотлари кенгашининг ташқи алоқалар бўйича катта референти (маслаҳатчиси). 1974-1982 йилларда Имом Бухорий номли Тошкент Ислом институтини аввал проректор, кейин ректор сифатида бошқарди. 1985 йилда Иордания Қироллик академиясининг ҳақиқий аъзоси этиб сайланди. 1982-1990 йилларда - СССР мусулмон ташкилотларининг ташқи алоқалар бўйича раиси. Унинг раҳбарлиги остида 1985 йилда Қозонда Муқаддас Қуръон нашр этилди” [6]

“У 1994-2003 йилларда дипломатик ишда фаолият олиб борди. Миср Араб Республикаси, Саудия Арабистони, шунингдек бир вақтнинг ўзида Алжир, Баҳрейн, Қувайт ва Иорданияда Ўзбекистоннинг Фавқулодда ва Мухтор элчиси бўлиб ишлади” [6]

“Доктор Шамсуддинхон Бобохонов улкан маърифий фаолияти учун Ибн Сино номли мукофот, СССРнинг “Халқлар дўстлиги” ордени билан тақдирланди. Шамсуддинхон Бобохонов 2003 йилда Тошкентда 66 ёшида вафот қилди” [6]


5. “БИРИНЧИ МУҲАББАТИМ” ҚЎШИҒИ МАТНИ

Ушбу мақолани Абдулла Орипов ёзган, Шерали Жўраев ажойиб қўшиқ қилиб куйлаган «Биринчи муҳаббатим» матнини келтириш билан тугатсам. Эслатиб ўтаман: шеърнинг тўртинчи бешқаторини Ш. Жўраев у пайтлар қўшиқда айтмаган. Шу сабабли уни қавс ичида ёздим.

Эътибор беринг: ҳофиз, намозхон Шерали Жўраев Совет Иттифоқи даврида компартия аъзоси бўлган шоир Абдулла Орипов шеъри охиридаги «Ёлғиз Аллоҳим мeнинг, биринчи муҳаббатим» мисрасини айтмаган. Чунки Аллоҳга шерик қилиш мумкин эмас. У бу мисра ўрнига охирги икки сатрни икки марта куйлаган. (Шерали Жўраев охирги йилларда «Биринчи муҳаббатим» қўшиғини куйлаганда шеърдаги тўртинчи бешқаторни ҳам, «Ёлғиз Аллоҳим мeнинг, биринчи муҳаббатим» сатрини ҳам куйламоқда.)

Кeча оқшом фалакда ой бўзариб ботганда,
Зуҳра юлдуз милтираб, хира ханда отганда,
Руҳимда бир маъюслик, сокинлик уйғотганда,
Мeн сeни эсга олдим, биринчи муҳаббатим.
Эслаб хаёлга толдим, биринчи муҳаббатим.

Ўтди ёшлик завқ билан, гоҳи тўполон билан,
Гоҳида яхши билан, гоҳида ёмон билан,
Айро (айри) ҳам тушдим баъзан қалб билан, имон билан,
Лeкин сeни йўқотдим, биринчи муҳаббатим,
Мангу ғафлатда қотдим, биринчи муҳаббатим.

Дунё дeган шундайин англаб бўлмас сир экан,
Гоҳ кeнг экан, гоҳида туйнуксиз қаср экан.
Лeкин инсон ҳамиша бир ҳисга асир экан …
Нeчун билмовдим аввал, биринчи муҳаббатим,
Парво қилмовдим аввал, биринчи муҳаббатим.

(Ҳолбуки орзулардан жудо ҳам бўлганим йўқ,
Юлдуздай кулганим йўқ, ой каби тўлганим йўқ.
Эрта хазон гул каби сарғайиб сўлганим йўқ,
Сeни эслаб йиғлайман, биринчи муҳаббатим,
Эслаб бағрим тиғлайман, биринчи муҳаббатим.)

Йўлин йўқотса одам – муҳаббатга суянгай,
Ғуссага ботса одам - муҳаббатга суянгай.
Чорасиз қотса одам - муҳаббатга суянгай,
Мeн кимга суянгайман, биринчи муҳаббатим.
Фақат эслаб йиғлайман (ёнгайман), биринчи муҳаббатим.
Эслаб бағрим тиғлайман, биринчи муҳаббатим.

Нидо бeргил, қайдасан, шарпангга қулоқ тутдим,
Сирли тушлар кўрибман (кўриб мeн) бор дунёни унутдим.
Тонгда туриб номингга ушбу шeъримни битдим,
Тонгда туриб номингга ушбу шeъримни битдим,
Дилдаги оҳим мeнинг, биринчи муҳаббатим,
Дилдаги оҳим мeнинг, биринчи муҳаббатим. [11, 1-ж., 155-б.]

Мақолам охирида машҳур шоиримиз Абдулла Орипов 2015 йил 21 март куни 74 ёшга тўлгани ва улуғ ҳофизимиз Шерали Жўраев 2015 йил 12 апрел куни 68 ёшга тўлиши муносабати билан уларни қизғин табриклайман. Аллоҳ сизларга мустаҳкам соғлик, узоқ умр ҳамда ижодларингиз бардавом бўлишига имкон беришини тилайман.

P.S. 1. Мен “Биринчи муҳаббатим” қўшиғи тарихи” номли мақоламни Холдор Вулқоннинг www.muvozanat.info , Юсуф Расулнинг www.munosabat.org ва Исмат Хушевнинг www.dunyouzbeklari.com сайтларига 2015 йил 11 апрел куни жўнатгандим. Фақат Холдор Вулқондан икки марта хат келди. Лекин бирортаси ушбу мақоламни ўз сайтида чоп этмади.

2. www.facebook.com даги “Шухратжон Ахмаджонов” номли саҳифамда 2015 йил апрел куни ушбу мақоламни 5 та фотосурат билан бирга чоп этдим. Лекин “Биринчи муҳаббатим” қўшиғи аудио ёзувини чоп эта олмадим. Фейсбукда қўшиқларни чоп этиш йўлини ҳозирча билмайман.

3. Ушбу мақоламни 2015 йил 22 апрел куни www.siyosat.wordpress.com сайти раҳбари Муҳаммадсолиҳ Абутовга жўнатдим. Унинг сайти “Ислом ва сиёсат” номли мавзуда эканлигини айтиб бу мақолани чоп этмаслиги ҳақида хат билан жавоб берди.

--------------------------------------------------------

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР

1. Биринчи муҳаббатим Шерали Жўраев МП3 Ретро Бекдан. - http://4musics.net/%D0%91%D0%98%D0%A0%D0%98%D0%9D%D0%A7%D0%98%20%D0%9C%D0%A3%D0%A5%D0%90%D0%91%D0%91%D0%90%D0%A2%D0%98%D0%9C%20%D0%A8%D0%95%D0%A0%D0%90%D0%9B%D0%98%20%D0%96%D0%A3%D0%A0%D0%90%D0%95%D0%92%20%D0%9C%D0%9F3%20%D0%A0%D0%95%D0%A2%D0%A0%D0%9E%20%D0%91%D0%95%D0%9A%D0%94%D0%90%D0%9D/ (www.4musics.net ).

2. НИШОНОВ О. Қўшиқ сеҳри. – Т.: Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси Адабиёт жамғармаси нашриёти, 2004. – 120 б.

3. АҲМАДЖОНОВ Ш. Шерали Жўраевдек ҳофиз ва шоир юз йилларда бир марта туғилади. Китобнинг тузатилган ва тўлдирилган 3-нашри.
- http://www.muvozanat.info/index.php?option=com_content&view=article&id=198:jurnalist-shuhrat-axmadjonovning-buyuk-hofiz-sherali-joraev-xaqidagi-kitobi&catid=4:-3&Itemid=5 (www.muvozanat.info 2012.10.04);
- http://www.turonzamin.org/ddkitob/sherkril.htm (Китоб кирил ва лотин алифбосида www.turonzamin.org сайтининг “ДЎК китоблари” рукнида 2009 йил 1 март куни чоп этилганди. Уни бир неча ойдан кейин сайт раҳбари Жаҳонгир Маматов www.turonzamin.org сайтдан ўчириб ташлади).
- http://yangidunyo.com/wp-content/uploads/2009/03/sherali-joraev.pdf (www.yangidunyo.com «Янги Дунё» кутубхонаси» бўлими, 2009 йил 16 март: 2009 йил июлида Уйғуристон маркази Урумчида Хитой режими уйғурларни ноҳақ қирғин қилаётганини сайт раҳбарияти мақолалар ҳамда фотосуратлар билан ёритаётганида сайтга кибер ҳужум уюштирилди ва сайтдаги кўпгина мақолалар ва китоблар, жумладан ушбу китоб ўчириб ташланди.
Китобнинг кирил алифбосидаги вариантини 2012 йил март ойида қайтадан www.yangidunyo.com сайтига жўнатдим ва у сайтда чоп этилди. Лекин 2012 йил октябрида Канадада яшаётган журналист Фахриддин Худойқулов сайтдаги барча мақола ва китобларни ўчириб ташлаб, сайтни ўз номига расмийлаштириб олди);
- http://www.himoyachi.ucoz.ru/news/2009-03-17-892 (www.himoyachi.ucoz.ru 2009 йил 17 март: бу сайт раҳбари Муҳиддин Қурбонов китобнинг www.yangidunyo.com сайтидаги манзилига ҳавола қилган эди).
Шундай қилиб, бу китоб бугунги кунда – 2015 йил 11 апрелда фақат www.muvozanat.info сайтида лотин алифбосида сақланган.

4. АҲМАДЖОНОВ Ш. “Турналар” қўшиғининг тарихи. - http://munosabat.org/2013/04/12/%d1%88%d1%83%d2%b3%d1%80%d0%b0%d1%82%d0%b6%d0%be%d0%bd-%d0%b0%d2%b3%d0%bc%d0%b0%d0%b4%d0%b6%d0%be%d0%bd%d0%be%d0%b2-%d1%82%d1%83%d1%80%d0%bd%d0%b0%d0%bb%d0%b0%d1%80-%d2%9b%d1%9e/#more-488 (www.munosabat.org 2013.12.04).
http://uzmavzu.com/2013/04/12/%d1%82%d1%83%d1%80%d0%bd%d0%b0%d0%bb%d0%b0%d1%80-%d2%9b%d1%9e%d1%88%d0%b8%d2%93%d0%b8-%d1%82%d0%b0%d1%80%d0%b8%d1%85%d0%b8/ (www.uzmavzu.com 2013.12.04).

5. АБДУЛЛА ИСКАНДАР. "Биринчи муҳаббатим". - http://www.ozodlik.org/content/transcript/1814601.html (www.ozodlik.org 04.09.2009).

6. Вклад династии Муфтиев Бабахановых в возрождение Ислама в Средней Азии и Казахстане (Ўрта Осиё ва Қозоғистонда Ислом динини тиклашда Муфтий Бобохоновлар шажарасининг ҳиссаси). - http://www.islamnn.ru/modules.php?name=News&file=article&sid=1761 (www.islamnn.ru Сайт “Ислам в Нижнем Новгороде”, 14.05.2007).

7. ЭШОН БОБОХОН ибн Абдулмажидхон. - Ўзбекистон Миллий Энциклопедияси. 12-жилдли. Э ҳарфи. - «Ўзбекистон миллий энциклопедияси» Давлат илмий нашриёти, Тошкент. - http://n.ziyouz.com/kutubxona/category/11-o-zbekiston-milliy-ensiklopediyasi

8. Образование ДУМ Средней Азии (САДУМ) (Ўрта Осиё Мусулмонлар диний бошқармаси (ЎОМДБ)нинг ташкил этилиши). - http://www.idmedina.ru/ussr/?1113 (www.idmedina.ru Сайт «Издательский дом «Медина»).

9. ЗИЁВУДДИНХОН ибн ЭШОН БОБОХОН. - Ўзбекистон Миллий Энциклопедияси. 12-жилдли. З ҳарфи. - «Ўзбекистон миллий энциклопедияси» Давлат илмий нашриёти, Тошкент. - http://n.ziyouz.com/kutubxona/category/11-o-zbekiston-milliy-ensiklopediyasi

10. БАБАХАНОВ Ш. «Муфтий Зияуддинхан ибн Эшон Бабахан» (Муфтий Зиёвуддинхон ибн Эшон Бобохон), Государственное научное издательство «Узбекистон миллий энциклопедияси», Ташкент, 1999 г., стр. 16-17.

11. ОРИПОВ А. Танланган асарлар: 4 жилдлик /Таҳрир ҳайъати: О.Шарафиддинов, М.Қўшжонов, Э.Воҳидов ва бошқ./. – Т.: Ғ.Ғулом номидаги Адабиёт ва санъат нашр., 2001.

E-mail: jiz54@mail.ru , ergash1955@yahoo.com

2015 йил 11 ва 25 апрел

АҚШ, Вашингтон шаҳри
Рубрики:  Статьи 2015 года

ЗАҲАР ВА ЮРАК ҲУРУЖИ

Среда, 25 Марта 2015 г. 21:42 + в цитатник
Шуҳратжон АҲМАДЖОНОВ

ЗАҲАР ВА ЮРАК ҲУРУЖИ

Ушбу таҳлилий мақоламни давримизнинг буюк уламоси, раҳматли шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуфнинг ёрқин хотирасига бағишлайман.
МУАЛЛИФ

Заҳар сочмоқ касби эрур илоннинг.
Ўзбек халқ мақоли
Ricin.jpgKANAKUNJUT1 (600x400, 111Kb)

Фото 1. Канакунжут (ricinus, клещевина). Бу ўсимлик уруғидан рицин заҳари олинади. Рицин одам танасидаги ҳужайра таркибига кириб оқсил ишлаб чиқаришини тўхтатади ва инсон тездан ўлади [1]. Инсон танаси тездан ўлиши жараёнида юрак томирлари ёрилади ва жасадни ёриб текширган врачлар “ўлим юрак ҳуружи оқибатида юз берган” деб ташхис қўяди. Рицин калий цианидига нисбатан 6000 марта заҳарлироқдир. Дунё олимлари бу заҳарга қарши ҳали даво топа олгани йўқ.

МУНДАРИЖА

Кириш сўзи
1. Мақолам тарихи.
2. Заҳар қўлланилганига доир 2 та мисол.
3. Махсус хизматлар ва заҳар.
4. Махсус хизматлар ҳамтовоқлиги ва Аксилтеррор тузилмаси.
5. Москвадаги заҳар лабораторияси тарихи.
6. Хитой заҳарлари.
7. Юрак.
8. Юрак ҳуружи.
9. Юрак ҳуружи қотиллиги.
10. 1957: Лев Ребет (1912-1957).
11. 1957: Степан Бандера (1909-1957).
12. 1971: Самарқанддаги қотиллик.
13. 1976: Аям – Фаҳима Низомиддинова (1925-1976).
14. 1981: Абдулла Орипов (1941).
15. 2000: Анатолий Собчак (1937-2000).
16. 2003: Ғайбуллоҳ ас-Салом (1932-2003).
17. 2004: Нуриддин Ҳайдаров (1957-2004).
18. 2007: Тоғамнинг ўғли Шавкат Низомиддинов (1958-2007).
19. 2008 йилда Қирғизистонда бошимдан ўтган воқеа.
20. 2010 йилда АҚШда бошимдан ўтган воқеа.
21. 2012: Рашид Усмонов (1961-2012).
22. 2012: Турсунбой Утамуродов (1956-2012).
23. 2012: Шукрулло Мирсаидов (1939-2012).
24. 2014: Ҳасан Чориев (1942-2014).
25. 2014: Аҳмад ҳожи Хоразмий (1948).
26. 2015: Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф (1952-2015).
27. Юрак ҳуружи қотиллиги олдини олиш йўли.
Фойдаланилган адабиётлар

КИРИШ СЎЗИ

2015 йил 10 март куни Тошкентдан машъум хабар келди: мусулмон дунёсида таниқли уламо, шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф юрак ҳуружи билан вафот этибди. Бундай илмли, тадбирли, даҳо уламо юз йилларда бир марта туғилади.

Соддароқ қилиб айтсам инсон Аллоҳ томонидан яратилган биологиявий машинадир. Унинг мотори бўлмиш юрагини заҳарли модда ёрдамида сунъий равишда ҳуруж қилдириш мумкин. Бу усул дунё махсус хизматларига камида 70-75 йилдан бери маълум.

Махсус хизматлар ўзлари қонуний-ноқонуний ҳимоя қилаётган режимлар учун, шунингдек ўзлари учун хавфли саналган ўзгача фикрловчи шахсларга қарши заҳарлаш орқали ўлдириш, жумладан заҳарлаш орқали юрак ҳуружи қотиллигини кўп марта қўллашган.

Менинг фикримча, дунё махсус хизматларида инсон юрагини сунъий равишда ҳуруж қилдирадиган ўндан ортиқ заҳар тури яратилган. 20-аср давомида Совет Иттифоқи мавжуд бўлган 1922-1991 йилларда Ғарб ва Шарқдаги буюк давлатлар махсус хизматлари ўзаро рақобат қилиб яширинча ўз заҳарларини, жумладан юрак ҳуружига олиб келадиган заҳарларни яратишган. Совет Иттифоқи 1991 йилда барҳам топиб 15 давлатга ажралгач, ривожланган давлатлар махсус хизматлари буюк Ислом мафкурасига эга бўлган, нефть ва газга бой Ислом оламига, яъни 57 мусулмон мамлакатларига қарши бирлаша бошлади. Бу бирлашиш терроризмга қарши кураш баҳонасида олиб борилди ва давом этмоқда. Шундай бирлашиб ҳаракат қилиш жараёнида улар қурол-яроғ ва заҳарларни олди-берди қилиб, сотиш орқали даромад манбаларидан бирига айлантирди. Шу сабабли орқаваротдан Ўзбекистон бошқарувини қўлга олган ва ўзбек халқининг миллиардлаб доллар маблағига эгалик қилаётган Миллий хавфсизлик хизмати жосусликка доир техника воситалари, шунингдек турли хил заҳарларни яширинча сотиб олиш имкониятига эга.

Эътибор берсак, ўзбек халқининг кўпгина яхши, халқпарвар фарзандлари юрак ҳуружи сабабли нисбатан ёш вазиятда ўлиб кетмоқда. Шулардан айримлари ҳақида ушбу таҳлилий мақоламда ёзмоқдаман.

Одатда махсус хизматлар таниқли шахсни бирданига ўлдиришмайди. Улар ўз жиноятини яшириш учун ўлдириш мўлжалланган фуқаро овқатига ёки ичадиган чой-сувига озроқ заҳар қўшиб беришади. Юрагида оғриқ сезган фуқаро ёки унинг яқин қариндошлари ё ҳамкасблари тез ёрдам чақиришади. Шу йўл билан бу фуқаронинг юраги касал эканлиги ҳақида тиббий ҳужжатлар ёзилади ва қайд этилади. Мана шундай йўл билан маълум бир вақт оралиғида 2 ёки 3 марта тез ёрдам чақирилгач ёки фуқаро врач кўригига юрагидаги оғриқ шикояти билан боргач, бу албатта касаллик варағида қайд этилади. Орадан яна маълум бир вақт ўтгач бечоранинг овқати ёки чой-сувига юрагини жиддий ҳуруж қиладиган миқдорда заҳар аралаштириб берилади. Махсус хизматлар яратган заҳарлар бирданига эмас, орадан бир неча соат ўтгач таъсир қилади, яъни заҳар фуқаро организмининг маълум бир органига борганида парчаланиб қонга ўтади ва ўзининг қора ишини бажаради.

Мен таҳлилий мақоламда заҳарлаш билан боғлиқ фош этилган жиноятлар ҳақида ёздим. Шу билан бирга фош этилмаган жиноятлар ҳақида ҳам ёздим. Махсус хизматлар бундай жиноятларни ўта яширин ҳолда бошқа номард кишилар қўли билан амалга оширади. Шу сабабли бундай фикрларимни версия деб қабул қилиш ўринлидир.

Таҳлилий мақоламнинг ҳар бир параграфи бошида юрак ҳуружи заҳари уюштирилган йил ёзилган. Агар ўша шахс вафот этган бўлса, унинг туғилган ва ўлган санасини параграф номи охирида кўрсатдим. Агар шахс ҳаёт бўлса унинг фақат туғилган йилини ёздим.

Махсус хизматлар ўзимга ҳам қарши юрак, жигар, буйрак ва ошқозонимни касал қилиш мақсадида бир неча марта заҳар қўллашган. 2012 йилда Вашингтонга кўчиб ўтганимдан кейин мени заҳарлашга доир ҳаракатлар янада кўпайди. Аллоҳ ёрдами билан ҳозирча тирик қолдим. Ушбу мақоламда менга қарши юрак ҳуружи уюштиришга ҳаракат қилиб заҳарлашганига доир 2008 ва 2010 йилларда бошимдан ўтган иккита воқеани ҳам баён қилдим.

Таҳлилий мақолам охирида “Юрак ҳуружи қотиллиги олдини олиш йўли” номли параграфда бундай қотилликнинг олдини олиш ва фош этиш ҳақида ёзаман.

Мақолаларимни ўқиётган миллатдошларимга, айниқса ёшларга иккита илтимосим бор. Мен 2004 йилдан бери сайтларда 300 тадан кўпроқ мақола чоп эттирдим. Махсус хизматлар кўпгина мақолаларимни йўқотиш билан шуғулланишди. Шу сабабли бугунги кунда – 2015 йил 22 мартда сайтларда 100 тага яқин мақолаларим қолган. Ўзим ёзиб олган флэшкам ва компютеримдаги энг муҳим ҳамда қизиқарли мақолаларимни ўзбек ва АҚШ махсус хизматлари ўчириш ва йўқотиш билан шуғулланишмоқда. Шундай шароитда илтимосим, ушбу ва бунга ўхшаш таҳлилий мақолаларимни битта флэшкага кўчириб олиб сақлаб қўйсангиз ва кейинги авлодга етказишда ёрдам берсангиз яхши бўларди. Шундай савоб ишни қиладиган ватандошим ва миллатдошимга олдиндан миннатдорчилик билдираман.

Иккинчи илтимосим: айрим маълумотларга кўра Ўзбекистон вилоятларида раҳбар лавозимларда ишлаган ва у ёки бу сабаблар билан ишдан олинган раҳбарлар, жумладан нисбатан ёш (40-50 ёрлардаши) собиқ раҳбарларни сунъий юрак ҳуружи билан жиддий касал қилиш ва ўлдириш ҳодисалари бор. Агар ўқувчимга бундай воқеа маълум бўлса, ўша ватандошимиз ҳақида батафсилроқ маълумотни ушбу мақолам охирида, постинггида ёзсангиз миннатдор бўлардим. Ватанимиздаги мавжуд сиёсий режим жиноятларини биргаликда фош этиб халқимизга айтишимиз ва шу йўл билан ҳали тирик бўлган айрим ўзгача фикрловчи халқпарвар зиёлилар ва раҳбарлар ҳаётини сақлаб қолишимиз мумкин ва керак.

Юрак ҳуружи туфайли бевақт ўлган ва ўлдирилган ватандошларимга Аллоҳ раҳмат қилсин, жойини жаннатдан этсин, омин!


1. МАҚОЛАМ ТАРИХИ

Мен ушбу таҳлилий мақоламни 2014 йилда ёзмоқчи эдим. Лекин 2012-2014 йилларда Вашингтон шаҳрида ўзбек ва АҚШ махсус хизматлари профессионал ўғрини жалб қилган ҳолда менга қарши 9 марта ўғирлик ва икки марта босқинчилик ҳужуми уюштириб, барча журналистликка оид ва шахсий нарсаларимни ўғирлаш ҳамда босқинчилик йўли билан олиб кетиши сабабли бу мақолани ёзиш имкониятим бўлмади [2].

Маълумки, 2014 йил 16 март куни Баҳодир Чориевнинг отаси Ҳасан Чориев ҳам юрак ҳуружи ёрдамида тинчитилди (бу ҳақда батафсил 24-параграфда ёзаман). Баҳодир Чориев АҚШнинг Сент-Луис шаҳрида қочқин сифатида 2004 йилдан бери яшамоқда. 2014 йил 26-27 апрел кунлари Сент-Луис шаҳрида унинг раҳбарлигидаги «Бирдамлик» Халқ Демократик Ҳаракати Қурултойи бўлди. Мен бу қурултойга таклиф қилинмаган бўлсамда бирдамликчиларни қўллаб-қувватлаш мақсадида 1800 километрдан ортиқ масофани босиб ўтиб, учта автобус алмаштириб бир кеча-кундуз давомида йўл юриб бордим. Икки кунлик қурултой нормал ўтди. Қурултой кўпқаватли катта меҳмонхонанинг мажлислар залида ташкил этилганди, қатнашчилар, жумладан мен ҳам меҳмонхона ресторанида қурултой ташкилотчилари ҳисобидан овқатландик. Ушбу қурултой ҳақида кейинчалик алоҳида мақолада ёзарман, Аллоҳ хоҳласа.

Сент-Луис шаҳрига боришдан мақсадим: биринчидан, бирдамликчиларни қўллаб-қувватлаб қурултойда меҳмон сифатида қатнашиш; иккинчидан, қурултойдан кейин Сент-Луис шаҳрида 7-10 кун қолиб, “Заҳар ва юрак ҳуружи” мақоламни, шунингдек Ёдгор Турлибековни автомобил уриб кетиш воқеаси орқали уюштирилган жиноят ва шунга ўхшаш муҳим 4-5 та мақолани ёзиб сайтларда чоп эттириш эди. Шу ниятда қурултойдан бир кун аввал – 2014 йил 25 апрел эрталаб етиб бордим. Лекин у ерда ёзув-чизув қилиш учун шароит бўлмади. Мен Ёдгор ака яшаётган икки хонали хонадонда икки кун тунадим. Хонадондаги икки хона, ошхона, жумладан иккита стол ишлатилган турли нарсалар билан тўлдириб ташланган эди. У менга ухлаш учун икки киши ўтирадиган кичик диван берди ва унда икки кеча ухладим. Бунинг устига Ёдгор ака менга бир-икки марта қўпол гапирди. Шу сабабли қурултой тугаган 27 апрел куни кечқурун Сент-Луис шаҳридан Вашингтонга автобусда жўнаб кетдим.

Айтишим лозимки, менда Вашингтондан Сент-Луисга етиб боришга ва у ердаги харажатларимга яраша пулим бор эди. Қайтишга мен Баҳодирдан икки юз доллар қарз сўрадим ва боргандан кейин жўнатиб юборишимни айтдим. У қайтариб бермаслик шарти билан менга 200 доллар берди. Бунинг учун унга раҳмат. Бирорта тўй ёки бошқа тадбир ўтказганида Баҳодир Чориевга ушбу пулини қайтиб бериш ниятим бор, Аллоҳ хоҳласа.

Агар ушбу таҳлилий мақоламни 2014 йил апрел ойида АҚШнинг Сент-Луис шаҳрида ёзиб сайтларда чоп эттирганимда, балким Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуфга қарши юрак ҳуружи уюштирилмаган бўлармиди, яъни бироз бўлсада ҳайиқишармиди.

Буюк шоир Бобораҳим Машраб “Ошиқ бўлибсан, бўлмағил ғофил” ғазалида айтганидек:

Фалакка қўл узотиб, эй ёронлар
Шамсу анварни олиб бўлмас. [3]


2. ЗАҲАР ҚЎЛЛАНИЛГАНИГА ДОИР 2 ТА МИСОЛ

Махсус хизматлар ўзгача фикрловчиларга қарши заҳар қўллаши бугунги кунларда, яъни охирги ўн йилликларда ҳам давом этмоқда. Мен [4]-таҳлилий мақоламнинг 2-қисмида аниқ фактлар билан исботланган иккита мисол келтиргандим.

“Дунёга овоза бўлган воқеалардан бири 2004 йил 26 декабр куни бўладиган Украина Президентлигига сайлов арафасида Украина мухолифати йўлбошчиси (лидери) Виктор Юшенкони махсус хизмат зобитлари томонидан диоксин моддаси билан заҳарлаш воқеасидир. Украина Хавфсизлик хизмати раҳбари, генерал Игор Смешко ва унинг ўринбосари, генерал Владимир Сацюк билан 2004 йил 5 дан 6 сентябрга ўтар кечаси Сацюкнинг шаҳардан ташқаридаги дала ҳовли (дача)сида кечки овқатланиш пайтида уни заҳарлашганди. [5]

Виктор Юшенкони заҳарлашлари ва халқаро клиника врачлари хулосаларига доир қўшимча маълумот.

“Австриядаги "Рудолфинерхаус" клиникаси врачлари шанба (2004 йил 27 ноябр, А.Ш.) куни
Украина президенлигига номзод Виктор Юшенко диоксин моддаси билан заҳарланганлигига мутлақ ишонамиз, деб айтди. Венада бўлган халқ депутати Александр Третьяковнинг ("Бизнинг Украина" фракцияси) "Интерфакс-Украина" агентлигига берган хабарига кўра, бу ҳақда Венадаги "Рудолфинерхаус" клиникаси директори Михаэль Цимпфер матбуот анжуманида айтди. А.Третьяковнинг таъкидлашича, В.Юшенко қонининг охирги текширувларини ҳисобга олган ҳолда бундай хулосаларга келинган. Клиника мутахассислари “Қонни (В.Юшенко қони текшируви, ИФ) ҳар хил мамлакатларга юборишган, ва бу заҳарланиш деган бир хил хулоса чиқаришган” деди у. А.Третьяков таъкидлашича “Улар мутлақ ишонадиларки, бу диоксин билан заҳарланишдир, диоксин миқдори бир миллиграммдан камроқ бўлган” ва у қўшимча қилиб, диоксин билан заҳарланишнинг асосий аломатлари “тери ва тана ички аъзоларининг шикастланиши” деди. У шунингдек В.Юшенко дастлаб касалланганида унинг жигари “12 марта” катталашганини эслатди” [6]

Марказий Осиёга доир мисол. 2007 йил 11 май куни Қирғизистон Бош вазири бўлиб ишлаётган пайтда Алмазбек Атамбаевни номаълум заҳар билан заҳарлашганди. У ҳозир – 2015 йил март ойида Қирғизистон Республикаси Президенти бўлиб ишламоқда.

“АҚШ элчиси (2007 йилдаги АҚШнинг Қирғизистондаги элчиси Мари Йованович - КазТАГ) 2007 йил 17 май куни Қирғизистон Бош вазири Алмазбек Атамбаев билан учрашди. Унинг таъкидлашича, уни 2007 йил 11 май куни заҳарлашган. У бир неча эҳтимолий айбдорлар рўйхатини кўрсатди, унда собиқ Бош вазир Феликс Қулов рўйхатда биринчи эди”, - дейилади ошиғич дипломатик мактуб (депеша)да.

Америка дипломатининг ёзишича: “У (Атамбаев – КазТАГ)нинг вазни камайган, лекин АҚШдан тиббий ёрдам олиш ҳақидаги таклифни қабул қилмаган. Бош вазир таъкидлашича, заҳарлаш уни чўчита олмаган, ва у “демократик ислоҳотлар ортга қайтишига имкон бермаслик учун” ҳаракат қилишини айтган.

А. Атамбаев айтишича, президент Қурманбек Бакиев ва президент девони раҳбари Медет Садирқулов билан учрашувдан кейин бир стакан сок ичган. У шу заҳотиёқ заҳарлашганини ва у бироздан кейин ҳушини йўқотишини тушунган. У тансоқчиларига ўз уйига олиб боришларини сўраган. Унинг сўзларига кўра, у икки кун беҳуш ётган ва ҳозир озгина чой ичиши мумкин. Докторлар унинг қонини кунига икки марта тозалашаётир.

“У сўзларни ноаниқ талаффуз этарди, ва унинг вазни камайгани билиниб турарди, биз (2007 йил) 3 май куни охирги марта учрашганимиздаёқ бу кўриниб турганди. Унинг юзи солқиганди. У тез-тез кўзини юмар ва кресло суянчиғига ўзини ташларди. Элчи (Йованович — КазТАГ) АҚШ қандай ёрдам бериши мумкин – анализ ёки тиббий ёрдам, деб сўради. А. Атамбаев рад жавобини берди ва бу ўлдириш учун эмас, балки қўрқитиш учун ишлатилган “россиялик” заҳар эди, деди. У ФСБ га қўнғироқ қилгани ва уларга у “россияпараст бош вазир” эканлиги сабабли улар унга қарши бирорта ҳаракат қилмасликлари кераклиги ҳақида айтганини таъкидлади (Федеральная служба безопасности (ФСБ) – Россиянинг Федерал хавфсизлик хизмати, А.Ш.)” [7]

Алмазбек Атамбаевни номаълум заҳар билан заҳарлашганларига доир Анқара ҳарбий-тиббиёт госпитали мутахассислари берган хулоса ҳақида ҳам айтиб ўтай.

“Анқара ҳарбий-тиббиёт госпитали мутахассислари Қирғизистон Бош вазири Алмазбек Атамбаевни “яратилиши номаълум бўлган заҳар” билан заҳарлашгани ҳақидаги қирғиз врачлари қўйган ташҳисни тасдиқлашди. Бу ҳақда республика вазирлар маҳкамаси раҳбарининг ўзи душанба куни журналистлар саволларига жавоб бера туриб айтди.

“Туркияда сочимдан намуна ва айрим анализларни олишди. Ва биздагидек ташҳис қўйишди”, - деди у.

Илгари Атамбаев парламент йиғилишида Ҳукумат уйидаги иш кабинетида 2007 йил 11 май куни заҳарлашга ҳаракат қилишгани ҳақида таъкидлаганди. Атамбаев кабинетга олиб келинган бир стакан сув ичгани ва шундан кейин ўзини ёмон ҳис қилгани ҳамда икки кун ҳушсиз ётгани ҳақида тушунтириш берди.

РИА “Новости” (“Янгиликлар” Россия Ахборот агентлиги, А.Ш.) хабар қилишича, қирғиз тиббиётчилари тахминича “пациент организмига яратилиши номаълум бўлган токсин кирган (пациент - врачнинг ихтиёридаги бемор, токсин - заҳар, А.Ш.)»

«Мутахассислар Қирғизистон Бош вазирини текширувдан ўтказишди, дейилади ҳужжатда. – Натижада қуйидаги ташҳисни тахмин қилиш мумкин – номаълум этиологияли ўткир токсик гепатит, бу эса организмга яратилиши номаълум бўлган токсин кирган бўлиши мумкинлигини билдиради (этиология – касалликларнинг келиб чиқиш сабаблари ва шароитларини ўрганувчи тиббиёт бўлими, А.Ш.)» Хулоса давомида «Атамбаевга дезинтоксион терапия 2007 йил 11 майдан ҳозирга (2007 йил 18 июнга) қадар қўлланилмоқда” деб ёзилган” [8]

“А. Атамбаев айтишича, президент Қурманбек Бакиев ва президент девони раҳбари Медет Садирқулов билан (2007 йил 11 май куни, А.Ш.) учрашувдан кейин бир стакан сок ичган. У шу заҳотиёқ заҳарлашганини ва у бироздан кейин ҳушини йўқотишини тушунган. У тансоқчиларига ўз уйига олиб боришларини сўраган. Унинг сўзларига кўра, у икки кун беҳуш ётган ва ҳозир озгина чой ичиши мумкин. Докторлар унинг қонини кунига икки марта тозалашаётир” [7]

А.Атамбаев заҳарлангач Москвага - Россия Федерал хавфсизлик хизматига телефон қилиб гаплашганига доир қуйидаги муҳим фактга эътибор беринг.

“У сўзларни ноаниқ талаффуз этарди, ва унинг вазни камайгани билиниб турарди, биз (2007 йил) 3 май куни охирги марта учрашганимиздаёқ бу кўриниб турганди. Унинг юзи солқиганди. У тез-тез кўзини юмар ва кресло суянчиғига ўзини ташларди. Элчи (Йованович — КазТАГ) АҚШ қандай ёрдам бериши мумкин – анализ ёки тиббий ёрдам, деб сўради. А. Атамбаев рад жавобини берди ва бу ўлдириш учун эмас, балки қўрқитиш учун ишлатилган “россиялик” заҳар эди, деди. У ФСБ га қўнғироқ қилгани ва уларга у “россияпараст бош вазир” эканлиги сабабли улар унга қарши бирорта ҳаракат қилмасликлари кераклиги ҳақида айтганини таъкидлади (Федеральная служба безопасности (ФСБ) – Россиянинг Федерал хавфсизлик хизмати, А.Ш.)” [7]


3. МАХСУС ХИЗМАТЛАР ВА ЗАҲАР


KARIKATURA1 (218x203, 49Kb)

Фото 2. Фармон: Бошлиқни фақат ўлганидан кейин танқид қилинсин. [9]

Инсоният тарихида энг қадимий иккита касб бор: улардан бири – ж. возлик, иккинчиси эса –чақимчилик, хабаргирлик, жосуслик, яъни махсус хизмат ходими касбидир.

Инсониятнинг илк даврларидаёқ, ибтидоий жамоа тузуми шароитида қабила бошлиғи қабиладошлари нима дейишаётгани, ғорда, овда, боғда, тоғда нималар ҳақида гаплашганини билишни хоҳлаб, айрим қабиладошларидан ўзига хабаргир, чақимчиларни ёллаган. Махсус хизмат ходими ўзгача фикрловчи қабиладошига қарши айрим ж.воз аёллардан ҳам фойдаланган. У қабила бошлиғи билан келишган ҳолда ўзининг ҳақ сўзидан қайтмайдиган ва ошкора танқид қиладиган айрим қабиладошини бирёқлик қилиш чорасини кўрган: унга қарши провокация йўли билан бирорта қабиладоши билан жанжал чиқарган ва уни жазолаттирган, ё ейдиган овқатига заҳарли ўтлардан қўшиб берган, ёки пайт пойлаб қоядан итариб юборган, ёинки у ёлғиз қолганида унинг бошига уриш ва шунга ўхшаш оддий усуллар билан ўлдирган, яъни гум қилган.

Қабила бошлиғи уларнинг қора хизмати учун овлаб келинган ҳайвонлар гўштининг лаҳмроқ қисмини берган, ғорнинг қулайроқ қисмидан ётоқ жой ажратган ва бошқа қулайликлар яратган.

Давлат шакллангач махсус хизматлар подшоҳнинг қонуний ва ноқонуний усуллар билан давлатни идора қилишида, қўшни беклик, хонлик ва подшоликлардаги аҳвол ҳақида маълумот тўплашда катта ўрин тутган. Баъзан махсус хизматлар ўз манфаатларидан келиб чиқиб подшоҳ ва оила аъзоларига ҳам қарши турли фисқу фасод ва провокациялар уюштирган, укани акага, фарзандни отасига қарши қўйиб катта жангу жадалларга сабабчи бўлган. Оқибатда жуда кўп қон тўкилган, юрт вайрон, халқ талон-тарож қилинган. Тарихга назар солсак, кўпгина подшоҳлар, қироллар ва бошқа давлат арбоблари махсус хизматларнинг мана шундай ноқонуний фаолияти ва провокациялари туфайли ўз ажалидан аввал ўлиб кетишган.

Махсус хизматлар ўз фаолияти давомида турли хилдаги заҳарларни ҳам ишлатишган. Улар минг йиллар давомида ўзгача фикрловчи шахсларни заҳар ёрдамида бедаво касал қилиш ва ўлдиришга ҳаракат қилишган. Бу ўзбек тилидаги асарларда кам ёритилган. Масалан, буюк ёзувчимиз раҳматли Абдулла Қодирийнинг машҳур “Ўтган кунлар” романида Отабекнинг иккинчи хотини Зайнаб унинг 1-хотини Кумушбиби овқатига заҳар қўшади ва Кумушбиби қийналиб вафот этади. А.Қодирий Зайнаб солган заҳарнинг номи, уни қаердан ва кимдан олгани ва бошқа маълумотларни асарда ёзмаган.

Махсус хизматлар заҳар ишлатганига доир озроқ маълумотлар ҳам бор: буюк шоиримиз Алишер Навоийни Астробод шаҳрида заҳарлашга ҳаракат қилишган.

Махсус хизматлар турли хилдаги заҳарларни ишлатиши таҳлил этиладиган катта мавзудир.

Мен ушбу таҳлилий мақоламда юрак ҳуружига олиб келадиган заҳарлар ва улар ёрдамида ўлдирилган шахслар, жумладан ватандошларим ҳақида ёзмоқдаман.


4. МАХСУС ХИЗМАТЛАР ҲАМТОВОҚЛИГИ ВА АКСИЛТЕРРОР ТУЗИЛМАСИ


141015133823_rustam_inoyatov_640x360_xinhuanet_com.jpgRUSTAMinoyatov1 (660x371, 34Kb)

Фото 3. Ўзбекистон Миллий хавфсизлик хизмати раиси Рустам Иноятов ва Хитой сиёсий ҳамда ҳуқуқий масалалари комиссияси раҳбари Менг Дзиянгжу. Пекин. 2014 йил октябр. [10]

Ўзбекистонда 2 та махсус хизмат органи бор: Миллий хавфсизлик хизмати (МХХ, русча СНБ) ва Ички ишлар вазирлиги (ИИВ – милиция). Шу икки махсус хизмат органи ўзбек зиёлилари орасидаги ўзгача фикрловчилар учун энг хавфлидир.

Агар Ўзбекистон махсус хизматлари кўпгина бошқа давлат махсус хизматлари билан ҳамтовоқ бўлиб фаолият олиб бора бошласа-чи, бу энди ўн карра, юз карра хавфлироқ ташкилотга айланади.

Маълумки, “Шанхай бешлиги” ташкилоти 1996 йилда Шанхай шаҳрида Хитой, Россия, Қозоғистон, Тожикистон ва Қирғизистон давлат раҳбарлари йиғилишида тузилганди. Уларнинг мақсади ўзаро чегараларни шартномалар орқали аниқ белгилаш, ҳудудий баҳсларга чек қўйиш, ўзаро алоқаларни яхшилаш эди. “Шанхай бешлиги”нинг 1997 йилдаги йиғилиши Москвада, 1998 йилдагиси Алмати (Қозоғистон)да, 1999 йилдагиси Бишкек (Қирғизистон)да, 2000 йилдагиси Душанбе (Тожикистон)да ўтказилди.

“Шанхай бешлиги”нинг 2001 йилдаги йиғилиши Шанхай (Хитой)да бўлди. Ўшанда бешлик ташкилотга аъзо сифатида Ўзбекистонни қабул қилди ва ташкилот номини “Шанхай ҳамкорлик ташкилоти (ШҲТ)” деб ўзгартирди. ШҲТга аъзо 6 давлат раҳбарларининг 2001 йил 14-15 июнда Шанхайдаги 1-йиғилишида “Шанхай ҳамкорлик ташкилотини ташкил этиш тўғрисидаги Декларация”, “Терроризм, айирмачилик ва экстремизм билан кураш тўғрисидаги Шанхай конвенцияси”, “Шанхай бешлиги” механизмига Ўзбекистонни қўшиш тўғрисидаги Қўшма баёнот” каби муҳим халқаро ҳужжатлар имзоланди.

ШҲТнинг 2002 йил 7 июнда Санкт-Петербург (Россия) шаҳрида ўтган йиғилишида “ШҲТга аъзо давлатлар раҳбарлари Декларациясми” ва ШҲТ Устави бўлмиш “ШҲТ Хартияси” имзоланди.

2003 йил 28-29 май кунги Москвада 6 давлат раҳбарлари саммити (учрашуви) натижасида марказий идораси Пекин (Хитой) да бўлган ШҲТ Котибияти ва марказий идораси Тошкентда бўлган Минтақавий АксилТеррор Тузилмаси (МАТТ) тузилди. Ўшанда 30 та турли хил халқаро ҳужжатлар имзоланди. Улар орасида Давлат раҳбарлари Кенгаши, Ҳукумат раҳбарлари Кенгаши ва Ташқи ишлар вазирлари Кенгаши тўғрисидаги ҳужжатлар ҳам бор эди. Москва саммити натижасида ШҲТ ўз ишлаш механизми, ходимлари ва бюджети аниқ бўлган халқаро ташкилот сифатида 2004 йил 1 январдан ўз амалий фаолиятини бошлади.

ШҲТга аъзо давлат раҳбарлари йиғилишлари 2001 йил 14-15 июнда Шанхайда, 2002 йил 7 июнда Санкт-Петербургда, 2003 йил 28-29 майда Москвада, 2004 йил 17 июнда Тошкентда, 2005 йил 5 июлда Астана (Қозоғистон)да, 2006 йил 14-15 июлда Шанхайда, 2007 йил 16 августда Бишкекда, 2008 йил 28 августда Душанбеда, 2009 йил 15-16 июнда Екатеринбург (Россия)да, 2010 йил 10-11 июнда Тошкентда, 2011 йил 14-15 июнда Астанада, 2012 йил 6-7 июнда Пекинда, 2013 йил 13-14 сентябрда Бишкекда, 2014 йил 11-12 сентябрда Душанбеда бўлиб ўтди. Навбатдаги 15-йиғилиши 2015 йил 9-10 июл кунлари Уфа (Россия) шаҳрида ўтказилади.

ШҲТнинг 2005 йил ва ундан кейинги йиғилишларида Кузатувчи давлат сифатида Афғонистон, Ҳиндистон, Эрон, Монголия ва Покистон, Суҳбат бўйича шерик (Партнёр по диалогу) сифатида Белорус, Туркия ва Шри Ланка давлатлари ШҲТга қабул қилинди. [11]

ШҲТ таркибидаги давлатлар махсус хизматларини бирлаштирадиган, ҳамтовоқ қиладиган Минтақавий аксилтеррор тузилмаси (МАТТ) жуда фаол иш олиб бормоқда. Агар ШҲТ давлат раҳбарлари 2001 йилдан бери 14 марта учрашишган бўлса, 2004 йилдан фаолиятини бошлаган ШҲТ МАТТ раҳбарлари расман 25 (!) марта учрашишди. Уларнинг 24-учрашуви 2014 йил 28 март куни Тошкентда, 25-учрашуви 2014 йил сентябрда Душанбеда бўлди. [12]

ШҲТ МАТТ раҳбари ҳар уч йилда ўзгаради. 2013-2015 йилларда ШҲТ МАТТга Хитой генерали Чжан Синфэн раҳбарлик қилмоқда.

Оддий факт: ШҲТ МАТТ 2004 йилда Тошкентда фаолият бошлагач хориждаги ўзбек қочқинларига нисбатан суиқасдлар кескин ошди. 2006 йил 1 август ва 1 сентябр кунлари АҚШнинг Айдахо штатида соғлом 29 ва 33 ёшли ўзбек қочқинлари Олимжон Собиров ва Зоҳид Махмедов номаълум заҳар билан заҳарлаб ўлдирилди; 2008 йил 20 июн (Халқаро Қочқинлар куни)да АҚШнинг Огайо штати Кливленд шаҳрида яшаётган ўзбек қочқини Фазлиддин Ёқубовга жиноятчилар 9 марта ўқ узиб жуда оғир яралади ва уни врачлар 8 марта операция қилиб ҳаётини сақлаб қолди [13]; Ўзбекистонлик тадбиркор, Муҳаммад Солиҳ раҳбарлигидаги Ўзбекистон халқ ҳаракатининг Россиядаги фаоли ва маҳаллий масжидда имомлик қилган Фуад Рустамхўжаев 2011 йил 24 сентябр куни кеч соат 11 ларда Ивановодаги уйи олдида отиб кетилди [14]; 2012 йил 22 феврал куни таниқли имом Обид қори Назаровни киллер Швециянинг Строумсунд шаҳрида орқасидан ўқ узиб жуда оғир яралади, у касалхонада 3 йилдан бери аста-секин ўзига келмоқда [15]; 2014 йил 10 декабрь куни эрталаб 38 ёшли имом Абдуллоҳ Бухорий - Мирзағолиб Ҳамидов Туркияда, Истанбулнинг Зайтунбурни мавзеидаги уйи ёнида отиб кетилди [16] ва ҳоказо.

АҚШ ва бошқа мамлакатлардаги соғлом ўзбек қочқинларидан бир нечтаси юрак ҳуружи билан тинчитилди. Улардан Рашид Усмонов ва Турсунбой Утамуродов ҳақида ушбу таҳлилий мақоламда ёзмоқдаман.

Ўзбекистон Миллий хавфсизлик хизмати раиси Рустам Иноятов 2014 йил октябр ойида Пекинга сафар қилиб нималар ҳақида гаплашди? Бундай учрашув Ўзбекистон МХХ ва Хитой махсус хизматлар манфаатларигагина хизмат қилади.

Ўзбекистон Миллий хавфсизлик хизмати ШҲТ МАТТ доирасида яқиндан ҳамкорлик қилаётган буюк давлатлар бўлмиш Россия ва Хитойнинг заҳарлари ҳақида навбатдаги 5-6-параграфларда ёзаман.


5. МОСКВАДАГИ ЗАҲАР ЛАБОРАТОРИЯСИ ТАРИХИ


Lubyanka_Building (700x437, 77Kb)

Фото 4. Любянка майдонидаги Россия Федерал хавфсизлик органларининг тарихий биноси. 1940 ва 1980 йилдаги қайта таъмирлангандан кейин ҳозирги кўриниши. [17]

Москвадаги Токсикология (заҳар) лабораторияси тарихи ва унинг қабиҳ қилмишларига доир аниқ маълумотларни Александр Колпакидининг “Ликвидаторы КГБ” (“ДХҚ гумдончилари”) номли китобдан келтираман ([18]-га қаранг).

“СССРда биринчи махфий токсикология (заҳар) лабораторияси 1922 йилда ташкил этилганди ва “Махсус кабинет” деб номланарди (токсикология – заҳарларнинг хусусияти ва таъсирини ўрганадиган фан, А.Ш.). Унга профессор Игнатий Казаков раҳбар эди, у ўзининг таҳликали тиббий тажрибалари билан танилганди. У 1938 йилда олий даражали партия назариётчиси ва ВКП(б)нинг расмий нашр органи бўлмиш “Правда” газетасининг масъул муҳаррири Николай Иванович Бухарин ва НКВД (Народный комиссариат внутренних дел – Ички ишлар халқ комиссарлиги, А.Ш.) халқ комиссари Генрих Григоревич Ягода билан биргаликда битта суд жараёнида қамоққа ҳукм қилинди. У 1988 йилда оқланган. ОГПУ (Оборонное Государственное Политическое Управление – Давлат мудофааси сиёсий бошқармаси, А.Ш.) раиси Вячеслав Рудолфович Менжинский Игнатий Казаков билан яқин алоқа қилди. Менжинский дала-ҳовли (дача)сида ўз кимё лабораторияси бор эди ва у лабораторияда ишларди. Заҳар лабораторияси расман Бутуниттифоқ Биокимё институти таркибида эди. Тушунарлики, чекистлар ушбу илмий муассасани назорат қилган” [18, 598-б.]

“Заҳарнинг бошқа ҳолдаги қўлланилиши НКВД Ташқи алоқалар бўлими раҳбари Абрам Слуцкий номи билан боғлиқдир. 1938 йил 17 феврал куни Ички ишлар халқ комиссари ўринбосари Михаил Фриновский кабинетида у ўлик ҳолда топилди. Столда стаканда ичиб тугалланмаган чой қолганди. Кабинет хўжайини эса НКВД ходимларига сирли равишда эълон қилиб, жасадни врач кўргани ва тўсатдан ўлим сабаби – юрак ҳуружи эканлиги аниқланганини айтди. Дарвоқе, Слуцкий юзидаги ўзига хос кўкимтир доғлар калий цианиди билан заҳарланганини билдирарди. Бошқа версияга кўра, қурбонга заҳарни укол орқали киритишган” [18, 598-599 б.]

Москвадаги Заҳар лабораториясининг битта раҳбари - Григорий Майрановский тақдири орқали бу қабиҳ ишлар қандай амалга оширилгани ва инсонларда қандай қилиб синов олиб борилгани ҳақида ёзай. Шундай катта жиноятлар қилган бўлсада у 10 йил қамалиб келиб ўз уйида, бола-чақаси билан яшаб ўтганига доир маълумотларни келтираман.

“Любянкадаги заҳарловчи”лар орасида Григорий Майрановский алоҳида ўрин тутади. Уни “чекист” деган мағрур ном билан аташга тил бормайди (1-тушунтириш. 1917 йил 25 октябр (7 ноябр)да большевикларнинг Россияда давлат тўнтаришидан кейин В.И.Ленин Декрети билан ўша йил 7 (20) декабр куни Контрреволюция ва саботажга қарши Бутунроссия фавқулодда комиссияси (Всероссийская чрезвычайная комиссия по борьбе с контрреволюцией и саботажем (ВЧК)) тузилганди, унинг ходимларини қисқа қилиб “чекист” деб аташарди, бу ташкилот 1922 йилдан кейин ОГПУ, НКВД, КГБ деб янгича номлар билан аталган. 2-тушунтириш. Москвадаги Любянка номли майдон олдидаги 1919-1991 йилларда Россия ВЧК, ОГПУ, НКВД, КГБ раҳбарлари ишлайдиган асосий биноси ва унинг ичидаги қамоқхонасини қисқача “Любянка” деб аташган. Ҳозирги кунларда – 2015 йил мартда Любянка деганда Любянка майдонидаги Россия Федерал хавфсизлик хизмати раҳбарияти ва раҳбар бўлимлари жойлашган бир неча бинолар комплексига айтилади [17], А.Ш.). Бу инсон барча суиқасдларни махсус лабораториянинг қулай шароитларида амалга оширган – у шахсан ўзи маҳкумларга турли хил заҳарларни укол қилган, кейин эса бечоранинг ўлим олдидаги талвасасини синчковлик билан қайд этган (бу билан ҳар хил заҳарли моддаларнинг таъсир этиш вақти ва самарадорлигини аниқлаган). Унинг бу иши учунгина эмас, балки таржимаи ҳолидаги кам маълум бўлган факт сабабли ҳамдир, бу факт ҳалигача тушунтириб берилган эмас. Унинг уйида жуда катта миқдорда заҳарларни топишган” [18, 596-б.]

“Григорий Моисеевич Майрановский Батуми шаҳрида кўп фарзандли яхудий оиласида 1899 йил 24 сентябрда туғилган. Унинг ота-онасининг тўлаб фойдаланадиган ошхонаси бор эди. 1917 йилда гимназияни тугатди ва ўша йилнинг кузида Тифлис (ҳозирги Тбилиси) Тиббиёт институтига ўқишга кирди. Ўша йили у яхудийларнинг социалистча ташкилоти бўлмиш “Бунд” (Умумяхудий ишчи уюшмаси)га аъзо бўлди.

Григорий Майрановский 1922 йилда Москвага кўчиб ўтди ва 2-Тиббиёт институтида ўқиб тугатди. 1923 йилдан Москва Давлат университетининг Терапевтлик клиникасида врач-ординатор (даволовчи врач), бир пайтнинг ўзида, 1924 йилдан Железноводск шаҳридаги санаторий бош врачи бўлиб ишлади. У 1926 йилдан университет кафедрасида ассистент, кейин Москвадаги “Ливере” фабрикасининг амбулатория раҳбари бўлиб ишлади. 1928 йилдан, қўшимча вазифада Бах номли Биокимё институтида аспирант, кейин илмий ходим ва катта илмий ходим бўлиб ишлади. У 1931 йилдан Соғлиқни сақлаш халқ комиссарлиги Марказий санитар-кимё лабораториясининг Токсикология бўлими мудири мансабини эгаллади. У 1933 йилда институтнинг Токсикология бўлими мудири, 1934 йилдан эса институт директор ўринбосари бўлди. Григорий Майрановский 1935 йил январида Бутуниттифоқ Эксперементал тиббиёт институтининг Токсикология лабораторияси мудири бўлиб ишлай бошлади.

1937 йил августида ВКП(б) МҚ Григорий Майрановскийни давлат хавфсизлиги органларига “сафарбар” этди. Унга СССР НКВД Давлат хавфсизлиги бош бошқармасида қайтадан тузилган 12-бўлимида махсус токсикология лабораториясини ташкил этиш масаласи топширилади. Адолат учун таъкидлаш лозимки, Любянкада 1920-йиллардан бошлаб заҳар ишлатиш масалалари билан шуғулланишган” [18, 597-598 б.]

“Григорий Майрановский НКВД махсус лабораториясига келган пайтда ишлар энди кенг тус ола бошлаганди. У келганга қадар ҳам олий жазога (отувга, А.Ш.) ҳукм қилинган маҳкумлар синов қуёнлари сифатида ишлатилар ва улар организмига заҳарли моддаларнинг таъсир этиши ўрганиш амалиёти қўлланиларди. Бўлим марказлари Москва яқинидаги Кучино шаҳрида ва Москвадаги 2-Мешанлар кўчасида жойлашганди. Одамлар устида синов ўтказиш учун кейинроқ Любянка яқинидаги Варсонофев тор кўчасидаги ва Кузнецк Кўприги яқинидаги бинолар қўшилди. Бино пухталик билан яширинганди (конспирация қилинганди) ва у оддий поликлиникага ўхшаб кўринарди. НКВД коменданти В.М.Блохин олий жазога ҳукм қилинганлардан тажриба ўтказиш учун юбориш билан шуғулланарди. Лаборатория расман организмнинг нафас олиш йўлларини зарарлантирадиган заҳарли моддалар таъсири, шунингдек заҳарли моддалардан ҳимоя қилишни ўрганарди.” [18, 602-б.]

“Жуда кам сонли инсонларгина бундай ўзига хос ишда узоқ ишлай олди, шу билан бирга ўз руҳини соғлом сақлаб қола олди. Инсонларни ҳар кунги таҳқирлаш ва ўлдиришларга Майрановский ходимларидан озгинаси бардош берарди. Ишнинг ўзига хос хусусияти ўзини билдирарди. Михаил Филимонов 10 та “тажриба”дан кейин кўп арақ ича бошлади, Муромцев (профессор ва кейинчалик академик бўлган, А.Ш.) 15 та “тажриба”дан кейин ишлай олмай қолди.

Григорий Майрановский (1951 йил декабрда қамалган эди, А.Ш.) 1955 йилда КПСС МҚ Бош котиби номига оқлашни сўраб ёзган илтимосномасида кўрсатишича, қаттиқ ҳаяжон (стресс) сабабли Шеголов ва Шеглов ўзини ўзи ўлдирди, Филимонов, Григорович ва Емелянов пияниста ёки руҳий касал бўлди, Дмитриев ва Маг эса меҳнат қобилиятини йўқотди. Сурункали пиянисталиги учун Филимонов 1947 йилда Москва Давлат хавфсизлиги (МГБ) Марказий девонидан ва 1949 йилда умуман МГБдан ҳайдалди. Заҳарланиб ўлаётган ва отилган маҳкумлар галлюцинацияси билан уни бир неча марта руҳий касалхонага йўллашди (галлюцинация – йўқ нарсаларнинг кўриниши, эшитилиши, сезилиши, А.Ш.)” [18, 603-б.]

“Кейин ипритнинг таъмсиз ҳосилаларини ўрганишга киришдилар. Бинобарин бу билан Учинчи рейх (фашистлар Германияси, А.Ш.)дан аввал шуғуллана бошлашди. Иприт билан бундай изланишлар Германияда Заксенхаузен концлагери маҳкумларbда 1939 йилда синаб кўришди. Тажрибалар натижаси муваффақиятсизлик билан тугади: заҳар қурбонлар мурдаларида топилди.

Кейин канакунжут (ricinus, клещевина, 1-фотога қаранг, А.Ш.) уруғидаги ўсимлик оқсили бўлмиш рицин ишга тушди. Тажрибаларга синчковлик билан ёндошдилар, ҳар хил дозаларини қўллаб кўришди. Синовлар пайтида қанча одам зарар кўрганини тасаввур қилиш қийин. Дигитоксин, таллий, колхицин каби заҳарларни 10 нафар “тажриба қилинадиган”ларда текширишди. Агар қурбон 10-14 кун ичида ўлмаса, уни одатдаги усуллар билан ўлдиришарди.

Ниҳоят, талаб қилинган хусусиятларга эга бўлган заҳар “К-2” (карбиламинхолинхлорид) топилди. У қурбонни тез ўлдирарди ва из ҳам қолдирмасди. Шоҳидлар кўрсатмасига асосан, “К-2” истеъмол қилган “тажриба қилинадиган” киши “бўйи пастроқ бўлгандай бўлиб, заифлашарди, борган сари секинлашарди”. Ва 15 дақиқадан кейин ўларди.

“К-2” (карбиламинхолинхлорид) моддаси (препарати)ни дастлаб Майрановскийнинг ўзи маҳкум овқатига аралаштириб берди (бунгача уни ҳайвонларда синашди). Деярли бирданига ошқозони фаолиятида бузилиш бошланди. Соғлом, бақувват эркак худди ёш боладай камера бўйлаб югура бошлади. Шубҳасиз, у ҳаммасини тушунганди. Кўзи қон билан тўлган ҳолда у темир эшик олдига бир неча марта югуриб келди, муштлари ва оёқлари билан ғазабланган ҳолда тақиллатди ва яна парашага югурди (параша – қамоқхона камерасида маҳкум ёзиладиган идиш, А.Ш.) ... У жиққа ҳўл бўлди, оғзидан сўлаги шу даражада кўп келардики, у имкони қадар оғзи олдида қўлини узмай ушлаб турди. Кўз ўнгида киши ўз бўйи худди кичрайгандек ҳис қилар, заифлашар, борган сари тинчланарди. Бироздан кейин умуман тинчиб қолди. Суд-тиббиёт экспертизаси юрак мушаги салбийлиги (юрак ҳуружи, А.Ш.) туфайли ўлим содир бўлган, деб хулоса берди. Майрановский ҳам сохта актга имзо қўйди, нега унда ўлган кишининг исми шарифи ёзилмаганлиги ҳақида сўрамади ҳам.

Кишилар организмига заҳарни киритиш услубини яратишар экан, лаборатория ходимлари ўз фикр-хаёлларига эрк беришди. Заҳарли моддаларни овқатга, ичимликка аралаштиришарди, тиббиёт шприцларидан фойдаланишди. Албатта, бунинг барчаси ишларди, лекин тегишли шарт-шароит талаб қиларди, хориж разведкачилари бундай имкониятларга эга эмасди.

Филимонов ишлаган вақтларда Биринчи (ташқи разведка) бошқармадан “санчқич” таёқ (“трость”-кололка) тайёрлаш таклифи келди. Аввалига бу таклиф Майрановскийга ёқмади, бу даргумон ишдан саргузаштбозлик, аниқроғи саргузашт ўйини ҳиди келарди. Филимонов талаб қилиб туриб олди, ва Майрановский синаб кўришга қарор қилди. Усталар яна шу атрофда – НКВДнинг ички қамоқхона камерасида топилди. Таёқча бежирим, енгил қилиб тайёрланди. Ҳақиқий амалий санъат дурдонаси эди. Унинг ўлдирадиган заҳарли ниши борлиги ҳақида ҳатто тахмин қилиб бўлмасди. Бошқа ола-була қилиб бўялган суиқасд қуроллари ҳам бор эди: соябонлар, ўзиёзар ручкалар ва бошқа кундалик эҳтиёж нарсаларидек “санчқич”лар. Лаборатория шароитларида фақат тажрибалар пайтида бехосдан “санчилган” ўнлаб одам мурдасини камералардан олиб чиқишди.” [18, 604-605 б.]

Эслатиб ўтаман: соябон-санчқич ёрдамида 1978 йил сентябр ойида болгариялик қочқин ва диссидент, Би-би-си мухбири Георгий Марков (1929-1978) Лондонда болгария разведкачилари томонидан заҳарлаб ўлдирилди. Бу ҳақдаги фактни батафсилроқ келтирай.

“Соябон-санчқич ёрдамида 1978 йил сентябрида болгариялик қочқин ва диссидент, Би-би-си мухбири Георгий Марков Лондондаги Ватерлоо кўпригида болгария разведкачилари томонидан “гум” (“ликвидация”) қилинди. Заҳар сифатида рицин қўлланилганди, бу модда калий цианидига нисбатан 6000 марта кучлироқ заҳардир ва ҳозиргача унга қарши дори топилган эмас.

Георгий Марков 1978 йил 11 сентябр куни Лондондаги касалхона (клиника)лардан бирида вафот этди. У ўз ўлими олдидан берган кўрсатмасига асосан, 1978 йил 7 сентябр куни номаълум киши унинг оёғига соябон ёрдамида санчиб кетган. 49 ёшли Марковнинг ўлимидан кейин тиббиёт ходимлари унинг танасини ёриб кўришганида унинг оёғида ўта заҳарли рицин бўлган диаметри 1,5 миллиметрли жуда кичик шарча борлиги аниқланди.

Буюк Британияда эълон қилиндики, Марковнинг ўлими – бу сиёсий қотиллик натижасидир, у Болгариядан 1969 йилда қочқин сифатида кетганлиги учун Болгария ҳокимиятидагилар диссидентга қарши қасос олиш акциясини амалга оширган.” [18, 629-б.]

Эътибор беринг: Москвадаги Токсикология (Заҳар) лабораторияси жаллодлари 1940 йилда яратган рицин заҳари ва санчқич-соябон орқали 38 йил ўтгач Лондонда Георгий Марков исмли қочқинни заҳарлашгачгина Лондон полицияси ва тиббиёт ходимларининг жиддий ҳаракатлари боис ошкор бўлди. Ўшангача 1940-1978 йиллар орасида ва ўшандан кейинги 1978-2015 йиллар давомида яна қанча ўзгача фикрловчи фуқаролар рицин заҳари билан ўлдирилгани махсус хизматлар яшираётган сирлардан биридир.

Георгий Майрановский 1951 йил декабрда ҳибсга олиниб суд қилинди ва 150 дан ортиқ кишини ноқонуний ўлдирганлик айби билан 10 йилга қамалди. У 1961 йил декабрда озодликка чиқиб, Доғистоннинг Махачкала шаҳрида яшади ва 1964 йил декабрда вафот этди. [18, 611- ва 622-б.]

Заҳарлаш орқали юрак ҳуружи билан ўлдирилганларга доир яна битта мисол келтирай.

“Худди шундай усул билан Александр Яковлевич Шумский ўлдирилганди. У 1890 йилда Киев губерниясида камбағал оилада туғилган. 1908 йилда Украина социал-демократлар партиясига аъзо бўлди. 1917 йил кузидан 1919 йил кузигача Украина Эсерлар партияси аъзоси, 1919 йил кузидан 1920 йилга қадар Украина компартияси раҳбарларидан бири. Уни тарқатишгач Украина (болшевиклар) Компартияси ((б) КП)га аъзо бўлди ва Марказий Қўмита аъзоси этиб сайланди. 1920 йилда УССС Ички ишлар халқ комисари, 1921-1923 йилларда Полшада Совет Украинасининг вакили бўлиб ишлади. 1923-1924 йилларда Украина (б) КП ташвиқот ва тарғибот органи бўлмиш “Красный путь» (“Қизиллар йўли”) журналининг бош муҳаррири, 1924 йилдан 1927 йилгача – УССР Маориф халқ комиссари. У украинлаштириш сиёсатини фаол олиб борди.

Украина компартияси 1-котиби Лазар Каганович билан келишмовчиликдан кейин 1927 йилда Москвага Маориф ходимлари уюшмаси раиси вазифасига ўтказилди. Александр Шумский 1933 йилда 10 йилга Соловки номли (Россия шимолида, А.Ш.) қамоққа қамалди, 1935 йилда эса Сибирга сургун қилинди. Красноярск ва Саратовда сургунда бўлатуриб “Рус буюк давлатчилиги” миллий сиёсатига норозилик билдириб, Украинага қайтиш илтимосига рад жавоби берилса ўзини ўзи ўлдириш билан таҳдид қилиб Иосиф Сталин номига хатлар ёзишда давом этди. Дарвоқе, СССР раҳбарларига ёзган хатларидан ташқари у украин муҳожирлари билан алоқалари бўлганлигига доир маълумотлар бор.

Павел Судоплатов хотираларига асосан, Александр Шумскийни гум қилиш қарори Лазар Каганович ва Никита Хрушчев таклифига асосан КПСС МҚ котиби Алексей Кузнецов унга ва Виктор Абакумовга эълон қилган. Лазар Каганович, СССР Давлат хавфсизлик вазири ўринбосари, генерал-лейтенант Сергей Оголцов ва Григорий Майрановский Саратовга атайин жўнаб кетишган. Саратовдан Киевга аллақачон жўнаб кетган қурбон бўлмиш Александр Шумскийни 1946 йил 18 сентябр куни мажбуран Саратов шаҳар касалхонасига қайтариб олиб боришган. Расман у юрак ҳуружи билан вафот этди.” [18, 624-625 б.]

Москвадаги махсус лаборатория ҳақидаги қўшимча маълумотни [19]-мақоладан келтирай.

“1950-йилларда СССР НКВД Марказий аппаратида шахсан Г.Г.Ягода ва Л.П.Берия ҳомийлигида “Х” номли махсус лаборатория ташкил этилди. Чекист заҳаршуносларининг изланишлар мавзуси заҳарлар эканлигини фаҳмлаш қийин эмас. Дарвоқе, шундай заҳарларки, уларни ҳар қандай патологоанатомиявий ёриш орқали (мурда, А.Ш.) қонда борлигини аниқлаб бўлмайди. Лаборатория раҳбари тиббиёт фанлари доктори, қўшимча вазифа сифатида давлат хавфсизлиги қўмитаси майори бўлган қандайдир Майрановский эди.

Любянка ички қамоқхонасида ўлимга маҳкум қилинганларда синаб кўрилгани боис у яратган заҳарлар хатосиз ишларди. Улар юрак мушагини фалаж қилиши, мияга қон қўйилиши (инсулт, А.Ш.) ёки қон томирларининг бекилиши орқали ўлимга олиб келарди. Айрим маълумотларга кўра, ушбу махсус лаборатория маҳсулотлари (заҳарлари, А.Ш.) билан Вячеслав Менжинский (1874-1934, ОГПУнинг 1926-1934 йиллардаги раиси, А.Ш.), Валериан Куйбишев (1888-1935, СССР Давлат арбоби, А.Ш.), Максим Горкий (1968-1936, таниқли рус ёзувчиси, драматурги, 1918 йилдан 5 марта Нобел мукофотига номзод бўлган, А.Ш.) ўлдирилган” [19]

Москвадаги Токсикология (Заҳар) лабораторияси ташкил этилганидан бери 95 йил вақт ўтди. Бу даврда ижодкор жаллодлар заҳарларнинг ўта кам миқдор билан ўта тез ўлдирадиган янги турларини яратишди. Бунга доир мисолларни бошқа мақолаларимда келтираман, Аллоҳ хоҳласа.

Энди Хитой заҳарлари ҳақида ҳам озроқ маълумот берай.


6. ХИТОЙ ЗАҲАРЛАРИ


china2.jpgXITOYajdarhosi1 (700x538, 261Kb)

Фото 5. Хитой аждарҳосига қўйилган ҳайкал. [20]

Ер юзидаги энг қадимий тарихга эга бўлган мамлакатлардан бири Хитой, расмий номи Хитой Халқ Республикаси. Унинг тахминан 5 минг йиллик тарихи бор. Шу тарих давомида Хитой зиёлилари турли соҳаларда кўпгина муваффақиятларга эришган, инсониятга ихтиролар олиб кирган. Мана шу ихтиролар соясида Хитой махсус хизматлари минг йиллардан бери ишлатиб келаётган заҳарлар ҳам ўз ўрнига эга.

Бугунги кунда Хитой аҳолиси 1 миллиард 366 миллиондан ошган. Хитой жуда кўп соҳаларда дунёда биринчи ўринлардан бирига чиқди ва чиқмоқда. Масалан, Ер орбитасига сунъий йўлдошлар учирган ва космонавтлари фазода амалий ишлар қилиб Ерга қайтиб тушган Россия ва АҚШдан кейин учинчи давлатдир.

Хитой заҳарларнинг хилма-хил турларини яратиш ва ишлатиш соҳасида ҳам минг йиллардан бери биринчиликни 20-асргача сақлай олди. Бугунги – 21-аср кунларида ҳам Хитой заҳарлар турларига эгалик бўйича биринчи мамлакатлардан биридир. Хитой заҳарларига доир маълумотларни [19]- ва [21]-дан келтираман.

“Заҳар – тана оғирлигига нисбатан кам дозаларда у ёки бу даражада организм фаолиятининг бузилишига олиб келадиган моддадир. Инглиз тилидаги адабиётларда заҳар сўзидан бошқа toxins (токсин – ҳайвон ёки ўсимликдан олинган заҳарлар) ва venoms (тиш, ниш ва ҳоказолар ёрдамида сачратадиган заҳарлар) деб фарқланади” [19]

Бугунги кунда инсониятга маълум бўлган энг қадимий заҳар – бу Хитойларнинг гу номли заҳаридир. Гу сўзи “хумчадаги ҳашарот” маъносини билдиради. Бу заҳарни олиш йўли антиқадир: хумчага бир неча заҳарли ҳашарот, масалан, чаён, илон, кўпоёқ, ўргимчак жойлаштирилади. Менимча, битта хумчага фақат бир хил ҳашарот, масалан чаёнлар солинади. Оч қолган ҳашаротлардан кучлироғи кучсизроғини ейди ва бошқаларда бўлган заҳарни ҳам ўзида жамлайди. Охирги кучли ҳашаротдан қадимги хитойлар заҳар олишган ва уни душманларни ўлдиришда, бой қўшниларини заҳарлашда қўллашган. Бой қўшни касал бўлиб ўлгач унинг бойлиги аста-секин заҳар эгасига ўта бошлаган. [21]

Бундан 3 минг йил олдин ёзилган “Чжоу ли” номли ўша замон илмий асарида гу заҳарини махсус дуолар ва доривор ўсимликлар ёрдамида даф қиладиган махсус амалдорлар бўлгани ҳақида маълумот ёзилган.

Гу заҳарининг кимёвий таркиби ва уни тайёрлашнинг аниқ усули ҳозиргача номаълумдир. [21]

Маълумки, қадим замонларда инсонлар чодирларда яшаган. Энг қадимги заҳарлаш усулларидан бири: кечаси душман чодирига заҳарли илонларни ташлашган. Илонлар иссиқ жой излаб чодир ичида ерда ухлаб ётган кишининг жойига ўрмалаб кирган. Ухлаётган киши уйқу аралаш сал қимирлаган заҳоти безовта қилинган заҳарли илон уни чаққан. Қабиладошлари ва қариндошларига илон чақиши худди табиий ва тасодифий бўлиб кўринган. [19]

Хитойда заҳарли парпи (аконит, бир турли доривор ўсимлик, А.Ш.) ўсимлиги билан ёй ўқи учини мойлашган ва бундай ўқ душманни яралаш билан бирга уни заҳарлаган ҳам. [19]

Тарихдан битта факт келтирай. Дунёдаги энг машҳур саркардалардан бири, инсоният тарихидаги энг катта империя асосчиси Чингизхон (асли сими Темучин, 1155-1227) кўпчиликка маълум. Унинг отаси Есугей-баҳодирни 1164 йилда, яъни Чингизхон 9 ёшда бўлганида заҳарлаб ўлдиришган [22].

Чингизхон отасига қарши жиноят ҳозирги Монголия ҳудудида юз берган бўлсада, унинг овқатига аралаштирилган заҳар ўша вақтлар Хитойда ҳам маълум бўлган. Хитой махсус хизматлари ўшангача ҳам, ўшандан кейин ҳам юз йилликлар давомида бундай заҳарлардан бемалол фойдаланишган, деб ҳисоблайман.

1227 йилда Чингизхоннинг катта ўғли Жучини ҳам заҳарлаб ўлдиришган. [19]

“Бу даврларда (Чингизхон яшаган ва ундан кейинги даврларда, А.Ш.) Хитой заҳарлари кенг тарқалган. Улар аниқ натижа берарди. Бир турдаги заҳарлар истеъмол қилингач қурбон бирдан ўларди, бошқа турдагилари чидаб бўлмас оғриқлар ва қийноқлар билан ойлар ва йиллар давомида организмни (инсон танасини) пароканда қиларди. Токсикология соҳасида Хитой мутахассислари тенги йўқ деб ҳисобланарди. Улар кўпчилик ўтлар, томирлар, меваларнинг мураккаб аралашмасини ва уларни ўзига хос тайёрлаш орқали керакли самарадорликка эришганлар” [19]

Ўзбекистон махсус хизматлари Шанхай ҳамкорлик ташкилотининг Минтақалараро антитеррор тузилмаси орқали ҳамкорлик қилаётган Россия ва Ҳитой заҳарлари билан танишгач, энди таҳлилий мақоламнинг шахсларнинг юрак ҳуружи билан боғлиқ воқеалар баёнига ўтсам бўлади.

Давоми бор

------------------------------------------------------------

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР

1. NEHA KHULBE. Top 10 Deadliest Poisons In The World. Ricin (Дунёдаги 10 та энг хавфли заҳарлар. Канакунжут). - http://worldtop10.net/top-10-deadliest-poisons-in-the-world/

2. Шухратжон АХМАДЖОНОВ: Вооруженное ограбление меня в Вашингтоне (Шухратжон АХМАДЖОНОВ: Менга қарши Вашингтондаги босқинчилик ҳужуми).
Часть 1. – http://www.liveinternet.ru/users/4799013/rubric/5278052/ (www.liveinternet.ru 25.7.2014).
http://dunyouzbeklari.com/archives/72243 (www.dunyouzbeklari.com 13.06.2014);
Часть 2. - http://www.liveinternet.ru/users/4799013/rubric/5278052/ (www.liveinternet.ru 25.7.2014);
http://dunyouzbeklari.com/archives/74347 (www.dunyouzbeklari.com 13.07.2014);
Часть 3. - http://www.liveinternet.ru/users/4799013/rubric/5278052/ (www.liveinternet.ru 25.7.2014);
http://dunyouzbeklari.com/archives/75630 (www.dunyouzbeklari.com 23.07.2014);
Часть 4. - http://www.liveinternet.ru/users/4799013/rubric/5278052/ (www.liveinternet.ru 25.7.2014);
http://dunyouzbeklari.com/archives/78864 (www.dunyouzbeklari.com 20.08.2014);
Часть 5. - http://www.liveinternet.ru/users/4799013/rubric/5278052/ (www.liveinternet.ru 26.7.2014);
http://dunyouzbeklari.com/archives/78091 (www.dunyouzbeklari.com 04.09.2014);
Часть 6. - http://www.liveinternet.ru/users/4799013/rubric/5278052/ (www.liveinternet.ru 8.8.2014);
http://dunyouzbeklari.com/archives/78090 (www.dunyouzbeklari.com 25.09.2014).

3. Boborahim Mashrab. G’azallar & Ibrohim Haqqul. Mashrab nafasi. (Иброҳим Ҳаққул: Машраб нафаси китобидан). - http://kh-davron.uz/kutubxona/uzbek/boborahim-mashrab-gazallar-ibrohim-haqqul-mashrab-nafasi.html (www.kh-davron.uz/kutubxona/ 2014.31.07)

4. АҲМАДЖОНОВ Ш. Ўзбекистондаги сиёсий партиялар: бештаси рўйхатда ва биттаси махфий. –
1-қисм. - http://dunyouzbeklari.com/archives/89216 (www.dunyouzbeklari.com 2014.07.12);
2-қисм. – http://dunyouzbeklari.com/archives/95633 (www.dunyouzbeklari.com 2015.26.02);

5. «Желтый дождь». Ющенко поименно назвал своих «отравителей» – генералов СБУ Сацюка и Смешко (“Сариқ ёмғир”. Юшенко ўзини “заҳарловчи”ларини номма-ном айтди – УХХ генераллари Сацюк ва Смешко (СБУ – Служба безопасности Украины – Украина Хавфсизлик хизмати (УХХ)). – http://www.centrasia.ru/newsA.php?st=1103302920 (www.centrasia.ru 20:02 17.12.2004).

6. Украина: Генпрокуратура вновь открыла дело о применении к Ющенко биологического оружия (Украина: Бош прокуратура Юшенкога қарши биологик қурол қўлланганига доир ишни қайтадан очди). - http://www.centrasia.ru/newsA.php?st=1102783200 (www.centrasia.ru 19:40 11.12.2004).

7. Атамбаева отравил зять президента РК? (Атамбаевни ҚР президентининг куёви заҳарладими?) - http://www.respublika-kz.info/news/politics/14573/ (www.respublika-kz.info 10.05.2011)

8. Турецкие медики подтвердили факт отравления премьер-министра Киргизии (Туркия тиббиётчилари Қирғизистон Бош вазири заҳарланганини тасдиқлашди). - http://www.newsru.com/arch/world/18jun2007/almaz.html (www.newsru.com 18.06.2007)

9. Общество прав человека Узбекистана. Бюллетень 2 (1994 г. – июнь 1995 г.). (Ўзбeкистон инсон ҳуқуқлари жамияти. Бюллитeн 2 (1994 й. – 1995 й. июн)). – 163 б.

10. МХХ раҳбари Иноятов Хитой билан ҳамкорликни кучайтирмоқчи. -
http://www.bbc.co.uk/uzbek/uzbekistan/2014/10/141015_china_uzbek_security_inoyatov (www.bbc.co.uk/uzbek/ 2014.15.10).

11. Шанхайская организация сотрудничества (Шанхай ҳамкорлик ташкилоти). - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%BD%D1%85%D0%B0%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D1%81%D0%BE%D1%82%D1%80%D1%83%D0%B4%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0 (www.ru.wikipedia.org/wiki/ Материал из Википедии — свободной энциклопедии).

12. Тошкентда ШҲТ минтақавий аксилтеррор тузилмаси кенгашининг мажлиси бўлиб ўтди. -
http://www.darakchi.uz/article/1034 (www.darakchi.uz 2014.28.03)

13. АҲМАДЖОНОВ Ш. АҚШ қамоғидаги ўзбеклар ёрдамга муҳтож. - http://dunyouzbeklari.com/archives/94362 (www.dunyouzbeklari.com 2015.09.02).

14. УМИДБЕК. Фуад Рустамхўжаев ўлими билан боғлиқ икки версия кўриб чиқилмоқда. -
http://www.ozodlik.org/content/article/24341714.html (www.ozodlik.org 2011.27.09).

15. АҲМАДЖОНОВ Ш. Обид қори Назаровга бўлган суиқасдга доир. - http://yangidunyo.com/?p=1121 (www.yangidunyo.com 2012.18.04);
http://yangidunyo.org/2013/02/19/%d0%be%d0%b1%d0%b8%d0%b4%d1%85%d0%be%d0%bd-%d2%9b%d0%be%d1%80%d0%b8-%d0%bd%d0%b0%d0%b7%d0%b0%d1%80%d0%be%d0%b2%d0%b3%d0%b0-%d0%b1%d1%9e%d0%bb%d0%b3%d0%b0%d0%bd-%d1%81%d1%83%d0%b8%d2%9b%d0%b0%d1%81/#more-1430 (www.yangidunyo.org 2013.19.02);
http://uzxalqharakati.com/archives/19993 (www.uzxalqharakati.com 2013.05.07).

16. Абдуллоҳ Бухорийни ўлдиришда гумон қилинган шахс ушлангани айтилмоқда. -
http://www.ozodlik.org/content/article/26735926.html (www.ozodlik.org 2014.12.12).

17. Здание органов госбезопасности на Лубянке (Любянкадаги давлат хавфсизлиги органлари биноси). -
https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2_%D0%B3%D0%BE%D1%81%D0%B1%D0%B5%D0%B7%D0%BE%D0%BF%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8_%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D1%83%D0%B1%D1%8F%D0%BD%D0%BA%D0%B5 (www.ru.wikipedia.org/wiki/ Материал из Википедии — свободной энциклопедии)

18. КОЛПАКИДИ А.И. Ликвидаторы КГБ (ДХҚ гумдончилари). – М.: Яуза: Эксмо, 2009. – 768 с. - http://books.imhonet.ru/element/117920/links/

19. ТРАУТАНДРАПУТРА Д. История ядов, или хроники знаменитейших отравлений (Заҳарлар тарихи, ёки машҳур заҳарланишлар хроникаси). -
http://trautalitera.narod.ru/chtivo/otrava.html (www.trautalitera.narod.ru )

20. Туры в Китай (Хитойга саёҳат). - http://www.isttour.ru/component/content/article/2/533-2012-06-21-08-52-54

21. Чингисхан. - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D1%81%D1%85%D0%B0%D0%BD (www.ru.wikipedia.org/wiki/ Материал из Википедии — свободной энциклопедии)

22. СТЕРЛИГОВ И. Наука смерти. Лучшие яды (Ўлим фани. Энг яхши заҳарлар). - http://www.strf.ru/material.aspx?CatalogId=222&d_no=31289 (www.strf.ru 27.05.2010).

-----------------------------------------------

E-mail: jiz54@mail.ru , ergash1955@yahoo.com

2015 йил 25 март

АҚШ, Вашингтон шаҳри
Рубрики:  Статьи 2015 года

ПАЙҒАМБАР МУҲАММАД (С.А.В) ҲАЁТ ТАРЗИ

Суббота, 10 Января 2015 г. 17:38 + в цитатник
ПАЙҒАМБАР МУҲАММАД (С.А.В) ҲАЁТ ТАРЗИ
Буни ҳар бир киши билмоғи керак.
Khanna-Kabba-Wallpaper-Makka-Saudi-Arabia-Khanna-Kabba-Picture-wwwapnimarzicom05 (700x434, 102Kb)

ЮМШОҚ ГАПИР

ТАВОЗЕ БИЛАН ЮР

ОҚИЛОНА ОВҚАТЛАН

ЧУҚУР НАФАС ОЛ

ЕТАРЛИЧА УХЛА

ОДОБ ДОИРАСИДА КИЙИНГИН

МУЛОЙИМ МУОМАЛА ҚИЛ

ДАДИЛ ИШ ҚИЛ

ЧИДАМ БИЛАН МЕҲНАТ ҚИЛ

РОСТГЎЙ ЎЙЛА

ТЎҒРИ ЭЪТИҚОД ҚИЛ

ЎЗИНГНИ ОДОБ-АХЛОҚ ДОИРАСИДА ТУТ

АМАЛИЁТ БИЛАН ЎҚИ

ТАРТИБЛИ РЕЖАЛАШТИР

ҲАЛОЛ МЕҲНАТ БИЛАН ТИРИКЧИЛИК ҚИЛ

ЎЙЛАБ САРФЛА

ДОИМО ХАЙРИЯ ҚИЛ

АСТОЙДИЛ САЖДА ҚИЛ

ОТА-ОНАНГГА ШОД-ХУРРАМЛИК БИЛАН ХИЗМАТ ҚИЛ

МУҲАББАТИНГНИ ОТАШИН КЎРСАТ

Рус тилидан ўзбек тилига Шуҳратжон Аҳмаджонов ўгирди

2015 йил 10 январ

АҚШ, Вашингтон шаҳри

--------------------------------------------------------------------

Это должен знать каждый.


10896903_853459404717859_73501094776911202_nPAYG'AMhayotTARZI2 (533x700, 49Kb)

https://www.facebook.com/islam.today.russia/photos/a.450939608303176.108555.450932134970590/853459404717859/?type=1&theater (www.facebook.com/islam.today.russia/photos/ 2015)
Рубрики:  Статьи 2015 года

МУҲАММАД АЛИНИНГ 1978 ЙИЛГИ ТОШКЕНТ ВА САМАРҚАНД САФАРИ

Понедельник, 29 Декабря 2014 г. 20:03 + в цитатник
МУҲАММАД АЛИНИНГ 1978 ЙИЛГИ ТОШКЕНТ ВА САМАРҚАНД САФАРИ

Бизнинг ҳаётимиз қисқа, ҳаммаси тездан ўтади. Лекин Аллоҳ учун нимадир қилинг, ва у ҳеч қачон ўлмайди. [1]
МУҲАММАД АЛИ (1942.17.01)
Ali_muhammad (179x266, 11Kb)
Фото 1. Муҳаммад Али. [2]

КИРИШ СЎЗИ

10848800_757959727585631_7135476987640209871_oMUHAMMADaliTOSH1978 (700x514, 48Kb)
Фото 2. Муҳаммад Али Тошкентда намоз ўқиётган пайти, 1978 йил июн. [3]

2014 йил 24 декабр куни https://www.youtube.com/user/UzbekTVNews (UzbekTVнинг www.yotube.com даги сайти)нинг www.facebook.com даги саҳифасида “Муҳаммад Али Тошкентда намоз ўқиётган пайти, 1978 йил июн (Мухаммед Али во время молитвы в Ташкенте, июнь 1978 года)» ёзуви билан Муҳаммад Алининг Тошкентдаги Хасти Имом масжидида намоз ўқиётган вазиятдаги фотосурати чоп этилди. Айрим ўқувчилар бу суратга ишончсизлик билдириб постинг ёзишган, айримлари эса бу сурат 1993 йилда олинган, деб тахмин билдиришган.

Афсонавий боксчи, бокснинг супероғир вазнида 3 карра дунё чемпиони Муҳаммад Али 1978 йил июн ойида Тошкент ва Самарқадга келганди. Мен “Руфат Рисқиев тарихи ва бугунги аҳволи” номли катта таҳлилий мақоламни 2011-2013 йилларда ёзиб, 2013 йил 30 сентябр куни шоир ва ёзувчи Холдор Вулқоннинг www.muvozanat.info сайтида чоп эттиргандим. Ўша мақоламнинг 20-параграфида Муҳаммад Алининг 1978 йил июн ойида Тошкент сафари тафсилотини баён қилганман ([4]-га қаранг). Ушбу параграфни қуйида ўзгаришсиз келтирмоқдаман.

МУҲАММАД АЛИ ВА РУФАТ РИСҚИЕВ

Руфат Рисқиев 1976 йилги Монреаль олимпиадасидан кейин саккизта бармоғи синган ҳолда 27 ёшида катта боксни тарк этди. Менимча, у жуда тўғри иш қилди.

1978 йил июн ойида профессионал бокснинг афсонавий қаҳрамони Муҳаммад Али (Кассиус Клей) бокс мухлислари билан учрашиш мақсадида Совет Иттифоқига, жумладан Тошкент ва Самарқандга келди. Муҳаммад Алининг Тошкент ҳамда Самарқанд сафарларида Руфат Рисқиев ҳамроҳлик қилди ва мухлислар билан бўлган учрашувларда қатнашди. Муҳаммад Али ва Руфат Рисқиевнинг Самарқанддаги учрашувида мен ҳам қатнашгандим.

Аввал Муҳаммад Али (Кассиус Маркелус Клей) таржимаи ҳолидан қисқача маълумот келтирай.

“Тўлиқ исми шарифи: ингл. Muhammad Ali (мусулмон); ингл. Cassius Marcellus Clay.

Фуқаролиги: АҚШ.

Туғилган санаси: 1942 йил 17 январ (71 ёшда).

Туғилган жойи: Луисвилл, АҚШ.

Вазн тоифаси: 90,892 (супероғир вазн: 200 фунт Х 453,59 грамм = 90,718 кг дан зиёд, А.Ш.).

Туриши: ўнақай.

Бўйи: 191.

Қулочи кенглиги: 203.

Профессионал пиллапояси (карьераси)

Биринчи жангги: 1960 йил 29 октябр.

Охирги жангги: 1981 йил 11 декабр.

Жанглар сони: 61.

Ғалабалар сони: 56.

Нокаут билан ғалабалар: 37.

Мағлубиятлар: 5.

Дуранглар: 0.

Ўтказилмаганлари: 0” [5]

[5]-мақола давомида Муҳаммад Али эришган муваффақиятларига доир қуйидаги жадвал ҳам келтирилган (професионал боксдаги чемпионликлари ҳар бир бокс федерацияси ва санаси кетма-кетлигида берилган).

Хизмат рўйхати (Эришган муваффақиятлари, А.Ш.)

Олимпия мукофоти
Бокс
Олтин Рим 1960 81 кг гача
Қозонган чемпионлик унвонлари
Илгариги (соҳиб) Камар Кейинги (соҳиб)
1970 йил 17 декабр
Леотис Мартин
NABF 1971
Джордж Форман

1971 йил 26 июл
Джордж Форман
NABF 1973
Кен Нортон

1973 йил 10 сентябр
Кен Нортон
NABF 1974
Кен Нортон

1964 йил 25 феврал
Сонни Листон
WBA
1964 йил 19 июн
Эрни Террелл

1967 йил 6 феврал
Эрни Террелл
WBA
1967 йил 9 май
Джеймс Эллис

1974 йил 30 октябр
Джордж Форман
WBA
1978 йил 15 феврал
Леон Спинкс

1978 йил 15 сентябр
Леон Спинкс
WBA
1979 йил 27 апрел
Джон Тэйт

1964 йил 25 феврал
Сонни Листон
WBC
1967 йил 9 май
Джеймс Эллис

1974 йил 30 октябр
Джордж Форман
WBC
1978 йил 15 феврал
Леон Спинкс

Кассиус Маркелус Клей 1942 йил 17 январ куни Луисвилл шаҳрида (АҚШ, Кентукки штати) туғилган. 12 ёшидан бокс билан шуғулланган.

1960 йил 25 август-11 сентябр кунлари Рим (Италия)да ўтказилган 17-Олимпиадада яримоғир (81 кг гача) вазнда Олимпиада чемпиони бўлган. [5]

Кассиус Клей 1960 йил 29 октябр куни профессионал боксда биринчи учрашувини ўтказиб ғалаба қозонди. У профессионал бокс рингларида 61 та жанг ўтказиб, 56 тасида ғалаба қозониб, 9 та чемпионлик унвонига эга бўлди. [2]

У 1964 йил 25 феврал куни Сонни Листон устидан ғалаба қозониб, профессионал бокс соҳасида супероғир вазнда биринчи марта Дунё чемпиони бўлди. [5]

Ушбу тарихий ғалабадан кўп вақт ўтмай - 1964 йилда Кассиус Клей Ислом динини қабул қилди ва ўз исмини Муҳаммад Али деб ўзгартирди. [5]

Муҳаммад Али кейинчалик исмлар масаласида фикр юритиб бундай деганди:

“Кассиус Клэй қулнинг исмидир. Мен уни танламаганман ва истамасдим. Мен Муҳаммад Алиман, озод инсон исми – маъноси Ҳудо севган банда дегани – ва одамлар мен билан ёки мен ҳақимда гаплашётганларида шу исмни истеъфода қилишларига ундайман. Истардимки, одамлар ҳудди мени севгандек бошқа барча инсонни севсалар. Дарҳақиқат, ана шунда дунё яхшироқ бўларди”. [6]

АҚШ раҳбарияти 1960-йилларда Вьетнамга қарши олиб борган адолатсиз урушига норозилик сифатида Муҳаммад Али 1967 йили АҚШ армиясида хизмат қилишдан бош тортди. Уни 1967 йил 20 июнда суд қилишиб, айбдор деб топишди. Оқибатда бокс федерациялари уни чемпионлик унвонидан маҳрум қилди. [7]

Муҳаммад Али ўз ҳақ-ҳуқуқи ва Вьетнамдаги ноҳақ урушга қарши тўрт йил давомида кураш олиб борди. У бу мавзуда АҚШдаги кўплаб университетларда ва бошқа учрашувларда ажойиб маърузалар қилди. Афсуски, инсон ҳуқуқлари ҳимоясига бағишланган ушбу маърузалари шу кунгача ўзбек тилига таржима қилиб, сайтларда чоп этилмаган.

Унинг шикоят аризаси ҳали апелляция босқичида бўлсада, Джоржия штати сенатори Лерой Р. ёрдамида Муҳаммад Али рингда жанг ўтказиш учун 1970 йил 12 август куни лицензия олишга ва 1970 йил 26 октябр куни жанг ўтказиб, 3-раундда техник нокаут билан ғалаба қозонишга эришди. [7]

Ниҳоят, 1971 йил 28 июнда АҚШ Олий суди Муҳаммад Алига нисбатан чиқарилган илгариги ноҳақ суд қарорини бекор қилди. [7]

Муҳаммад Али 1974 йил 30 октябрда Киншасса шаҳрида Джордж Форманни рингда енгиб, супероғир вазнда иккинчи марта дунё чемпиони бўлди (Киншасса 1971 йил 27 октябридан 1997 йил 17 майга қадар Заир, 1997 йил 17 майдан бугунга қадар Конго Демократик Республикаси пойтахти, Африка).

Муҳаммад Али 1978 йилда бокс билан хайрлашишни режалаштирганди. 1978 йил май ойига биринчи рақамли даъвогар Кенн Нортон билан учрашувга шартнома тузилганди. Шу жангга қадар 1976 йилги Монреаль олимпиадаси чемпиони, профессионал оғир вазнда бор-йўғи 7 марта учрашув ўтказган (6 та ғалаба ва 1 дуранг), даъвогарлар рўйхатида ўнинчи ўринда турган 24 ёшли Леон Спинкс билан жанг белгиланди. Ушбу учрашув 1978 йил 15 феврал куни Лас-Вегасда (АҚШ) ўтказилди. [8]

Муҳаммад Али ва унинг промоутерлари Леон Спинкс билан бўладиган жангга етарлича эътибор билан тайёрланмаганлиги ва Леон Спинкснинг катта ирода билан жангги оқибатида Муҳаммад Али 1978 йил 15 феврал куни 15 раундлик жангда очколар бўйича мағлубиятга учради – уч нафар ҳакамдан иккитаси Леон Спинкс ғалаба қозонганини билдирди. Бу Муҳаммад Алининг профессионал рингдаги учинчи мағлубияти бўлди. [8]

Муҳаммад Али Леон Спинкс билан реванш матчини ўтказишга ва чемпионлик унвонини қайтариб олишга тайёрлана бошлади.

Маълумки, 1980 йил ёзги олимпиада Москвада ўтказилиши режалаштирилганди. Ушбу катта спорт воқеасига тайёргарлик доирасида СССР спорт қўмитаси раҳбарияти 1978 йил ёзида Муҳаммад Алини Совет Иттифоқига меҳмонга таклиф қилди.

Муҳаммад Али 1978 йил 12 июн куни Москванинг Шереметьево аэропортига келди. У Москвадаги “Метрополь” меҳмонхонасига жойлашди. У тонг соат 5.30 да трусикчан ҳолатда эрталабки югуриш машқини Қизил майдонда югуриб ўтказди, соат 6.00 даги Мавзолей соқчилари алмашишини шу трусукчан ҳолатда томоша қилди. Владимир Ленин жасади сақланадиган Мавзолейда ҳар соатда тантанали равишда соқчилар алмашишарди. [9]

СССР Давлат ҳавфсизлик хизмати (ДХҚ – КГБ) зобитлари тонгда Мавзолей олдида трусикчан турган ва мақсади номаълум бўлган афро-америкалик бақувват кимсани кўриб, кўп ташвишга тушишди. Бу ҳолат тегишли идораларда муҳокама қилиниб, ўша пайтда СССР Спорт федерациясида таржимон бўлиб ишлаётган Юрий Марковга алоҳида топшириқ беришди: у энди “Метрополь” меҳмонхонасида тунайдиган бўлди ва унга Муҳаммад Алининг бу ҳамда бошқа ғайриоддий чиқишлари олдини олиш вазифаси топширилди. [9]

Муҳаммад Али 1964 йилдан бери мусулмон бўлганлиги сабабли СССРдаги ислом маркази бўлмиш Тошкент ва Самарқанд шаҳрига сафар қилиши ҳақида олдиндан шарт қўйганди. Шу сабабли у Москвадан Тошкентга келди. Бу ҳақда [10]-мақолада бундай деб ёзилган.

“1978 йил июнда Тошкентга Муҳаммад Али келди. Уни спорт раҳбарияти, улар орқасидан эса “нон-туз”, қизлар ва пионерлар даста гуллар билан “олий даражада” кутиб олишди, ҳаммаси “рисоладагидек” ... Қарангки, вақтинчалик келган юлдузга “сизнинг чемпионингиз –Рисқиевни” чақириш керакмиш, уни эса одатдагидек таклиф этишни “унутишибди” ... Эслашга тўғри келди ...” [10]

Муҳаммад Али Тошкентда Хасти Имом масжидини зиёрат қилгани ва чинни заводига бориб, меҳнаткашлар билан учрашгани ҳақида [7]-мақолада қуйидагича ёзилган.

“Вьетнам урушига қарши чиққан чемпион Муҳаммад Алини 1978 йили Совет Иттифоқи таклиф қилганда, у ташриф доирасида Ўзбекистонга ҳам келган. Тошкентда Муҳаммад Али Хасти Имом масжидини зиёрат қилади ва рафиқаси Вероника билан Тошкентнинг диққатга сазовор жойларини кўздан кечиради, жумладан, улар пойтахтдаги ўша пайтларда донғи кетган чинни заводини бориб кўришади” [7]

Муҳаммад Али Тошкентдан кейин 2750 ёшли Самарқандга ташриф буюрди. У Самарқанднинг тарихий ёдгорликларини томоша қилди ва Самарқанд Давлат университети Бош корпусининг 2-қаватида жойлашган катта мажлислар залида талабалар ҳамда домуллалар билан учрашув ўтказди.

Мен Самарқанд Давлат университетини 1975 йилда тугатгач, йўлланма билан Тошкентдаги Кибернетика илмий ишлаб чиқариш бирлашмаси таркибидаги СПКБ АСУнинг Самарқанд шаҳридаги филиалида муҳандис-дастурловчи (инженер-программист) бўлиб 1975-1977 йилларда ишладим. Ушбу филиал директори Жуманов Исроил ака 1977 йилдан бошлаб докторлик диссертация устидан илмий изланишлар бошлади. Шу сабабли у филиалдаги беш нафар ёш ходимга илмий раҳбар бўлиб, 1977 йил ноябр-декабрида аспирант қилиб олди. Шу аспирантлар сафида мен ҳам бор эдим.

Мен аспирант сифатида 1978 йил бошида Тошкентда Аспирантлар ётоқхонасидан (Тошкент, Академиклар шаҳарчаси, Ф.Хўжаев кўчаси, 51-уй) жой олган эдим. Исроил ака Самарқандда яшаб ишлаётгани сабабли мен вақтимнинг каттагина қисмини Самарқандда яшаб ишладим. Яъни Муҳаммад Али ва Руфат Рисқиев Самарқандга 1978 йил июнида келишганда мен ўша ерда эдим.

Дунёда машҳур Муҳаммад Али Самарқандга келишини ва СамДУда талабалар билан учрашув бўлишини эшитиб бордим (қаердан эшитганим ёки газетада ўқиганим ҳозир эсимда йўқ). Катта мажлислар зали талабалар ва домуллалар билан лиқ тўлди. Учрашув бошида Муҳаммад Али, Руфат Рисқиев ва уларга ҳамроҳлик қилаётган 3-4 киши саҳнага қўйилган Президиум столи атрофига ўтиришди. Кимдир Муҳаммад Али тўғрисида қисқача кириш сўзини гапирди. Сўнгра сўз Муҳаммад Алига берилди. У қисқача сўзлаб, шу 1978 йил сентябрида АҚШда Майкл Спинксга қарши реванш матчига чиқишини ҳам айтди.

Шундан кейин учрашувнинг иккинчи қисми бошланди. Президиумдаги столлар четга олиб қўйилди. Муҳаммад Али ва Руфат Рисқиев спорт формасида, яъни трусик ҳамда майкада бокс қўлқопини кийиб саҳнага чиқишди. Бўйи 191 см ва оғирлиги 100 кг га яқин бўлган Муҳаммад Али олдида бўйи 184 см ҳамда оғирлиги 75 кг бўлган Руфат Рисқиев анчагина пастроқ бўлиб кўринарди. Улар рингдаги каби бокс жангини, машқини кўрсатиб боксга тушишди. Муҳаммад Алидек супероғир вазндаги машҳур профессионал боксчи ватанимизнинг машҳур боксчиси Руфат Рисқиев билан биргаликда саҳнада енгил сакраб боксга тушаётганини яқин масофадан кўриш бир умр эсда қоларли ажойиб томоша эди.

Муҳаммад Али Самарқанд сафаридан кейин Тошкент орқали Москвага қайтди. 1978 йил 19 июн куни Кремльда СССР раҳбари Леонид Брежнев қабул қилиб, у билан 35 дақиқа гаплашди. Суҳбат охирида Л.Брежнев Муҳаммад Алига ўзининг «Малая земля» китобчасига дастхат ёзиб топширди ва соат совға қилди. [10]

Муҳаммад Али 1978 йил 20 июн куни Москвадан АҚШга учқичда жўнаб кетди.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР

1. МУҲАММАД АЛИ. Ўгитлар ва «Капалак руҳи» китобидан парча. - http://kh-davron.uz/kutubxona/jahon/muhammad-ali-ogitlar-va-kapalak-ruhi-kitobidan-parcha.html (www.kh-davron.uz 2014.03.09).

2. File:Ali.muhammad.jpg. - http://boxrec.com/media/index.php/File:Ali.muhammad.jpg (www.boxrec.com ).

3. Мухаммед Али во время молитвы в Ташкенте, июнь 1978 года (Муҳаммад Али Тошкентда намоз ўқиётган пайти, 1978 йил июн). - https://www.facebook.com/UzbekTV?fref=photo

4. АҲМАДЖОНОВ Ш. Руфат Рисқиев тарихи ва бугунги аҳволи. - http://muvozanat.info/index.php?option=com_content&view=article&id=1162:2013-09-30-12-46-27&catid=1:-6&Itemid=2 (www.muvozanat.info 2013.30.09)

5. Али, Мохаммед. - http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B8,_%D0%9C%D0%BE%D1%85%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B5%D0%B4 (www.ru.wikipedia.org/wiki/ Материал из Википедии — свободной энциклопедии).

6. Машҳур мусулмон спортчи: Муҳаммад Али. - http://info.islom.uz/content/view/1767/1007/ (www.info.islom.uz 2009.09.06).

7. Muhammad Ali. - http://en.wikipedia.org/wiki/Muhammad_Ali (www.en.wikipedia.org/wiki/ From Wikipedia, the free encyclopedia).

8. Али Мухаммед. - http://www.uaboxing.com/boxers_11.html (www.uaboxing.com ).

9. История бокса. Мохаммед Али. Часть 2 (Бокс тарихи. Муҳаммад Али. 2-қисм). - http://boxing42.ru/history/mod_data/8/29 (www.boxing42.ru 13.06.2011).

10. ДЬЯКОВ В. Независимая газета поздравила с юбилеем первого узбекского чемпиона мира (Биринчи ўзбек дунё чемпионини Мустақил газета табриклади). - http://www.12.uz/ru/news/show/sport/3005/# (www.12.uz/ru/ 08:24 06.10.2009).

11. Muhammad Ali. - http://hghltd.yandex.net/yandbtm?fmode=inject&url=http%3A%2F%2Fvkontakte.ru%2Fpublic29336085&text=%D0%9C%D1%83%D1%85%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B5%D0%B4%20%D0%90%D0%BB%D0%B8%20%D1%87%D0%B5%D0%BC%D0%BF%D0%B8%D0%BE%D0%BD%20%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%B0%20%D0%BF%D0%BE%20%D0%B1%D0%BE%D0%BA%D1%81%D1%83%2C%20%D0%BF%D0%BE%D0%B5%D0%B7%D0%B4%D0%BA%D0%B0%20%D0%B2%20%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B4&l10n=ru&mime=html&cht=1&sign=47a3a21d64ba588f509250cb07c6da22&keyno=0 (www.hghltd.yandex.net ).

E-mail: jiz54@mail.ru ergash1955@yahoo.com

2014 йил 29 декабр

АҚШ, Вашингтон шаҳри.
Рубрики:  Статьи 2014 года
SPORT

МАЛОҲАТ ЭЪТИРОЗИГА ЖАВОБИМ

Среда, 17 Декабря 2014 г. 18:06 + в цитатник
Шуҳратжон АҲМАДЖОНОВ

МАЛОҲАТ ЭЪТИРОЗИГА ЖАВОБИМ
untitledMALOHAT1 (247x204, 80Kb)

Фото. Малоҳат қизи Зархалой билан. [1]

Мен Фейсбукдаги саҳифам орқали 2014 йил 11 декабр куни Малоҳат Эшонқуловадан қуйидаги хатни олдим. Бу хат мобил телефон орқали юклангани ҳам ёзилганди.

“Шуҳрат ака ассалому алайкум, хорманг ишлар билан. Мен ҳозир Самарқандда даволанишдаман. Хойнаҳой ватанни тарк этсам керак. БМТдан сиёсий бошпана сўраш учун нималар керак, қайси ҳужжатларни перевод қилиш лозим бўлади? Тажрибангиз билан ўртоқлашсангиз дегандим, илтимос”

Шу хатга жавоб тариқасида 20 банддан иборат хат ёзиб, хатимни 2014 йил 12 декабр куни Фейсбукдаги фақат “Малоҳат Эшанкулова” саҳифасига жойлаштирдим. Унинг манзили:

АҲМАДЖОНОВ Ш. Ассалому алайкум Малоҳатхон! - https://www.facebook.com/malohat.esankulova/posts/823912464333501?comment_id=825201810871233&offset=0&total_comments=10¬if_t=feed_comment (www.facebook.com/malohat.esankulova 12.12.2004) [2]

Фейсбукдаги “Малоҳат Эшанкулова” саҳифасидаги хатим остига 8 киши постинг ёзиб, мени танқид қилишибди. Мўътабар Тожибоева эътирозига жавобимни 15 декабр куни ёзиб унинг Фейсбукдаги саҳифасига қўйдим ([3]-га қаранг).

Энг катта постингни Малоҳат ёзибди. Унинг постинг матнини ўзгартирмасдан келтирмоқдаман.

“Малохат Эшанкулова

Хой, яхшилар, гап нима хакида бораяпти узи?..... Тушунтириброк гапиринглар! Айни дамда кулимда компютерим йук. Танишларга "Бузилиб колди" деб куя колгандим... Ростини айтишга уялгандим... Энди тугрисини айтмасам булмайди-ёв.... Яхшилар, мен 25 ноябрдан буён хасталигим сабаб Самаркандда даволанмокдаман. Менинг бетоблигим сабаб, оила аъзоларим рузгор эхтиёжлари учун мен фойдаланаётган нет.бугни ноиложликдан сотиб юборишган экан. Мен бундан бехабар. Энг ёмони, мен нет. бугда ФБ ва gmail.com эл. почталаримни ёпмасдан колдирардим... Шу боис илгаридагидек соатлаб интернетда утиришлар йук энди…. Шу боис таниш-билишлар кунгирок килиб, Шухрат аканинг "маслахатлари"дан вокиф этганида ишонкирамагандим. Мана, хозир уз кузим билан куриб, лол булиб утирибман... Демак, нет. бугим УЗ ЭГАЛАРИНИНГ кулларига тушган экан-да? Кизик-ку... Якинда яна кай бирингизга каминанинг номидан ИШКИЙ хат бориб колса хам, ажабланманг... . Оббо, шаввозлар-эй, демак, мени шу тарика президентлик сайловларига кадар мамлакатдан бадарга килиш харакатига тушиб колишибди-да... Туппа-тугри, мамлакатни тарк этиш режаси хам йук эмас, алдам нима килдим? Бирок, бунга хали эрта. Кетаман, бирок, качон эканлиги номаълум. Бу президентлик сайловининг натижасига боглик.... Оббо, Шухрат ака-ей, сиздака "ДУСТ"дан биттагина булса, менингдек манглайи шурга ДУШМАН хам керакмас экан-у-а, ака? . Сизни карангу? Маслахатингизни бира-тула ФБ сахифасига ёпиштирибсиз, бу билан МХХга иш хам колдирмабсиз-у-а, бутун схемани узингиз чизиб-бериб куя колибсиз... Энди вакти ва соатини аниклаш колибди холос... Сизни каранг-у!... Энди "Вакт-соати президентлик сайловидан кейин экан" деб кушиб куйишингиз керак булади ....
Азизим Шухрат ака, мамлакатни тарк этиш-этмаслик биров билан маслахатлашадиган юмуш эмас. Бундан вазиятларда инсон факат ва факат юраги, кунгли билан хисоблашади холос….
Илгарилари бизга онамиз «Килаётган эхсонингни унг кулинг берса, чап кулинг билмасин» дердилар… Сиз эса бор-йуги 100 «сулкавой» хусусида 7 миллиард халойикка ХАЙКИРИБ булибсизу? . … Яхши эма-ааас….

Химматингиз учун ташаккур, бирок, мархаматингиз узингизга сийлов, ака, жонингиз сог булсин.
Ха, яна, Шухрат ака, сиз шунчалар гулмисиз, ё содда-мугомбирмисиз? Нима килганингиз бу? Нима, Эшонкаулова мамлакатдан чика олмасдан Узбекистонда колиб ватанпарварлигини давом эттирсин, жуда булмаганда М. Махмудовдек 16 йил утириб чиксин деганингизми бу? Сизни тушунаолмасдан колдим... САНОАТИНГИЗГА ТАСАННО! » [2]

Айблов гапларга бандма-банд жавоб бераман.

1-айблов: “Оббо, Шуҳрат ака-ей, сиздақа "ДЎСТ"дан биттагина бўлса, менингдек манглайи шўрга ДУШМАН ҳам керакмас экан-у-а, ака? Сизни қарангу? Маслаҳатингизни бира-тўла ФБ саҳифасига ёпиштирибсиз, бу билан МХХга иш ҳам қолдирмабсиз-у-а, бутун схемани ўзингиз чизиб-бериб қўя қолибсиз... Энди вақти ва соатини аниқлаш қолибди холос... Сизни қаранг-у!... Энди "Вақт-соати президентлик сайловидан кейин экан" деб қўшиб қўйишингиз керак бўлади ....» [2]

Биринчидан, агар мақолам бошида келтирилган ҳатни сиз менга мобил телефонингиз орқали 2014 йил 11 декабр куни жўнатган бўлсангиз, бу хат аллақачон Миллий Хавфсизлик хизмати (МХХ) идорасида ўқилган ва керакли компютер файлига киритиб қўйилган. Чунки менинг ҳам, сизнинг ҳам, мухолифатнинг бошқа фаолларининг ҳам Фейсбукдаги саҳифалари ҳамда телефон алоқалари доимий назорат қилинади ва ундаги муҳим маълумотлар МХХ раҳбариятига ҳисобот кўринишида етказиб турилади. Шу сабабли мақолам бошида келтирилган сизнинг хатингиз улар учун янгилик эмас.

Иккинчидан, менинг сизга йўллайдиган ҳар қандай жавобимни махсус хизматлар аниқлаштириш имконига эга. Мен АҚШда 2010 йил 21 январдан бери яшаётган бўлсам, ушбу беш йил давомида ахборот тармоқларим кечаю кундуз назорат қилинмоқда. Ўзимга қарши ҳар хил тазйиқлар қилинмоқда. Мен бу ҳақда 30 дан ортиқ мақолаларимда фактлар билан ёзганман ва сайтларда чоп эттирганман. Мен аввал Ўзбекистонда яшаганимда ҳам, ҳозир АҚШда яшаётганимда ҳам қонун доирасида яшаётганим ва фаолият олиб бораётганим сабабли қонуний жавобгарликка тортиша олгани йўқ, Аллоҳга шукр!
АҚШдан сизга Фейсбук орқали йўллаган жавобимни бошқача жўнатганимда ҳам махсус хизматлар аниқлаштирган бўларди ва МХХга етказган бўларди.

Учинчидан, ҳар қандай фуқаронинг Ўзбекистондан кетиш ҳақидаги мен ёзган схемани МХХдагилар аллақачон яхши билишади. Мен сизга йўллаган хатимнинг 11-бандида қуйидагича ёзгандим.

“11. Биз – мен, Елена Урлаева, унинг укасининг турмуш ўртоғи Алфия ва Алфиянинг 6 ёшли қизи билан 2008 йил 12 октябрга ўтар кечаси соат 3 га яқин Тошкентда шаҳарлараро қатнайдиган таксини гаплашдик. Таксида яна битта ўрин борлиги учун шу ўринга ҳайдовчи бир эркакни топиб келди ва Андижонгача боришини айтди. Бу 40 ёшлардаги эркак биз минган машиналарда чегара олдигача борди. Менимча у МХХ билан боғлиқ кимса эди. Биз такси ҳайдовчисининг тавсияси билан Қўқонда бошқа таксига ўтирдик» [1]

Бу ходим командировкадан қайтган киши сифатида Тошкентга қайтиб боргач МХХдаги раҳбари номига ҳисобот ёзган. Ҳисоботда батафсил маълумот ва фактлар баён этилган.

Агар махсус хизматлар уюштирган 1999 йил 16 февралдаги Тошкент портлашлари ва ундан кейин қилинган қаттиқ тазйиқлар оқибатида кўпгина фуқаролар Ватанимизни Қирғизистон чегараси орқали кетганини ҳисобга олсак, бундай ҳисоботлар МХХ идорасида етарлича кўп эканлигини тушунасиз.

Шу сабабли Ўзбекистондан кетишнинг мен ёзган схемаси МХХдагилар учун сир эмас. Бу бизнинг кўпгина фуқароларимиз учун янгиликдир.

Тўртинчидан, Ватанимизда кучишлатар органларнинг ноҳақ тазйиқига учраган юзлаб, минглаб фуқаролар, жумладан оддий номозхонлар, борлиги сизга ва кўпчиликка маълум. Улардан айримлари Ўзбекистонни тарк этишнинг тинчроқ йўлини билишмайди.

Битта мисол келтирай. Таниқли сафдошимиз Елена Урлаеванинг туғишган укаси Василий Евстегнеев 2008 йилда тазйиққа учрагач, Еленанинг маслаҳати ҳамда моддий ёрдами туфайли у Тошкент яқинидаги Майский чегара пости орқали Қозоғистонга кетди. У Қозоғистон ҳудуди орқали Ғишткўприк (Черняевка)га етиб олиш учун автобусга ўтирган. Йўлда автобусни бир енгил машинадагилар тўхтатиб, Василийни мажбуран автобусдан туширишган, қаттиқ калтаклашган ва бор пуллари ҳамда нарсаларини тортиб олишган. Менимча, буни ўзбек махсус хизматлари уюштирган эди.

Василий ноилож Майский пости орқали яна Тошкентга қайтиб келди. Ўша кунлари мен Елена онасининг уйига борганимда Василий билан гаплашгандим. Шу воқеадан бир неча кун кейин Елена Василийни Андижон вилоятидаги Дўстлик чегара пости орқали Қирғизистонга жўнатиб юборди.

Мана шу нохуш тажрибадан келиб чиқиб мен, Елена Урлаева, Василийнинг турмуш ўртоғи Алфия ва Алфиянинг 6 ёшли қизчаси билан 2008 йил 12 октябрга ўтар кечаси Андижон вилоятидаги Дўстлик чегара пости орқали Қирғизистонга жўнадик ва сафаримиз муваффақиятли бўлди. Мен ўша пайтлари бу йўлни билмасдим. Еленанинг маслаҳати ва ёрдами туфайлигина Ўзбекистонни тарк эта олдим.

Мен бу тажрибамни 2008 йил 4 ноябрда Қозоғистоннинг Алмати шаҳрига боргач мақолаларимдан бирида ёздим. Ўйлашимча, айрим ватандошларим менинг мақоламдаги ахборот асосида Ўзбекистонни тарк этишди.

Бугунги кунда Ўзбекистондаги тазйиқлар камаймаётгани ва аксинча кучаётгани сабабли Ватанимизни ноилож тарк этишга мажбур бўлаётганлар бор. Шу сабабли мен бу таклифимни мақола қилиб сайтлардан бирига чоп этиш фикрим бор. Халқимизда “Қизим сенга айтаман, келиним, сен эшит” деган яхши мақол ҳам бор.

Бешинчидан, сиз биласизки Ўзбекистон Президенти Ислом Каримов 1992 йил март ойида Хелсинки шаҳрида Европада хавфсизлик ва ҳамкорлик Кенгаши ҳужжатларига имзо чекди. Ўзбекистон Парламенти бу ҳужжатларга қўшилиш ҳақидаги қарорни деярли юз фоиз овоз билан маъқуллади. Бу билан Ўзбекистон раҳбарияти ва парламенти Бирлиашган Миллатлар Ташкилоти принципларида баён қилинган инсоннинг асосий ҳақларига риоя этиш юзасидан мажбуриятлар олди.

“Фуқаролик ва сиёсий ҳуқуқлар тўғрисидаги халқаро пакт”нинг 12-моддасини келтириб ўтай.

“12-модда

1. Бирор-бир давлат ҳудудида қонуний равишда турган ҳар бир киши ушбу ҳудуд доирасида эркин кўчиб юриш ва яшаш жойини эркин танлаш ҳуқуқига эга.

2. Ҳар бир киши ҳар қандай мамлакатни, жумладан ўз мамлакатини тарк этиш ҳуқуқига эга.

3. Юқорида қайд этилган ҳуқуқлар ҳеч қандай чеклаш объекти бўлиши мумкин эмас, қонунда назарда тутилган давлат хавфсизлигини, жамоат тартибини, аҳоли саломатлиги ёки маънавиятини ёки бошқаларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини муҳофаза қилиш учун зарур бўлган ва ушбу Пактда эътироф этилган бошқа ҳуқуқларга мос келадиган чеклашлар бундан мустасно.

4. Ҳеч ким ўз мамлакатига кириш ҳуқуқидан ўзбошимчалик билан маҳрум этилиши мумкин эмас” [4]

Мана шу халқаро қонун асосида Ўзбекистоннинг вояга етган ҳар бир фуқароси, жумладан сиз билан мен ҳам Ватанни эркин тарк этиш ва қайтиб кириш ҳуқуқига эга.

Олтинчидан, “Фуқаролик ва сиёсий ҳуқуқлар тўғрисидаги халқаро пакт”нинг 12-моддаси 3-бандидаги чекловлар ҳақидаги гаплар асосида кучишлатар органлар манфаатини ўйлаб, Ўзбекистон диктаторлик режими ҳар бир фуқаро Ватандан чиқиш учун рухсат олиши кераклиги ҳақидаги қонунни қабул қилган.

Бу мақоламни ёшларимиз ҳам ўқишини назарда тутиб, бугунги Ўзбекистонда мавжуд тартиб тўғрисидаги фактларни келтираман.

“ФАРМОНГА мувофиқ Ўзбекистон Республикасининг биометрик намунага эга бўлмаган фуқаролик паспорти 2015 йилнинг 31 декабрь кунига қадар амал қилади. Бундан ташқари, Вазирлар Маҳкамасининг 2014 йил 6 февралдаги 24-сонли қарори талабларига асосан, жорий (2014, А.Ш.) йилнинг 1 июлидан бошлаб Ўзбекистон Республикаси фуқароларининг чет элга чиқишлари фақат биометрик паспортлар орқали амалга оширилиши йўлга қўйилди. Шу сабабли чет элга чиқмоқчи бўлган юртдошларимизнинг паспорти доимий рўйхатдан ўтган туман ИИБ Хорижга чиқиш-келиш ва фуқароликни расмийлаштириш бўлими томонидан биометрик паспортга алмаштириб берилади. Фуқароларнинг чет элга чиқиш тартиби тўғрисида Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги Хорижга чиқиш-келиш ва фуқароликни расмийлаштириш бошқармаси бошлиғи Бахриддин Шорихсиев қуйидагиларни гапириб берди.

— Фуқароларнинг чет элга чиқишлари Вазирлар Маҳкамасининг 1995 йил 6 январдаги "Ўзбекистон Республикаси фуқароларининг чет элга боришлари тартибини ва Ўзбекистон Республикасининг дипломатик паспорти тўғрисидаги Низомни тасдиқлаш ҳақида"ги, 2002 йил 25 майдаги "Чет элга бориш учун рухсат бериш ёзувининг ёпиштириладиган стикерини тасдиқлаш тўғрисида"ги ҳамда 2011 йил 7 июлдаги "Ўзбекистон Республикаси фуқаросининг биометрик паспортини ва 16 ёшга тўлмаган шахслар учун фуқаролиги бўлмаган шахсларнинг ҳаракатланиш ҳужжатини бериш тартиби тўғрисидаги Низомни тасдиқлаш ҳақида"ги қарорларига мувофиқ амалга оширилади, — дейди Б. Шорихсиев. — Мазкур ҳуқуқий ҳужжатларга кўра, Ўзбекистон Республикаси фуқаролари кириш визаси талаб этилмайдиган МДҲга аъзо давлатлардан ташқари бошқа чет элларга вақтинча ва доимий яшашга чиқишлари учун чет элга чиқиш рухсат ёзувининг ёпиштириладиган стикерини расмийлаштиришлари талаб этилади.

Хорижга вақтинчалик чиқмоқчи бўлган фуқароларимиз ўзлари доимий яшаётган жойдаги ички ишлар органларининг ХЧК ва ФР хизматига фуқаролик паспорти билан бирга қуйидаги ҳужжатларни топширадилар:
— икки нусхада ариза-анкета;
— давлат божи тўлангани ҳақидаги квитанция;
— тўрт дона фотосурат (35х45 мм ҳажмда)” [5]

Эътибор беринг: “Ўзбекистон Республикаси фуқаролари кириш визаси талаб этилмайдиган МДҲга аъзо давлатлардан ташқари бошқа чет элларга вақтинча ва доимий яшашга чиқишлари учун чет элга чиқиш рухсат ёзувининг ёпиштириладиган стикерини расмийлаштиришлари талаб этилади” [5]

Ўзбекистондаги диктаторлик режимининг мана шу ҳуқуқий ҳужжатларига кўра Қирғизистон, Қозоғистон ёки Россияга чиқиш учун чет элга чиқиш рухсат ёзувининг паспортга ёпиштириладиган стикери талаб қилинмайди. Шу сабабли бирорта фуқаро “Қирғизистонга зарур юмуш билан, масалан тижорат учун бораяпман” деса ва бу ҳақда чегарадан ўтиш масканида ҳужжатларни тўлдирса, бу қонун доирасидадир ва бирор амалдор бу фуқарони тутиши ёки қамаши мумкин эмас.

Мен мана шу қонунларга асосан 12 декабр кунги [2]-хатимни ёзиб, фейсбукда сизнинг саҳифангизда очиқ чоп этгандим. Мен [2]-мақола-хатимнинг 17-бандида қуйидагича ёзгандим.

“17. Сиз Қирғизистонга тижорат учун, яъни кийим-кечак харид қилиш учун бораётганигизни айтишингиз маъқул ва бу ҳақда чегара маскани ҳужжатларини тўлдираётганингизда ёзишингиз ўринлидир» [2]

Мен қонуннинг шу бандларини яхши билганим сабабли 2008 йилда Ўзбекистонни тарк этишдан олдин Жиззах ва Самарқанддаги яқин қариндошларим, дўстларим ва Тошкентдаги сафдошларим уйларида бир кечадан тунаб, суҳбатлашиб, чет элга кетишга мажбур бўлаётганимни очиқ айтганман, айрим ёши улуғ қариндошим ва сафдошим (масалан, “Эрк” партияси Бош котиби, фан доктори Атаназар Арифов)дан дуо қилишини илтимос қилганман ва дуо олганман. Шундан кейингина 2008 йил 12 октябрга ўтар кечаси Ўзбекистонни тарк этганман.

Яъни Миллий хафсизлик хизмати раҳбарияти мен чет элга кетмоқчи эканлигим ҳақида яхши хабардор эди. Лекин мен барча фаолиятим, жумладан чет элга кетишим қонун доирасида бўлганлиги сабабли улар мени ҳибсга олишмади.

Мана шу сабабларга кўра Малохатхон “Оббо, Шуҳрат ака-ей, сиздақа "ДЎСТ"дан биттагина бўлса, менингдек манглайи шўрга ДУШМАН ҳам керакмас экан-у-а, ака? =D. Сизни қарангу? Маслаҳатингизни бира-тўла ФБ (фейсбук, А.Ш.) саҳифасига ёпиштирибсиз, бу билан МХХга иш ҳам қолдирмабсиз-у-а, бутун схемани ўзингиз чизиб-бериб қўя қолибсиз...” деб ваҳимали гаплар ва айбловларни ёзиб, ўзингизни ҳам, бошқаларни ҳам қўрқитишга асос йўқ, деб ҳисоблайман.


2-АЙБЛОВ: «Илгарилари бизга онамиз «Қилаётган эҳсонингни ўнг қўлинг берса, чап қўлинг билмасин» дердилар…»

Онангиз ва сизнинг бу гапингизга 100 фоиз қўшиламан. Мен АҚШга келганимга қадар шунга амал қилганман. Бу гапим миннатга ўхшаб қолган.

Энди менинг вазиятимни тушунишга ҳаракат қилинг. Мен 2012-2014 йилларда ватандош дўстлар ва сафдошларимга бир неча минг долларни АҚШ пойтахти Вашингтон шаҳридан жўнатдим. Махсус хизматлар ахборот тармоқларимга – электрон почта ва телефон алоқаларимга қўйган тўсиқлар сабабли шулардан ўн нафардан ортиқроғига ҳали ҳам хабар бера олмаяпман.

2013 йил 8 октябрда махсус хизматлар профессионал ўғри ёрдамида блокнотлар, лептопим ва бошқа зарур нарсалар солинган сумкамни ўғирлашни, 2014 йил 26 майга ўтар кечаси тўппонча билан қуролланган икки нафар босқинчи ҳужумини уюштириб, сумкам ҳамда рюкзагимни олиб кетишлари натижасида бу яхши кишиларнинг манзиллари ҳам, телефон рақамлари ҳам ўша блокнотлар ичида кетди. Манзиллар ёзилган блокнотларим Ўзбекистон Миллий хавфсизлик хизматидагиларгагина керак эди. Яқин-орада мен пул жўнатган ватандошларимга хабар беришнинг бошқа чораларини излаб кўраман, Аллоҳ хоҳласа.

Мен сизга юборган пулим коди ҳақидаги маълумотни Фейсбукдаги саҳифангиз орқали жўнатишдан бошқа иложим йўқ эди. Сиз бу борадаги ўз вазиятингизни яхши биласиз. Бу ҳақда сиз бундай ёзган эдингиз.

«Энг аянчли томонларидан яни бири шундаки, компьютерим куч ишлатар тизимлар томонидан аллақачонлар назоратга олинган.

Электрон ёзишмаларим, барча-барчаси ҳукумат назоратида.

Уй ва қўл телефонларим мунтазам “прослушка”да.

Уйим ва офисимга эшитиш ва видеомосламалар қўйилганлигига шубҳам йўқ.

Энг ачинарлиси шундаки, мен билан қўнғироқлашган ҳар қандай фуқаро гарчи мухолифатга мутлақо алоқаси бўлмаса-да, равишда таъқиб ва тайзиққа олинади. Тегишли идораларга чақиртирилиб, сўроқ-саволга тутилади, етти авлоди суриштирилади, уларга нисбатан сабабсиз босим ўтказилади, назоратга олинади. Алал-оқибат “қора рўйхат”га тиркаб қўйишади. Бу ҳақда қўлимда етарлича маълумотлар бор» [6]

АҚШда яшаётган бўлсамда, мен ҳам махсус хизматлар кузатуви, провокациялари ва тазйиқи, ахборот тармоқларига қўйилган турли хил тўсиқлар шароитида фаолият олиб бораётганлигимни ҳисобга олсангиз яхши бўларди.

Шу сабабли бу арзимас ёрдамимни қабул қилиб ишлатсангиз яхши бўларди. Агар лозим топсангиз бир оғиз дуо қилиб қўйсангиз бўлгани. Мен 40 йилдан ортиқ инсон ҳақларини ҳимоя қилиш бўйича фаолиятим давомида донишмандларимиз айтган «Олтин олма дуо ол, дуо олтин эмасми» деган нақлга амал қилишга ҳаракат этганман.


3-АЙБЛОВ: «Сиз эса бор-йўғи 100 «сулкавой» хусусида 7 миллиард халойиққа ХАЙҚИРИБ бўлибсизу? . … Яхши эма-ааас….» [2]

“7 миллиард халойикка ХАЙКИРИШ» тўғрисидаги айбловингизга доир. Мен сизга ёзган [2]-мақола-хатимни ўзбек тилида кирил алифбосида ёзганман. Дунёда 40 миллионга яқин ўзбек борлиги, улардан кўпи чақалоқ ҳамда боғча ёшида бўлиб ўқишни билмаслигини назарга олсангиз бу ваҳимали рақамингиз 10 миллионларга тушиб қолади. Бунга қўшимча равишда Афғонистондаги икки миллионга яқин ўзбеклар араб алифбосида, ғарб мамлакатларида туғилиб вояга етган ўзбеклар эса лотин алифбосидагина ўқишни билади.

Агар компютердан фойдаланиб Фейсбукни очиб ўқиш имкониятига эга бўлган ўзбеклар сонини кўз олдингизга келтирсангиз, сизга ёзган хатимни ўқиш имкони бўлганлар сони бир миллиондан ҳам камроқ бўлади.

Мен бу фикрларни телевизор ёки радио орқали айтганим йўқ. Мен хатимни Фейсбукдаги фақат сизнинг саҳифангизга қўйдим. Ҳатто ўзимнинг саҳифамга ҳам қўймадим. Фейсбукдаги юз миллионлаб фуқаролар кириб сизнинг саҳифангизни ўқий олмайди. Саҳифангизни фейсбукдаги дўстларингизгина очиб ўқиши мумкин.

Демак, мен сизга 2014 йил 12 декабр куни жўнатган ва фейсбукдаги саҳифангизга жойлаган мақола-хатимни сиз ваҳима билан ёзган 7 миллиард (!?) эмас, нари борса Фейсбукдаги минг нафарга яқин дўстингиз ўқиши мумкин.

Сих хатингизда яна бундай ёзгансиз.

«Тўппа-тўғри, мамлакатни тарк этиш режаси ҳам йўқ эмас, алдаб нима қилдим? Бироқ, бунга ҳали эрта. Кетаман, бироқ, қачон эканлиги номаълум. Бу президентлик сайловининг натижасига боғлиқ ....» [2]

Ўзбекистонни тарк этиш учун айнан ҳозир қўлайроқ, деб ўйлайман. Парламент ва Президентлик сайловлари аллақачон ҳал этиб бўлинган. Сиз билан менга ўхшаган фуқаролар унинг натижасига ҳеч таъсир ўтказа олмаймиз, деб ҳисоблайман. Янаям ўзингиз биласиз.

Сизнинг ваҳимали хатингизни ўқиб ўзимнинг қилган ишимга яна бир марта қарадим ва негадир машҳур ёзувчимиз раҳматли Абдулла Қодирий асари асосида 1969 йилда ишланган “Ўтган кунлар” филмида Отабек ва унинг отаси Юсуфбек ҳожи ўртасидаги кескин суҳбати ёдимга келди.

Отабек Юсуфбек ҳожига қарата Тошкентдаги қирғин масаласида: “Нечун бу машъум қирғинга йўл қўйдингиз? Эл-юрт нима дейди энди? Мен жаллод фарзанди эканлигимни билмай юрган эканман” деб аччиқ гапларни айтади.

Шунда Юсуфбек ҳожи: “Ножўя гапларни ихтиёр қилаяпсан, ўғлим. Бу қирғинда менинг зарра айбим йўқ” дейди.

Отабек эса: “Энди инкор қилмоққа на ҳожат? Азизбекни ҳайдадингизу шаҳар дарвозасини Нормуҳаммадга очиб бердингиз. Бу билан эл бошига қанчадан-қанча мусибат солдингиз”

Юсуфбек ҳожи Отабек айбловларига: “Сен ҳақсан, ўғлим. Лекин жоним борича одамларни огоҳлантиришга уриндим. Мени ўша жаллодлар билан бир деб ҳисоблашинг нотўғри, ўғлим. Бу ишнинг бошида турган хоннинг ўзидир. Нега ҳар бир нарсага етган ақлинг шунга қолганда оқсайдур? Нега ёнган юрагимга сен яна заҳар сочасан?” деб жавоб бергани эсимга келди. [7]

Ўзбекистонда сизни 2014 йил 19 март куни заҳарлашгач, ҳаётингиз хавф остида эканлиги ҳақида мен имконим борича сизни огоҳлантиришга ва хорижга кетиб даволаниш кераклиги ҳақида сизни ишонтиришга уриндим. Бунга Саодат билан биргаликда очлик эълон қилганингиздаги катта таҳлилий мақоламда ҳам ([8]), 2014 йил 25 июнда сизнинг Фейсбукдаги саҳифангизга қўйган “Малоҳат Эшонқуловага” номли мақоламда ҳам ([9], бу мақоламни иловада келтирдим), 2014 йил 12 декабрдаги мақола-хатимда ҳам ([2]) огоҳлантиришга уриндим. Бу ишнинг бошида Миллий хавфсизлик хизматининг ўзи турибди, ҳаётингиз Ўзбекистонда хавф остида эканлиги ва хорижга кетиб даволанишингиз кераклиги ҳақида сизни огоҳлантиришга, шу шароитда Ўзбекистонни тарк этишнинг хавфсиз қонуний услуби ва йўли тўғрисида маълумот беришга уриндим ...


ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР

1. Малохат Эшанкулова на лечении в Самарканде (Малоҳат Эношқулова Самарқандда даволанмоқда). -
http://www.uznews.net/ru/human-rights/25930-malohat-eshankulova-na-lechenii-v-samarkande (www.uznews.net/ru/ 16.04.2014)

2. АҲМАДЖОНОВ Ш. Ассалому алайкум Малоҳат! - https://www.facebook.com/malohat.esankulova/posts/823912464333501 (www.facebook.com/malohat.esankulova/ “Малохат Эшанкулова” саҳифаси, 2014.12.12)

АҲМАДЖОНОВ Ш. Малоҳатга 12 декабрдаги хатим. - http://www.liveinternet.ru/users/4799013/rubric/5278052/ (www.liveinternet.ru даги “Турон Шухратжони” Кундалик саҳифаси, 2014.15.12)

3. АҲМАДЖОНОВ Ш. Мўътабар эътирозига жавобим. - https://www.facebook.com/Mutabar/posts/728288907278801 (www.facebook.com/Mutabar/ 2014.15.12);
http://www.liveinternet.ru/users/4799013/rubric/5278052/ (www.liveninternet.ru “Турон Шухратжони” Кундалиги (Дневник), 2014.15.12).

4. Фуқаролик ва сиёсий ҳуқуқлар тўғрисидаги Халқаро Пакт. - http://taraqqiyot.uz/fuarolik-va-siyosiy-uular-t2

5. Чет элга чиқиш тартиби. "Туркистон-пресс" мухбири Фармон МАТНАЗАРОВ ёзиб олди. - http://insonvaqonun.uz/?q=node/2180 (www.insonvaqonun.uz “Инсон ва Қонун” ҳуқуқий газетаси, 2014 йил, 44-сон.

6. ЭШОНҚУЛОВА М. Бизга амалий кўмак керак: Мени жисман йўқ қилиш истагида оғулашмоқда! “Бирдамлик” Халқ Демократик Ҳаракати етакчиси Эшонқулова Малоҳатнинг МУРОЖААТИ. -
- http://birdamlik.info/blog/2014/03/24/%D0%B1%D0%B8%D0%B7%D0%B3%D0%B0-%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B9-%D0%BA%D1%9E%D0%BC%D0%B0%D0%BA-%D0%BA%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BA-%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8-%D0%B6%D0%B8%D1%81%D0%BC%D0%B0%D0%BD/ (www.birdamlik.info/blog/ 2014.24.03).

7. Ўтган кунлар филми. - http://dunyouzbeklari.com/archives/81517

8. АҲМАДЖОНОВ Ш. Саодат ва Малоҳатга маслаҳатим. –
http://turonzamin.org/2011/07/12/shuhrat-ahmadjonov-15/#more-15645 (www.turonzamin.org July 12th, 2011 at 4:03 pm, лотин алифбосида).
http://muvozanat.info/index.php?option=com_content&view=article&id=2115:2011-07-12-15-27-52&catid=31:general&Itemid=18 (www.muvozanat.info 12 July 2011 09:52, кирил алифбосида).
http://yangidunyo.com/?p=20835 (www.yangidunyo.com 2011.13.07).

9. АҲМАДЖОНОВ Ш. Малоҳат Эшонқуловага (2014 йил 25 июн). - http://www.liveinternet.ru/users/4799013/rubric/5278052/ (www.liveninternet.ru “Турон Шухратжони” Кундалиги (Дневник), 2014.17.12, Иловага қаранг).

E-mail: jiz54@mail.ru ergash1955@yahoo.com

2014 йил 17 декабр

АҚШ, Вашингтон шаҳри

----------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------

ИЛОВА.

Шуҳратжон АҲМАДЖОНОВ

МАЛОҲАТ ЭШОНҚУЛОВАГА


1. Малоҳатхон, сизни заҳарлашгани аниқ. Менимча, сизнинг жигарингизни заҳарлашган.

2. Шу ерда Ўзбекистон Миллий Энциклопедиясининг 6-жилдидаги “Жигар” ва “Жигар церрози” номли мақолаларни 130-131-бетдан келтириб ўтай.

“ЖИГАР — ҳазм бези. Одам ва ҳайвонларда овқатнинг ҳазм бўлиши ва сўрилишида қатнашади, ёғ ва углеводларни захирага йиғади. Хордали ҳайвонлар ва одамда жигар — мураккаб, хaёт учун муҳим аъзо. Балиқ ва амфибияларда жигар судралиб юрувчилар, қушлар ва сут эмизувчилардагига нисбатан каттароқ; йиртқич ҳайвонларда ўтхўр ҳайвонларникига нисбатан катта.

Жигар шакли ҳайвоннинг гавда тузилишига боғлиқ. Одамда жигар — организмдаги энг катта без (вазни 1200—2200 г). Қорин бўшлиғида, диафрагманинг тагида, ўнг қовурғалар ва қисман чап қовурғалар остида ётади. Ранги қизғиш-қўнғир, каттароқ ўнг бўлаги билан кичикроқ чап бўлаги бор. Ўрта қисмининг пастки юзасидаги кўндаланг чуқурча жигар дарвозаси ёки қопқаси деб аталади. Шу жойдан жигарга артерия, дарвоза венаси, нервлар киради ва жигарнинг ўт йўли, жигар венаси чиқади. Бу ўт йўли ўт пуфагидан чиққан йўлга қўшилиб, ўн икки бармоқ ичакка қуйиладиган умумий ўт йўлини ҳосил қилади.

Жигар организмнинг марказий биокимёвий лабораторияси бўлиб, турли-туман функцияларни бажаради; жигар бўлмаса, одам, ҳайвон яшай олмайди. Жигар бир суткада 600—700 г ўт (сафро) ишлаб чиқариб, овқат ҳазм бўлишида ва озиқ моддаларнинг ичакдан қонга сўрилишида муҳим роль ўйнайди; оқсиллар, ёғлар ва углеводлар алмашинувида қатнашади; бундан ташқари, моддалар алмашинувида ҳосил бўладиган ёки ташқаридан кирган заҳарли моддаларни зарарсизлантириб, ҳимоя функциясини бажаради. Жигарнинг махсус юлдузсимон ҳужайралари фагоцитозга ва анти-телолар ҳосил қилишга қодир. Жигар қонни йиғиб тура олади. Жигар эмбрионал ривожланишда қон элементлари ва гемоглобин ҳосил қилишда ҳам иштирок этади. Организмдаги жами қоннинг 1/5 қисми жигар томирларига сиғиши мумкин. Қондаги ортиқча сув қисман жигарда ажралиб чиқиб, ўт ва лимфа ҳосил бўлишига кетади. Жигар ўтни узлуксиз ишлаб, ўзининг ўт йўли орқали чиқаради; ўн икки бармоқ ичакка ўт кириши овқатланиш вақтида бошланиб, меъда овқатдан бўшамагунча давом этади. Бошқа вақтда эса умумий ўт йўлининг ҳалқасимон мускули (сфинктери) қисқариб, шу йўлнинг тешигини беркитиб туради. Жигарда ҳосил бўладиган ўт пуфагига киргач, қуюлиб қораяди, чунки ундаги сув ва қисман бошқа баъзи моддалар ўт пуфаги деворидан қонга ўтади.

Ҳазм системасидан қонга ўтган ҳамма моддалар жигарга келиб, қисман мураккаб моддалар тузилишига сарф бўлади, қисман эса парчаланади. Mac, қон билан келган амино кислоталардан қон оқсиллари (альбуминлар, глобулинлар ва бошқа) ҳосил бўлади, бир қанча моддалар (фруктоза, галактоза, лактоза, глицерин)дан жигарда глюкоза синтезланади, бундан эса гликоген вужудга келади. Гликоген жигар ҳужайраларида захирада туради ва организм кўпроқ энергия сарфлаётган вақтда глюкозага айланиб, қонга ўтади.

Жигар пигментлар алмашинувида қатнашади; унда гемоглобин емирилади ва билирубин ҳосил бўлиб, эрийдиган ҳолга келади. Жигарда ёғсимон моддалар (липоидлар) ишланиб чиқади ва қон б-н бошқа аъзо, тўқималарга бориб, моддалар алмашинувида қатнашади. Жигарда холестерин, протромбин ва гепарин ҳам синтезланади.

Қон билан жигарга келадиган моддалардан баъзилари организмга зарарли бўлиши мумкин. Шу моддаларни зарарсизлантириш, қисман эса ўт б-н чиқариб юбориш жигарнинг вазифасидир. Mac, қўрғошин, мишьяк ва б. заҳарли моддалар жигарда ушланиб қолади, сўнгра безарар органик моддалар (кўпинча оқсил моддалар) шаклида организмдан чиқиб кетади. Организмда оқсиллар парчаланишидан ҳосил бўладиган аммиак, қисман сийдик кислота ҳам жигарда мочевинага айланиб, организмдан сийдик б-н чиқиб кетади (мочевина эса камроқ заҳарли ва яхши эрийдиган моддадир).

Организмда зарарли моддалар кўплаб пайдо бўлганда (мае, ҳазм аъзоларининг сурункали касаллигида, алкоголизмда) жигар функциялари бузилади, бу эса оғир касалликларга олиб келади. Жигар касалликларидан ўткир ва сурункали яллиғланиш жараёнлари, шунингдек, паразитар касалликлар учрайди (қ. Гепатит, Жигар циррози, Эхинококкоз).

Носир Ахмедов” [1]

“ЖИГАР ЦИРРОЗИ жигарнинг сурункали ривожланиб борадиган касаллиги; бунда жигар тўқимаси яллиғланиб, унинг бир қисми бириктирувчи тўқима б-н алмашинади. Жигарнинг ўткир яллиғланиши — гепатитда, унинг В, С, D шаклларида, ўткир гепатит сурункали гепатитга айланаётганда, безгак, сил, захм, бруцеллёз каби юқумли касалликларда, ўт пуфаги ва ўт йўлларининг сурункали яллиғланишида, турли кимёвий моддалардан мунтазам заҳарланишда, шунингдек, алкоголизмда ва бошқа сабабларга кўра пайдо бўлади. Жигар церрози — секин ривожланадиган сурункали касаллик. Жигар церрози турлича намоён бўлади ва у хасталикнинг қайси шаклида кечиши ҳамда даврига боғлиқ; текширганда жигарнинг қаттиқлашгани ва функциясининг бузилганлигига қарамай, киши узоқ вақт ҳеч қандай хасталик аломатини сезмай юриши мумкин. Касаллик зўрайганда бемор дармонсизланади, озиб кетади, иштаҳадан қолади, кекиради, кўнгли айнийди, баъзан қусади, ичи кетади ёки қотади, қорни дам бўлади, т-раси кўтарилади, қорин бўшлиғида суюқлик тўпланиши натижасида у кўтарилади (истисқо), бурни қонайди, бадани қичишади, баъзан сарғаяди; камқонлик авжига чиқади; жигари ва айниқса талоғи катталашади ва қаттиқлашади.

Давони врач тайинлайди. Жигар церрози узоқ вақт даволанади, касаллик зўрайганда беморни дарҳол касалхонага ётқизиш керак. Парҳезга қатъий риоя қилишнинг аҳамияти катта. Беморга, асосан, енгил ҳазм бўладиган, қанд, оқсил ва витаминлар (айниқса, С витамин ва В группа)га бой сутли ва ўсимлик овқатлар берилади. Творог (осон ҳазм бўладиган оқсилларга эга), ёғсиз гўшт, балиқ, шунингдек,
озгина сариёғ б-н қаймоқ ёки сметана истеъмол қилиш мумкин; спиртли ичимликлар ичиш қатьий тақиқланади. Жигар церрозининг авж олишига йўл қўймайдиган дорилар буюрилади. Жигар церрозини даволашда аввало унга сабаб бўладиган омилларни бартараф этиш муҳим. Жигар церрозига олиб келган инфекция аниқланса, уни тугатиш чоралари кўрилади. Жигар церрозининг олдини олиш учун меҳнат ва турмуш шароитини соғломлаштириш, алкоголизмга қарши кураш олиб бориш керак.

Ад.: Подимова С. Д., Болезни печени,
М., 1990.

Эркин Қосимов” [2]


3. Сизга қарши ишлатилган заҳар жигар церрозига ўхшаш ҳолда жигар фаолиятини ишдан чиқаради.

4. Жигарни заҳарлаш орқали ишдан чиқариш йўли билан кўпгина ўзбек зиёлилари ўз ажалидан анча олдин ўлдириб юборилган. Адашмасам, машҳур актер ва режиссёр раҳматли Ҳамза Умаров (1925-1987), бир неча олимларимиз ҳам жигар хасталиги билан тинчитилган. Шунингдек таниқли шоир Асқар Маҳкам, кулгунинг буюк устаси Ҳожибой Тожибоев жигарини заҳар ёрдамида ишдан чиқариш йўли билан тинчитилган, деб ҳисоблайман.

5. Махсус хизматлар фуқаро жигарини заҳарлаш орқали ўлдиришни режалаштирганида бу қабиҳ режасини бир неча босқич орқали амалга оширади.

1- ва 2-босқичда тазйиқ қилинаётган фуқарога еяётган овқати ёки ичаётган суви (чойи, соки, кофеси ва ҳоказо)га қўшиб берилган заҳар орқали жигарга жиддий зарар етказади, лекин ўлдиришмайди. Токи фуқарога доктор ёки табиб қўлида даволанишига имкон берилади. Чунки махсус хизматларга ушбу фуқаро доктор ёки табиб қўлида даволанганлиги, яъни “олдиндан касал бўлганлиги” факти керак. Бу факт махсус хизматлар ушбу фуқарони заҳарлаганлигини беркитиш имконини беради. Бу – биринчидан.

Иккинчидан дастлабки заҳарланганлиги сабабли жигарда жиддий ўзгаришлар рўй беради ва кейинги ўлим босқичига шароит яратади.

Учинчидан, фуқаронинг бевақт ўлимидан кейин ўтказиладиган суд-тиббиёт экспертизаси жабрланувчининг жигари жиддий титилган эканлигига асосланиб у олдиндан касал бўлганлиги, яъни ишдан чиқарилганлиги фактини ўлим хулосасида қайд этади.

3- босқичда фуқарога “ўлим доза”сини беришлари мумкин. Бу услуб буюк кулги устаси Ҳожибой Тожибоевга қарши ишлатилган, деб ҳисоблайман.

3- босқичда фуқарога “ўлим доза”сини бермасдан йиллар давомида қийналиб ўлишига имкон беришлари мумкин. Бу услуб таниқли шоир Шавкат Раҳмонга қарши ишлатилган, деб ҳисоблайман.


6. Халқимизда “Табиб табиб эмас, бошидан ўтган табиб” деган мақол бор. Мен ўз бошимдан ўтказган бир воқеани гапириб берай. Менга ҳам 2013 йил май охирида Вашингтон шаҳрида махсус хизматлар ва улар билан боғлиқ кимсалар жигаримга шикаст етказадиган заҳарни тушлик овқатимга қўшиб беришди. Қаерда, кимлар томонидан қандай қилиб заҳар қўшиб берилгани баёни чўзилиб кетишини ҳисобга олиб батафсил маълумотни алоҳида таҳлилий мақолада кейинчалик ёзарман, Аллоҳ хоҳласа.

Заҳар бир соатлар ўтиб таъсир қила бошлади. Мен бу пайтда газета сотаётгандим. Заҳар жигаримни тилиб ўтаётганини ҳис қилдим. Жигарда нерв толалари кам бўлгани учун киши жигаридан қаттиқ оғриқ сигнали келмайди. Заҳар жигаримни тилиши бир соатлар давом этди. Бир соатлар ўтгач жигаримдан сигнал келиш тўхтади. Лекин яна 15 дақиқалар ўтгач жигардан аввалгига нисбатан камроқ даражада яна сигнал кела бошлади. Менимча, заҳарнинг камроқ бир қисми қонга ўтиб, организмда айланиб қайтиб келди ва жигардан иккинчи марта ўтди. Иккинчи мартасида ҳам у ёки бу даражада жигаримни шикастлашга эришди, бу келган сигналдан ҳам маълум.

Менимча, заҳар қаттиқ майда кристал кўринишида бўлса керак. У жуда майда бўлиб, овқат билан бирга ошқозонга тушгач ошқозон ва бошқа ички органлардан қийналмай ўтади. Сўнгра жигарга борганида жигар тўқималаридан чақир тош каби кесиб нимталаб ўта бошлайди.

Заҳар жигарни жиддий шикастлантириб, жигарнинг қонни тозалаш, моддалар алмашинувида ҳосил бўладиган ёки ташқаридан кирган заҳарли моддаларни зарарсизлантирадиган ва бошқа ҳимоя функциясига жиддий зарар етказади. Оқибатда танада айланаётган қон тозаланмай, яна қон томирларига ўта бошлайди ва организмда умумий заҳарланиш даражаси ошиб боради. Мутахассислар айтганидек “Касаллик зўрайганда бемор дармонсизланади, озиб кетади, иштаҳадан қолади, кекиради, кўнгли айнийди, баъзан қусади, ичи кетади ёки қотади, қорни дам бўлади, температураси кўтарилади, қорин бўшлиғида суюқлик тўпланиши натижасида у кўтарилади (истисқо), бурни қонайди, бадани қичишади, баъзан сарғаяди”.

Соддароқ қилиб тушунтиришим ҳам мумкин. Аёллар хамир қилиш олдидан унни элашни яхши билишади. Тасаввур қилинг, кимдир атайлаб элагингизда катта-катта тешик ҳосил қилди. Натижада унга аралашган ёмон моддалар, хас ва организмни касал қилувчи бошқа барча қўшимчалар элагингиздан ўтиб хамирингизга, кейин ёпган нонингизга ўтади. Ушбу нонни еган киши заҳарланиши ва касал бўлиши аниқ.

Мени заҳарлашганига қадар менинг жигарим жуда соғлом эди. Мен ўшанда косадаги овқатни охиригача емадим. Ёнимда ўтирган махсус хизматлар билан боғлиқ кимсанинг қўшимча овқат олиб келиш таклифини рад этганлигим ҳам ёрдам берди. Мана шу сабабларга кўра биринчи заҳарлаш босқичидан йиқилиб қолмай ўтдим.

Агар махсус хизматлар жигаримга қарши заҳарни иккинчи марта қўллашса, яъни еяётган овқатимга ёки ичаётган сувим, чойимга заҳарни қўшиб беришса қай аҳволга тушаман, буни ёлғиз Аллоҳ билади. Бундай ёмонларнинг ёмонлигидан Аллоҳнинг ўзи асрасин, омин.


7. Нима қилмоқ керак? Малоҳатхон, сиз Ўзбекистонни тарк этишингиз ва Европа мамлакатларидан бирига даволаниш учун келишингиз керак.

8. Малоҳатхон, сиз 2014 йил 22 июн куни Фейсбукдаги саҳифангизда чоп этган “Тушунинг, менинг ҳечам бой бериб қўйгим келмаяпти ...” номли мақолангизда қуйидаги гапни ҳам ёзгансиз:

“Онам васият қилганидек (аслида, кимнинг олдин кетишини Худодан ўзга ҳеч ким билмайди) волидамни охирги йўлларига кузатиб қўя олмасам нима деган одам бўламан?” [3]

Сиз Ўзбекистонда қолиб, онангиздан олдин вафот қилсангиз яхши бўладими? Сизнинг ҳаётингиз хавф остида эканлиги кундек равшанку!

Менимча, онаси “Болам!” деб йиғлаганидан кўра боласи “Онажоним!” деб йиғлаши афзалроқдир.

Ўша мақолангизда яна бундай ёзибсиз:

“Ва яна қизларим айни балоғат ёшида. Болаларимнинг кўнгил қўйганлари шу юртда. Шуни билиб-да, қизалоқларимнинг бахтини барбод қилишга ҳаққим йўқ. Мен биргина ўз жонимни асраб қолиш истагида, болаларимнинг орзуларини ўлдираолмайман. Негаки биргина ўзимнинг эмас, қизларимнинг
ҳам, Аваз аканинг - турмуш ўртоғимнинг ҳам тақдирига жавобгарман...

Ўзимнинг жонимни асраб қолиш учун қизалоқларимни ватангадолик машаққатларига дучор қила олмайман. Ҳорижга чиқишни токи ўзлари истамагунларича...” [3]

Яна шу аччиқ саволни бермоқчиман: “Болаларингиз “Онажоним!” деб йиғлашини истайсизми?” Онаси хорижда тирик юргани афзал эканлиги ҳаммага равшанку.

Уларнинг хорижга чиқиши улар хоҳиши билан сизнинг чақирувингиз орқали амалга оширилади. Ўзбекистондаги диктаторлик режими халқаро қонунларни имзолаган ва оила аъзолари бирлашишига қарши чиқа олмайди. Бунга юзлаб мухолифат вакиллари оиласи билан хорижда яшаётгани мисолдир.


9. Маълумки, Ўзбекистондаги диктаторлик режими кучишлатар тизимлари ноҳақ суд қарори билан сизга бир неча миллион сўмлик жарима солган. Кучга кирган суд қарорини ҳурмат қилишимизга тўғри келади ва қарзни тўлаб қутулишингиз керак. Йиллар ўтиб Ўзбекистонда демократик давлат шакллана бошласа, шунда ушбу ноҳақ суд қарори қайта кўриб чиқилиб сизга ёки фарзандингизга ушбу пул фоизлари билан тўланади, деб умид қиламан.

10. Сизга ноҳақ солинган қарз миқдорини сўм ва АҚШ доллари ҳисобида сайт орқали эълон қилсангиз яхши бўларди. Мухолифат лидерлари ва фаоллари сиздек ўқимишли ҳамда тажрибали кадрни бевақт ўлим чангалидан қутқариш учун барча қонуний чораларни кўриши керак эди. Менимча, хориждаги мухолифат вакиллари ва раҳбарлари, авваламбор сафдошингиз бўлмиш Бирдамликчилар сизга ўз имконияитлари доирасида ёрдам пулини жўнатишади.

11. Агар сиз қарзни тўламай бошқа мамлакатга чиқсангиз ҳам кучишлатар тизимлар сизни тутиб Ўзбекистонга қайтариб беришлари аниқ. Сизни хориждан ушлаб келишса қамоққа тиқишлари тайин. Шунинг учун бу масалада хатога йўл қўйманг. Алматига бориб сизни чақираётган йигитнинг (балким провокатор десак ҳам бўлар) ва у билан боғлиқ кимсаларнинг яширин мақсади шунда бўлиши мумкин.

12. Сиз заҳарланганингиз ва касалланганизга доир АҚШ элчихонасида суҳбат қилишганидан кўпчилик хабардор. Мендаги маълумотларга кўра, махсус хизматлар заҳарлаган европалик ёки осиёлик бирорта фуқаро АҚШга мурожаат қилмаган. Масалан, Украинанинг собиқ президенти Виктор Юшенко заҳарланганида Австриядаги клиникага мурожаат қилганди.

13. Фуқаронинг қайси заҳар билан заҳарланганини аниқлайдиган АҚШда жиддий илмий марказлар ҳақида маълумот йўқ, ҳар ҳолда менга маълум эмас. Масалан, ўзбекистонлик қочқинлар Олимжон Собиров (1973) 2006 йил 1 август куни, Зоҳид Махмедов (1977) эса 2006 йил 1 сентябр куни номаълум заҳар билан заҳарлаш орқали Айдахо штатида ўлдирилган эди. АҚШ кучишлатар тизимлари заҳар турини аниқлай олмади ва ушбу қотилликни фош эта олмади.

14. Менга қаттиқ тазйиқлар тўхтамаётгани боис ушбу мақолани кеч ёзмоқдаман ва тезис кўринишида баён қилмоқдаман.

15. Шундай қилиб, жаримани тўлагач Андижон орқали Бишкекка боришингиз ва БМТ ваколатхонасида сиёсий бошпана сўрашингизни тавсия қиламан. Алматига боришни маслаҳат бермайман. Қозоғистон кучишлатар тизимлари ўз ҳамтовоқлари бўлмиш Ўзбекистон кучишлатар тизимларига охирги уч йил давомида кўпгина ўзбек қочқинларини топширди ва улар ҳозир Ўзбекистон қамоқхоналарида азоб чекишмоқда.

16. Мен сизга Франциядан сиёсий бошпана сўрашни маслаҳат бераман. Франция тарихда ҳам, бугунги кунда ҳам инсон ҳуқуқларни ҳимоя қилиш борасида олдинги ўринлардан бирида бўлган ва шундай қолмоқда. Қолаверса у ерда таниқли инсон ҳуқуқи ҳимоячилари Толиб Ёқубов, Муътабар Тожибоева бор. Франция инсон ҳуқуқларни ҳимоя қилиш ташкилотлари, шунингдек Толиб Ёқубов, Муътабар Тожибоева каби қочқинларимиз сизга имкониятлари доирасида йўл-йўриқ ҳамда ёрдам беришади.

17. Сизга қарши қўйилган тўсиқларни ушбу йўл билан енгиб ўтишингиз ва Европага келишингиз курашчан ҳамда сермазмун умрингизни яна 15-20 йилга узайтиришга имкон беради.

18. Мақолам охирида раҳматли ёзувчи Тоғай Муроднинг битта яхши гапини келтириб ўтай.

“Бу дунёга келдингми? Энди яша! Тишни тишга қўйиб-қўйиб яша. Муштни тугиб-тугиб яша. Чидаб-чидаб яша. Яшашни чидаганга чиқарган!
Бу дунёга келдингми? Энди чида! Дунё – чидаганники! Охиригача чида, Худо берган кунгача чида!” [4]

Улуғ мақсадларни ўз олдига қўйган, бу йўлда маълум бир ишлар қилган инсон ўз мамлакатида бўлса ҳам, имконият бўлмагач хорижга кетиб бўлса ҳам мақсадларидан қайтмай яшаши муҳимдир. Ёзувчи Тоғай Муроднинг ҳозир келтириб ўтган гапига қўшимча қилиб айтмоқчиманки, хорижга кетиб бўлса ҳам яшанг ва яшаб курашни давом эттиринг.


ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР

1. АХМЕДОВ Н. Жигар. Ўзбекистон Миллий Энциклопедияси, 6-ж., 130-б. - http://www.ziyouz.uz/index.php?option=com_phocadownload&view=category&id=85:natens

2. ҚОСИМОВ Э. Жигар церрози. Ўзбекистон Миллий Энциклопедияси, 6-ж., 131-б. - http://www.ziyouz.uz/index.php?option=com_phocadownload&view=category&id=85:natens

3. ЭШОНҚУЛОВА М. Тушунинг, менинг ҳечам бой бериб қўйгим келмаяпти ... - https://www.facebook.com/#!/malohat.esankulova?fref=pb&hc_location=friends_tab (www.facebook.com 22.06.2014).

4. Qiziqarli ma’lumotlar sahifasi. Hikmatnoma. - http://n.ziyouz.com/maqolalar/qiziqarli-ma-lumorlar

Email: jiz54@mail.ru , ergash1955@yahoo.com

2014 йил 25 июн

АҚШ, Вашингтон шаҳри

Илова тугади

2014 йил 17 декабр
Рубрики:  Статьи 2014 года

МАЛОҲАТ ЭШОНҚУЛОВАГА

Среда, 17 Декабря 2014 г. 17:45 + в цитатник
Шуҳратжон АҲМАДЖОНОВ

МАЛОҲАТ ЭШОНҚУЛОВАГА
untitledMALOHAT1 (247x204, 80Kb)

Фото. Малоҳат қизи Зархалой билан. [1]

1. Малоҳатхон, сизни заҳарлашгани аниқ. Менимча, сизнинг жигарингизни заҳарлашган.

2. Шу ерда Ўзбекистон Миллий Энциклопедиясининг 6-жилдидаги “Жигар” ва “Жигар церрози” номли мақолаларни 130-131-бетдан келтириб ўтай.

“ЖИГАР — ҳазм бези. Одам ва ҳайвонларда овқатнинг ҳазм бўлиши ва сўрилишида қатнашади, ёғ ва углеводларни захирага йиғади. Хордали ҳайвонлар ва одамда жигар — мураккаб, хaёт учун муҳим аъзо. Балиқ ва амфибияларда жигар судралиб юрувчилар, қушлар ва сут эмизувчилардагига нисбатан каттароқ; йиртқич ҳайвонларда ўтхўр ҳайвонларникига нисбатан катта.

Жигар шакли ҳайвоннинг гавда тузилишига боғлиқ. Одамда жигар — организмдаги энг катта без (вазни 1200—2200 г). Қорин бўшлиғида, диафрагманинг тагида, ўнг қовурғалар ва қисман чап қовурғалар остида ётади. Ранги қизғиш-қўнғир, каттароқ ўнг бўлаги билан кичикроқ чап бўлаги бор. Ўрта қисмининг пастки юзасидаги кўндаланг чуқурча жигар дарвозаси ёки қопқаси деб аталади. Шу жойдан жигарга артерия, дарвоза венаси, нервлар киради ва жигарнинг ўт йўли, жигар венаси чиқади. Бу ўт йўли ўт пуфагидан чиққан йўлга қўшилиб, ўн икки бармоқ ичакка қуйиладиган умумий ўт йўлини ҳосил қилади.

Жигар организмнинг марказий биокимёвий лабораторияси бўлиб, турли-туман функцияларни бажаради; жигар бўлмаса, одам, ҳайвон яшай олмайди. Жигар бир суткада 600—700 г ўт (сафро) ишлаб чиқариб, овқат ҳазм бўлишида ва озиқ моддаларнинг ичакдан қонга сўрилишида муҳим роль ўйнайди; оқсиллар, ёғлар ва углеводлар алмашинувида қатнашади; бундан ташқари, моддалар алмашинувида ҳосил бўладиган ёки ташқаридан кирган заҳарли моддаларни зарарсизлантириб, ҳимоя функциясини бажаради. Жигарнинг махсус юлдузсимон ҳужайралари фагоцитозга ва анти-телолар ҳосил қилишга қодир. Жигар қонни йиғиб тура олади. Жигар эмбрионал ривожланишда қон элементлари ва гемоглобин ҳосил қилишда ҳам иштирок этади. Организмдаги жами қоннинг 1/5 қисми жигар томирларига сиғиши мумкин. Қондаги ортиқча сув қисман жигарда ажралиб чиқиб, ўт ва лимфа ҳосил бўлишига кетади. Жигар ўтни узлуксиз ишлаб, ўзининг ўт йўли орқали чиқаради; ўн икки бармоқ ичакка ўт кириши овқатланиш вақтида бошланиб, меъда овқатдан бўшамагунча давом этади. Бошқа вақтда эса умумий ўт йўлининг ҳалқасимон мускули (сфинктери) қисқариб, шу йўлнинг тешигини беркитиб туради. Жигарда ҳосил бўладиган ўт пуфагига киргач, қуюлиб қораяди, чунки ундаги сув ва қисман бошқа баъзи моддалар ўт пуфаги деворидан қонга ўтади.

Ҳазм системасидан қонга ўтган ҳамма моддалар жигарга келиб, қисман мураккаб моддалар тузилишига сарф бўлади, қисман эса парчаланади. Mac, қон билан келган амино кислоталардан қон оқсиллари (альбуминлар, глобулинлар ва бошқа) ҳосил бўлади, бир қанча моддалар (фруктоза, галактоза, лактоза, глицерин)дан жигарда глюкоза синтезланади, бундан эса гликоген вужудга келади. Гликоген жигар ҳужайраларида захирада туради ва организм кўпроқ энергия сарфлаётган вақтда глюкозага айланиб, қонга ўтади.

Жигар пигментлар алмашинувида қатнашади; унда гемоглобин емирилади ва билирубин ҳосил бўлиб, эрийдиган ҳолга келади. Жигарда ёғсимон моддалар (липоидлар) ишланиб чиқади ва қон б-н бошқа аъзо, тўқималарга бориб, моддалар алмашинувида қатнашади. Жигарда холестерин, протромбин ва гепарин ҳам синтезланади.

Қон билан жигарга келадиган моддалардан баъзилари организмга зарарли бўлиши мумкин. Шу моддаларни зарарсизлантириш, қисман эса ўт б-н чиқариб юбориш жигарнинг вазифасидир. Mac, қўрғошин, мишьяк ва б. заҳарли моддалар жигарда ушланиб қолади, сўнгра безарар органик моддалар (кўпинча оқсил моддалар) шаклида организмдан чиқиб кетади. Организмда оқсиллар парчаланишидан ҳосил бўладиган аммиак, қисман сийдик кислота ҳам жигарда мочевинага айланиб, организмдан сийдик б-н чиқиб кетади (мочевина эса камроқ заҳарли ва яхши эрийдиган моддадир).

Организмда зарарли моддалар кўплаб пайдо бўлганда (мае, ҳазм аъзоларининг сурункали касаллигида, алкоголизмда) жигар функциялари бузилади, бу эса оғир касалликларга олиб келади. Жигар касалликларидан ўткир ва сурункали яллиғланиш жараёнлари, шунингдек, паразитар касалликлар учрайди (қ. Гепатит, Жигар циррози, Эхинококкоз).

Носир Ахмедов” [2]

“ЖИГАР ЦИРРОЗИ жигарнинг сурункали ривожланиб борадиган касаллиги; бунда жигар тўқимаси яллиғланиб, унинг бир қисми бириктирувчи тўқима б-н алмашинади. Жигарнинг ўткир яллиғланиши — гепатитда, унинг В, С, D шаклларида, ўткир гепатит сурункали гепатитга айланаётганда, безгак, сил, захм, бруцеллёз каби юқумли касалликларда, ўт пуфаги ва ўт йўлларининг сурункали яллиғланишида, турли кимёвий моддалардан мунтазам заҳарланишда, шунингдек, алкоголизмда ва бошқа сабабларга кўра пайдо бўлади. Жигар церрози — секин ривожланадиган сурункали касаллик. Жигар церрози турлича намоён бўлади ва у хасталикнинг қайси шаклида кечиши ҳамда даврига боғлиқ; текширганда жигарнинг қаттиқлашгани ва функциясининг бузилганлигига қарамай, киши узоқ вақт ҳеч қандай хасталик аломатини сезмай юриши мумкин. Касаллик зўрайганда бемор дармонсизланади, озиб кетади, иштаҳадан қолади, кекиради, кўнгли айнийди, баъзан қусади, ичи кетади ёки қотади, қорни дам бўлади, т-раси кўтарилади, қорин бўшлиғида суюқлик тўпланиши натижасида у кўтарилади (истисқо), бурни қонайди, бадани қичишади, баъзан сарғаяди; камқонлик авжига чиқади; жигари ва айниқса талоғи катталашади ва қаттиқлашади.

Давони врач тайинлайди. Жигар церрози узоқ вақт даволанади, касаллик зўрайганда беморни дарҳол касалхонага ётқизиш керак. Парҳезга қатъий риоя қилишнинг аҳамияти катта. Беморга, асосан, енгил ҳазм бўладиган, қанд, оқсил ва витаминлар (айниқса, С витамин ва В группа)га бой сутли ва ўсимлик овқатлар берилади. Творог (осон ҳазм бўладиган оқсилларга эга), ёғсиз гўшт, балиқ, шунингдек,
озгина сариёғ б-н қаймоқ ёки сметана истеъмол қилиш мумкин; спиртли ичимликлар ичиш қатьий тақиқланади. Жигар церрозининг авж олишига йўл қўймайдиган дорилар буюрилади. Жигар церрозини даволашда аввало унга сабаб бўладиган омилларни бартараф этиш муҳим. Жигар церрозига олиб келган инфекция аниқланса, уни тугатиш чоралари кўрилади. Жигар церрозининг олдини олиш учун меҳнат ва турмуш шароитини соғломлаштириш, алкоголизмга қарши кураш олиб бориш керак.

Ад.: Подимова С. Д., Болезни печени,
М., 1990.

Эркин Қосимов” [3]


3. Сизга қарши ишлатилган заҳар жигар церрозига ўхшаш ҳолда жигар фаолиятини ишдан чиқаради.

4. Жигарни заҳарлаш орқали ишдан чиқариш йўли билан кўпгина ўзбек зиёлилари ўз ажалидан анча олдин ўлдириб юборилган. Адашмасам, машҳур актер ва режиссёр раҳматли Ҳамза Умаров (1925-1987), бир неча олимларимиз ҳам жигар хасталиги билан тинчитилган. Шунингдек таниқли шоир Асқар Маҳкамни ҳам, кулгунинг буюк устаси Ҳожибой Тожибоевни ҳам жигарини заҳар ёрдамида ишдан чиқариш йўли билан тинчитилган, деб ҳисоблайман.

5. Махсус хизматлар фуқаро жигарини заҳарлаш орқали ўлдиришни режалаштирганида бу қабиҳ режасини босқичма-босқич амалга оширади.

1- ва 2-босқичда тазйиқ қилинаётган фуқарога еяётган овқати ёки ичаётган суви (чойи, соки, кофеси ва ҳоказо)га қўшиб берилган заҳар орқали жигарга жиддий зарар етказади, лекин ўлдиришмайди. Токи фуқарога доктор ёки табиб қўлида даволанишига имкон берилади. Чунки махсус хизматларга ушбу фуқаро доктор ёки табиб қўлида даволанганлиги, яъни “олдиндан касал бўлганлиги” факти керак. Бу факт махсус хизматлар ушбу фуқарони заҳарлаганлигини беркитиш имконини беради. Бу – биринчидан.

Иккинчидан дастлабки заҳарланганлиги сабабли жигарда жиддий ўзгаришлар рўй беради ва кейинги ўлим босқичига шароит яратади.

Учинчидан, фуқаронинг бевақт ўлимидан кейин ўтказиладиган суд-тиббиёт экспертизаси жабрланувчининг жигари жиддий титилган эканлигига асосланиб у олдиндан касал бўлганлиги, яъни ишдан чиқарилганлиги фактини ўлим хулосасида қайд этади.

3- босқичда фуқарога “ўлим доза”сини беришлари мумкин. Бу услуб буюк кулги устаси Ҳожибой Тожибоевга қарши ишлатилган, деб ҳисоблайман.

3- босқичда фуқарога “ўлим доза”сини бермасдан йиллар давомида қийналиб ўлишига имкон беришлари мумкин. Бу услуб таниқли шоир Шавкат Раҳмонга қарши ишлатилган, деб ҳисоблайман.


6. Халқимизда “Табиб табиб эмас, бошидан ўтган табиб” деган мақол бор. Мен ўз бошимдан ўтказган бир воқеани гапириб берай. Менга ҳам 2013 йил май охирида Вашингтон шаҳрида махсус хизматлар ва улар билан боғлиқ кимсалар жигаримга шикаст етказадиган заҳарни тушлик овқатимга қўшиб беришди. Қаерда, кимлар томонидан қандай қилиб заҳар қўшиб берилгани баёни чўзилиб кетишини ҳисобга олиб батафсил маълумотни алоҳида таҳлилий мақолада кейинчалик ёзарман, Аллоҳ хоҳласа.

Заҳар бир соатлар ўтиб таъсир қила бошлади. Мен бу пайтда газета сотаётгандим. Заҳар жигаримни тилиб ўтаётганини ҳис қилдим. Жигарда нерв толалари кам бўлгани учун киши жигаридан қаттиқ оғриқ сигнали келмайди. Заҳар жигаримни тилиши бир соатлар давом этди. Бир соатлар ўтгач жигаримдан сигнал келиш тўхтади. Лекин яна 15 дақиқалар ўтгач жигардан аввалгига нисбатан камроқ даражада яна сигнал кела бошлади. Менимча, заҳарнинг камроқ бир қисми қонга ўтиб, организмда айланиб қайтиб келди ва жигардан иккинчи марта ўтди. Иккинчи мартасида ҳам у ёки бу даражада жигаримни шикастлашга эришди, бу келган сигналдан ҳам маълум.

Менимча, заҳар қаттиқ майда кристал кўринишида бўлса керак. У жуда майда бўлиб, овқат билан бирга ошқозонга тушгач ошқозон ва бошқа ички органлардан қийналмай ўтади. Сўнгра жигарга борганида жигар тўқималаридан чақир тош каби кесиб нимталаб ўта бошлайди.

Заҳар жигарни жиддий шикастлантириб, жигарнинг қонни тозалаш, моддалар алмашинувида ҳосил бўладиган ёки ташқаридан кирган заҳарли моддаларни зарарсизлантирадиган ва бошқа ҳимоя функциясига жиддий зарар етказади. Оқибатда танада айланаётган қон тозаланмай, яна қон томирларига ўта бошлайди ва организмда умумий заҳарланиш даражаси ошиб боради. Мутахассислар айтганидек “Касаллик зўрайганда бемор дармонсизланади, озиб кетади, иштаҳадан қолади, кекиради, кўнгли айнийди, баъзан қусади, ичи кетади ёки қотади, қорни дам бўлади, температураси кўтарилади, қорин бўшлиғида суюқлик тўпланиши натижасида у кўтарилади (истисқо), бурни қонайди, бадани қичишади, баъзан сарғаяди”.

Соддароқ қилиб тушунтиришим ҳам мумкин. Аёллар хамир қилиш олдидан унни элашни яхши билишади. Тасаввур қилинг, кимдир атайлаб элагингизда катта-катта тешик ҳосил қилди. Натижада унга аралашган ёмон моддалар, хас ва организмни касал қилувчи бошқа барча қўшимчалар элагингиздан ўтиб хамирингизга, кейин ёпган нонингизга ўтади. Ушбу нонни еган киши заҳарланиши ва касал бўлиши аниқ.

Мени заҳарлашганига қадар менинг жигарим жуда соғлом эди. Мен ўшанда косадаги овқатни охиригача емадим. Ёнимда ўтирган махсус хизматлар билан боғлиқ кимсанинг қўшимча овқат олиб келиш таклифини рад этганлигим ҳам ёрдам берди. Мана шу сабабларга кўра биринчи заҳарлаш босқичидан йиқилиб қолмай ўтдим.

Агар махсус хизматлар жигаримга қарши заҳарни иккинчи марта қўллашса, яъни еяётган овқатимга ёки ичаётган сувим, чойимга заҳарни қўшиб беришса қай аҳволга тушаман, буни ёлғиз Аллоҳ билади. Бундай ёмонларнинг ёмонлигидан Аллоҳнинг ўзи асрасин, омин.


7. Нима қилмоқ керак? Малоҳатхон, сиз Ўзбекистонни тарк этишингиз ва Европа мамлакатларидан бирига даволаниш учун келишингиз керак.

8. Малоҳатхон, сиз 2014 йил 22 июн куни Фейсбукдаги саҳифангизда чоп этган “Тушунинг, менинг ҳечам бой бериб қўйгим келмаяпти ...” номли мақолангизда қуйидаги гапни ҳам ёзгансиз:

“Онам васият қилганидек (аслида, кимнинг олдин кетишини Худодан ўзга ҳеч ким билмайди) волидамни охирги йўлларига кузатиб қўя олмасам нима деган одам бўламан?” [4]

Сиз Ўзбекистонда қолиб, онангиздан олдин вафот қилсангиз яхши бўладими? Сизнинг ҳаётингиз хавф остида эканлиги кундек равшанку!

Менимча, онаси “Болам!” деб йиғлаганидан кўра боласи “Онажоним!” деб йиғлаши афзалроқдир.

Ўша мақолангизда яна бундай ёзибсиз:

“Ва яна қизларим айни балоғат ёшида. Болаларимнинг кўнгил қўйганлари шу юртда. Шуни билиб-да, қизалоқларимнинг бахтини барбод қилишга ҳаққим йўқ. Мен биргина ўз жонимни асраб қолиш истагида, болаларимнинг орзуларини ўлдираолмайман. Негаки биргина ўзимнинг эмас, қизларимнинг
ҳам, Аваз аканинг - турмуш ўртоғимнинг ҳам тақдирига жавобгарман...

Ўзимнинг жонимни асраб қолиш учун қизалоқларимни ватангадолик машаққатларига дучор қила олмайман. Ҳорижга чиқишни токи ўзлари истамагунларича...” [4]

Яна шу аччиқ саволни бермоқчиман: “Болаларингиз “Онажоним!” деб йиғлашини истайсизми?” Онаси хорижда тирик юргани афзал эканлиги ҳаммага равшанку.

Уларнинг хорижга чиқиши улар хоҳиши билан сизнинг чақирувингиз орқали амалга оширилади. Ўзбекистондаги диктаторлик режими халқаро қонунларни имзолаган ва оила аъзолари бирлашишига қарши чиқа олмайди. Бунга юзлаб мухолифат вакиллари оиласи билан хорижда яшаётгани мисолдир.


9. Маълумки, Ўзбекистондаги диктаторлик режими кучишлатар тизимлари ноҳақ суд қарори билан сизга бир неча миллион сўмлик жарима солган. Кучга кирган суд қарорини ҳурмат қилишимизга тўғри келади ва қарзни тўлаб қутулишингиз керак. Йиллар ўтиб Ўзбекистонда демократик давлат шакллана бошласа, шунда ушбу ноҳақ суд қарори қайта кўриб чиқилиб сизга ёки фарзандингизга ушбу пул фоизлари билан тўланади, деб умид қиламан.

10. Сизга ноҳақ солинган қарз миқдорини сўм ва АҚШ доллари ҳисобида сайт орқали эълон қилсангиз яхши бўларди. Мухолифат лидерлари ва фаоллари сиздек ўқимишли ҳамда тажрибали кадрни бевақт ўлим чангалидан қутқариш учун барча қонуний чораларни кўриши керак эди. Менимча, хориждаги мухолифат вакиллари ва раҳбарлари, авваламбор сафдошингиз бўлмиш Бирдамликчилар сизга ўз имконияитлари доирасида ёрдам пулини жўнатишади.

11. Агар сиз қарзни тўламай бошқа мамлакатга чиқсангиз ҳам кучишлатар тизимлар сизни тутиб Ўзбекистонга қайтариб беришлари аниқ. Сизни хориждан ушлаб келишса қамоққа тиқишлари тайин. Шунинг учун бу масалада хатога йўл қўйманг. Алматига бориб сизни чақираётган йигитнинг (балким провокатор десак ҳам бўлар) ва у билан боғлиқ кимсаларнинг яширин мақсади шунда бўлиши мумкин.

12. Сиз заҳарланганингиз ва касалланганизга доир АҚШ элчихонасида суҳбат қилишганидан кўпчилик хабардор. Мендаги маълумотларга кўра, махсус хизматлар заҳарлаган европалик ёки осиёлик бирорта фуқаро АҚШга мурожаат қилмаган. Масалан, Украинанинг собиқ президенти Виктор Юшенко заҳарланганида Австриядаги клиникага мурожаат қилганди.

13. Фуқаронинг қайси заҳар билан заҳарланганини аниқлайдиган АҚШда жиддий илмий марказлар ҳақида маълумот йўқ, ҳар ҳолда менга маълум эмас. Масалан, ўзбекистонлик қочқинлар Олимжон Собиров (1973) 2006 йил 1 август куни, Зоҳид Махмедов (1977) эса 2006 йил 1 сентябр куни номаълум заҳар билан заҳарлаш орқали Айдахо штатида ўлдирилган эди. АҚШ кучишлатар тизимлари заҳар турини аниқлай олмади ва ушбу қотилликни фош эта олмади.

14. Менга қаттиқ тазйиқлар тўхтамаётгани боис ушбу мақолани кеч ёзмоқдаман ва тезис кўринишида баён қилмоқдаман.

15. Шундай қилиб, жаримани тўлагач Андижон орқали Бишкекка боришингиз ва БМТ ваколатхонасида сиёсий бошпана сўрашингизни тавсия қиламан. Алматига боришни маслаҳат бермайман. Қозоғистон кучишлатар тизимлари ўз ҳамтовоқлари бўлмиш Ўзбекистон кучишлатар тизимларига охирги уч йил давомида кўпгина ўзбек қочқинларини топширди ва улар ҳозир Ўзбекистон қамоқхоналарида азоб чекишмоқда.

16. Мен сизга Франциядан сиёсий бошпана сўрашни маслаҳат бераман. Франция тарихда ҳам, бугунги кунда ҳам инсон ҳуқуқларни ҳимоя қилиш борасида олдинги ўринлардан бирида бўлган ва шундай қолмоқда. Қолаверса у ерда таниқли инсон ҳуқуқи ҳимоячилари Толиб Ёқубов, Муътабар Тожибоева бор. Франция инсон ҳуқуқларни ҳимоя қилиш ташкилотлари, шунингдек Толиб Ёқубов, Муътабар Тожибоева каби қочқинларимиз сизга имкониятлари доирасида йўл-йўриқ ҳамда ёрдам беришади.

17. Сизга қарши қўйилган тўсиқларни ушбу йўл билан енгиб ўтишингиз ва Европага келишингиз курашчан ҳамда сермазмун умрингизни яна 15-20 йилга узайтиришга имкон беради.

18. Мақолам охирида раҳматли ёзувчи Тоғай Муроднинг битта яхши гапини келтириб ўтай.

“Бу дунёга келдингми? Энди яша! Тишни тишга қўйиб-қўйиб яша. Муштни тугиб-тугиб яша. Чидаб-чидаб яша. Яшашни чидаганга чиқарган!

Бу дунёга келдингми? Энди чида! Дунё – чидаганники! Охиригача чида, Худо берган кунгача чида!” [5]

Улуғ мақсадларни ўз олдига қўйган, бу йўлда маълум бир ишлар қилган инсон ўз мамлакатида бўлса ҳам, имконият бўлмагач хорижга кетиб бўлса ҳам мақсадларидан қайтмай яшаши муҳимдир. Ёзувчи Тоғай Муроднинг ҳозир келтириб ўтган гапига қўшимча қилиб айтмоқчиманки, хорижга кетиб бўлса ҳам яшанг ва яшаб курашни давом эттиринг.


ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР

1. Малохат Эшанкулова на лечении в Самарканде (Малоҳат Эношқулова Самарқандда даволанмоқда). -
http://www.uznews.net/ru/human-rights/25930-malohat-eshankulova-na-lechenii-v-samarkande (www.uznews.net/ru/ 16.04.2014)

2. АХМЕДОВ Н. Жигар. Ўзбекистон Миллий Энциклопедияси, 6-ж., 130-б. - http://www.ziyouz.uz/index.php?option=com_phocadownload&view=category&id=85:natens

3. ҚОСИМОВ Э. Жигар церрози. Ўзбекистон Миллий Энциклопедияси, 6-ж., 131-б. - http://www.ziyouz.uz/index.php?option=com_phocadownload&view=category&id=85:natens

4. ЭШОНҚУЛОВА М. Тушунинг, менинг ҳечам бой бериб қўйгим келмаяпти ... - https://www.facebook.com/#!/malohat.esankulova?fref=pb&hc_location=friends_tab (www.facebook.com 22.06.2014).

5. Qiziqarli ma’lumotlar sahifasi. Hikmatnoma. - http://n.ziyouz.com/maqolalar/qiziqarli-ma-lumorlar

Email: jiz54@mail.ru , ergash1955@yahoo.com

2014 йил 25 июн

АҚШ, Вашингтон шаҳри
Рубрики:  Статьи 2014 года

МЎЪТАБАР ЭЪТИРОЗИГА ЖАВОБИМ

Понедельник, 15 Декабря 2014 г. 17:50 + в цитатник
61092_149042948469277_1670032_nMUTABARfacebook1 (468x700, 63Kb)
Шуҳратжон АҲМАДЖОНОВ

МЎЪТАБАР ЭЪТИРОЗИГА ЖАВОБИМ



Мен Фейсбукдаги саҳифам орқали 2014 йил 11 декабр куни Малоҳат Эшонқуловадан хатни олдим. Шу хатга жавоб тариқасида 20 банддан иборат хат ёзиб, хатимни 2014 йил 12 декабр куни Фейсбукдаги фақат “Малоҳат Эшанкулова” саҳифасига жойлаштирдим. Унинг манзили:

АҲМАДЖОНОВ Ш. Ассалому алайкум Малоҳатхон! - https://www.facebook.com/malohat.esankulova/posts/...mments=10¬if_t=feed_comment (www.facebook.com/malohat.esankulova 12.12.2004)

Хатимнинг 4-бандида сиз билан боғлиқ битта мисол келтирдим. Ушбу мисолим матни қуйидагича эди.

«Битта мисол келтирай. Мўътабар Тожибоева 2007 йилда (аниқроғи 2008 йилда, 2014.15.12, А.Ш.) қамоқдан чиққач, Самарқандда укасининг ижарадаги хонадонида вақтинча яшади. Унинг шу хонадонига врачлар тез ёрдам машинасида келиб турли хил уколлар қилиб кетишаётганди. Мен Мўътабардан хабар олиш учун ўша хонадонга борганимда у ўзини ёмон ҳис қилаётганини айтди. Мен унга врачлар МХХ кўрсатмаси ва мажбурлови орқали соғлиққа катта зарар етказадиган уколлар қилиш ва турли хил таблеткалар бериш эҳтимоли катта эканлигини ва бундай муолажаларни дарҳол тўхтатиб, тезроқ хорижга жўнаш ҳамда хориждагина даволанишни давом эттириш зарурлигини таъкидладим. Мўътабар менинг таклифимга рози бўлди, уйига келаётган шифокорлар ёрдамидан воз кечди ва хорижга – Францияга жўнаб кетиб ўша ерда даволанишни давом эттирди. Аллоҳга шукр, у ҳозирча Парижда соғ-саломат юриб кўпгина савоб ишларни қилмоқда»

Бу мисолимга Мўътабар Тожибоева Фейсбукдаги “Малоҳат Эшанкулова” саҳифасидаги хатим остидаги постингда қуйидаги эътирозни ёзибди.

«Мутабар Таджибаева

Менга берган "маслахатингиз" хакида тухталсак, мен укамни уйида даволанмаганман, Тошкентдаги халкаро ташкилотларга карашли шифокорлар билан учрашиб 2008 йил март ойида, қамоқдалигимда килинган операциянинг сабабларини аниклаш ишлари билан шугулланганман. Мен кимнидир Ўзбекистондан қочиб кетиш ҳакидаги таклифи сабаб эмас, 2008 йил октябрь, ноябрь ойларида Германиядаги, Швейцариядаги ва Францияаги медицина текширувлари, операциялар ва даволашлари натижасида Европа шифокорларининг менинг соглигим ўта оғирлиги ва доимий равишда малакали ва ишончли медицина назоратида бўлишим кераклигини айтганларидан кейин бош кароргохи Париждаги Инсон хукуклари ҳалкаро федерациясининг вакилларининг таклифидан кейин Парижда колишга карор килганман»

Бу ҳақда ўз постингизда ёзиб аниқлик киритдингиз. Бунинг учун сизга раҳмат.

Менинг эсимда: мен укангиз Расулжон ижарага олган Юшусобод туманидаги хонадонга борганимда Тез ёрдам машинасида оқ халатларда тиббиёт ходималари келди ва сиз билан айрим муолажалар ўтказди. Улар кетгач сиз билан суҳбатлашиш давомида мен ўз фикримни айтгандим. Мен сизга «қочиб кетиш ҳақида» гапирмаганман. Айнан хорижда даволаниш зарурлиги ҳақида гапирганман.

Парижда қолиб жуда тўғри иш қилгансиз. Журналист Дилмурод Саидов хорижга бориб қайтиб келгач уни 2009 йил 22 феврал куни қамоққа олишди ва туҳмат билан кўп йилга қамашди. Агар мабодо сиз Ўзбекистонга қайтиб борганингизда Дилмурод Саидовга қарши уюштирилган туҳматдан иборат товламачилик айбини сизга ҳам юклашлари ёки шунга ўхшаш бошқа бирорта туҳмат уюштиришлари ва сизни яна бир марта кўп йилга қамашлари мумкин эди.

Сиз – Мўътабархон Фейсбукда қуйидаги эътироз ва таклифни ҳам ёзибсиз.

«Мутабар Таджибаева

Шухрат Ахмаджонов гуёки Малохатга кумак бермокчи булибди, аслида Малохатни вазиятини огирлаштирибдику бу "маслахати" билан. Шухрат ака зудлик билан бу аклли "маслахатингизни" учириб ташланг»

Бугун кечқурун Малоҳат Эшонқулова эътирозига ва ўша хатим остида бошқалар жойлаштирган постинглардаги эътирозларига жавоб ёзаман, Аллоҳ хоҳласа. Ўша жавобимда сизнинг ушбу эътироз ва таклифингизга ҳам жавоб бўлади. Ҳозир ишга жўнашим керак.

P.S. 1. Миллий хавфсизлик хизмати зобитлари “Малоҳатга 12 декабрдаги хатим”нинг Фейсбукдаги матнини ўзлари хоҳлагандек ўзгартиришлари мумкинлигини ҳисобга олиб, Малоҳатга 12 декабр кунги хатим матнини www.liveninternet.ru сайтидаги “Турон Шухратжони” Кундалиги (Днекник)га 15 декабр куни жойлаштирдим. Унинг манзили:

АҲМАДЖОНОВ Ш. Малоҳатга 12 декабрдаги хатим. - http://www.liveinternet.ru/users/4799013/rubric/5278052/ (www.liveninternet.ru “Турон Шухратжони” Кундалиги (Днекник), 2014.15.12)

2. “Мўътабар эътирозига жавобим” номли ушбу хатим матнини ҳам ҳозир “Турон Шухратжони” Кундалиги (Днекник)га жойлаштираман.

Энг яхши тилаклар билан Шуҳратжон Аҳмаджонов

2014 йил 15 декабр, соат 9:50.
Рубрики:  Статьи 2014 года

МАЛОҲАТГА 12 ДЕКАБРДАГИ ХАТИМ

Понедельник, 15 Декабря 2014 г. 16:50 + в цитатник
Шуҳратжон АҲМАДЖОНОВ

МАЛОҲАТГА 12 ДЕКАБРДАГИ ХАТИМ

Ассалому алайкум Малоҳатхон!

Мен Фейсбукдаги саҳифам орқали 2014 йил 11 декабр куни сиздан қуйидаги хатни олдим.

“Шуҳрат ака ассалому алайкум, хорманг ишлар билан. Мен ҳозир Самарқандда даволанишдаман. Хойнаҳой ватанни тарк этсам керак. БМТдан сиёсий бошпана сўраш учун нималар керак, қайси ҳужжатларни перевод қилиш лозим бўлади? Тажрибангиз билан ўртоқлашсангиз дегандим, илтимос”

Саволингизга бандма-банд жавоб берсам.

1. Сизни тазйиқ қилиш билан бевосита ва билвосита Ўзбекистон Миллий хавфсизлик хизмати шуғулланаяпти. Шуни тушунсангиз мен тавсия қиладиган кейинги қадамларингизда камроқ хатога йўл қўясиз.

2. Мен кеча – 2014 йил 11 декабр куни соат 21:00 да сизга – Malohat Eshonqulova номига MoneyGram орқали 100 (юз) доллар жўнатиб юбордим. Бу пулни олишингиз учун сиз MoneyGram бўлимига бориб ҳужжатингиз (паспортингиз)ни кўрсатиб қуйидаги фактларни айтишингиз керак.

А) 100 (юз) доллар пулни Shuhratjon Ahmadjonov Вашингтон (Колумбия округи)дан жўнатган. (Колумбия округи сўзини албатта айтинг. Чунки АҚШнинг бошқа четида Вашингтон штати бор. Ходимага Вашингтондан десангиз Вашингтон штатидан келган жўнатмани қарайди ва “Йўқ” деган жавобни бериши мумкин. Шу сабабли Колумбия округи сўзини албатта айтинг.)

Б) Жўнатма коди: 65 00 39 83 ни ҳам айтинг.

Адашмасам, Самарқанд шаҳрида MoneyGram бўлимларидан бири Бош почтамт биносида жойлашган.

3. Менимча, сизнинг ҳаётингиз хавф остида. Шу сабабли Сиз Ўзбекистондан зудлик билан жўнаб кетишингиз керак. Бунинг учун қуйидагиларни тавсия қиламан.

4. Авваламбор касалхонадаги “даволаниш”ни зудлик билан тўхтатинг ва юзта баҳона ишлатиб бўлсада касалхонани тарк этиб, ҳозирча уйингизга боринг. Чунки сизни тинчитиш учун МХХ врачлар орқали тиббий ҳужжатларни пишиқроқ қилиб ҳужжатлаштириш тараддудида. Чунки сизга бирор кор-ҳол бўлса халқаро тиббиёт комиссияси ҳам фош қила олмайдиган қилиб тиббиёт ҳужжатларини тайёрлашаётган бўлиш эҳтимоли катта.

Битта мисол келтирай. Мўътабар Тожибоева 2007 йил қамоқдан чиққач, Самарқандда укасининг ижарадаги хонадонида вақтинча яшади. Унинг шу хонадонига врачлар тез ёрдам машинасида келиб турли хил уколлар қилиб кетишаётганди. Мен Мўътабардан хабар олиш учун ўша хонадонга борганимда у ўзини ёмон ҳис қилаётганини айтди. Мен унга врачлар МХХ кўрсатмаси ва мажбурлови орқали соғлиққа катта зарар етказадиган уколлар қилиш ва турли хил таблеткалар бериш эҳтимоли катта эканлигини ва бундай муолажаларни дарҳол тўхтатиб, тезроқ хорижга жўнаш ҳамда хориждагина даволанишни давом эттириш зарурлигини таъкидладим. Мўътабар менинг таклифимга рози бўлди, уйига келаётган шифокорлар ёрдамидан воз кечди ва хорижга – Францияга жўнаб кетиб ўша ерда даволанишни давом эттирди. Аллоҳга шукр, у ҳозирча Парижда соғ-саломат юриб кўпгина савоб ишларни қилмоқда.

5. Менимча, Ўзбекистонда фаолият олиб бораётган бирорта элчихона ёки БМТ ваколатхонаси хорижга кетишингизга ёрдам бера олмайди. Агар шундай ёрдамни сизга қилса МХХ бу идорани умуман ёпиши мумкин. Адолат нуқтаи назаридан тўғри гапларни айтган ва Ўзбекистон мухолифатини қўллаб-қувватлаган Буюк Британиянинг Тошкентдаги собиқ элчиси Крейг Муррей (Craig Murray) тақдирини эсланг.

6. Энди ўзимнинг тажрибам билан ўртоқлашсам. 2007 йил ноябр ойида менга қарши тазйиқлар кучайгани ва хорижга кетишимга ёрдам сўраб Тошкетдаги элчихоналардан бирига ёзма мурожаат қилдим (элчихонанинг мамлакати номини ёзмаяпман, чунки МХХ уларга ҳам қарши чоралар кўриши мумкин). Элчихонанинг юқори мартабали ходими менга Қирғизистон ёки Қозоғистонга кетиб, ўша ердаги БМТ ваколатхонасининг Қочқинлар бўйича бўлимига мурожаат этишни маслаҳат берди. Мен Россия орқали жўнаш ҳақида сўраганимда у Россия орқали кетишни маслаҳат бермади. Бу жуда тўғри маслаҳат эди.

7. Қозоғистонга ўтадиган Тошкент яқинидаги Ғишткўприк (Черняевка) ёки Майский божхона чегара пункти мухолифат вакиллари учун ҳавфлидир. Менимча, у ердаги чегара раҳбариятида мухолифат вакилларининг қора рўйхати бор. Қолаверса, сиздек ва мендек фаол мухолиф орқасидан кузатиб юрган МХХ зобити Тошкентдан зудлик билан етиб келиши ва турли баҳоналар билан хорижга кетиш имкониятингизни барбод қилиши мумкин. Ғишткўприк (Черняевка) яқинидаги бозорчада юрган раҳматли Шукрулло Мирсаидовни махсус хизматлар ўласи қилиб катлаклагани ҳақидаги факт ҳам бор.

8. Қозоғистон махсус хизматлари 2009 йил охирида ўзларига маъқул бўлган Қочқинлар тўғрисидаги қонунни Парламент орқали қабул қилишга эришди. Ўша қонунда қочқинлик мақомини фақат Қозоғистон Махсус комиссияси бериши мумкинлиги ҳақида алоҳида модда бор. Шу қонунга асосан 2010 йилда Қозоғистондаги кўпгина (адашмасам 29 нафар, улардан аксар кўпчилиги диндорлар эди) қочқинни Ўзбекистонга экстрадиция қилди. Шу сабабли сизга Қозоғистонга боришни маслаҳат бермайман.

9. Менимча, ҳозир Қирғизистонда демократик сайловлар билан сайланган Президент Алмазбек Атамбаев ва Парламент фаолият олиб бормоқда. Қирғизистонда бир неча ўзбек мухолифати фаоллари ҳам яшаяпти ва хориж давлатларидан уни қабул қилиш ҳақидаги хушхабарни кутиб яшамоқдалар. Шу сабабли сизга Қирғизистонга кетишни маслаҳат бераман.

10. Қирғизистонга Наманган орқали кетиш маъқулроқ. Ўзбекистондан Қирғизистонга ўтиш чегара маскани ҳақидаги маълумотни қуйида келтираяпман. Мен Елена Урлаева, унинг укасининг турмуш ўртоғи Алфия ва Алфиянинг қизи билан биргаликда 2008 йил 12 октябр куни Андижон яқинидаги “Дўстлик” чегара масканидан ўтиб Қирғизистоннинг Ўш шаҳрига боргандик. Менимча, бугунга кунда “Дўстлик” чегара маскани фуқаролар учун ёпиқ. “Учқўрғон” маскани очиқ. Шу сабабли Наманганга, кейин у ердан “Учқўрғон” чегара масканигача бориб Қирғизистонга ўтишни маслаҳат бераман.

Международные пункты пропуска на границе Узбекистана с Кыргызстаном (http://www.advantour.com/rus/uzbekistan/border-crossing.htm )


п/п Наименование пунктов пропуска Республики Узбекистан Место дислокации в Республике Узбекистан Наименование пунктов пропуска Республики Кыргызстан Место дислокации в Республике Кыргызстан Режим работы
1 Дустлик - автодорожный Андижанская область
Ходжаабадский район Достук - автодорожный Ошская область
Кара-Суйский район Светлое время суток
2 Учкурган - автодорожный Наманганская область
Учкурганский район Кенсай - автодорожный Джалал-Абадская область
Ноокенский район


11. Биз – мен, Елена Урлаева, унинг укасининг турмуш ўртоғи Алфия ва Алфиянинг 6 ёшли қизи билан 2008 йил 12 октябрга ўтар кечаси соат 3 га яқин Тошкентда шаҳарлараро қатнайдиган таксини гаплашдик. Таксида яна битта ўрин борлиги учун шу ўринга ҳайдовчи бир эркакни топиб келди ва Андижонгача боришини айтди. Бу 40 ёшлардаги эркак биз минган машиналарда чегара олдигача борди. Менимча у МХХ билан боғлиқ кимса эди. Биз такси ҳайдовчисининг тавсияси билан Қўқонда бошқа таксига ўтирдик.

12. Энди маслаҳатим. Сиз ўзингизга ҳамроҳ қилиб битта қизингизни, ўша сиз билан бирга заҳарланган қизингизни олишингизни маслаҳат бераман. Чунки “Йўл азоби – гўр азоби” деганларидек йўлда МХХ сизга қарши провокациялар уюштириш эҳтимоли бор. Сиз биласизки, шундай ҳолда суд учун қўшимча гувоҳ талаб этилади.

13. МХХ жиноятчилар ёллаши ва бор пулларингизни тортиб олиш ҳужумини уюштириши ҳам мумкин. Шу сабабли бирорта жуда ишонадиган соғлом эркакни ҳамроҳ қилиб олсангиз яхши бўларди. У сизлар билан Намангандаги “Учқўрғон” чегара масканигача бориши мумкин. Агар у сизларни Қирғизистон пойтахти Бишкеккача кузатиб борса янада яхши бўларди. Бишкекдан Тошкентга ҳар куни автобус қатнайди. У эркак ҳамроҳингиз Ўзбекистонга қайтиб келиши қийин бўлмайди. Йўлкира харажатлари ва Бишкекда дастлабки кунлари яшашингиз учун сизга юз доллар жўнатдим.

14. Сиз иложи борича тезроқ Қирғизистонга жўнаб кетишингизни маслаҳат бераман. Самарқанддан Намангангача, у ердан Учқўрғон чегара масканигача таксида боришингиз маъқулроқ. Менимча, Ўзбекистон ва Қирғизистон ўртасида визасиз боришга рўхсат бор. Уч кунгача рўйхатдан ўтмасдан яшаш ҳам мумкин. Шу уч кун ичида Бишкекдаги БМТнинг Қочқинлар иши бўйича ваколатхонасига мурожаат қилсангиз сизга Бошпана изловчи мақоми ҳақидаги ҳужжатни беришади.

15. Бишкекка етиб олгач, сизга Францияда сиёсий бошпана олишни маслаҳат бераман. Францияда Толиб Ёқубов ва Мўътабар Тожибоева яшаётганини билсангиз керак. Мен уларга юз фоиз ишонаман. Уларга Бишкекдан хат ёзсангиз соғлигингизни тиклаш сабабига кўра Франциянинг масъулиятли идораларига ёзма мурожаат қилишади ва сизни навбатдан ташқари зудлик билан Парижга жўнашингизга ёрдам беришади. Германияда Галима Бухарбаева ва Умида Ниёзова яшаётганлиги, улар ҳам сизга молиявий ва бошқача ёрдам беришлари мумкинлини эсдан чиқарманг.

16. Айтмоқчидек, суднинг ноҳақ қарорлари орқали сизга бир неча марта катта жарима солинганди. Баҳодир Чориев бу қарзлар тўлангани ҳақида интервюларидан бирида айтганди. Мабодо суд қарори билан солинган жаримадан бирортаси тўланмаган бўлса, зудлик билан тўлаш чорасини қилинг. Жарималар тўлангани ҳақидаги ҳужжатлар нусхасини ўзингиз билан олиб олинг. Ҳар эҳтимолга қарши интернетдаги почтангиз ва Фейсбукдаги саҳифангизга ҳам жойлаштириб қўйишни маслаҳат бераман. Чунки МХХ сизни Ўзбекистондан чиқармасликка баҳона излайди ва айнан чегарадан ўтаётган пайтингизда компютер орқали кўриб сизни тутиб қолиш эҳтимоли бор.

16. Сиз Қирғизистонга тижорат учун, яъни кийим-кечак харид қилиш учун бораётганигизни айтишингиз маъқул ва бу ҳақда чегара маскани ҳужжатларини тўлдираётганингизда ёзишингиз ўринлидир.

17. Сизни чегарада тутиб қолишга баҳона бўладиган мақола, флешка ёки лэптоп компютерингиздаги файллардан эҳьтёт бўлинг. Бу мақола ёки файллар зарур деб ҳисобласангиз, уларни ўзингизнинг электрон почтангизга ва фейсбукка олдиндан жойлаштириб қўйиб, кейин сафарга чиқишингиз тўғрироқ бўлади.

18. Сиз билсангиз керак, христиан дунёси ҳар йили 26 декабрга ўтар кечаси Исо пайғамбар туғилган кунини - Рождествони байрам қилади. Христиан дунёсидаги инсонларнинг аксар кўпчилиги икки ҳафта давомида байрам қилишади. Шу сабабли Самарқанддан Бишкекка эртароқ, яъни яқин кунларда йўлга чиқишни маслаҳат бераман.

19. Махсус хизматлар, жумладан Миллий хавфсизлик хизмати алоҳида фуқароларни телефони орқали кузатади. Шу сабабли сафар чоғида телефонингизни ўчириб қўйсангиз, яъни мобил телефонингиз батарейкасини чиқариб қўйсангиз бехавотирроқ бўлади. Ҳамроҳларингиз ҳам шундай қилишса йўлингиз сал бехавотирроқ бўлади. Чунки МХХ телефонингиз орқали қайси томонга кетаётганигизни кузатишса, сиз бораётган вилоят МХХ зобиблари оёққа қўйилади ва турли қаршилик ҳамда провокация уюштириш эҳтимоли ошади.

20. Яна битта муҳим гап. Кўпгина қочқинлар Ўзбекистондан ташқарига чиққач “Қутулдик” деган хаёлга боришади ва эҳтиёткорликни унутиб қўйишади. Хориж мамлакатида, айниқса Қирғизистондек қўшни мамлакатда Ўзбекистон Миллий хавфсизлик хизмати зобитлари кўп. МХХ раҳбарияти керак бўлса қўшимча зобитларни зудлик билан жўнатишлари ҳам мумкин. 1992 йилда раҳматли Абдуманноб Пўлатовни Бишкекда инсон ҳақлари бўйича халқаро анжуман бўлаётган кунларда МХХ зобитлари ўғирлаб Тошкентга олиб келишгани, кейинги йилларда кўпгина қочқинларни ҳам ўғирлаб Ўзбекистонга олиб келишгани тўғрисида билсангиз керак. Мен Бишкекда 2008 йил 13 октябрдан 4 ноябргача, яъни уч ҳафта яшагандим. Мен кунбай тўлаб тунайдиган хонадонга келган ва тунайдиган Ўзбекистоннинг Фарғона водийсидан келган уч эркак киракашлик қилишаётганини айтишганди. Мени улар кечаси қандайдир йўл билан заҳарлашди. Мен тонготар соат 4 га яқин юрагимдан сал пастроқда жуда қаттиқ оғриқ сабабли уйғониб кетдим. Зўрға нафас олиб тонггача ўтириб чиқиб, тонг ёришгач бу квартирадан умуман жўнаб кетдим. Ўшанда Аллоҳ мени сақлаб қолди, деб ҳисоблайман. Ўшанда мен кўп йиллардан бери спиртли ичимликлар ичмаётганим ҳам ёрдам берди. Менимча, худди шундай заҳарлаш усули 2006 йил 1 август ва 1 сентябр кечаси Айдахо штатидаги икки нафар ўзбек қочқинига қарши қўлланилган эди ва улар иккаласи ҳам бевақт ўлиб кетди. Шу сабабларга кўра Қирғизистонда ҳам МХХдан ва МХХ ёллаши мумкин бўлган қирғизистонлик айрим чақимчи ва провокаторлардан эҳтиёт бўлишни унутманг.

Агар яна саволларингиз бўлса хат ёзинг.

Энг яхши тилаклар билан Шуҳратжон Аҳмаджонов

2014 йил 12 декабр, соат 10:00.

2014 йил 14 декабр, соат 8:00.

АҚШ, Вашингтон шаҳри.

------------------------------------------

P.S. 1. Мен ушбу хатни 2014 йил 12 декабр куни Фейсбукдаги фақат “Малоҳат Эшанкулова” саҳифасига жойлаштирдим. Унинг манзили:

АҲМАДЖОНОВ Ш. Ассалому алайкум Малоҳатхон! - https://www.facebook.com/malohat.esankulova/posts/...mments=10¬if_t=feed_comment (www.facebook.com/malohat.esankulova 12.12.2004)

2. Хатимга Малоҳатдан икки кун давомида жавоб келмади. Шу сабабли ушбу мақола-хатимни 2014 йил 14 декабр куни Фейсбукдаги «Сообщения» рукнида Малоҳат Эшонқулова хатига жавоб тариқасида унинг «Заметки» рукнида икки қисмга бўлиб қўйдим. Унинг манзили:

АҲМАДЖОНОВ Ш. Ассалому алайкум Малоҳатхон! - https://www.facebook.com/messages/malohat.esankulova

3. Иккала ҳолда ҳам бу хатим матни умумий бўлимда чоп этилмаган ва бу тўғридир.

Шуҳратжон Аҳмаджонов

2014 йил 15 декабр, соат 8:50.

АҚШ, Вашингтон шаҳри.
Рубрики:  Статьи 2014 года

ЎЗБЕКИСТОНДАГИ СИЁСИЙ ПАРТИЯЛАР: БЕШТАСИ РЎЙХАТДА ВА БИТТАСИ МАХФИЙ (1-қисм)

Воскресенье, 07 Декабря 2014 г. 01:29 + в цитатник
Шуҳратжон АҲМАДЖОНОВ

ЎЗБЕКИСТОНДАГИ СИЁСИЙ ПАРТИЯЛАР: БЕШТАСИ РЎЙХАТДА ВА БИТТАСИ МАХФИЙ (1-қисм)

Бизда кўппартиявийли тизим: битта партия ҳокимиятда, қолганлари эса қамоқда. [1, 234-б.]
Николай БУХАРИН (1888.09.10-1938.15.03)га мансуб гап деб билишади
Oliy_Majlis_(Parliament_of_Uzbekistan) (700x525, 74Kb)

Фото. Олий Мажлис биноси. [2]

МУНДАРИЖА

Кириш сўзи (2014 йил 6 декабр)
Кириш сўзи (2004 йил 18 феврал)
1. Ўзбекистон Халқ демократик партияси.
1.1. Компартиянинг Халқ демократик партияга айланиши.
1.2. Ислом Каримовга 1990 йилда берилган савол.
1.3. ЎзХДП раиси Ислом Каримовнинг истеъфоси тарихи.
1.4. ЎзХДПнинг кейинги тарихи.
2. “Ватан Тараққиёти” партияси.
3. Ўзбекистон Адолат социал-демократик партияси.
4. Ўзбекистон “Миллий тикланиш” демократик партияси.
5. “Фидокорлар” Миллий демократик партияси.
6. Ўзбекистон Либерал-демократик партияси
7. Ўзбекистон кучишлатар органларнинг ҳокимиятпараст махфий партияси.
8. Нима қилмоқ керак?


КИРИШ СЎЗИ (2014 йил 6 декабр)

Ўзбекистонда 2014 йил 21 декабр ва 2015 йил 4 январ кунлари ЎзР Олий Мажлисига навбатдаги сайловлар бўлади. Унда 4 та сиёсий партия қатнашади.

2004 йил декабрида ҳам Олий Мажлисга худди шундай сайловлар бўлиб ўтганди. Ўшанда ҳам 4 та сиёсий партия қатнашганди. Мен 2005 йил феврал ойида ўша сайловлар ва партиялар тўғрисида катта таҳлилий мақолани рус тилида ёзиб, www.centrasia.ru сайтида 2005 йил 23, 24, 25 феврал кунлари чоп эттиргандим ([2]-га қаранг).

Рус тилидаги китоб ва мақолаларни ўқиб тушунадиган ўзбек ёшлари кам қолаётгани ва ёшларимиз бу қўлбола партияларнинг ҳақиқий тарихини яхши билмасликларини эътиборга олиб [3]-мақоламни ўзбек тилига ўгирдим ва 2014 йилдаги вазиятга боғлиқ айрим муҳим қўшимчалар киритиб эътиборингизга ҳавола қилмоқдаман.


КИРИШ СЎЗИ (2004 йил 18 феврал)

Ўзбекистон Мустақилликка эришганидан буён ўтган 13 йил давомида Ўзбекистон Республикаси (ЎзР) Адлия вазирлиги 7 та сиёсий партияни, улардан 6 таси ҳукуматпараст партиялар, фақат битта мухолиф партияни, яъни “Эрк” демократик партиясини рўйхатга олди.

Ушбу таҳлилий мақоламда 6 та ҳукуматпараст партиянинг қисқача тарихини, улардан Ўзбекистон Халқ демократик партияси ва “Ватан Тараққиёти” партияси тарихини батафсилроқ таҳлил этаман. Шунингдек 1994, 1999 ва 2004 йилларда Ўзбекистон Олий Мажлисига бўлган сайловлар натижаларини ҳам келтираман. Бундай ғирром сайловларга муносабатим [4]-мақоламда ёзилган.

Агар мен Ўзбекистондаги диктаторлик режимининг ҳуқуқни муҳофаза этиш органлари махфий партияси ҳақида ёзмасам таҳлил тўлиқ бўлмайди.

Ушбу партиялар тарихини ЎзР Адлия вазирлигида рўйхатга олинган санасига кўра кетма-кет кўриб чиқаман.


1. ЎЗБЕКИСТОН ХАЛҚ ДЕМОКРАТИК ПАРТИЯСИ

1.1. КОМПАРТИЯНИНГ ХАЛҚ ДЕМОКРАТИК ПАРТИЯСИГА АЙЛАНИШИ

Ўзбекистон Халқ демократик партияси (ЎзХДП) тарихи Совет Иттифоқи Коммунистик партияси (Коммунистическая Партия Советского Союза (КПСС)) тарихи билан узвий боғланган. Маълумки, Россия социал-демократик ишчи партиясининг биринчи қурултойи 1898 йил 1-3 (13-15) март кунлари ўтказилганди. 1898 йилдан Совет Иттифоқи тарқалган 1991 йилга қадар КПСС ўз номини 14 (!) марта ўзгартирганди.

1991 йил 1 сентябр куни Ўзбекистон мустақилликка эришгач Ўзбекистон Коммунистик партияси раҳбарлари ўз партияси номини яна бир марта ўзгартирди. 1991 йил 14 сентябр куни Тошкентда Ўзбекистон Компартияси тарихида охирги – 23-фавқулодда қурултойи бўлди. Қурултой Ўзбекистон Компартияси КПСС таркибидан чиқиши ва Ўзбекистон Халқ демократик партияси ташкил этиш ҳақида қарор қабул қилди. [5, 1-ж., 3-б.]

1991 йил 1 ноябр куни Тошкент шаҳрида Ўзбекистон Халқ демократик партиясининг таъсис қурултойи бўлди, унинг Устави ва Дастури қабул қилинди. Қурултой қатнашчиларининг кўпчилиги коммунистлар эди. ЎзР Президенти Ислом Каримов қурултойда қатнашмади, лекин уни барибир ЎзХДП раиси этиб сайлашди. [5, 1-ж., 8-б.]

ЎзХДП Ўзбекистон компартияси меросхўридир. У компартиянинг бинолари, ускуналари, транспорт ва алоқа воситалари каби барча мол-мулкини мерос қилиб олди. Бу ЎзХДПнинг марказий нашри бўлмиш “Ўзбекистон овози” (“Голос Узбекистана”) газетаси тарихидан ҳам кўринади. У дастлаб 1918 йил 21 июн кунидан бошлаб Туркистон Компартияси Марказий Қўмитаси ва Миллатлар ишлари бўйича халқ комиссарлигининг нашри сифатида “Иштирокиюн” (“Коммунист”) номи остида ҳафтасига 800 донадан чоп этилган. У 1920 йил 12 декабрдан “Қизил Байроқ” (“Красная Знамя”), 1922 йил 13 декабрдан “Туркистон”, 1924 йил декабрдан “Қизил Ўзбекистон” (“Красный Узбекистан”), 1964 йил 5 июндан “Совет Ўзбекистони” (“Советский Узбекистан”) номи остида чоп этилган [6, 10-ж., 190-б.]. 1991 йил ноябрдан бошлаб бу газета номини “Ўзбекистон овози” (“Голос Узбекистана”) деб ўзгартиришди. “Ўзбекистон овози”нинг 2004 йил 24 июн сони 4-бетида шундай маълумот ёзилган: “Газетанинг муҳтарам ўқувчилари, биласизми? 86 йил илгари, яъни 1918 йил 21 июн куни “Ўзбекистон оқози”нинг биринчи сони нашр этилган. Бугун сизнинг қўлингизда унинг 27250-сони турибди”.

ЎзР Адлия вазирлиги 1991 йил 15 ноябр куни Ўзбекистон Халқ демократик партиясини рўйхатга олди. Иккинчи чақириқ ЎзР Олий Мажлиси (парламенти)га 1999 йил 5 ва 19 декабр кунлари ўтказилган сайловларда ЎзХДПдан 48 нафар халқ депутатлари сайланганди. Эслатиб ўтаман: ўша пайтлари Олий Мажлисга 250 нафар халқ депутати сайланарди. [7, 158-б.]


1.2. ИСЛОМ КАРИМОВГА 1990 ЙИЛДА БЕРИЛГАН САВОЛ

ЎзХДП тарихи унинг лидери бўлмиш ЎзР Президенти Ислом Каримов билан чамбарчас боғланган. Шу сабабли И.Каримов ЎзХДПга раис бўлиб сайланиши ва унинг истеъфо бериш тарихини қисқача баён қилишим ўринлидир. Маълумки, И.Каримов Ўзбекистон Компартияси Марказий қўмитасининг биринчи котиби этиб 1989 йил 23 июн кун, Ўзбекистон Республикаси Президенти этиб 1990 йил 24 март куни сайланганди. Одатда демократик мамлакатларда агар фуқаро президент этиб сайланса, у президентлик даврида сиёсий партиядаги аъзоликни вақтинча тўхтатади. Биз – бир гуруҳ демократлар 1990 йил 28 апрел куни шахсан Президент Ислом Каримовга ушбу саволни берган эдик. Бу воқеа қуйидаги вазиятда бўлган эди.

1989 йил ёзида Ўзбекистоннинг Фарғона вилоятида махсус хизматлар провокация йўли билан ташкил этган ўзбеклар ва мисхетиялик турклар ўртасида қонли тўқнашувлар рўй берди. Бу провокациянинг давоми сифатида марказий нашрларда, радио ва телевидениеда ўзбекларга қарши ҳаддан ташқари кампания бошланди. Оқибатда 1989 йилда Ўзбекистонга 430 нафар аскарнинг темир тобути олиб келинди. Улар Совет Иттифоқи қуролли кучлари сафида хизматни ўтаган эди. Бу 1990 йилда ҳам давом этди. Ўзбекистон “Бирлик” Халқ ҳаракати фаоллари аскар укаларимизнинг яшаш ҳуқуқини ҳимоя қилиб кучли фаолият олиб боришди. У пайтлар мен ЎзХХ “Бирлик”нинг Тошкент шаҳар ташкилоти раисининг биринчи ўринбосари бўлиб ишлардим. 1990 йил 28 апрел куни Тошкент аэропортига навбатдаги уч нафар аскар тобути олиб келинди. Марғилонлик аскар Анвар Каримов жасади солинган темир тобутни биз “Тез ёрдам” машинаси ичига жойладик, уни ЎзР Президенти ишлаётган бино қаршисига олиб келдик ва бинонинг кириш эшиги қаршисига қўйиб Ислом Каримов чиқишини талаб эта бошладик.

Бу вақт зинапоянинг энг юқори қисмида, яъни Президент қароргоҳига кираверишдаги эшик яқинида 15-20 чоғлик милиционерлар, пастроқда эса, яъни аскар тобути ёнида ва тобут орқасидаги зиналарда 30-40 «бирлик»чилар қарама-қарши ҳолда турар эдилар. Шунда рус миллатига мансуб милиция подполковниги қўлидаги мегафон орқали: «Расходитесь!» («Тарқалинглар!), деб буйруқ берди. Бирорта «бирлик»чи орқага қайтмади. Билъакс улар аскар тобутини ҳимоя қилиш мақсадида тобут олдига ўта бошлашди.

Шунда Умурзоқов Салават биринчи бўлиб милиционерлар яқинига борди ва улар билан юзма-юз турган ҳолда ўзбек тилида: «Ўртоқлар, бундай темир тобутда сизнинг акангиз ёки укангиз бўлиши мумкин. Биз тинчгина келдик. Биз фақат Президент билан учрашмоқчимиз!», деб гапира бошлади. Бошқа «бирлик»чилар ҳам ўзбек тилида аскар тобутини олиб келишдан мақсад тўполон қилиш эмаслиги, фақат Президент билан тинч учрашув ўтказиш ниятида эканликларини ҳис-ҳаяжон билан гапира бошлашди.

Бу гаплар гапирилаётган бир пайтда милиция подполковниги милиционерларга қарата мегафон орқали: «Разогнать толпу! Убрать гроб!» («Оломонни тарқатинглар! Тобутни олиб ташланглар!»), деб навбатдаги буйруқни берди.

Қаршимизда турган милиционерларнинг кўпчилиги рус тилида сўзлашувчилар бўлиб, улар ўзбек тилига деярли тушунмаётганликлари кўриниб турарди. Шу сабабли мен уларга қараб рус тилида бироз ҳис-ҳаяжон билан гапира бошладим:

«Наших братьев и сыновей в армии убивают. Каждый день в Узбекистан привозять вот такие солдатские гробы. В этом железном гробу лежит 18 летний парень. У вас тоже есть братья и дети. Вы представьте, что завтра в таком же гробу может оказаться ваш брат или сын. Сколько же это будет продолжаться? Мы хотим этот вопрос задать нашему Президенту. Пусть он выйдеть и скажеть: сколько же еще таких гробов привезут в Узбекистан?» («Армияда бизнинг ака-укаларимизни ва ўғилларимизни ўлдиришмоқда. Ўзбекистонга ҳар куни ана шундай аскар тобутларини келтиришмоқда. Мана шу темир тобутда 18 ёшли йигит жасади ётибди. Сизларнинг ҳам ака-укаларингиз ва фарзандларингиз бор. Тасаввур қилинг, эртага мана шундай темир тобутда ака-укангиз ёки ўғлингизнинг жасади бўлиши мумкин. Бу яна қанча давом этади? Биз бу саволни Президентимизга бермоқчимиз. У бизнинг олдимизга чиқсин ва айтсин: Ўзбекистонга бундай тобутлар яна қанча келтирилади?»)

Ўзбекистонлик аскар тобутлари ҳақида эшитавериб ва кўравериб шунчалик туғёнга келган эдикки, агар ўшанда милиционерлар тобутни кўчиришга ҳаракат қилишганда, биз – «бирлик»чилар ҳар нарсага, ҳатто милиционерлар билан кучимиз етганча ёқалашишга ҳам тайёр эдик.

«Бирлик»чиларнинг юракдан айтган гаплари таъсир этдими ёки бизнинг важоҳатимиздан чўчишдими, ҳар ҳолда шу гапларимиздан сўнг милиционерлар ўз бошлиғининг буйруғини бажаришмади ва жойларидан қимирламай бизга қараб туришарди. Орамиздаги 68 ёшли А.Абдусалом акадек мўйсафидлар тинчланишга ва зинапоянинг икки четидаги мармар устига ўтиришга даъват этишди.

Бироздан сўнг бинодан Ислом Каримов чиқиб келди ва залга таклиф қилди. Президент ва 35 нафар “бирлик”чилар ўртасидаги суҳбат бир соатга яқин давом этди. Мен бу ҳақда батафсил [8]-китобимда ёзганман.

Аскар тобутлари муаммолари муҳокамаси охирида Президент И.Каримов сўради: “Яна саволлар борми?”

Навбатдаги саволни “Бирлик” Халқ ҳаракати Тошкент шаҳар Ҳамза туман ташкилоти раиси Салават Умурзоқов берди: “Сиз яқинда Ўзбекистон Президенти этиб сайландингиз. Сиз Ўзбекистон компартиясига эмас, Ўзбекистон халқига хизмат қилишингиз керак. Шу сабабли Сиз қачон Ўзбекистон компартияси сафидан чиқасиз?”

Президент: «Бунинг учун маълум бир муддат ўтиши керак. Ҳозир компартиянинг таъсири катта бўлганлиги сабабли уни таъсир доирамизда ушлаб турмоғимиз лозим. Вақти келганда бу масалани ижобий ҳал қиламиз», деди.

Президент И.Каримов Халқ демократик партиясининг раиси лавозимидан 1996 йил июнида ихтиёрий равишда истъефо берди. Бу ҳақда навбатдаги параграфда ёзаман.


1.3. ЎзХДП РАИСИ ИСЛОМ КАРИМОВНИНГ ИСТЕЪФОСИ ТАРИХИ

Маълумки, Совет Иттифоқи даврида СССР Давлат Хавфсизлиги Қўмитаси (ДХҚ-КГБ – Комитет Государственной Безопасности) Кремлда ўтирган Совет Иттифоқи раҳбарларига бўйсунарди. ДХҚнинг Ўзбекистонда жумҳурият, ҳар бир вилоят, катта шаҳарлар ва 5-9 та туман учун умумий туманлараро бўлимлари бор эди.

1991 йил 1 сентябрида Ўзбекистон Республикаси Мустақилликка эришгач ЎзР Президенти И.Каримов 1991 йил 26 сентябр куни “Ўзбекистон ССР Иттифоқ-республика ДХҚсини тугатиш ва Ўзбекистон Республикаси Президентига бўйсунувчи Миллий хавфсизлик хизмати (МХХ)ни ташкил этиш тўғрисида” Фармонга имзо чекди [6, 3-ж., 158-159-б.]. Ушбу Фармонга асосан Ўзбекистондаги барча 180 та туман ва 120 та шаҳарда МХХ бўлимлари тузилди. МХХ ва Ички ишлар вазирлиги (ИИВ) ходимлари сони кескин оширилди ва уларга мўмай маош белгиланди. Бунга Ўзбекистон бюджетидан катта пул маблағлари ажратилди. Натижада Ўзбекистондаги сиёсий режим кучишлатар органларга таянган ҳолда деярли барча ташкилотлар, жумладан компартия меросхўри бўлмиш Халқ демократик партияси фаолиятини ялпи назорат остига олди. Бу жараён бир неча йил давом этди ва бу вақт давомида ЎзР Президенти Ислом Каримов ЎзХДП раиси лавозимида ҳам фаолият олиб борди.

1994 йил 1 ноябр куни ЎзХДПнинг 2-қурултойи бўлди [5, 1-ж., 166-б.]. Бу қурултойда ҳам И.Каримов қатнашмади. Лекин уни ЎзХДП раиси этиб қайтадан сайлашди. Шунингдек қурултой партиянинг биринчи котиби этиб Абдулҳафиз Жалоловни сайлади.

1.3-параграфда таъкидлаганимдек, 1996 йил ёзига келиб Ўзбекистондаги сиёсий режим Миллий хавфсизлик хизмати (МХХ) ва бошқа кучишлатар органларга таянган ҳолда деярли барча ташкилотлар, жумладан Халқ демократик партияси фаолиятини ялпи назорат остига олди. 1996 йил июн ойида ЎзР Президенти Ислом Каримов ЎзХДП раислигидан истеъфо бериши ҳақида ЎзХДП Марказий Қўмитасига ариза ёзди.

1996 йил 15 июн куни бўлиб ўтган ЎзХДП МҚнинг 16-пленуми И.Каримов аризасини қондириш ҳақида қарор қабул қилди. Бир пайтнинг ўзида ЎзХДП Уставининг 31-моддасига ўзгартириш киритиб ЎзХДП раиси лавозимини бекор қилиш ҳақида қарор қабул қилди [9].

1999 йилда бўлган ЎзХДПнинг 3-қурултойида ЎзХДП МҚнинг 1996 йил июндаги қарори қабул қилинди ва партия Уставига тегишли ўзгартиришлар киритилди. ЎзР Президенти Ислом Каримовнинг Ўзбекистон Халқ демократик партияси раислигидан кечиккан истеъфоси мана шундай бўлганди.


1.4. ЎзХДПНИНГ КЕЙИНГИ ТАРИХИ

Ўзбекистон Миллий Энциклопедиясида ЎзХДП ҳақида ёзилган маълумотни келтириб ўтай. Бу 2006 йилгача бўлган маълумотлардир.

“ЎЗБЕКИСТОН ХАЛҚ ДЕМОКРАТИК ПАРТИЯСИ (Ўзбекистон ХДП) — Ўзбекистондаги сиёсий партиялардан бири. Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги томонидан 1991 йил 15 ноябрда рўйхатга олинган. 2005 йил июлда партиянинг янги Дастури, 2004 йил ноябрда янги таҳрирдаги Устави тасдиқланди.

Ўзбекистон ХДП ҳар бир оила, меҳнат кишисининг миллати, дини, эътиқоди, ижтимоий аҳволи ва келиб чиқишидан қатъи назар, моддий ва маънавий фаровон ҳаёт кечириши учун тенг имкониятлар яратиш, уларнинг конституциявий ҳуқуқлари ва инсоний эркинликларини кафолатлаш, шаъни, қадрқиммати,
тинчлигини таъминлашни ўз вазифаси деб билади. Партия мамлакатимиз аҳолисининг ижтимоий муҳофазага муҳтож табақалари манфаатларини ифода этади ва ҳимоя қилади.

Ўзбекистон ХДПнинг олий органи — 5 йилда 1 марта чақириладиган қурултой. Унда партия Марказий кенгаши ва Марказий тафтиш комиссияси сайланади. Марказий кенгаш пленумида МК биринчи котиби ва котиблари (янги таҳрирдаги Уставга мувофиқ, МК раиси ва раис ўринбосарлари) ҳамда
жорий ишларга раҳбарлик қилувчи Сиёсий ижроия қўмита сайланади.

Ўзбекистон ХДП Марказий кенгаши 1-котиблари: М.Расулов (1991-94), Абдуҳафиз Жалолов (1994-2004); Марказий Кенгаш раислари: Аслиддин Рустамов (2004-2005), Латиф Ғуломов (2005 йил июлдан).

Ўзбекистон ХДП таркибида Қорақалпоғистон Республикаси, 12 та вилоят, Тошкент шаҳри, 171 та туман ва 29 шаҳар кенгашлари, 13730 та бошланғич ташкилот мавжуд. Партиянинг 585196 нафар аъзоси бор (2005 йил 1 январ).

Ўзбекистон ХДП фаолиятининг асосий йўналиши парламентчилик ишидир. Олий Мажлиснинг Қонунчилик палатасида унинг 27 нафар депутатни бирлаштирувчи фракцияси мавжуд. Фракция
2005 йил 14 февралдаги йиғилишида Олий Мажлис Қонунчилик палатасида учта сиёсий партия фракцияларидан иборат кўпчиликни ташкил этувчи «Демократик блок» тузилганлиги муносабати билан ўзининг парламент қуйи палатасидаги фаолиятини мухолифатдаги парламент озчилиги сифатида амалга оширишини эълон қилди.

Ўзбекистон ХДПнинг марказий нашрлари: «Ўзбекистон овози» ва «Голос Узбекистана» газеталари, «Мулоқот» журнали” [10]

Эътибор беринг: Энциклопедияда “Марказий Кенгаш раислари” деган сатрда 1991-1996 йилларда ЎзХДП раиси бўлган Президент Ислом Каримов номи ёзилмаган. 1996 йилдан 2004 йилгача ЎзХДП Уставида раиси ҳақидаги модда бўлмаган. 2004 йилда партия Уставига яна ўзгартириш киритилди ва ЎзХДП раиси ҳақидаги модда қўшилди. Шундан кейингина Аслиддин Рустамов ЎзХДП раиси лавозимини 2004-2005 йиллар давомида эгаллади.

2004 йил 6 ноябр куни Тошкентда ЎзХДПнинг IV қурултойи бўлди. Ўша кунларда ЎзХДП сафларида 580 минг аъзо бор эди [11]. Қурултойда Рустамов Аслиддин Ашурбаевич ЎзХДП Марказий Қўмитасининг биринчи котиби этиб қайта сайланди. У 1962 йилда Самарқанд вилояти Пастдарғом туманида туғилган. Самарқанд Давлат университети филология факультетини, шунингдек Тошкент Давлат иқтисодиёт институти (ҳозир университет) магистратурасини тугатган. Ўз меҳнат фаолиятини Пайариқ туманидаги 53-ўрта мактабда ўқитувчиликдан бошлаган. У 1994 йилда ЎзХДП Самарқанд вилоят қўмитасига ишга ўтган. У ЎзХДП МҚнинг 1-котиби этиб 2003 йил 27 декабр куни сайланган эди. [12]

А.Рустамов 2004 йил 26 декабр куни 56-Пайариқ сайлов округида ғалаба қилиб, ЎзР Олий Мажлиси Қонунчилик палатасига депутат этиб сайланганди.

ЎзХДП IV қурултойида ЎзР Олий Мажлис Қонунчилик палатасига сайловларга 120 номзод рўйхати тасдиқланганди [13]. 2004 йил 26 декабр кунги сайловда улардан 108 киши қатнашди. 1- ва 2-тур овоз бериш натижаларига кўра 28 та сайлов округларида ЎзХДП номзодлари ғалаба қозониб, ЎзР Олий Мажлис Қонунчилик палатасига депутат этиб сайланди [14]. 2005 йил 26 январ куни Олий Мажлис Қонунчилик палатасида 28 депутатдан иборат ЎзХДП фракцияси (бўлими) тузилди. Фракция раиси этиб ЎзХДПнинг 1-котиби Аслиддин Рустамов сайланганди. [15]

Аслиддин Рустамов 2007 йил декабрда бўлиб ўтган Президентлик сайловларида ЎзХДПдан номзод этиб кўрсатилди. Табиийки, Ўзбекистондаги диктаторлик режими ҳукм сўраётган шароитда сайлов кампанияси тенг имкониятларга эга бўлмаган вазиятда олиб борилгани оқибатида у Ислом Каримовга сайловда ютқазди.

ЎзХДПнинг кейинги фаолияти ҳақида. ЎзХДПнинг V қурултойи 2005 йил 2 июлда, VI қурултойи 2007 йил 5 ноябрда, VII қурултойи 2009 йил 10 ноябрда, VIII қурултойи 2014 йил 5 ноябр куни Тошкентда бўлиб ўтди.

“2013 йил 24 апрел куни Тошкентда Ўзбекистон Халқ демократик партияси Марказий Кенгашининг фавқулодда VIII пленуми бўлди. Унда партия Марказий Кенгашининг янги раиси этиб Ҳотамжон Кетмонов сайланди. У бунгача Андижон вилоят ҳокимининг диний ва жамоат ташкилотлари билан алоқа масалалари бўйича ўринбосари бўлиб ишлаган.

Ҳотамжон Кетмонов янги лавозимда партияга 2005 йилдан бери раҳбарлик қилган Латиф Ғўломов ўрнига сайланди. Латиф Ғўломов Олий Мажлис Қонунчилик палатасининг Халқаро ишлар ва парламентлараро алоқалар қўмитаси раиси лавозимида қолмоқда” [16]

“2014 йил 5 ноябр куни пойтахтдаги “International Hotel Tashkent” меҳмонхонаси мажлислар залида Ўзбекистон Халқ демократлар партиясининг VIII қурултойи бўлиб ўтди. Қурултойга ташриф буюрган 150 нафар делегат, 10,5 минг болшанғич ва 195 туман, шаҳар партия ташкилотларига бирлашган 400 мингга яқин ЎзХДП яъзолари номидан қатнашди” [17]

Эътибор беринг: ЎзХДП сафларида 2005 йил январида 580 мингдан ортиқ аъзо бўлган бўлса, 2014 йил ноябрида 400 мингдан камроқ аъзо қолган. Ўтган 9 йил давомида Ўзбекистон аҳолиси ўсгани ва ҳозир ватанимизда 31 миллион киши яшашини ҳам ҳисобга олинг.

“Қурултойда Ўзбекистон ХДП Марказий Кенгаши раиси Ҳотамжон КЕТМОНОВ партия¬нинг ўтган беш йилдаги фаолиятини таҳлил этди.

Қурултойда партиянинг олий органи ваколатларига тааллуқли бир қатор масалалар муҳокама этилди. Ўзбекистон Халқ демократик партияси Марказий Кенгашининг ўтган беш йилдаги фаолияти тўғрисидаги ҳисобот маъқулланди. Олий Мажлис Қонунчилик палатасидаги Ўзбекистон ХДП фракцияси фаолия¬ти тўғрисидаги ахборот кўриб чиқилди. Партия Марказий тафтиш комиссияси ҳисоботи тинг-ланди. Ўзбекистон Халқ демо¬кратик партиясининг Сайлов¬олди дастури, шунингдек, янги таҳрирдаги Низоми қабул қилинди, партия Марказий Кенгаши ва унинг Ижроия қўмитаси таркиби тасдиқланди. Олий Мажлис Қонунчилик палатаси депутатлигига 135 та бир мандатли сайлов округи бўйича 135 нафар номзод кўрсатилди” [18]

“Ўзбекистон Халқ демократлар партиясининг 2014 йилда Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси, Қорақалпоғистон Республикаси Жўқорғи Кенгеси, халқ депутатлари вилоят, туман ва шаҳар Кенгашларига бўлиб ўтадиган сайловлардаги Сайловолди дастури” [19]-манбада, Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси депутатлигига Ўзбекистон Халқ демократлар партиясидан кўрсатилган номзодлар рўйхати билан [20]-манбада танишишингиз мумкин.

Энди “Ватан Тараққиёти” партияси тарихини баён этаман.

Давоми бор

----------------------------------------------------

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР

1. ДУШЕНКО К. В. Дешевых политиков не бывает: Афоризмы (Арзон сиёсатчилар бўлмайди: Афоризмлар). – М.: ЗАО Изд-во ЭКСМО-Пресс, 1999. – 496 с.

2. Олий мажлис. - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%BB%D0%B8%D0%B9_%D0%BC%D0%B0%D0%B6%D0%BB%D0%B8%D1%81 (www.ru.wikipedia.org/wiki/ Материал из Википедии — свободной энциклопедии).

3. АХМАДЖОНОВ Ш. Политические партии Узбекистана: шесть зарегистрированных и одна «скрытая» (Ўзбекистон сиёсий партиялари: олтитаси рўйхатга олинган ва биттаси “яширин”). –
Часть 1. - http://www.centrasia.ru/newsA.php?st=1109149980 (www.centrasia.ru 23.02.2005 12:13);
Часть 2. – http://www.centrasia.ru/newsA.php?st=1109221680 (www.centrasia.ru 24.02.2005 08:08);
Часть 3. - http://www.centrasia.ru/newsA.php?st=1109310000 (www.centrasia.ru 24.02.2005 08:40);
http://www.liveinternet.ru/users/4799013/rubric/5478522/ (www.liveinternet.ru Дневник «Турон_Шухратжони», Рубрика «Статьи 2005 года», 04.12.2014).

АХМАДЖОНОВ Ш. О шести зарегистрированных и одной «скрытой» про правительственных политических партиях Узбекистана (Ўзбекистоннинг олтита рўйхатга олинган ва битта “яширин” ҳукуматпараст сиёсий партиялари). -
www.turonzamin.org/congress/russian.html части 1-4 (www.turonzamin.org страница на русском языке, март 2005 года).
http://turonzamin.org/2011/02/26/sbornik-2/ 1-4-части (www.turonzamin.org 26.02.2011, Сборник статьи, 2005 год, статья 5);
http://uzbekcongress.org/russian/opartiyax.html (www.uzbekcongress.org/russian/ 04.01.2013).

4. АХМАДЖОНОВ Ш. В Узбекистане 26.12.2004 намечается «Гирром сайловлар/Нечестные выборы» (полный текст) (Ўзбекистонда 2004.26.12 да ғирром сайловлар белгиланган (тўлиқ матн)). – www.centrasia.ru 00:57 27.10.2004

5. ТЮРИКОВ В., ШАГУЛЯМОВ Р. Независимая Республика Узбекистан: Памятные события и даты. В 2 томах, Т.: Узбекистон, 1997-1998.

6. Ўзбек Совет Энциклопедияси. 14 жилдли. – Т.: ЎзСЭ Бош редакцияси, 1971-1980.

7. Ўзбекистоннинг янги тарихи. К. 3. Мустақил Ўзбекистон тарихи (История Независимого Узбекистана //Тузганлар: Н.Жураев, Т.Файзуллаев. Редколлегия: А.Азизхужаев (раис), Б.Ахмедов, С.Камолов ва бошқ./ - Т.: «Шарқ», 2000. – 560 б.

8. ШУҲРАТ ЮСУФ АҲМАДЖОН ўғли (Аҳмаджонов Шуҳрат). «Бирлик»чилар ва ўзбекистонлик аскарларнинг тобутлари. – Т.: Компютерда қўлбола нашр, 1998-2004. – 80 б.

9. Ўзбекистон ХДП Марказий Кенгаши пленуми тўғрисида ахборот. – «Ўзбекистон овози», 1996 йил 18 июн.

10. ҚУРБОНОВ С. Ўзбекистон Халқ демократик партияси. Ўзбекистон Миллий энциклопедияси. Ў ҳарфи. «Ўзбекистон миллий энциклопедияси» Давлат илмий нашриёти, Т. - http://ziyouz.uz/index.php?option=com_phocadownload&view=category&id=85:natens O'zbekiston Milliy Ensiklopediyasi - O' harfi.pdf

11. Бу факт Ўзбекистон телевидениеси 2-телеканалининг “Давр” дастурида 2004 йил 6 ноябр куни соат 19:00 да айтилган эди.

12. Аслиддин Рустамов (56-Пайариқ сайлов округи). – «Ўзбекистон овози», 2004 йил 11 декабр.

13. “ЎзР Олий Мажлис Қонунчилик палатаси депутатларни рўйхатга олиш тўғрисида” ЎзР Марказий сайлов комиссиясининг Қарори. - «Халқ сўзи», 2005 йил 5 январ.

14. Марказий сайлов комиссиясида. – “Халқ сўзи”, 2005 йил 5 январ.

15. Ўзбекистон Республикаси Марказий сайлов комиссиясида. – “Халқ сўзи”, 2005 йил 15 январ.

16. В крупнейшей партии Узбекистана сменился руководитель (Ўзбекистондаги энг катта партия раҳбари ўзгарди). - http://www.gazeta.uz/2013/04/24/ndpu/ (www.gazeta.uz 24.04.2013)

17. Ўзбекистон Халқ демократик партияси VIII қурултойи. - http://www.xdp.uz/uz/partiya-haqida/qurultoylar/?ID=16257 (www.xdp.uz/uz/ 2014.6.11)

18. ШУКУРОВ Б. Ўзбекистон халқ демократик партияси. - http://www.uzbekistonovozi.uz/articles/index.php?SECTION_ID=219&ELEMENT_ID=21327 (www.uzbekistonovozi.uz “Ўзбекистон овози” газетаси сайти, 2014.07.11)

19. O‘zbekiston Xalq demokratik partiyasining 2014 yilda O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi, Qoraqalpog‘iston Respublikasi Jo‘qorg‘i Kengesi, xalq deputatlari viloyat, tuman va shahar Kengashlariga bo‘lib o‘tadigan saylovlardagi Saylovoldi dasturi. - http://www.xdp.uz/uz/saylovoldi-dasturi/ (www.xdp.uz/uz/ )

20. O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi deputatligiga O’zbekiston Xalq demokratik partiyasidan ko’rsatilgan nomzodlar. - http://www.xdp.uz/uz/news/?ID=16526 (www.xdp.uz/uz/ 2014.19.11)

Email: jiz54@mail.ru ergash1955@yahoo.com

2014 йил 6 декабр

АҚШ, Вашингтон шаҳри
Рубрики:  Статьи 2014 года

ПОЛИТИЧЕСКИЕ ПАРТИИ УЗБЕКИСТАНА: ШЕСТЬ ЗАРЕГИСТРИРОВАННЫХ И ОДНА "СКРЫТАЯ" (продолжение 2)

Четверг, 04 Декабря 2014 г. 17:48 + в цитатник
Шухратжон АХМАДЖОНОВ

ПОЛИТИЧЕСКИЕ ПАРТИИ УЗБЕКИСТАНА: ШЕСТЬ ЗАРЕГИСТРИРОВАННЫХ И ОДНА "СКРЫТАЯ" (продолжение)

Ш.Ахмаджонов - Политические партии Узбекистана: шесть зарегистрированых и одна "скрытая". Ч. 1-я
12:13 23.02.2005

О ШЕСТИ ЗАРЕГИСТРИРОВАННЫХ И ОДНОЙ "СКРЫТОЙ" ПРО ПРАВИТЕЛЬСТВЕННЫХ ПОЛИТИЧЕСКИХ ПАРТИЯХ УЗБЕКИСТАНА

Шухрат АХМАДЖОНОВ
Адрес: г. Ташкент, Мирабадский район, ул. Нарходжаева, дом 17, квартира 9.
E-mail: shuhrat5454@yahoo.com

У нас многопартийная система: одна партия у власти, а остальные в тюрьме. [1, с. 234]
Приписывается Николаю БУХАРИНУ

С О Д Е Р Ж А Н И Е

1. Народно-демократическая партия Узбекистана.
2. Партия "Ватан тараккиети" ("Прогресс Отечества").
3. Социал-демократическая партия Узбекистана "Адолат" ("Справедливость").
4. Демократическая партия Узбекистана "Миллий тикланиш" ("Национальное возрождение").
5. Национально-демократическая партия "Фидокорлар" ("Самоотверженные").
6. Движение предпринимателей и деловых людей - Либерально-демократическая партия Узбекистана.
7. О "скрытой" про правительственной политической партии правоохранительных органов Узбекистана.
8. Некоторые итоговые данные и оценки международных организаций выборов в Законодательную палату Олий Мажлиса РУз.
9. Что делать?
Литература


Теперь изложим некоторые итоговые данные о недавних выборах в Законодательную палату Олий Мажлиса РУз.

"Движение предпринимателей и деловых людей. Либерально-демократическая партия Узбекистана представила документы на 120 кандидатов в депутаты (зарегистрированы -- 119), Народно-демократическая партия Узбекистана также представила документы на 120 кандидатов в депутаты (118), Национально-демократическая партия "Фидокорлар" представила документы на 89 кандидатов (89), Демократическая партия "Миллий тикланиш" представила документы на 62 кандидата (61), Социал-демократическая партия Узбекистана "Адолат" представила документы на 76 кандидатов (74).

Из более чем 150 зарегистрированных инициативных групп избирателей в ЦИК поступило 86 документов, остальные не собрали 8 процентов подписей избирателей.

Документы 22 инициативных групп избирателей возвращены по просьбе соответствующих окружных избирательных комиссий. 8 инициативным группам отказано в регистрации выдвинутых ими кандидатур в связи с обнаружением в подписных листах подписей, исполненных одними и теми же лицами. Кандидатами в депутаты от инициативных групп зарегистрированы 56 граждан" [34, с.115]

"В выборах участвовали 489 кандидатов в депутаты от политических партий и инициативных групп избирателей, в частности, от Движения предпринимателей и деловых людей - Либерально-демократической партии Узбекистана - 114, Народно-демократической партии Узбекистана - 108, Национально-демократической партии Узбекистана "Фидокорлар" - 84, Демократической партии Узбекистана "Миллий тикланиш" - 58, Социал-демократической партии Узбекистана "Адолат" - 71, инициативных групп избирателей - 54" [11]

"В результате выборов наибольшее количество голосов избирателей получили Либерально-демократическая партия Узбекистана, от которой избрано 34,2% (41 членов партии, А.Ш.), от Народно-демократичесой партии Узбекистана избрано 23,3% (28 членов партии, А.Ш.) депутатов. Избрано также 18 членов партии "Фидокорлар", 11 членов партии "Миллий тикланиш", 10 членов партии "Адолат".

Выдвинутые непосредственно гражданами, независимые кандидаты проявили большую активность, составили достойную конкуренцию кандидатам от политических партий, в результате чего из 54 кандидатов, выдвинутых от инициативных групп, депутатами избраны 14 человек" [12]

Если читатель сложить количество избранных депутатов, сказанный 14 января 2005 года председателем Центральной избирательной комиссии Буритош Мустафаевым, то общее количество составить: 41 + 28 + 18 + 11 + 10 + 14 = 122 депутатов?!

Хотя в Законодательную палату Олий Мажлиса РУз избраны именно 120 депутатов. Причина такого запутывание в количестве избранных депутатов заключается в следующем. От СДПУ "Адолат" непосредственно избраны 8 депутатов.

На основе статьи 24 Конституционного Закона РУз "О Законодательной палате Олий Мажлиса Республики Узбекистан" написан следующее:

"Правом на образование фракции или депутатской группы обладают не менее девяти депутатов Законодательной палаты". [59]

В статье 8 Закона РУз "О финансирование политических партий" в частности написан следующее:

"Если по итогам выборов в Законодательную палату политическая партия не получила необходимое количество депутатских мест для образования фракции, то государственные средства, выделенные на финансирование участия политической партии в выборах в Законодательную палату, подлежат возврату в Государственный бюджет Республики Узбекистан за счет средств данной политической партии, полученных из других источников". [60]

Еще двое депутатов - Исмаил Саифназаров и Собир Турдиевич Турсунов являются членами СДПУ "Адолат". Но они избраны депутатами от Инициативной группы избирателей Тойтепинского избирательного округа номер 78 и Каршинского избирательного округа номер 104 [33]. В Законе РУз "О Законодательной палате Олий Мажлиса РУз" переход депутатов, избранных от инициативной группы избирателей, в другие фракции не запрещено, то есть разрешено.

Бывший Главный прокурор РУз Б.Мустафаев, стараясь спасти от возвращения денег, затраченные на предвыборную кампанию СДПУ "Адолат", 14 января 2005 года утверждает: депутаты И.Саифназаров и С.Турдиев избраны от СДПУ "Адолат" и тем самым их приписывает в депутатскую фракцию СДПУ "Адолат", а это лишает их самостоятельного выбора работы в составе другой фракции или депутатской группы или работать в качестве независимого депутата.

Вот так: 14 января 2005 года, то есть до начала первого заседания Законодательной палаты Олий Мажлиса РУз (которая состоялась 27 января 2005 года), уже определен властями кто и в какой депутатской фракции будет работать. То есть "игра в демократию", "регулируемая демократия" продолжается даже на уровне Законодательной палаты Олий Мажлиса РУз.

Для сравнения напомним: депутаты Мирзаев Мухиддин Дадабоевич (Шахрихонский избирательный округ номер 15), Нурмедов Бегмат (Хазораспский избирательный округ номер 100), Тургунов Собитхон Тошпулатович (Наманганский избирательный округ номер 46) [9], Абдуллаева Турсуной Курбоновна (Термезский избирательный округ номер 65), Раззаков Сайдахмат Зайнутдинович (Карадарьинский избирательный округ номер 18) являются членом НДПУ, а Бобомуродова Анора Явкочтиевна (Кизилтепинский избирательный округ номер 35) является членом НДП "Фидокорлар" и они избраны от Инициативных групп избирателей. Но их-то в свою партийную фракцию не включили, точнее они не перешли.

27 декабря 2004 года Бюро ОБСЕ по демократическим институтам и правам человека (БДИПЧ) выступил с сообщением
«Избирательный процесс в Узбекистане требует значительных улучшений», в котором написано следующее.

«Ташкент/Варшава, 27 декабря 2004 – Бюро ОБСЕ по демократическим институтам и правам человека (БДИПЧ) осуществило ограниченную миссию по наблюдению за парламентскими выборами в Узбекистане 26 декабря. Несмотря на второстепенные улучшения со времени Парламентских выборов 1999 года, Миссия заключила значительное несоответствие обязательствам ОБСЕ и прочим международным стандартам для демократических выборов.

«Прискорбно, что исполнение избирательного законодательства властями не обеспечило плюралистичные, состязательные и прозрачные выборы», - сказал Посол Любомир Копай, глава Миссии ОБСЕ/БДИПЧ по наблюдению за выборами.

Он отметил некоторые улучшения со времени последних парламентских выборов в 1999 году, такие как 30-процентная квота для кандидатов женского пола и новые финансовые предписания по поддержке политических партий. К тому же было введено позитивное голосование в избирательных бюллетенях, хотя и на весьма запоздалой стадии.

«Тем не менее, требуются значительные улучшения в процессе, а также соответствующий уровень политической воли для их реализации. Основополагающие принципы для подлинного демократического избирательного процесса, такие как свобода самовыражения, объединения и собрания, должны быть соблюдены на выборах в будущем».

Невзирая на то, что кандидаты от пяти политических партий и 55 кандидатов от инициативных групп участвовали в выборах, схожесть политических платформ зарегистрированных партий, похоже, лишило избирателей реального выбора.

Трем претендовавшим политическим партиям было отказано в регистрации в течение последних 12 месяцев и почти две трети выдвинутых кандидатов от инициативных групп не смогли участвовать в выборах. ОБСЕ/БДИПЧ запросил в Министерстве юстиции всю документацию, касающуюся регистрации, но Министерство отказалось предоставить ее Миссии. Бюро ОБСЕ по демократическим институтам и правам человека, таким образом, не смогло возразить обвинениям от незарегистрированных субъектов в их ущемлении властями.

Миссия, стартовавшая 1 декабря, состояла из 21 международного эксперта по выборам из 14 стран-членов ОБСЕ. Решение развернуть ограниченную миссию было основано на отчете Миссии ОБСЕ/БДИПЧ по оценке потребностей, который определил, в частности, необходимость для значительных улучшений в законодательной базе и констатировал весьма ограниченные возможности для реальной политической борьбы. Ввиду недостатков данных, систематическое краткосрочное наблюдение на уровне избирательных участков было сочтено неуместным.

... ОБСЕ/БДИПЧ представит заключения и рекомендации в Заключительном отчете, который будет опубликован в течение месяца после завершения выборов» [61]

На сегодняшний день –18 февраля 2005 года на сайте БДИПЧ www.osce.org/odihr Заключительный отчет пока не опубликован. 15-16 февраля 2005 года состоялся визит действующего председателя ОБСЕ, министра иностранных дел Словении Дмитрий Рупеля в Узбекистан. Видимо, исходя из результатов данного визита, ОБСЕ/БДИПЧ опубликует заключительный отчет по выборам декабря 2004 года в Узбекистане …

Центральная избирательная комиссия 4 января 2005 года утверждала еще следующее.

«На выборах присутствовали 228 иностранных наблюдателей из почти 40 стран, в том числе миссии наблюдателей СНГ, ОБСЕ.» [12]

Из 228 иностранных наблюдателей 149 человек приехали из стран Содружества Независимых Государств (СНГ) [62], куда входить 11 бывших союзных республик Советского Союза (в организацию СНГ не вступили Республики Латвия, Литва, Эстония и Туркменистан).

Бюро ОБСЕ по демократическим институтам и правам человека (БДИПЧ) осуществило ограниченную миссию по наблюдению за парламентскими выборами в Узбекистане 26 декабря 2004 года. Как выше отмечали, Миссия, стартовавшая 1 декабря 2004 года, состояла из 21 международного эксперта по выборам из 14 стран-членов ОБСЕ.

С одним из международных наблюдателей – госпожой Ширин Акинер автор встретился 24 декабря 2004 года – за два дня до выборов. Сперва о том, автор откуда знает про госпожи Ш. Акинер. Вечером 23 декабря 2004 года по телевидению Узбекистана в информационной программе «Ахборот», «Давр» был показан краткое интервью госпожи Ш.Акинер. Это интервью был напечатан в газете «Халк сузи» 24 декабря, а «Правда Востока» - 25 декабря. Она во время интервью говорила следующее.

«- Я стала свидетелем тщательного приготовления к выборам в вашей стране, - сказала лектор Школы восточных и африканских исследований Лондонского университета Ширин Акинер. – Созданы все условия для проведения этого особо важного политического мероприятия на высоком уровне. Одним словом, выборы имеют очень большое значение для Узбекистана.
Ваша страна известна всему миру своей богатой историей. Меня изумили демократические преобразования, происшедшие в Узбекистане за годы независимости…» [63]

Теперь кратко об обстоятельстве встречи автора с госпожой Ширин Акинер. В конце ноября 2004 года по телевидению Узбекистана показали две книжки ([64] и [65]), касающиеся законодательства о выборах РУз и Положения и инструкции Центральной избирательной комиссии. Автор сперва в поисках книжек [64] и [65] обошел несколько книжных магазинов в г. Ташкенте. Выяснился, что такие книжки в книжные магазины вообще не поступали.

Автор где-то 10 декабря позвонил по телефону 139-81-03 в Центральную избирательную комиссию. Телефонную трубку поднял сам Председатель Буритош Мустафаев. Автор сообщил, что в книжных магазинах не может найти книжек о выборах и спросил, где их можно приобрести. Б.Мустафаев ответил: «Эти книжки имеются в книжном магазине, расположенный рядом с Пресс-центром по улице А.Навоий».

Чуть позже выяснился, что книжка [64] издана тиражом на узбекском языке только 9000, на русском – 1000 экземпляров, а книжка [65] на узбекском языке лишь 16 000 экземпляров (на русском языке книжки [65] у автора нет).

Известно, что в Узбекистане были образованы 120 избирательных округов и 8088 избирательных участков [11], и всем им были розданы по одной книжки. Поэтому в книжных магазинах такие книжки на продаже не были. Подумайте только: для 14 323 709 избирателей Узбекистана [11] издают две книжки с законодательством о выборах на узбекском и русском языке общим тиражом менее 30 тысяч?! Это еще раз показывает фарс с выборами в Узбекистане.

Автор с целью купить книжек [64] и [65] утром 24 декабря 2004 года пришел в книжный магазин, расположенный рядом с Пресс-центром Центральной избирательной комиссии (г. Ташкент, ул. А.Навоий, дом 16). В том магазине их в продаже не было.

Автору пришлось зайти в Пресс-центр ЦИК. У входа стоит молодой человек где-то 30 лет. (В этом же помещение на 1-этаже расположен редакция газеты «Хуррият» («Свобода»)). Автор до того дня где-то 5 раз приходил в это помещение и не разу не встречал в проходной этого молодого человека в качестве дежурного или вахтера. Поэтому его условно назовем как «вахтер».

«Вахтер» спросил: «Вы кто? По какому вопросу пришли?» Автор ответил: «Книжки по законодательству о выборах в магазинах нет. По телевидению показали, что изданы такие книжки. А вчера сообщили, что вышла из печати 4-номер Вестник Центральной избирательной комиссии. Хотелось бы получить или купить по одному экземпляру».

«Вахтер» позвал другого вахтера-мужчину где-то 55 лет (его автор видел раньше, он действительно работал там вахтером). Он сам пошел налево по коридору и скоро вернувшись, сообщил: «Я им сказал, скоро вам принесут. Почему вы так интересуетесь с законами о выборах?» Автор ответил: «Мы – представители интеллигенции должны знать законы о выборах и в случае необходимости объяснить другим согражданам суть закона».

«Вахтер» начал хвалить: «Хорошо, что вы так интересуетесь с законами о выборах. Не всякий человек так интересуется …» (обычно такой прием применяют сотрудники спецслужб: хваля, стараются разговорить собеседника и тем самым выудить дополнительно, больше сведения).

Вот в это время с левой стороны появляется госпожа Ширин Акинер, а вокруг нее – 5-6 высоких, крепких мужчин 25-30 лет. Некоторые из них один за другим предлагают и уговаривают ее, чтобы она поднялась на 2-этаж – в Пресс-центр и дала интервью. Ш.Акинер вежливо отказывалась. За короткий промежуток времени сопровождающие мужчины где-то пять раз ей предложили, а один из них даже старался взять ее под локоть, и показывал в сторону лестницы …

Тут автор поздоровался с ней и сказал: «Я вчера Вас видел по телевизору. Вы приехали из Великобритании и являетесь одним из международных наблюдателей за выборами». Она ответила: «Да, да!» Автор продолжил: «Я написал статью, в которой сделан анализ выборного законодательства Узбекистана. Она опубликована в сайте ЦентрАзия. Хотелось бы одну копию статьи отдать Вам». Она подошла чуть ближе. (В это время принесли 4-номер Вестник ЦИК, и «вахтер» его отдал автору. Автор взял Вестник, поблагодарил и положил на стол рядом. Далее автор продолжил доставать папки из сумки, а оттуда – нужные статьи.)

Госпожа Ш.Акинер спросила: «Вы сами кто? Участвуете ли вы в выборах?» Автор ответил: «Я демократ, активист один из оппозиционных партий. Вам известно, что власти оппозиционных партии не допустили к выборам». В это время автор достал статьи [2], [28], а также копию Открытого письма [66] и отдал госпоже Ш.Акинер. Автор добавил: «Мой адрес электронной почты и домашний адрес написан в статьях. Если у Вас будут критические замечания, можете сообщить по электронной почте». Госпожа Ш.Акинер взяла статьи, поблагодарила и ушла. За ней, сопровождая ее, вышли те 5-6 мужчин …

Да, когда автор искал статьи в своем папке, кто-то из тех 5-6 гражданских, стоя позади автора, позвал «вахтера» и видимо, ему сделал серьезное замечание. Когда Ш.Акинер вышла на улицу, а автор укладывал свои папки в сумку, «вахтер» совершенно изменив голос, начал говорить явно недовольным тоном: «Зачем вы дали статьи этой женщине? Не надо было так делать. Давайте, быстрее укладывайте свои папки и уходите». Автор, уложив папки в сумку, еще раз поблагодарил за Вестник № 4 и ушел.

Видимо, госпожа Ш.Акинер прочитав те статьи автора, и дополнительно расспросив у людей, поняла, что в каком фарсе принимает участие. Во всяком случае, после 25 декабря ее не один интервью по телевидению не показывали, а в газетах не появились ее заметки. Для сравнения: некоторые наблюдатели из стран СНГ безудержно хвалебно отзывались о прошедших выборах в Узбекистане …

9. ЧТО ДЕЛАТЬ?

В Узбекистане с октября 2003 года продолжают создавать, мягко выражаясь, крупную партию ЛДПУ, которая является продолжением, детищем «скрытой» - Железобетонной партии (ЖБ) партии. По мере увеличения членов ЛДПУ, другие «карманные» про правительственные партии будут играть еще меньшую роль в политической жизни Узбекистана.

ЛДПУ является серьезным соперником не только оппозиционным партиям. Он представляет угрозу и тем талантливым и честным руководителям и активистам других про правительственных политических партий, а также беспартийным неравнодушным представителям интеллигенции.

Один пример. Известно, что 6 ноября 2004 года в Ташкенте состоялся 4-съезд Народно-демократической партии Узбекистана (НДПУ). На этом съезде 1-секретарь А.Рустамов выступил с докладом и сказал, что НДПУ будет занимать левую позицию, и считает один из основных задач партии социальная защита интересов малообеспеченных слоев населения, многодетных семей, одиноких старцев, пенсионеров, инвалидов, студентов, безработную молодежь.

Буквально через 5 дней, в газете «ХХ1 аср» публикуется большая статья председателя Исполкома Политсовета ЛДПУ господина М.Ахмеджанова под названием «Суллик гоясига муросасизмиз» («Мы непримиримы с идеей левизны») [67], где резко критикуется позиция НДПУ ...

Возникает вопрос: какая часть ЖБ партии легализовался в ЛДПУ? На этот вопрос можно ответить образно. Политические события Узбекистана можно представить как водную реку, а «скрытую» -ЖБ партию – плывущее по этой реке бревно. Если это тяжелое бревно, то из воды будет выступать его очень малая часть. Например, дуб имеет плотность 0,8, сосна – 0,5, вода где-то 1,0, а морская вода – 1,02 килограмм на кубический дециметр[68, с. 455], поэтому из под воды дуб будет выступать где-то на 20%, а сосна – на 50% (один интересный момент: по мере гниения бревна, оно облегчится и со временем будет выступать больше и больше).

Подводную часть этого тяжелого бревна можно более-менее хорошо увидеть в извилинах реки, то есть в ходе крупных политических событий, например, во время выборов, во время народных выступлений и др.

Некоторые демократы считают, что ЛДПУ – эта очередная обычная про правительственная политическая партия. Нет, это не так.

Хотя ЛДПУ очередная про правительственная партия, но она создана как крупная политическая партия, аналогично Коммунистической партии Советского Союза (КПСС)! Поэтому с созданием ЛДПУ 15 октября 2003 года борьба за демократию в Узбекистане перешел на принципиально новый этап.

Еще один факт в подтверждение складывающийся новой обстановки в политической жизни Узбекистана: 14 февраля 2005 года в Олий Мажлисе РУз состоялось подписание соглашения об объединение в «Демократический блок» фракций политических партий – Движения предпринимателей и деловых людей – Либерально-демократической партии Узбекистана (ЛДПУ), Национально-демократической партии «Фидокорлар», Социал-демократической партии «Адолат» - в Законодательной палате парламента [69]. Соглашение подписали от имени фракции ЛДПУ – Адхам Шодмонов, от НДП «Фидокорлар» - Ахтам Турсунов, а от СДП «Адолат» - Дилором Тошмухамедова.

Если вспомнить, что А.Турсунов 2000-2004 годы работал председателем Комитета по вопросам обороны и безопасности Олий Мажлиса РУз и имел тесные служебные контакты с силовыми структурами Узбекистана, а Д.Тошмухамедова является более десяти лет крупным предпринимателем, то их объединение и создание блока – это естественный и закономерный процесс.

Попросту говоря, они расстались внизу – создавая отдельные про правительственные политические партии и встретились вверху – в Законодательной палате Олий Мажлиса РУз!

В этой политической обстановке закономерен и позиция Народно-демократической партии Узбекистана (НДПУ). 16 февраля 2005 года состоялся брифинг для журналистов, в ходе которого председатель фракции НДПУ Аслиддин Рустамов заявил: фракция будет занимать самостоятельную позицию и выступать с альтернативными проектами в Законодательной палате Олий Мажлиса РУз [70].

По мнению автора, исходя из вышеизложенного наши демократы, даже интеллигенция Узбекистана стоит пересмотреть свои стратегические и тактические планы и методы борьбы за демократию. Хотя у многих из них для нынешней новой политической обстановке и условий более-менее разработанного плана нет или находиться в зачаточном состояние.

Таким образом, авторитарный политический режим Узбекистана, точнее «скрытая» политпартия, с октября 2003 года создает крупную политическую партию ЛДПУ, аналогично КПСС.

Что делать? Можно и нужно использовать исторический опыт борьбы времен Советского Союза.

Во-первых, необходим анализ и раскрытие сущности политических событий в Узбекистане, в частности, деятельности «скрытой» - ЖБ партии и его детище – ЛДПУ.

Во-вторых, постановка отдельных конкретных проблем и создавать объединения граждан Узбекистана исходя из занимаемой позиции по данной проблеме каждого гражданина, невзирая на его членство в про правительственной ли, оппозиционной ли партии или вообще беспартийный.

Можно напомнить известную истину, что на Земном шаре нет двух одинаково мыслящих людей. И люди объединяются с целью решения какой-то общей задачи и проблемы. Даже политическая партия создается именно на этой основе. Тому свидетельствует определение политической партии.

«Партия политическая (от лат. partis – часть) – организованная группа единомышленников, представляющая интересы части народа и ставящая своей целью их реализацию путем завоевания государственной власти или участия в ее осуществлении» [71, с. 245]

Конкретные практические предложения автор изложит в следующей статье. Здесь уместно сказать, что мирные протесты и стремление к установлению демократии в Узбекистане будут иметь не красный цвет, как это было в Грузии, и не оранжевый цвет, как это произошло в Украине (между прочим половина цвета Государственного флага Украины именно оранжевого цвета), скорей всего зеленого цвета (можно напомнить, что один из трех цветов Государственного флага Республики Узбекистан – это зеленый цвет)!

Итак, для мирной и ненасильственной победы демократии в Узбекистане нам – неравнодушным представителям народа необходимо объединить наших граждан.

Особо подчеркнем: не механическое объединение под одну какую-то партию или движение, а под каждой конкретной отдельной проблеме – отдельное объединение граждан, причем каждый гражданин имеет право оставаться в той партии, где он/она до этого состоял членом, или был вообще беспартийным.

О необходимости объединения хороших людей лучше всего написал великий русский писатель Лев Николаевич Толстой.


«ЕСЛИ СИЛА ПЛОХИХ ЛЮДЕЙ В ТОМ, ЧТО ОНИ ВМЕСТЕ, ТО ХОРОШИМ ЛЮДЯМ, ЧТОБЫ СТАТЬ СИЛОЙ, НАДО СДЕЛАТЬ ТО ЖЕ САМОЕ» [72, с. 349].

Л И Т Е Р А Т У Р А

1. ДУШЕНКО К. В. Дешевых политиков не бывает: Афоризмы. – М.: ЗАО Изд-во ЭКСМО-Пресс, 1999. – 496 с.

2. АХМАДЖОНОВ Ш. В Узбекистане 26.12.2004 намечается «Гирром сайловлар/Нечестные выборы» (полный текст). – www.centrasia.ru 00:57 27.10.2004

3. ТЮРИКОВ В., ШАГУЛЯМОВ Р. Независимая Республика Узбекистан: Памятные события и даты. В 2 томах, Т.: Узбекистон, 1997-1998.

4. Узбек Совет Энциклопедияси. В 14 томах. – Т.: Главная редакция УзСЭ, 1971-1980 (на узбекском языке).

5. Узбекистоннинг янги тарихи. К. 3. Мустакил Узбекистон тарихи (История Независимого Узбекистана // Сост.: Н.Жураев, Т.Файзуллаев. Редколлегия: А.Азизхужаев (председатель), Б.Ахмедов, С.Камолов и др./ - Т.: «Шарк», 2000. – 560 с.

6. ШУХРАТ ЮСУФ АХМАДЖОН угли (Ахмаджонов Шухрат). «Бирлик»чилар ва узбекистонлик аскарларнинг тобутлари («Бирликовцы» и гробы узбекистанских солдат). – Т.: Самиздат, 1998-2004. – 80 с. (на узбекском языке).

7. Узбекистон ХДП Марказий Кенгаши пленуми тугрисида ахборот. (Известие о пленуме Центрального Совета НДП Узбекистана). – «Узбекистон овози», 18 июня 1996 года (на узбекском языке).

8. Аслиддин Рустамов (56-Пайарик сайлов округи (56-Пайарикский избирательный округ). – «Узбекистон овози», 11 декабря 2004 г.

9. Постановление Центральной избирательной комиссии РУз «О регистрации депутатов в Законодательную палату Олий Мажлиса РУз». – «Халк сузи», 5 января 2005 года (на узбекском языке).

10. Данный факт был сообщен в информационной программе «Давр» 2-канала телевидения Узбекистана 6 ноября 2004 года в 19.00 часов.

11. В Центральной избирательной комиссии. – «Правда Востока», 5 января 2005 г.

12. В Центральной избирательной комиссии Республики Узбекистан. – «Народное слово», 15 января 2005 г.

13. Сиёсий партиялар фракцияларининг мажлислари (Заседания фракции политических партий). – «Халк сузи», 27 января 2005 г.

14. «Желтый дождь». Ющенко поименно назвал своих «отравителей» - генералов СБУ Сацюка и Смешко. - www.centrasia.ru 20:02 17.12.2004.

15. Украина: Генпрокуратура вновь открыла дело о применении к Ющенко биологического оружия. - www.centrasia.ru 19:40 11.12.2004

16. Метроном. – «Народное слово», 15 января 2005 г.

17. Король российского капитализма. – «Бизнес-вестник Востока», 15 мая 2003 г., № 20, с. 29.

18. Данный факт был сообщен по радио «Озодлик» («Свобода») 19 декабря 2004 года в 21.00 часов.

19. Политический заключенный Мели Кобилов. – «Информационный бюллетень Общества прав человека Узбекистана (ОПЧУ) о нарушениях прав человека в Узбекистане», 1998, № 1, с. 5-9.

20. Обращение политзаключенного Мели Кобилова Председателю Хьюман Райс Вотч/Хельсинки господину Джонатану Фэнтону. – «Информационный бюллетень ОПЧУ о нарушениях прав человека в Узбекистане», 1998, № 1, с. 9-10.

21. Сообщение пресс-центра Общества прав человека Узбекистана. – 2002 г.

22. МУХАММАД СОЛИХ. Икрор: тургунлик, кайта куриш ва мустакиллик йилларида ёзилган шеърлар, маколалар. (Признание: стихи, статьи, написанные в годы застоя, перестройки и независимости.) – Т.: Изд-во «Эрк». 1995. – 452 с.

23. УСМАНОВ Р. Поддерживал «Эрк», но проголосую за Каримова. – «Правда Востока», 18 декабря 1991 г.

24. УСМОНОВ Р. Ислохот йулидаги говлар (Преграды на пути реформ). – «Ватан», № 35, август 1994 г.

25. Данный факт был сообщен по радио «Би-би-си» (Узбекская редакция) 19 октября 1998 г.

26. Узбекистон Республикаси Олий Мажлиси Иктисодий ислохотлар ва тадбиркорликни ривожлантириш кумитасининг раиси Анвар Зиёевич Йулдошев (Председатель Комитета по экономическим реформам и развитию предпринимательство Олий Мажлиса РУз). – «Халк сузи», 28 февраля 1995 г.

27. ОЛИМЖОНОВ Х. Сог жинни (Здоровый псих). – «Ватан», 16 сентября 1999 г.

28. АХМАДЖОНОВ Ш. Пережиток советской империи: паспортная прописка в Узбекистане. – www.centrasia.ru 01:26 14.12.2004

29. ШУХРАТ ЮСУФ АХМАЖОН угли (Ахмаджонов Шухрат). Карз балосидан огох булгин, халким! (Будь бдителен от долговой беды, мой народ!) – Т.: Самиздат, 2000. – 76 с. (на узбекском языке)

30. ДАМИНОВ Т. Сила в справедливости. – Вестник Центральной избирательной комиссии Республики Узбекистан, № 4 (10), 2004, с. 66-68.

31. Узбекистон Миллий Энциклопедияси (Национальный Энциклопедия Узбекистана). В 12-томах. – Т.: Государственная научная редакция «Узбекистон миллий энциклопедияси», 2000-2005 (на узбекском языке).

32. Узбекистон «Адолат» социал-демократик партиясининг 3-курултойи тугрисида ахборот (Известие о 3-съезде Социал-демократической партии Узбекистана «Адолат»). – «Адолат», 12 ноября 2004 г.

33. Постановление Центральной избирательной комиссии Республики Узбекистан «О регистрации депутатов Законодательной палаты Олий Мажлиса РУз». – «Народное слово», 15 января 2005 г.

34. Хроника. – Вестник Центральной избирательной комиссии РУз, № 4 (10), 2004, с. 112-116.

35. Калбида куёши бор. Дилором Тошмухамедова (1-Октепа сайлов округи) (У нее в сердце есть солнце. Дилором Тошмухамедова (1-Актепинский избирательный округ)). – «Адолат», 17 декабря 2004 г., № 39-40.

36. Хуршид Дустмухамедов (62-Янгиер сайлов округи (62-Янгиерский избирательный округ)). – «Миллий тикланиш», 11 декабря 2004 г.

37. ДУСТМУХАМЕДОВ Х. Законодательный потенциал. – Вестник Центральной избирательной комиссии РУз, № 4 (10), 2004, с. 69-70.

38. Узбекистон Республикачилар партиясининг Устави. (Устав Республиканской партии Узбекистана). – Ташкент-Москва, Самиздат, 1994. – 23 с.

39. Политические партии и общественные организации Республики Узбекистан. – «Ватанпарвар», 29 марта 1997 г.

40. Узбекистон Фидокорлар миллий демократик партияси 2-курултойи карори (Постановление 2-съезда Национально-демократической партии Узбекистана «Фидокорлар»). – «Фидокор», 23 сентября 1999 г.

41. ЙУЛДОШЕВ М. Юксалиш йулида (На пути подъема). – «Фидокор», 12 апреля 2001 г.

42. Элим деб, юртим деб, ёниб яшайлик (Давайте пламенно жить ради народа и ради Родины). – «Фидокор», 4 ноября 2004 г.

43. Номзодлар руйхатга олинди (Кандидаты зарегистрированы). – «Халк сузи», 23 ноября 2004 г.

44. «Камолот» ёшларимизнинг чинакам суянчи ва таянчи булсин. (Пусть «Камолот» станет опорой и оплотом для нашей молодежи. Доклад Президента И.Каримова во время встречи с инициативной группой Общественного движения «Камолот»). – «Туркистон», 27 января 2001 г. (на узбекском языке)

45. Ёшларнинг янги ижтимоий харакати тузилди (Создан новое общественное движение молодежи). – «Туркистон», 26 апреля 2001 г.

46. Данный факт был сообщен в информационной программе «Тахлилнома» первого канала телевидения Узбекистана 5 октября 2003 года в 19.30 часов.

47. Данный факт был сообщен по радиоканалу «Узбекистон» 16 ноября 2003 года в 18.00 часов.

48. АХМЕДЖАНОВ М. Участие во власти – не самоцель, а средство служения народу. – Вестник Центральной избирательной комиссии Республики Узбекистан, № 4 (10), 2004, с. 76-81.

49. Тадбиркорлар ва ишбилармонлар харакати – Узбекистон Либерал-демократик партиясининг 2-съезди хакида расмий ахборот (Официальное сообщение о 2-съезде Движения предпринимателей и деловых людей – Либерально-демократическая партия Узбекистана). – «ХХ1 аср», 28 октября 2004 г.

50. Соглом ракобат – демократия мезони (Здоровая конкуренция – основа демократии). – «ХХ1 аср», 23 декабря 2004 г.

51. Сайлов якунланди, навбат амалий ишларга (Подытожен выборы, черёд практическим делам, 25 января состоялся 4-заседание Политсовета ЛДПУ). – «ХХ1 аср», 28 января 2005 г., № 4 (57).

52. Конституция Республики Узбекистан. – Конституционное право Республики Узбекистан: (Сб. нормат. актов). Т.1 /Сост. и авт. Вступ. ст. А.Х.Саидов; Отв. ред. О.Б.Шатуновский/. Т.: Шарк, 1995, с. 21-55. – 384 с.

53. Закон РУз «О внесении изменений и дополнений в Конституцию Республики Узбекистан». – «Правда Востока», 22 мая 2003 г.

54. Закон Республики Узбекистан «О политических партиях». – Ведомости Олий Мажлиса РУз, 1997 г., № 2, с. 141-149.

55. МИРЕНСКИЙ Б.А. Правоохранительные органы Республики Узбекистан. Учебник для юридических вузов. – Т.: «Адолат», 1998. – 240 с.

56. О проекте Закона Республики Узбекистан «О национальной безопасности». – Ведомости Олий Мажлиса РУз, 1996 г., № 5-6, с.338.

57. Узбекские силовики идут во власть. Из милиции – в хокимы. - www.centrasia.ru 10:03 20.07.2004

58. К вопросу о парламентских выборах в Узбекистане. Письмо Исполнительного директора Отделения Хьюман Райтс Вотч по Европе и Центральной Азии Холи Картнера Действующему председателю ОБСЕ С.Пасси и Директору Бюро ОБСЕ по демократическим институтам и правам человека К.Штрохалу от 18 октября 2004 года.

59. Конституционный Закон Республики Узбекистан «О Законодательной палате Олий Мажлиса Республики Узбекистан». – «Бизнес-вестник Востока», 3 января 2003 г., № 1 (571), с.26-27.

60. Узбекистон Республикасининг конуни «Сиёсий партияларни молиялаштириш тугрисида» (Закон Республики Узбекистан «О финансирование политических партий». – «Халк сузи», 25 мая 2004 г. (на узбекском языке).

61. Избирательный процесс в Узбекистане требует значительных улучшений. – Сообщение Бюро ОБСЕ по демократическим институтам и правам человека (БДИПЧ) от 27 декабря 2004 года (автор текст этого сообщения получил в Центре ОБСЕ в Ташкенте 1 февраля 2005 года).

62. Мустакил Давлатлар Хамдустлиги халкаро кузатувчиларининг Узбекистон Республикаси Олий Мажлиси Конунчилик палатасига сайлов утказилишини кузатиш натижалари буйича баёноти (Заявление международных наблюдателей Стран Независимых Государств о результатах наблюдения проведенных выборов в Законодательную палату Олий Мажлиса Республики Узбекистан). – «Халк сузи», 29 декабря 2004 г.

63. БАТЫРБЕКОВ Т. Ширин Акинер: Меня изумили демократические преобразования. – «Правда Востока», 25 декабря 2004 г.

64. Закон Республики Узбекистан «О Центральной избирательной комиссии Республики Узбекистан». Положения и инструкции Центральной избирательной комиссии Республики Узбекистан. – Т.: ИПТД «Узбекистон», 2004. – 64 с.

65. Узбекистон Республикасининг конунлари /Узбекистон Республикаси Олий Мажлисига сайлов тугрисида (янги тахрири). Халк депутатлари вилоят, туман ва шахар Кенгашларига сайлов тугрисида. Фукаролар сайлов хукукларининг кафолатлари тугрисида/ (Законы Республики Узбекистан /Закон РУз «О выборах в Олий Мажлис» (новая редакция). О выборах в областные, районные и городские Кенгашы народных депутатов. О гарантиях избирательных прав граждан/). – Т.: «Узбекистон», 2004. – 80 с. (на узбекском языке).

66. В Узбекистане надо отменить смертную казнь! Обращение Ш.Ахмаджонова к сессии Олий Мажлиса. - www.centrasia.ru 06:45 25.08.2004

67. Суллик гоясига муросасизмиз (Мы непримиримы с идеей левизны. На вопросы корреспондента газеты «ХХ1 аср» отвечает председатель Исполкома Политсовета ЛДПУ М.А.Ахмеджанов). – «ХХ1 аср», 11 ноября 2004 г.

68. КУХЛИНГ Х. Справочник по физике: Пер. с нем. – М.: Мир, 1982. – 520 с.

69. Подписание соглашения. – «Народное слово», 15 февраля 2005 г.

70. Журналистлар учун брифинг (Брифинг для журналистов). – «Халк сузи», 17 февраля 2005 г.

71. Политология: Энциклопедический словарь /Общ. ред. и сост.: Ю.И.Аверьянов. – М.: Изд-во Моск. коммерч. ун-та, 1993. – 431 с.

72. БОРОХОВ Э. Энциклопедия афоризмов (Мысль о слове) /Худож. Ю.Д.Федичкин. – М.: ООО «Фирма «Издателство АСТ», 1999. – 720 с.

------------------------------------------------------

Ш.Ахмаджонов - Политические партии Узбекистана: шесть зарегистрированых и одна "скрытая".
Часть 1-я. - http://www.centrasia.ru/newsA.php?st=1109149980 (www.centrasia.ru 23.02.2005);
Часть 2-я. - http://www.centrasia.ru/newsA.php?st=1109221680 (www.centrasia.ru 24.02.2005);
Часть 3-я. - http://www.centrasia.ru/newsA.php?st=1109310000 (www.centrasia.ru 25.02.2005).

АХМАДЖОНОВ Ш. О шести зарегистрированных и одной «скрытой» про правительственных политических партиях Узбекистана. -
www.turonzamin.org/congress/russian.html (www.turonzamin.org страница на русском языке, части 1-4, март 2005 года);
http://uzbekcongress.org/russian/opartiyax.html (www.uzbekcongress.org/russian/ 04.01.2013).

4 декабря 2014 года

США, город Вашингтон

Рубрики:  Статьи 2005 года

ПОЛИТИЧЕСКИЕ ПАРТИИ УЗБЕКИСТАНА: ШЕСТЬ ЗАРЕГИСТРИРОВАННЫХ И ОДНА СКРЫТАЯ (продолжение)

Четверг, 04 Декабря 2014 г. 17:23 + в цитатник
Шухратжон АХМАДЖОНОВ

ПОЛИТИЧЕСКИЕ ПАРТИИ УЗБЕКИСТАНА: ШЕСТЬ ЗАРЕГИСТРИРОВАННЫХ И ОДНА "СКРЫТАЯ" (продолжение)

Ш.Ахмаджонов - Политические партии Узбекистана: шесть зарегистрированых и одна "скрытая". Ч. 1-я
12:13 23.02.2005

О ШЕСТИ ЗАРЕГИСТРИРОВАННЫХ И ОДНОЙ "СКРЫТОЙ" ПРО ПРАВИТЕЛЬСТВЕННЫХ ПОЛИТИЧЕСКИХ ПАРТИЯХ УЗБЕКИСТАНА

Шухрат АХМАДЖОНОВ
Адрес: г. Ташкент, Мирабадский район, ул. Нарходжаева, дом 17, квартира 9.
E-mail: shuhrat5454@yahoo.com

У нас многопартийная система: одна партия у власти, а остальные в тюрьме. [1, с. 234]
Приписывается Николаю БУХАРИНУ

С О Д Е Р Ж А Н И Е

1. Народно-демократическая партия Узбекистана.
2. Партия "Ватан тараккиети" ("Прогресс Отечества").
3. Социал-демократическая партия Узбекистана "Адолат" ("Справедливость").
4. Демократическая партия Узбекистана "Миллий тикланиш" ("Национальное возрождение").
5. Национально-демократическая партия "Фидокорлар" ("Самоотверженные").
6. Движение предпринимателей и деловых людей - Либерально-демократическая партия Узбекистана.
7. О "скрытой" про правительственной политической партии правоохранительных органов Узбекистана.
8. Некоторые итоговые данные и оценки международных организаций выборов в Законодательную палату Олий Мажлиса РУз.
9. Что делать?
Литература


5. НАЦИОНАЛЬНО-ДЕМОКРАТИЧЕСКАЯ ПАРТИЯ "ФИДОКОРЛАР" ("САМООТВЕРЖЕННЫЕ")

Учредительный съезд молодежной партии - Национально-демократической партии Узбекистана "Фидокорлар" состоялся 28 декабря 1998 года. В 3-параграфе автор писал о том, что идея создания политической партии "Адолат" принадлежит Ш.Мирсаидову и она была украдена чиновниками авторитарного политического режима Узбекистана.

Аналогично идея создания молодежной политической партии принадлежит другому гражданину Узбекистана - автору. Причем с разрешения Ташкентского городского хокимията 12 ноября 1994 года в Ташкенте состоялся Учредительный съезд Республиканской партии Узбекистана (РПУ), утвержден Устав и автор был избран председателем этой молодежной политической партии. Цели создания РПУ хорошо написан в четырех страничном введение Устава РПУ. В частности там был написан следующее.

"В Узбекистане проживают более 23 миллион человек (в 1994 году, А.Ш.), из них около 11,5 миллион - граждане старше 18 лет. То есть 11 миллион соотечественники являются беспартийными, и они для преодоления различных трудностей до сих пор ведут борьбу в одиночку. Если из этих 11 миллион человек, особенно, в первую очередь, 500-600 тысяч молодые люди вступят в новую Республиканскую партию, начнем бороться за мир, благосостояние и развитие нашего народа и страны, то эта будет какая мощная сила!..

Итак, если мы хотим в Узбекистане построит великое государство, то прежде всего должны объединит соотечественников, в первую очередь нашу молодежь не успевших сорганизоваться, вокруг Республиканской партии, которая является союзом единомышленников!.." [38, с.2]

В 1993-1995 годы в РПУ вступили около 1000 граждан, из них 80 процентов молодежь Узбекистана (автор до сих пор хранить эти около 1000 письменных заявлений с просьбой вступить в ряды РПУ). Открытое преследование руководителей и активистов РПУ начался в 1994 году, точней с задержания автора сотрудниками спецслужб и милиции 31 октября 1994 года возле станции метро Чкаловская в г.Ташкенте во время предоставления Обращения РПУ гражданам с просьбой вступить в ряды РПУ. Силовики конфисковали 54 штук Обращение РПУ, 14 штук проект Устава РПУ и множество чистых бланков.

1 ноября 1994 года в кабинете прокурора Хамзинского района автора подвергли в течение 45 минут допросу семь чиновников правоохранительных органов во главе прокурора Аблямова. Среди присутствующих были двое сотрудников из спецслужб (видимо из Службы национальной безопасности), но они вопросы не задавали. Тут же - в кабинете прокурора был оформлен протокол с обвинением автора в нарушение статьи 194-3 ("Незаконное распространение печатных изданий") и 188-4 ("Создание и активное участие граждан в объединениях, деятельность которых запрещена») Кодекса РУз об административных правонарушениях.

Автор прочитав протокол, написал: "Я не согласен с представленными статьями обвинения". Затем автора препроводили в Хамзинский районный суд, который расположен в соседнем здание.

Характерный момент: во время суда один из сотрудников СНБ трижды заходил в кабинет судьи Х.Исманова и в присутствие автора нагло требовал вынесение постановления об административном аресте на 15 суток. В этом случае они добились бы срыва Учредительного съезда РПУ, который должен был состояться 12 ноября 1994 года.

Судья Х.Исманов, к чести, вынес постановление о наложение штрафа на 1200 сум (тогда это был равен около 40 долларов США).

Автор не согласился с таким противозаконным политическим преследованием и письменно обратился Президенту, Председателю некоторых комитетов Олий Мажлиса, Генеральному прокурору, Председателю Верховного суда РУз. В дальнейшем судоисполнители более одного года беспокоили автора, требуя оплатить штраф. Во время встречи с председателем судебной коллегии по уголовным делам Верховного суда РУз Р.Акбаровым 2 декабря 1995 года автор сказал, что если преследование будет продолжаться, то он письменно обратиться в Комитет по правам человека Организации Объединенных Наций (об этом автор писал и в письме депутату Олий Мажлиса РУз, поэту Эркин Вохидову 9 марта 1995 года).

Но Р.Акбаров в письме номер 06-1065-95 от 20 декабря 1995 года написал, что постановление Хамзинского рай. суда правильный. Автор 8 февраля 1996 года письменно обратился в Пленум Верховного суда РУз. В конце февраля 1996 года автор получил ответное письмо с тем же содержанием с подписью того же Р.Акбарова (в том же - 1996 году это письмо бесследно исчез из архива автора).

Вместе с тем с начала 1996 года прекратился приход судоисполнителей. Поэтому автор не подал жалобу в Комитет по правам человека ООН.

Вышеизложенное преследование автор привел по следующей причине. Известно, что на 5 и 19 декабря 1999 года был намечен выборы в Олий Мажлис, а на 9 января 2000 года - Президентские выборы РУз. В ноябре 1999 года в Ташкент прибыла Миссия по оценке выборов Узбекистан-1999 Бюро ОБСЕ по демократическим институтам и правам человека (БДИПЧ). Миссия располагалась по адресу: г.Ташкент, улица Юсуф Хос Хожиб, дом 31А.

Автор съездил и пригласил сотрудников Миссии на беседу о выборах. В назначенное время политический аналитик Никола Качаровски, эксперт по содействию в выборах Свантэ Ренстром и девушка-переводчица приехали по месту жительства автора: г.Ташкент, Акмаль Икрамовский район, массив Чиланзар-24, дом 22, квартира 39. Беседа проходил в виде вопросов и ответов в течение где-то 50 минут. Автор им кратко рассказал о политической обстановке в Узбекистане, об истории создания РПУ, о преследованиях руководителей РПУ, а также предоставил им один экземпляр Устава РПУ и копии судебных документов. Вот таким образом, автор в те годы старался довести до международной общественности о реальных политических условиях в Узбекистане.

В 1995 году допросом автора по поводу РПУ занимался и Республиканская прокуратура. С начала 1997 года против автора - председателя РПУ сильно усилился преследование по заранее подготовленному плану. Поэтому летом 1997 года автор вынужден был почти приостановить деятельность РПУ. История создания первой молодежной партии - Республиканской партии Узбекистана (РПУ), преследование ее руководителей и активистов со стороны силовиков, а также о дальнейшей судьбе этой партии - эта тема для отдельной статьи.

Продолжим выяснение причин создания НДП "Фидокорлар". В 2-параграфе писали о том, что к лету 1996 года деятельность всех организаций, включая Народно-демократической партии Узбекистана (НДПУ), был взять под контроль силовиками Узбекистана. Но большая часть многомиллионного отряда молодых граждан нашей страны пока оставались вне поля контроля силовых структур режима. Во времена Советского Союза их контролировал комсомольские организации.

После распада СССР и образования Независимой Республики Узбекистан, комсомольская организация Узбекистана объявила о своей самостоятельности и впредь стала называться Союз молодежи РУз. Они продолжали последовательность своих съездов, берущий свое начала с Советских времен. И 5 апреля 1994 года провели 26-съезд Союза молодежи РУз. К участникам того съезда обратился с приветствием Президент И.Каримов. [3, т.1, с.128]

Зная, что большинство молодых людей испытывают финансовые затруднения, было решено создать Фонд молодежи "Камолот" ("Совершенство"). Хотя официально это утверждали следующими словами: "Фонд "Камолот" организован для оказания всесторонней помощи в деле воспитания гармонично развитого молодого поколения, овладения молодежью глубокими знаниями, обретения ими профессий, формирования в них чувства высокой духовности, патриотизма, трудолюбия". [3, т.1, с.280] Указ Президента РУз И.Каримова о Фонде молодежи РУз "Камолот" в газетах был опубликован 18 апреля 1996 года.

В марте 1997 года численность общественных центров Фонда молодежи "Камолот" по Узбекистану составлял формально 10952, они объединяли 2 115 774 члена [39].

Но и это мероприятие авторитарного политического режима не позволил установить полный контроль над молодежью Узбекистана. И Президент И.Каримов, выступая на 11-сессии Олий Мажлиса РУз первого созыва 30 апреля 1998 года, говорил о том, что молодежь Узбекистана плохо контролируется, о необходимости их защиты от влияния других идеологий и так далее. Поэтому с целью взять под контроль молодежь, точнее ее активную часть, была проделана организационная работа по созданию молодежной партии.

В итоге, 28 декабря 1998 года состоялся Учредительный съезд Национально-демократической партии "Фидокорлар" (НДПФ). На съезде был принять Устав и Программа партии, генеральным секретарем НДПФ был избран Эркин Норбутаев, до этого работавший заместителем директора Института стратегических и межрегиональных исследований при Президенте РУз. 4 января 1999 года НДПФ был зарегистрирован в Министерстве юстиции РУз, и руководителям партии вручили Свидетельство № 354 [5, с.161].

23 сентября 1999 года состоялся 2-съезд НДПФ. На съезде был выдвинут кандидатура Ислом Каримова на Президентские выборы, намеченные на 9 января 2000 года [40].

Во время выборов в Олий Мажлис РУз второго созыва, прошедший 5 и 19 декабря 1999 года, от НДПФ был избран 34 депутатов [5, с.161]. 14 апреля 2004 года в Ташкенте состоялся Объединительный съезд партии "Ватан тараккиети" и НДП "Фидокорлар" [5, с.162]. На съезде первым секретарем НДПФ был избран Ахтам Саломович Турсунов. После объединения фракция НДПФ в Олий Мажлисе составила 54 депутатов [5, с.162].

В июне 2001 года был созван очередной съезд Объединенной партии НДПФ, утвердили Устав и Программу в новой редакции. На съезде первым секретарем НДП "Фидокорлар" был переизбран А. Турсунов [41]. Он родился в 1954 году. В настоящее время проживает в Кибрайском районе Ташкентской области. Он доктор юридических наук. Он в 2000-2004 годы работал председателем Комитета по вопросам обороны и безопасности Олий Мажлиса РУз второго созыва. А.Турсунов победил в выборах 26 декабря 2004 года в 59-Ургутском избирательном округе и избран депутатом Законодательной палаты Олий Мажлиса РУз.

В сентябре 2004 года в рядах НДП "Фидокорлар" был более 61 тысяч членов, в том числе с 18 до 40 лет - более 40 тысяч (65 процент) членов [42].

3-съезд НДПФ состоялся 6 ноября 2004 года в г.Ташкенте, на котором был утвержден список 89 человек в качестве кандидатов в депутаты в Законодательную палату Олий Мажлиса РУз и все они были зарегистрированы Центральной избирательной комиссией [43]. Из них в выборах приняли участие 84. В ходе выборов от Национально-демократической партии Узбекистана "Фидокорлар" были избраны 18 депутатов [12].

26 января 2005 года создан фракция депутатов Законодательной палаты Олий Мажлиса от НДП "Фидокорлар" в количестве 18 человек. Председателем фракции избран первый секретарь Центрального Кенгаша НДПФ Ахтам Турсунов [13].

В конце этого параграфа уместно добавить следующее. Сщздав 18 апреля 1996 года Фонд молодежи «Камолот» и организовав 28 декабря 1998 года НДП «Фидокорлар», авторитарный политический режим Узбекистана все равно не смог установить всеобщий, тотальный контроль над молодежью нашей страны. Поэтому 24 января 2001 года Президент И.Каримов вместо Фонда молодежи "Камолот" предложил создать Общественное движение молодежи (ОДМ) "Камолот" [44]. Учредительный съезд ОДМ "Камолот" состоялся 25 апреля 2001 года [45]. ОДМ "Камолот" и по Уставу, и по структуре управления почти точь-в-точь повторяет пионерскую и комсомольскую организацию времен Советской Империи.


6. ДВИЖЕНИЕ ПРЕДПРИНИМАТЕЛЕЙ И ДЕЛОВЫХ ЛЮДЕЙ - ЛИБЕРАЛЬНО-ДЕМОКРАТИЧЕСКАЯ ПАРТИЯ УЗБЕКИСТАНА

4-5 октября 2003 года в зоне отдыха "Кумушкон" Верхнее-Чирчикского района Ташкентской области состоялся Учредительный съезд (лучше сказать конференция) Движение предпринимателей и деловых людей - Либерально демократической партии Узбекистана (ЛДПУ). Председателем организационного комитета ЛДПУ был избран директор "Пахтабанка" Кобулжон Тошматов [46].

Обратите внимание: за 12 лет независимости Республики Узбекистан это первый случай, когда новая политическая партия - ЛДПУ проводить свой учредительный съезд (конференцию) за пределом города Ташкента - вот настолько тщательно и тайно был подготовлен съезд этой партии!

По некоторым причинам, ЛДПУ 15 ноября 2003 года в городе Ташкенте провел еще раз Учредительный съезд, были приняты Устав и Программа партии. На съезде председателем Исполнительного комитета Политсовета был избран Кобилжон Тошматов [47].

С момента начала организационных мероприятий и съезда (октября 2003 года) ЛДПУ имел мощную поддержку со стороны властей. Состоялся встреча Президента РУз И.Каримова с группой организаторов ЛДПУ и это был освещен в средствах массовой информации Узбекистана.

3 декабря 2004 года ЛДПУ был зарегистрирован в Министерстве юстиции РУз и руководителям партии выдали свидетельство номер 563. После регистрации с 1 января 2004 года начался издание партийной газеты "ХХ1 аср" ("ХХ1 век"), причем каждый номер в восьми больших страницах! Такой экономической возможности не имел и не имеет не одна из зарегистрированных про правительственных партий Узбекистана, в том числе существующая более 100 лет Народно-демократическая партия Узбекистана (бывшие коммунисты).

Одновременно, буквально каждый день, по всем информационным каналам телевидения Узбекистана начали показывать сюжеты о встречи руководителей и активистов ЛДПУ с жителями различных предприятий и организаций, а также их благотворительные мероприятия, то есть раздача бесплатных вещей и средств малоимущим людям. Если учесть тяжелое экономическое положение жителей Узбекистана (часть граждан получают нищенскую зарплату, а часть - особенно дехкани месяцами не получают зарплату), то это можно было сравнить с показом перед полуголодными и голодными людьми бесплатной раздачи хлеба и хлебопродуктов.

Если учесть и то, что по 1-каналу телевидение РУз информационная программа "Ахборот" ("Известие") повторяется 3 раза в день и 4 раза выходить в эфир "Янгиликлар" ("Новости"), по 2-каналу - инф. программа "Давр" ("Эпоха") тоже 3 раза, по 3-каналу - инф.программа "Пойтахт" ("Столица") - 4 раза, по 4-каналу - 4 раза "Новости", дополнительно к этому ежедневно утренняя информационно-развлекательная передача по 1-каналу "Ассалом, Узбекистон", а по 2-каналу - "Мунаввар тонг" ("Озаренное утро"), то станет ясно масштабы пропаганды новой про правительственной Либерально-демократической партии Узбекистана. Поэтому в декабре 2004 года численность членов ЛДПУ составил более 135 тысяч человек, при среднемесячном приросте ее членов - 20 тысяч человек [48, с.77].

Еще один немаловажный факт: только после проведения Учредительного съезда ЛДПУ 15 ноября 2003 года и даже регистрации ЛДПУ в Министерстве юстиции РУз 3 декабря 2003 года, разрешили 27 декабря 2003 года избрать Аслиддин Рустамова - молодого, энергичного, человека из народа - новым лидером Народно-демократической партии Узбекистана.

Автор 29 октября 2004 года с целью получить Устав и Программу ЛДПУ встречался с некоторыми руководителями Ташкентской городской и республиканской организации ЛДПУ (четырехэтажные здания этих организаций расположены по адресу: г.Ташкент, Мирабадский район, улица Нукусская, дом 73А и 74). Почти в каждой комнате имеются современные компьютеры и так далее. Для сравнения: существующие почти 10 лет политические партии "Адолат" и "Миллий тикланиш", а также функционирующий более 6 лет партия "Фидокорлар" не имеют такой отдельный партийный офис, то есть здание. Поэтому автор не удивляется объявленный Центральной избирательной комиссией о результатах выборов в Законодательную палату Олий Мажлиса РУз.

Более того, автор знал и хотел предсказать такой итог нечестных выборов, но объем информации по рассматриваемой проблемы оказался большой и потребовал много труда и времени, поэтому статью начав 14 декабря 2004 года, не удалось закончить до парламентских выборов.

23 октября 2004 года состоялся 2-съезд ЛДПУ, в котором председателем Исполкома Политсовета ЛДПУ был избран Махаматжон Ахмедович Ахмеджанов. Съезд утвердил список 120 человек в качестве кандидатов в депутаты в Законодательную палату Олий Мажлиса РУз [49], а Центральная избирательная комиссия зарегистрировала 119 человек [31, с.115]. Из них в выборах приняли участие 114 [11].

В результате выборов от ЛДПУ были избраны 41 депутат в Законодательную палату Олий Мажлиса РУз [12]. 26 января 2005 года создан фракция депутатов Олий Мажлиса от ЛДПУ в количестве 41 человек. Председателем фракции избран Адхам Хурсанбоевич Шодмонов [13]. Он родился в 1965 году в городе Ташкенте. В 1973-1982 годы учился в средней школе номер 9 города Самарканда. Он в 1989 году окончил экономический факультет Самаркандского Института сельского хозяйства. В 2001 году заочно окончил юридический факультет Самаркандского гос. университета. Он с 2001 года работал Государственном комитете по управлению государственным имуществам и поддержки предпринимательства. Он в ноябре 2003 года был избран заместителем председателя Исполкома Политсовета ЛДПУ [50].

Следует добавить, что в областных, Республики Каракалпакстан и Ташкентском городском Кенгашах (Советах) 39,6 % составляет депутаты избранные от ЛДПУ. В Хорезмском, Джизакском, Андижанском областных Кенгашах почти 50 %, а в Бухарском Кенгаше 60 % депутатских мест принадлежать представителям ЛДПУ. 34 члена ЛДПУ избраны сенаторами в Сенат (верхняя палата) Олий Мажлиса РУз [51].

7. О "СКРЫТОЙ" ПРО ПРАВИТЕЛЬСТВЕННОЙ ПОЛИТИЧЕСКОЙ ПАРТИИ ПРАВООХРАНИТЕЛЬНЫХ ОРГАНОВ РУз

Известно, что к правоохранительным органам Республики Узбекистан относятся суд, в том числе Конституционный суд, Министерство юстиции, Прокуратура, Министерство внутренних дел (милиция), Служба национальной безопасности, Государственный налоговый комитет, Государственный таможенный комитет, а также адвокатура и юридическая служба. Скажем сразу: именно вышеперечисленные правоохранительные органы составляют ядро, костяк "скрытой" про правительственной политической партии!

Определим некоторые сходства и различия между "скрытой" и обычной политпартии. Во-первых, член одной партии не имеет право быть членом другой партии. Для членов "скрытой" политпартии об этом написан аж в Конституции РУз (статьи 108, 112 и 120).

"Статья 108. - Председатель и члены Конституционного суда не могут состоять членами политических партий и движений и занимать какую-либо другую оплачиваемую должность" [52, с. 48]

"Статья 112. - Судьи не могут состоять членами политических партий, участвовать в политических движениях, а также заниматься какими-либо другими видами оплачиваемой деятельности, кроме научной и педагогической." [53]

"Статья 120. - Прокуроры на период своих полномочий приостанавливают членство в политических партиях и других общественных объединениях, преследующих политические цели" [52, с. 52]

Для обычных граждан об этом написан в статье 4 Закона РУз "О политических партиях".

"Статья 4. Гражданин Республики Узбекистан одновременно может быть членом только одной политической партии.

Любые ограничения прав гражданина, а равно предоставление ему льгот или преимуществ по признакам партийной принадлежности запрещаются.

Президент Республики Узбекистан, являясь гарантом соблюдения прав и свобод всех граждан республики, обязан приостановить или прекратить свое членство либо участие в политической партии на срок исполнения президентских полномочий.

Не могут быть членами политических партий: судьи; прокуроры и следователи прокуратуры; сотрудники органов внутренних дел, службы национальной безопасности; военнослужащие; граждане иностранных государств и лиц без гражданства. Политические партии имеют фиксированное индивидуальное членство" [54, с. 142]

"Скрытая" политпартия, иногда ее называют "партией власти", в отличие от обычных политпартий, разнообразна и очень многочисленна. Поэтому она состоит из нескольких фракций. Причем многие из них имеют свои отдельные положения (уставы). Для примера рассмотрим фракцию "Министерство внутренних дел (милиция)". По некоторым данным число сотрудников МВД РУз составляет более сто тысяч человек (это при 26 миллионном население Узбекистана).

"Правовую основу деятельности милиции составляют: Конституция Республики Узбекистан, Временное положение о порядке прохождения службы рядовым и начальствующим составом органов внутренних дел и другие законодательные акты нашей страны, указы Президента Республики Узбекистан, нормативные акты Кабинета Министров, решения местных Советов народных депутатов и распоряжения хокимов, нормативные акты МВД" [55, с. 138]

Известно, что несмотря на требования правозащитников, оппозиционных партий и общественных организаций, до сих пор (февраль 2005 года) Закон РУз "О милиции", "О службе национальной безопасности" не приняты. Для фракции "МВД" "скрытой" партии своеобразным уставом является именно "Временное положение о порядке прохождения службы рядовым и начальствующим составом органов внутренних дел".

Аналогичный устав, то есть "Положение о Службе национальной безопасности Республики Узбекистан" [55, с. 152] существует и для членов фракции "Служба национальной безопасности" "скрытой" про правительственной партии. Уместно напомнить, что 26 апреля 1996 года Олий Мажлис РУз принял следующее Постановление.

"Олий Мажлис Республики Узбекистан постановляет:

1. Одобрить проект Закона Республики Узбекистан "О национальной безопасности" в первом чтении.

2. Комитету по вопросам обороны и безопасности, с учетом замечаний и предложений депутатов Олий Мажлиса, доработать проект Закона Республики Узбекистан "О национальной безопасности" и внести его на рассмотрение Олий Мажлиса". [56, с. 338]

Видимо, из-за давления со стороны "скрытой" политпартии и этот важнейший закон был приостановлен. Он до сих пор не принят Олий Мажлисом РУз. Вместо него в августе 1997 года Олий Мажлис принял "Концепцию о национальной безопасности". [5, с. 246]

Следует сказать, что в составе "скрытой" партии есть относительно маленькие фракции, такие как Министерство юстиции, адвокатура и юридическая служба. Они с удовольствием жили и работали бы на основе законов, в том числе международных законов. Но в условиях авторитарного политического режима во главе "скрытой" политической партии они вынуждены молчаливо следовать по указанному пути.

"Скрытая" политическая партия, как обычная партия, имеет своего руководителя, лидера - им является сам Президент РУз И. Каримов.

Важнейшим отличием "скрытой" от обычной партии является полное отсутствие внутренней партийной демократии. То есть почти все главные чиновники назначаются и увольняются лидером партии - Президентом И.Каримовым.

Возникает вопрос: если "скрытая" политическая партия авторитарного политического режима состоит из столь различных фракций (министерств, комитетов, ведомств) и так многочисленна, то каким образом удается их сплотить в более-менее жесткую команду? Некоторые читатели могут сразу сказать, что это осуществляет лично Президент. Но одному человеку, пусть это будет Президент страны, он как-никак раб Божий и ему это не под силу. Хотя он . Президент играет важнейшую роль.

Конгломерат "скрытая" политическая партия свое более-менее сплочение, жесткость, твердость приобретает исключительно старанием силовиков, особенно спецслужб!

Напомним: к силовикам - силовым министерствам относятся Служба национальной безопасности (СНБ), Министерство внутренних дел (МВД), Гос. налоговый комитет, Гос. таможенный комитет, а также армия. Главным руководителем спецслужб, когда непосредственно, когда опосредствованно, является сам Президент. Ведь Служба национальной безопасности непосредственно подчиняется лично Президенту [55, с.147]. Хотя иногда различные руководители спецслужб принимают решения самостоятельно или в своих узких кругах. И Президента ставят в известность перед свершившемся фактом, событием. Это происходит в случаях огласки и возникновения шума в средствах массовой информации - но это уже специфика работы спецслужб.

Если "скрытую" партию представить как железобетонную конструкцию, то спецслужбы играют роль железных арматур внутри этих ЖБ конструкций. Поэтому "скрытую" политическую партию авторитарного политического режима автор образно назвал бы "ЖЕЛЕЗОБЕТОННАЯ" (ЖБ) политическая партия!

ЖБ партия, как непосредственно, так и опосредствованно, назначает начиная с высоких постов в государстве, министерствах, комитетах, ведомствах кончая до районных и ниже должностях различных, в том числе умных и талантливых людей. Затем их контролирует и часто, грубо ими управляет, диктует и так далее. В результате общество в авторитарном политическом режиме получает жесткую командно-административную систему управления, при котором отсутствует важнейшие элементы и компоненты демократии!

"Скрытая" политпартия, как и обычная про правительственная политпартия, выдвигает разными способами своих кадров на высокие государственные должности в районах и областях Узбекистана. Приведем некоторые факты.

"Вот уже несколько лет хокимом Сырдарьинской области является Равшан Хайдаров, возглавлявший до этого Управления внутренних дел в городе Ташкенте и Ташкентской области, хокимом Букинского района столичной области является бывший прокурор Джахангир Миралимов, на прокурорской же стезе ранее работали руководители Сурхандарьинской области" [57]

Летом 2004 года хокимом Ташкентского района назначен Сайфулло Темиров, проработавший начальником УВД Чиназского, Юкори-Чирчикского и Бостанликского районов. Также руководителем Собир Рахимовского района города Ташкента был утвержден Бахтиер Хакимов, работавший начальником одного из управлений Ташкентского ГУВД, а до этого долгие годы начальником Управления внутренних дел Яккасарайского района столицы. Хокимом Акмал-Икрамовского района Ташкента назначен Кабул Насибов, возглавлявший УВД Шайхантаурского района г.Ташкента. [57]

К лету 1996 года "скрытая" про правительственная - "железобетонная" партия более-менее сформировалась. Поэтому Президент И.Каримов 15 июня 1996 года подал в отставку с поста председателя Народно-демократической партии Узбекистана (об этом писали в 1-параграфе).
"Железобетонная" (ЖБ) партия по сравнению с обычной про правительственной или оппозиционной партией имеет колоссальные экономические, финансовые, людские, административные, силовые возможности. Но ЖБ партия не может непосредственно участвовать в выборах. Поэтому для нее смертельно опасно подлинно демократические выборы! По этой причине она из-за всех сил ведет "игру в демократию", старается создать "регулируемую демократию", выдвигает своих кандидатур от имени других про правительственных, часто "карманных" политических партий, причем одновременно не допуская к выборам оппозиционных партий.

Для выдвижения кандидатуры Президента И.Каримова и "победы" в Президентских выборах в январе 2000 года достаточно было организовать НДП "Фидокорлар" и не допускать участия оппозиционных политических партий в выборах.

Но для победы и достижению нужных результатов в парламентских выборах и выборах в областные, районные и городские Кенгашы, запланированный на конец декабря 2004 года, существующие 4 про правительственных политических партии были недостаточными. Это с одной стороны.

С другой стороны, близок 23 декабря 2007 год, когда состоится очередные Президентские выборы, но теперь без участия нынешнего Президента РУз И.Каримова (все-таки два срока президентства, растянувшийся на более 17 (!) лет, кончается в декабре 2007 года, к тому времени Президенту И.Каримову будет почти 70 лет - он родился 30 января 1938 году в городе Самарканде [31, т.4, с. 466]). Поэтому в октябре 2003 года, в глубокой тайне, в горной зоне отдыха "Кумушкон" (более 2000 метров над уровнем моря), был организован учредительный съезд (скорее конференция) Движение предпринимателей и деловых людей - Либерально-демократической партии Узбекистана (ЛДПУ).

Хотелось бы добавить, что ЛДПУ создан гражданами Узбекистана в рамках законов РУз. Автор сторонник создания самых различных политических партий, в том числе ЛДПУ. Тем более в рядах ЛДПУ есть много хороших сыновей и дочерей нашего народа. Автор в этой статье, в том числе в этом параграфе, изложил сугубо личное мнение в рамках существующих законов. Поэтому пусть читатель определяет, в чем автор прав, а в чем - ошибается.

Некоторым читателям может казаться, что автор слишком преувеличивает, "сгущает краски" по поводу правоохранительных органов, их совместные поступки в рядах "скрытой" - ЖБ партии, их место и возможности в управление большей части государственных структур по отдельности и в целом по Узбекистану. Вот один пример из числа недавних событий.

Автор 1 декабря 2004 года написал Открытое письмо под названием "Паспортная прописка в Узбекистане . пережиток Советской Империи" и передал Президенту РУз И.Каримову, нескольким депутатам, в том числе председателю Олий Мажлиса РУз Э.Халилову,
председателю Конституционного суда РУз М.Абдусаломову (содержание этого письма написан в статье [28]).

Автор получил следующие ответы. Заместитель заведующего Контрольно-информационного отдела К.Неъматов в письме номер 05/10-1250 от 7 декабря 2004 года пишет.

"Министерство внутренних дел Республики Узбекистан
копия г. Ташкент, Мирабадский район, ул. Нарходжаева, дом 17, квартира 9
Ахмаджонову Ш.

Направляем заявления гражданина Ахмаджанова Ш., поступившее в Олий Мажлис. О результатах рассмотрения просим сообщить заявителю.
Приложение: на 5 л.
Заместитель заведующего отделом подпись К.Неъматов"

Председатель Комитета по законодательству и судебно-правовым вопросам Олий Мажлиса РУз Н.Исмоилов в письме &*8804; 06/1-10-204 от 7 января 2005 года пишет (с узбекского на русский язык перевел автор).

"Министерству внутренних дел Республики Узбекистан
копия г. Ташкент, Мирабадский район, ул. Нарходжаева, дом 17, квартира 9
Ш.Ахмаджонову

Направляем заявление гражданина Ш.Ахмаджонова с предложением по поводу принятия закона о свободе передвижения и свободном выборе местожительства граждан для рассмотрения надлежащем порядке и сообщения о результате автору письма.

Приложение: 6 листов.

Председатель Комитета подпись Н.Исмоилов"

Автор в январе 2005 года получил ответное письмо и от Аппарата Президента (данное письмо из сумки автора куда-то исчезло ... ). В нем сообщили, что заявление направлен в Министерство внутренних дел Узбекистана.

И вот конечный ответ, полученный от начальника Управления въезда-выезда и гражданства Министерство внутренних дел Республики Узбекистан Б.У Шорихсиева, который в письме номер 22/А-119, А-120 от 25 декабря 2004 года пишет следующее (данное письмо автор получил только 25 января 2005 года, видимо почта автора кое-кем контролируется и это письмо по пути к автору попал еще в какие-то конторы.)

"Город Ташкент, Мирабадский район, улица Нарходжаева, дом 17, квартира 9
Ахмаджонова Ш.

Уважаемый Шухрат Ахмаджонов!

Управлением въезда-выезда и гражданства МВД Республики Узбекистан рассмотрены Ваши заявления, поступившее с Аппарата Президента и Олий Мажлиса Республики Узбекистан по вопросу внесения изменений в действующее законодательство Республики Узбекистан, связанное с пропиской граждан.

С учетом того, что в Ваших заявлениях изложены предложения, соответствующие международным нормам по вопросу свободы передвижения и регистрации граждан, при разработке соответствующих документов, они будут учтены.

Начальник Управления подпись Шорихсиев Б.У."

Вот так: даже предложение гражданина об отмене паспортной прописки и принятия Закона РУз "О свободе передвижения и свободном выборе местожительства в Узбекистане" не могут самостоятельно рассмотреть и принять решение и Олий Мажлис, и Аппарат Президента. Они направляют данное предложение автора в Министерство внутренних дел РУз.

Обратите внимание: кто у кого просит разрешение на принятие закона, который касается каждого гражданина РУз?

Фактически исполнительная власть в лице МВД, СНБ и другие диктуют законодательной власти в лице Олий Мажлиса принимать или не принимать данный закон, если принимать, то каково должен быть закон, затрагивающий "интересы" непосредственно силовых структур. Уважаемый читатель, вот и делайте заключения, кто главней, кто управляет государством, кто принимает или не разрешает принимать судьбоносные законы и решения в Узбекистане - "с великим будущим".


8. НЕКОТОРЫЕ ИТОГОВЫЕ ДАННЫЕ О ВЫБОРАХ В ЗАКОНОДАТЕЛЬНУЮ ПАЛАТУ ОЛИЙ МАЖЛИСА РУз И ОЦЕНКИ НЕКОТОРЫХ МЕЖДУНАРОДНЫХ ОРГАНИЗАЦИЙ ЭТИХ ВЫБОРОВ

Известно, что политические партии неотъемлемо связаны с парламентскими и президентскими выборами. Поэтому в ходе написания этой статьи автор привел множество фактов по итогам прошлых и недавних выборов по отдельным политическим партиям Узбекистана.

В этом параграфе изложим некоторые итоговые данные последних выборов в Законодательную палату (нижняя палата) Олий Мажлиса РУз для сравнительного анализа. Что касается выборов в Сенат (верхняя палата) Олий Мажлиса РУз - эта тема для отдельной статьи.

Да, некоторые депутаты или сенаторы этого парламента кому-то нравиться или не нравиться, кто-то их признает или не признает, одобряет или не одобряет, но нам - гражданам Узбекистана с начала 2005 по конец 2009 года жить именно с этим парламентом и исполнять те законы, которые они будут принимать.

Сперва приведем одно важное письмо. Исполнительный директор Отделения Хьюман Райтс Вотч по Европе и Центральной Азии Холли Картнер 18 октября 2004 года написал письмо под названием "К вопросу о парламентских выборах в Узбекистане" на имя руководителей Организации по безопасности и сотрудничество в Европе (ОБСЕ). Учитывая, что представители интеллигенции Узбекистана недостаточно информированы о полном содержании этого письма, а также в знак искренней благодарности автора за очень правильную оценку политической обстановки в нашей стране, его приведем полностью.

"Действующему председателю ОБСЕ
С. Пасси
Директору Бюро ОБСЕ по демократическим институтам и правам человека
К. Штрохалу
К вопросу о парламентских выборах в Узбекистане
Уважаемые господа!

Хьюман Райтс Вотч ценит усилия ОБСЕ по обеспечению свободного и справедливого избирательного процесса в странах-членах Организации. На протяжении многих лет работы по утверждению прав человека в регионе ОБСЕ последовательно отстаивала плюрализм как отправную точку свободных и справедливых выборов и ключевой фактор гарантий прав человека.

Если только в ближайшие месяцы не произойдет ничего экстраординарного, назначенные на декабрь парламентские выборы в Узбекистане не смогут состояться в обстановке плюрализма. В связи с этим просим ОБСЕ не направлять в республику миссию наблюдателей.

Мы разделяем трехкомпонентный подход ОБСЕ к наблюдению за выборами: полномасштабная миссия, ограниченное оценочное присутствие или полное отсутствие наблюдателей в зависимости от обстановки в каждой конкретной стране. Отказ ОБСЕ от направления полномасштабной миссии на те или иные выборы служит важным сигналом, поскольку такие миссии направляются только в те страны, где имеются реальные предпосылки для справедливых выборов.

В нынешних условиях выборы в Узбекистане не могут быть справедливыми. Ситуация в республике не позволяет вести речь даже о направлении ограниченной оценочной миссии. Если же вы все же примете решение в пользу этого, надеемся, что оно будет сопровождаться недвусмысленным сигналом узбекскому правительству и обществу о том, что миссия направляется вопреки тому, что существующие условия далеко не соответствуют стандартам ОБСЕ и не могут обеспечить справедливого избирательного процесса.

Властями не зарегистрировано ни одной оппозиционной партии; последовавший летом отказ зарегистрировать "Бирлик" носил откровенно произвольный характер. Оппозиционные политические партии не имеют возможности осуществлять свою деятельность, не опасаясь вмешательства, притеснений, конфискации материалов, задержания активистов и недозволенного обращения с ними. Соответственно, отсутствуют предпосылки для реальной политической конкуренции.

Правительство предпринимает попытки задушить институты и деятельность гражданского общества, без которых открытый политический процесс невозможен. Решающее значение для свободных и справедливых выборов имеют свобода СМИ и возможность открытых публичных дебатов, однако средства массовой информации в Узбекистане действуют в условиях жестких ограничений.

Свобода печати серьезно ограничивается неофициальной цензурой, которая не допускает публикации острых материалов, на журналистов оказывается давление, с тем чтобы они избегали критики. В республике не существует независимых национальных СМИ. За последние два года власти закрыли и угрожали закрытием по меньшей мере четырем влиятельным НПО, которые занимаются мониторингом и освещением ситуации в Узбекистане.

Правительство также лишает граждан права на мирные собрания, где люди могли бы выражать свои политические взгляды. Нынешним летом власти разогнали несколько мирных пикетов, произвольно задерживали политических активистов и их детей, а также не позволяли потенциальным участникам акций протеста выходить из дома на время мероприятия.

Неправительственные организации, которые в другой ситуации могли бы способствовать прозрачности избирательного процесса, не имеют возможности работать в Узбекистане. Даже деятельность международных групп, таких как Национальный демократический институт и Международный республиканский институт (МРИ), жестко ограничивается установленными властями рамками. Им запрещено работать с группами, не имеющими официальной регистрации.

Даже в минимальной степени политизированные акции сталкиваются с препятствиями или пресекаются: недавно МРИ попытался провести семинар для молодых избирателей, однако под давлением властей гостиница, в которой предполагалось его провидение, отменила мероприятие. Такие организации не могут даже возмещать участникам семинаров расходы на питание и транспорт (даже для представителей зарегистрированных групп), что еще более ограничивает их возможности. За исключением двух случаев, правительство отказывает в регистрации местным правозащитным группам, правозащитники подвергаются притеснениям и преследованиям.

Несмотря на то что избирательная кампания официально стартовала в конце сентября, избиратели не имеют информации ни о кандидатах, ни об их программах, ни даже о том, как будет функционировать новый двухпалатный парламент. Площадки для общественного обсуждения и дебатов отсутствуют.

Принимаемое вами решение является важнейшим и окажет воздействие и на другие международные институты. Направление ОБСЕ своих наблюдателей на выборы и соответствующие подробные доклады служат не имеющим аналогов авторитетным инструментом оценки того, как правительства стран региона обеспечивают плюрализм и права человека. Именно на них ориентируются Европейский союз, Европейский банк реконструкции и развития и другие институты при оценке прогресса Узбекистана в выполнении условий двустороннего сотрудничества.

В сегодняшних условиях направление в Узбекистан любой миссии наблюдателей означало бы неверный сигнал о том, что избирательная система республики и степень уважения ее правительством гражданских свобод соответствуют стандартам ОБСЕ. Как показывает прошлый опыт, даже ограниченную оценочную миссию Ташкент попытается использовать, чтобы легитимизировать в глазах и международного сообщества, и собственных граждан то, что на практике будет не более чем фарсом. Это может только дискредитировать международные институты в узбекском обществе и подорвать авторитет стандартов ОБСЕ для правительств других стран региона.

Благодарю за внимание к поднятым озабоченностям.

Искренне ваша Холли Картнер, исполнительный директор Отделения Хьюман Райтс Вотч по Европе и Центральной Азии." [58]

Продолжение следует






Рубрики:  Статьи 2005 года

ПОЛИТИЧЕСКИЕ ПАРТИИ УЗБЕКИСТАНА: ШЕСТЬ ЗАРЕГИСТРИРОВАННЫХ И ОДНА "СКРЫТАЯ"

Четверг, 04 Декабря 2014 г. 17:14 + в цитатник
Шухратжон АХМАДЖОНОВ

ПОЛИТИЧЕСКИЕ ПАРТИИ УЗБЕКИСТАНА: ШЕСТЬ ЗАРЕГИСТРИРОВАННЫХ И ОДНА "СКРЫТАЯ"

Ш.Ахмаджонов - Политические партии Узбекистана: шесть зарегистрированых и одна "скрытая". Ч. 1-я
12:13 23.02.2005

О ШЕСТИ ЗАРЕГИСТРИРОВАННЫХ И ОДНОЙ "СКРЫТОЙ" ПРО ПРАВИТЕЛЬСТВЕННЫХ ПОЛИТИЧЕСКИХ ПАРТИЯХ УЗБЕКИСТАНА

Шухрат АХМАДЖОНОВ
Адрес: г. Ташкент, Мирабадский район, ул. Нарходжаева, дом 17, квартира 9.
E-mail: shuhrat5454@yahoo.com

У нас многопартийная система: одна партия у власти, а остальные в тюрьме. [1, с. 234]
Приписывается Николаю БУХАРИНУ

С О Д Е Р Ж А Н И Е

1. Народно-демократическая партия Узбекистана.
2. Партия "Ватан тараккиети" ("Прогресс Отечества").
3. Социал-демократическая партия Узбекистана "Адолат" ("Справедливость").
4. Демократическая партия Узбекистана "Миллий тикланиш" ("Национальное возрождение").
5. Национально-демократическая партия "Фидокорлар" ("Самоотверженные").
6. Движение предпринимателей и деловых людей - Либерально-демократическая партия Узбекистана.
7. О "скрытой" про правительственной политической партии правоохранительных органов Узбекистана.
8. Некоторые итоговые данные и оценки международных организаций выборов в Законодательную палату Олий Мажлиса РУз.
9. Что делать?
Литература

За 13 лет независимости Республики Узбекистан, Министерством юстиции РУз была зарегистрирована семь политических партий, из них шесть - про правительственные и одна - Демократическая партия Узбекистана "Эрк" ("Свобода") - оппозиционная (зарегистрирована 3 сентября 1991 года).

В этой статье рассмотрим краткую историю шести про правительственных политических партий, двух из них - подробней, а также приведем результаты выборов в Олий Мажлис (парламент) РУз состоявшиеся в декабре 1994, 1999 и 2004 годов (отношение автора к этим нечестным выборам (гирром сайловлар) написан в статье [2]).

Анализ будет недостаточным, если не расскажем о еще одной - "скрытой" политической партии, основу которой составляет правоохранительные органы авторитарного политического режима Узбекистана. Их рассмотрим последовательно по датам регистрации в Министерстве юстиции РУз.

1. НАРОДНО-ДЕМОКРАТИЧЕСКАЯ ПАРТИЯ УЗБЕКИСТАНА

История Народно-демократической партии Узбекистана (НДПУ) тесно связана с историей Коммунистической партии Советского Союза (КПСС). Известно, что со времен проведения 1-съезда Российской социал-демократической рабочей партии (РСДРП) 1-3 (13-15) марта 1898 года в городе Минске до 1991 года КПСС менял свое название 14 (!) раз.

После обретения независимости Республики Узбекистан 1 сентября 1991 года, руководители коммунистической партии Узбекистана срочно поменяли название своей партии еще раз. 14 сентября 1991 года в Ташкенте состоялся последний в истории Коммунистической партии Узбекистана 23-чрезвычайный съезд, принявший заявление о ее выходе из состава КПСС и необходимости создания Народно-демократической партии Узбекистана [3, т.1, с.3].

1 ноября 1991 года в городе Ташкенте состоялся учредительный съезд Народно-демократической партии Узбекистана (НДПУ), был принять ее Устав и Программа. Большинство участники съезда были члены компартии. В работе съезда Президент РУз И.Каримов не принял участие, но все равно его избрали председателем НДПУ. [3, т.1, с.8]

НДПУ является наследником компартии Узбекистана. Она унаследовала всю материальную базу компартии, такие как здания, оборудование, средства связи и передвижения, и так далее. Это видно и из истории газеты "Узбекистон овози" - "Голос Узбекистана", которая является органом печати НДПУ. Она впервые была издана 21 июня 1918 году, как орган печати Центрального комитета Компартии Туркестана и Народного комиссариата по делам нации, под названием "Иштирокиюн" ("Коммунист") в неделю три раза по 800 экземплярах. Она издавалась под названием с 12 декабря 1920 года "Кизил Байрок" ("Красная Знамя"), с 13 декабря 1922 года - "Туркистон", с декабря 1924 года - "Кизил Узбекистон" ("Красный Узбекистан"), с 5 июня 1964 года - "Совет Узбекистони" ("Советский Узбекистан") [4, т. 10, с.190]. С ноября 1991 года эту газету переименовали в "Узбекистон овози" - "Голос Узбекистана".

Истинность этих фактов подтверждается и записью "Издается с 21 июня 1918 года", которая написана под названием газеты. В номере от 24 июня 2004 года на 4-странице газеты "Узбекистон овози" есть такое сообщение: "Уважаемый читатели газеты, знаете ли вы? 86 лет тому назад, то есть 21 июня 1918 года была издана первый номер газеты "Узбекистон овози". Сегодня в ваших руках находиться ее 27250-номер".

Министерство юстиции РУз 15 ноября 1991 года зарегистрировала Народно-демократическую партию Узбекистана. Во время выборов второго созыва Олий Мажлис (парламент) РУз, состоявшийся 5 и 19 декабря 1999 года, от НДПУ были избраны 48 народных депутатов (напомним: тогда в Олий Мажлис избирались 250 народных депутатов). [5, с.158]

История НДПУ тесно связана с ее лидером - нынешним Президентом РУз И.Каримовым. Поэтому здесь уместно кратко рассказать историю избрания И.Каримова председателем НДПУ и о его отставке.

Известно, что И.Каримов первым секретарем Центрального Комитета компартии Узбекистана был избран 23 июня 1989 года, а 24 марта 1990 года - Президентом Республики Узбекистан. Обычно в демократических странах, если гражданин был избран президентом, то он за время президентства приостанавливает свое членство в политической партии. Мы - демократы 28 апреля 1990 году об этом задали вопрос лично Президенту И.Каримову. Это событие произошло в следующих обстоятельствах.

Летом 1989 году в Ферганской области Узбекистана из-за провокации спецслужб произошли кровавые столкновения между узбеками и турки-месхетинцами. Как продолжение этой провокации, в центральной печати, радио и телевидение начался разнузданная анти узбекская кампания. В результате только в 1989 году в Узбекистан привезли 430 солдатских гробов, они проходили службу в составе вооруженных сил СССР. Это продолжался и в 1990 году.

Активисты Народного движения Узбекистана (НДУ) "Бирлик" ("Единство") вели активную деятельность по защите право на жизнь наших братьев-солдат (в то время автор работал первым заместителем председателя Ташкентской городской организации НДУ "Бирлик").

28 апреля 1990 году в Ташкентский аэропорт привезли очередные три солдатских гроба. Одну из гробов, в котором находился тело солдата из города Маргилана Анвар Каримова, мы внесли в машину "скорой помощи", привезли и установили напротив входной двери здания, где работал Президент РУз и стали требовать выхода И.Каримова.

Напротив нас - где-то 35 "бирликовцев" стояли около 20 милиционеров во главе подполковника милиции. Он с помощью мегафона скомандовал: "Расходитесь!".

Никто не собирался расходиться. Напротив, "бирликовцы" стали перед солдатским гробом, а некоторые из них начали с чувством и волнением громко говорить на узбекском языке о том, что цель прихода - не суматоха, не скандал, а мирная встреча с Президентом.

Когда произносился эти слова, подполковник милиции через мегафон дал команду своим подчиненным: "Разогнать толпу! Убрать гроб!".

Было видно, что напротив нас стояли милиционеры, знающие только русский язык и они не понимали о чем говорили "бирликовцы". Поэтому автор произнес следующие слова на русском языке: "Наших братьев и сыновей в армии убивают. Каждый день в Узбекистан привозят вот такие солдатские гробы. В этом железном гробу лежит 18 летний парень. У вас тоже есть братья и дети. Вы представьте, что завтра в таком же гробу может оказаться ваш брат или сын. Сколько же это будет продолжаться? Мы хотим этот вопрос задать нашему Президенту. Пусть он выйдет и скажет: сколько же еще таких гробов привезут в Узбекистан?"

Ежедневно слыша и видя таких солдатских гробов, мы - "бирликовцы" были готовы на все, и даже на драку с милиционерами до последних сил.

Когда немного оставался до драки, из здания вышел Президент И.Каримов и пригласил нас в зал. Беседа между Президентом и 35 "бирликовцами" продолжался где-то 40 минут. (Автор об этих событиях подробно написал в книжке [6].)

В конце обсуждения проблем солдатских гробов, Президент И.Каримов спросил: "Есть ли еще вопросы?".

Очередной вопрос Президенту задал председатель Хамзинской районной организации города Ташкента НДУ "Бирлик" Саловат Умурзаков:

"Вас недавно избрали Президентом Узбекистана. Вы должны служить не компартии, а народу Узбекистана. Поэтому Вы когда выйдите из состава компартии Узбекистана?".

Президент ответил так: "Для этого необходим определенный срок. Сейчас компартия имеет большое влияние и поэтому мы должны держать ее в сфере влияния. Придет время и этот вопрос решим положительно".

Ниже изложим факты, как и когда была решена данная проблема.

Известно, что во времена Советского Союза Комитет государственной безопасности (КГБ) СССР подчинялся непосредственно руководителям СССР, сидящим в Кремле. КГБ в Узбекистане имел республиканское, областные, межрайонные (объединяющие 5-9 районов) отделения и отделения в крупных городах.

После обретения Независимости Республики Узбекистан 1 сентября 1991 году, Президент РУз И.Каримов 26 сентября 1991 году издал Указ Об упразднении союзно-республиканского КГБ Узбекской ССР и образовании Службы национальной безопасности (СНБ) Республики Узбекистан с подчинением ее Президенту республики [3, т.1, с.5].

На основе этого Указа во всех 180 районах и 120 городах Узбекистана были созданы отделения СНБ. Количество сотрудников СНБ и Министерство внутренних дел (милиции) резко увеличили и им определили солидную зарплату. Для этого из бюджета Узбекистана выделили большие денежные средства. В результате деятельность всех организаций, в том числе наследник компартии - Народно-демократическая партия Узбекистана (НДПУ), политический режим Узбекистана опираясь на силовиков, постепенно взял под тотальный контроль. Этот процесс продолжался несколько лет и на протяжение этого времени Президент РУз И.Каримов оставался председателем НДПУ.

1 ноября 1994 году состоялся 2-съезд НДПУ [3, т.1, с.166]. И в этом съезде И.Каримов не принял участие, но его опять избрали председателем НДПУ, а первым секретарем НДПУ был избран Абдулхафиз Жалолов. К лету 1996 года деятельность всех организаций, включая НДПУ, был взять под контроль силовиками Узбекистана.

В июне 1996 года Президент РУз И.Каримов написал заявление в ЦК НДПУ об отставке с поста председателя НДПУ. 16-пленум ЦК НДПУ, состоявшийся 15 июня 1996 года, принял решение об удовлетворение заявления И.Каримова. Одновременно было решено ликвидировать пост председателя НДПУ путем внесения соответствующего изменения в 31-статью Устава НДПУ [7].

На 3-съезде НДПУ, который состоялся в 1999 году, это решение ЦК НДПУ был принято и соответствующее изменение внесен в Устав НДПУ. Вот так состоялся запоздалая отставка Президента РУз И.Каримова с поста председателя Народно-демократической партии Узбекистана.

Остается сказать, что НДПУ в настоящее время издает газеты "Узбекистон овози", "Голос Узбекистана" и журнал "Мулокот" ("Встреча") [5, т. 3, с. 158-159].

6 ноября 2004 года в Ташкенте состоялся 4-съезд НДПУ. В те дни НДПУ имел в своих рядах 580 тысяч членов[10]. На съезде первым секретарем Центрального Комитета НДПУ был переизбран Аслиддин Ашурбаевич Рустамов. (Он родился в 1962 году в Пайарикском районе Самаркандской области Узбекистана. Окончил филологический факультет Самаркандского гос. университета, а также магистратуру Ташкентского гос. экономический университет. Свою трудовую деятельность начал учителем средней школы номер 53 Пайарикского района. Он в 1994 году перешел на работу в Самаркандский областной комитет НДПУ. Он первым секретарем ЦК НДПУ был избран 27 декабря 2003 года. [8])

А.Рустамов 26 декабря 2004 года победил в выборах в 56-Пайарикском избирательном округе и избран депутатом Законодательной палаты Олий Мажлиса РУз [9].

На 4-съезде НДПУ был утвержден список 120 кандидатов в народные депутаты Законодательную палату Олий Мажлиса РУз [10]. Из них 108 человек приняли участие в выборах, который состоялся 26 декабря 2004 года [11].

По итогам голосования первого и второго тура выборов в 28 избирательных округах победили кандидаты от НДПУ и они избраны в депутаты Законодательной палаты Олий Мажлиса РУз [12].

26 января 2005 года создан фракция депутатов Законодательной палаты Олий Мажлиса от Народно-демократической партии Узбекистана в количестве 28 человек. Председателем фракции избран первый секретарь НДПУ Аслиддин Рустамов [13].


2. ПАРТИЯ "ВАТАН ТАРАККИЕТИ" ("ПРОГРЕСС ОТЕЧЕСТВА")

Партия "Ватан тараккиети" (ВТ) был создан в 1992 году, а в апреле 2000 году почти насильно произошло объединение ее с Национально-демократической партии Узбекистана "Фидокорлар" ("Самоотверженные").

Сперва ответим на вопрос, с какой целью был создан партия "Ватан тараккиети (ВТ)"? Затем немного подробно изложим причины слияния ее с другой партией, то есть прекращение существования партии ВТ.

По мнению автора, создание партии ВТ в какой-то мере связан с планами силовых структур авторитарного политического режима Узбекистана. Во все времена силовики, особенно спецслужбы авторитарных политических режимов хотели заставить и заставляли отдельных людей делать то дело или поступок, которое в данное время нужен спецслужбам. Иногда эту "грязную" работу выполняли сами сотрудники силовых структур, в частности спецслужбы.

(Последним громким примером является отравление диоксином лидера украинской оппозиции Виктора Ющенко, который 26 декабря 2004 году был избран Президентом Украины. Он был отравлен во время ужина в компании с главой Службы безопасности Украины, генерал Игорем Смешко и его заместителем, генерал Владимиром Сацюком, который состоялся ночью с 5 на 6 сентября 2004 года на загородной даче Сацюка [14].

"Врачи австрийской клиники "Рудольфинерхаус" заявили в субботу (27 ноября 2004 г., А.Ш.), что абсолютно уверены в отравлении диоксинами кандидата в президенты Украины Виктора Ющенко. Как сообщил агентству "Интерфакс-Украина" находящийся в Вене народный депутат Александр Третьяков (фракция "Наша Украина"), об этом заявил на пресс-конференции директор венской клиники "Рудольфинерхаус" Михаэль Цимпфер.

А.Третьяков отметил, что такие выводы сделаны с учетом последних анализов крови В.Ющенко. Специалисты клиники "посылали кровь (анализ крови В.Ющенко . ИФ) в разные страны, и пришли к одному и тому же заключению - что это отравление", сказал он. "Они абсолютно уверены, что это было отравление диоксином, содержание диоксина было меньше одного миллиграмма", - отметил А.Третьяков, добавив, что основные симптомы отравления диоксином - "поражение кожи и внутренних органов организма". Он также напомнил, что в начале заболевания у В.Ющенко, в частности была "в 12 раз" увеличена печень" [15]

Интересный факт: инициативная группа Украинского академического сообщества предлагает выдвинуть кандидатуру Виктора Ющенко на соискание Нобелевской премии мира за 2005 год. Инициаторы предлагают всем желающим до 1 февраля направить письма в Нобелевский комитет с этим предложением. [16])

Руководители силовиков, особенно спецслужб не желают плыть по течению политических событий. Они хотят и стараются опережать и даже направлять ход политических событий в нужное им русло и направление. Для этой цели им уже оказывается недостаточным вербовка отдельных граждан в качестве стукачей, доносчиков, агентов, сотрудников, или искусственно созданные группы, организации, общества.

В современных условиях дела государственного масштаба решает Президент и парламент страны, а они избираются политическими партиями. Поэтому силовики совместно некоторыми высшими чиновниками государства хотят и стараются создать такую политическую партию, руководители которых беспрекословно выполняли бы их установки и предначертания. Таким требованиям ближе всего подходить именно предприниматели и бизнесмены.

Не углубляясь в рассуждениях, скажем, что их легко заставить говорить и поступать так, как нужно силовикам, а через силовиков - властным структурам авторитарного политического режима. Если какой-то из них откажется, то его ждет судьба российского олигарха, миллиардера Михаила Ходорковского. (Напомним: после слияния российских нефтедобывающих кампаний "Юкоса" и "Сибнефти" в мае 2003 года, рыночная капитализация вновь созданной кампании "ЮкосСибнефть Oil Co." составлял 35 миллиард доллара [17]. 40-летний М.Ходорковский с 25 октября 2003 года по сегодняшний день - 1 февраля 2005 года находится в тюрьме в Москве. Решением суда корпорацию обвинили в неуплате налогов в размере 26 миллиард (!) долларов. Поэтому его основной нефтегазовый комплекс "Юганск" 19 декабря 2004 года был распродан в аукционе, ее купил государственная компания Роснефть через новоиспеченной кампании Байкал финанс групп на 9,3 миллиарда долларов.) [18]

Итак, в Узбекистане первая попытка создание политической партии предпринимателей и бизнесменов был предпринят в 1992 году. В начале 1992 года в одном из докладов Президент Узбекистана И.Каримов предложил создать политическую партию предпринимателей. На это предложение откликнулся поэт Усмон Азим (он один из 11 организаторов создания Народного движения Узбекистана "Бирлик" ("Единство"), которое был основан на собрание инициативной группы 11 ноября 1988 году в доме знаменитого узбекского хофиза (певец), поэта Дадахон Хасан).

24 мая 1992 году в Ташкенте состоялся учредительный съезд партии "Ватан тараккиети" (ВТ), был принят Устав и Программа партии, председателем партии ВТ был избран Усмон Азим. Она была зарегистрирована в Министерстве юстиции РУз 10 июля 1992 года и руководителям партии ВТ был выдан свидетельство номер 224 [5, с.159].

Благодаря руководителям ВТ во главе поэта Усмон Азима партия постепенно начал приобретать свой взгляд и свою определенную позицию в политических событиях Узбекистана. Партия ВТ издавала газету "Ватан" ("Отечество") и время от времени публиковались небольшие критические статьи.

В марте 1993 года председателем Джизакской областной организации ВТ был избран известный демократ, депутат Олий Мажлиса РУз Мели Кобилов. И события стали стремительно развиваться.

Здесь немного подробно расскажем о судьбе Мели Кобилова. С одной стороны, народ Узбекистана должен знать своих героев, с другой стороны это поможет понять дальнейшее развитие событий вокруг партии "Ватан тараккиети".

О Мели Кобилове и происшедшим с ним событий хорошо написал в октябре 1998 года Толиб Якубов - Председатель Общества прав человека Узбекистана (ОПЧУ) в Информационном бюллетене номер 1 "ОПЧУ о нарушениях прав человека в Узбекистане".

"КОБИЛОВ МЕЛИ ОРТИКОВИЧ, 20 мая 1943 года рождения (Джизакский район, Джизакской области), долгое время работал в органах Комитете Государственной Безопасности (КГБ). (Он в 1962-1968 годы работал в военной контрразведке в Германии. С 1968 по 1988 годы работал в Янгиерском межрайонной организации КГБ, введение которого находился 9 районов Сырдарьинской и Джизакской области. Он в 1988 году в звание майора КГБ вышел на пенсию. А.Ш.)

После выхода на пенсию он возглавил по местожительству орган самоуправления махалли "Кутарма". Среди 18 тысяч махалли на республиканском конкурсе "Кутарма" заняла 3-е место.

В марте 1990 года был избран народным депутатом Узбекистана в Верховный Совет (ВС) Республики. Благодаря широкой поддержке населения он выиграл выборы - в том избирательном округе кроме него еще баллотировались четыре кандидата в депутаты. Одновременно он был избран и депутатом областного Совета народных депутатов.

В марте 1992 года Кобилов был избран председателем Джизакской областной организации Общества Прав Человека Узбекистана (ОПЧУ). Кобилов с 1991(точнее с 1993, А.Ш.) года являлся председателем областной организации партии "Ватан тараккиёти" (ВТ - "Прогресс Отечества").

Число членов этой партии в период председательствования Кобилова возросло с 200 до 5000, то есть партия в области превратилась в реальную политическую силу накануне выборов в Олий Мажлис.

Надо отметить, что после переименования Коммунистической партии Узбекистана в Народно-демократическую партию Узбекистана (НДПУ) все руководящие кадры и номенклатура, за редким исключением, остались (или их оставили) членами этой партии. К выборам 1994 года в Джизакской области наряду с НДПУ также вела деятельность и партия ВТ.

В самом начале деятельности партии ВТ ее лидеры объявили, что она не является оппозиционной партией (газета "Ватан" - орган партии "Ватан тараккиети", номер 1) и поэтому многие присвоили ей эпитет "карманная". Однако немного позже Президент Республики в одном из своем выступлении назвал эту партию оппозиционной. В период председательствования Кобилова областная организация этой партии действительно превратилась в оппозиционную партию, то есть она могла составить сильную конкуренцию НДПУ.

Будучи депутатом ВС, Кобилов являлся членом парламентской комиссии по законодательству. Наряду с Мурад Джураевым (он с 1994 года по сегодняшний день - 3 февраля 2005 года в тюрьме), Шоврук Рузимурадовым (он работал председателем Кашкадарьинской областной организации ОПЧУ и был убить в Ташкентской тюрьме 7 июля 2001 году, А.Ш.), Тоиба Тулагановой (она скончалась где-то 1997 году, А.Ш.), Джахангир Маматовым (он был вынужден эмигрировать в США в 1994 году, он до недавнего времени, точнее до закрытия в 2004 году, работал в Узбекской редакции радио "Голос Америки", А.Ш.) и другими демократически настроенными депутатами Кобилов на сессиях ВС выступал с демократических позиций, за демократические перемены в стране, критиковал руководителей, правительство за их приверженность к старым порядкам, к диктатуре.

Особенно ему доставалось от областного руководства за его дерзкие выступления на сессиях областного Совета народных депутатов. Он смело раскрывал многочисленные финансовые, хозяйственные, экономические преступления тогдашнего руководства области, делал многочисленные депутатские запросы, создавал комиссии по проверке этих преступлений. Кобилов особо уделял внимание на незаконную продажу земли, которая приносила многомиллионные барыши всем руководителям от директора совхоза до высших чинов области.

Руководство области беспокоило не столько эти разоблачения Кобилова, сколько его политическая деятельность. Все шло к тому, что Кобилов мог бы баллотироваться на следующий срок кандидатом в депутаты Олий Мажлиса от партии ВТ.

25 октября 1994 года состоялся областной пленум партии, который рассмотрел два вопроса: выборы делегатов на 2-й съезд партии, который должен был начаться 29 октября в Ташкенте, и выдвижение кандидатов в депутаты от партии в Олий Мажлис. Пленум решил, что на съезд от областной организации поедут 19 человек и утвердил список делегатов. Также был решен и второй вопрос. Пленум выдвинул кандидатами в депутаты семь человек, среди которых был и Кобилов.

Однако, этим решениям не суждено было реализоваться - 27 октября Кобилов в своем кабинете был арестован следственной группой областной прокуратуры. Из 19 делегатов, которых областной пленум направлял на съезд, смогли выехать в Ташкент лишь трое. Всех остальных заменили другими лицами по указанию хокимията, которых пленум не уполномочивал. На съезде эти трое делегата рассказали о случившемся, однако председательствующий Анвар Юлдашев (председатель партии) проигнорировал их выступления. Это показывает, что он заранее знал о предстоящем аресте Кобилова.

В дни ареста Кобилов был еще депутатом ВС и на него распространялась депутатская неприкосновенность, однако арест был проведен без одобрения ( то есть без снятия с него депутатской неприкосновенности) ВС.

Арест и обыск в квартире Кобилова производились с грубыми нарушениями процессуальных норм. Произвести обыск прибыла большая группа (более 60 человек) оперативников из областной прокуратуры и управления внутренних дел. Расчет был прост - ошеломить, оглушить, застать врасплох, морально и психологически парализовать членов семьи. Обычно это делается, когда в обыскиваемую квартиру надо незаметно подбросить боеприпасы и наркотическое вещество типа анаши, гашиша, опия. Так и произошло: все члены семьи Кобилова, кроме жены, были насильно загнаны в столовую, и их оттуда до окончания обыска не выпускали. Тем временем многочисленные обыскивающие успели "обнаружить" в детской комнате патроны и опий. Из квартиры были вывезены телевизор, холодильник, драгоценности жены Кобилова и другие ценные вещи, при этом членам семьи не был вручен протокол обыска и список изъятых вещей.

По истечении почти четырех лет изъятые вещи семье не возвращены.

Следственные органы предъявили Кобилову обвинения по статьям УК РУз: ст. 152, ч.3 ("Получение взятки"), ст. 192, ч.1 ("Сопротивление представителю власти"), ст. 191-1, ч.2 ("Нарушение права государственной собственности на землю."), ст.130, ч.4 ("Присвоение или растрата"), ст. 149, ч.1 и ч.2 ("Злоупотребление служебным положением"), ст. 210, ч.1 ("Незаконное хранение боеприпасов без соответствующего разрешения") - по старой редакции УК РУз, ст. 248, ч.1 - по новой редакции УК РУз, ст. 216-6, ч.1 ("Незаконное хранение наркотических средств") - по старой редакции УК РУз, ст. 276, ч.1 - по новой редакции УК РУз.

По всему было видно, что власти были в цейтноте, они торопились, до съезда партии "Ватан тараккиети" оставалось совсем немного. Да и до новых выборов в Олий Мажлис было рукой подать. Поэтому к шести сфабрикованным наспех обвинениям были подключены два, не менее фальшивых, обвинения: "хранение наркотиков и боеприпасов". Конечно, это было сделано не от хорошей жизни - у областной прокуратуры до последнего момента не было уверенности, что обвинения по статьям 152, 192, 191-1, 130, 149 можно будет "доказать".

Смехотворность некоторых обвинений (напр., по ст. 191-1, 192, 152 и 130) была настолько очевидной, что судебной коллегии (судья Д.С.Ибодов, судебные заседатели А.Рузимов, С.Абдурахмонов) ташкентского городского суда (которая работала, и это было очевидно, под полным прессингом республиканской прокуратуры) ничего не оставалось как снять с Кобилова обвинения по этим статьям. Обвинения, выдвинутые против Кобилова по обеим частям ст. 149, также были шиты белыми нитками, однако под давлением прокурора (помощника Генерального прокурора РУз Зульфии Ахмедовой) суд (судья - Абдуллаев А.) признал его виновным. При объективном подходе судья мог бы усомниться в достоверной квалификации обвинения и не принять во внимание доводы обвинения.

Коротко опишем обвинение по первой части ст. 149 УК РУз.

В начале 1988 года, когда Кобилов еще служил в КГБ, его знакомый Х.Норматов, работающий шофером в совхозе "Новбахор" Дустликского района, попросил у него в долг определенную сумму денег, так как в это время подошла очередь для покупки автомашины "Жигули". Через два месяца после покупки автомашины отец Х.Норматова вернул Кобилову долг.

Но следствие квалифицировало этот факт как злоупотребление со стороны Кобилова служебным положением, то есть якобы Кобилов используя свое служебное положение незаконно купил автомашину с помощью подставного лица. Сей факт "имел место" шесть (!!!) лет тому назад. Можно позавидовать долготерпению руководства областной прокуратуры, которое ждало почти шесть лет, чтобы привлечь Кобилова к ответственности именно в конце октября 1994 года за содеянное преступление!!!

Все знали, что Кобилов иногда пользовался автомашиной своего знакомого Х.Норматова. Об этом знал и Ф.Исламов - работник областной прокуратуры, который был, мягко говоря, в не очень хороших отношениях с Кобиловым. После ареста Кобилова Х.Норматов был вызван в прокуратуру в качестве свидетеля. Без всякого ордера на арест Х.Норматов был взять под стражу, трое суток он находился в заключении в подвале прокуратуры, где у него "выбивали" признание о том, что автомашина была куплена для Кобилова.

Работая в органах КГБ, во всесильной организации тогдашнего периода, Кобилов мог бы купить себе "Жигули" без проблем. Таким образом, благодаря "терпению и титанической работе" сотрудников прокуратуры Кобилов был "разоблачен" через шесть лет!

Отношение к Кобилову следственных и судебных органов было особое. После ареста Кобилов срочно был вывезен в Ташкент и все дальнейшие процессуальные операции происходили в этом городе, хотя по закону следствие и судебное разбирательство должны были проводиться в Джизаке, по месту совершения преступлений. Ведь преступления, якобы совершенные Кобиловым, были не из серии тяжких.

Какая цель при этом преследовалась? Во-первых, Кобилова необходимо было хорошо изолировать от его избирателей, а во-вторых, необходимо было создать самые тяжелые условия для его семьи и родственников. Чтобы измотать их морально и экономически. Следствие длилось более девяти месяцев, суд же длился ровно полгода, и нетрудно представить состояние членов семьи арестованного, которые вынуждены были колесить между Джизаком и Ташкентом, расстояние между которыми около двухсот километров.

Высшие руководители области имели острый "зуб" против Кобилова. Смело разоблачал он всех руководителей от мала до велика, которые зарабатывали бешеные деньги от продажи земли "налево", от приписки в отчетах, от коррупции, которая опутала весь организм области, как раковая опухоль.

Вот документ, который озаглавлен так: "Неофициальная справка о разбазаривании государственной земельной собственности при использовании в 1992-95 годах земельного фонда, находящегося в сельхоз обороте Джизакской области". В 1993-94 годах для выяснения фактов разбазаривания земельного фонда в области работали две комиссии:
первая - областного хокимията, вторая - созданная народным депутатом Кобиловым. Результаты деятельности первой комиссии не были обнародованы, не были обсуждены. Напротив, они были тщательно спрятаны подальше от глаз самим хокимом области. Хотя Кобилов уже был под арестом, но его комиссия завершила работу и составила вышеназванный документ.

В документе на примере одного района на конкретных цифрах показан весь масштаб коррумпированности системы управления в области. Этот документ до сих пор не изучен прокуратурой Республики. Помимо этого Кобилов раскрыл и другие масштабные преступления руководителей области.

Надо отдать должное их "гуманности" - за такие разоблачения они могли устроить покушение, но ограничились только тем, что Кобилов был упрятан в тюрьму на несколько лет.

Кобилов был опасен для высших чинов области не только своими разоблачениями в экономической сфере, он был опасен и как политик. Они понимали, что Кобилов может стать депутатом и на второй срок. По тому избирательному округу, где Кобилов намеревался баллотироваться, уже был "запланирован" в депутаты хоким г. Джизака.

О популярности Кобилова среди населения знало и руководство области. Его победа на предстоящих выборах означала, во-первых, поражение не только представителя властей, но и самих властей в конкретном избирательном округе, а во-вторых, эта была бы победа партии "Ватан тараккиети", что в планы властей не входило.

До выборов оставалось меньше двух месяцев (25 декабря 1994 года), до 2-Курултая партии "Ватан тараккиети" - несколько дней. .. Надо было спешить. По указанию властей областная прокуратура поспешно состряпала против Кобилова уголовное дело и дала санкцию на арест. Поспешностью и объясняется абсурдность вменяемых Кобилову обвинений. Несмотря на "заказной" характер преследования, судья Д.С.Ибодов (как было сказано выше) вынужден был оправдать Кобилова по пяти статьям - редчайший случай в практике нынешней судебной системы.

Совершенно очевидно, что в основе судебного преследования бывшего депутата Кобилова не лежат уголовные основания, а лежат чисто политические мотивы." [19]

Следует сказать, в области защите прав человека в Узбекистане достойный вклад вносить международная правозащитная организация Хьюман Райтс Вотч/Хельсинки. Мели Кобилов в 1998 году обратился письменным обращением руководителю этой организации того времени - господину Джонатану Фэнтону.

"Многоуважаемый господин Фэнтон! Я хорошо знаю Вашу организацию, о ней я узнавал из прессы, из Радио "Озодлик" (узбекская редакция Радио "Свобода"). Я знаю, что Хьюман Райтс Вотч/Хельсинки постоянно ведет борьбу за освобождение из тюрем политзаключенных.

В 1996 году на Международном Семинаре по правам человека (Ташкент, 11-13 сентября) правозащитная организация Общество Прав Человека Узбекистана (ОПЧУ) впервые рассказала обо мне как политического заключенного. Об этом писал Генеральный Секретарь ОПЧУ госп. Талиб Якубов в Информационном бюллетене №6 правозащитной организации Общество содействия соблюдению прав человека в Центральной Азии. Это окрылило меня, придало силы, не дало сломаться перед несправедливостью и злом.

Немного о себе. Я, как и многие патриоты нашей страны, хотел видеть Узбекистан свободной страной, и поэтому, будучи народным депутатом Узбекистана, смело стал выступать за демократические преобразования в Узбекистане. Именно поэтому было организовано преследование меня со стороны властей.

В 1993 году я стал председателем Джизакской областной организации партии "Ватан тарккиети" (ВТ . "Прогресс отечества"). Тогда в областной организации было 200 членов. Уже к середине 1994 года число членов этой партии в области достигло 5000. До этого со стороны властей мне было предложено возглавить областную организацию Народно-демократической партии Узбекистана (НДПУ - бывшая коммунистическая партия), на что я ответил отказом. Так как все члены руководства области являются и членами НДПУ, мой отказ им не понравился. После этого мне неоднократно "советовали" прекратить всякую политическую деятельность.

Больше этого, заместитель Хокима области Байрам Узаков от имени администрации сделал об этом мне официальное заявление. "Я остаюсь на стороне народа и демократии" - таков был мой ответ Б.Узакову.

В конце 1994 года предстояли выборы депутатов в Олий Мажлис. В Джизакской области на этих выборах участвовали две партии - НДПУ и ВТ. Кандидаты в депутаты от партии ВТ имели реальную народную поддержку, наши наблюдения показали, что их поддержит на выборах более 70% избирателей. И это встревожило руководство области. Передо мной были поставлены два условия: не баллотироваться в качестве кандидата в депутаты Олий Мажлис, а от партии ВТ в областной Совет народных депутатов выставить не более 10-15 кандидатов на 45 мест (по закону 60 мест, А.Ш.). Я вновь отклонил неправомерные требования властей.

25 октября 1994 года состоялся областной пленум партии ВТ, на котором участвовал представитель Центральной избирательной комиссии. На этом пленуме моя кандидатура вновь была выдвинута кандидатом в депутаты Олий Мажлис. 26 октября мне позвонил Б.Узаков и выражая свое недовольство, сказал: "Не вняв нашему совету Вы сделали только хуже для себя".

27 октября 1994 года меня арестовали по сфабрикованному обвинению подбросив наркотики и патроны. Суд надо мной длился полгода, с 1 августа 1995 года по 12 февраля 1996 года. Мне было предъявлено обвинение по 9 эпизодам, но суд вынужден был оправдать меня по 5 эпизодам, так как обвинение не смогло доказать мою вину. Меня осудили к 6 годам лишения свободы.

Но властям это показалось мало, и прокуратура Республики внеся протест добилась нового суда. Новый состав Ташкентского городского суда по эпизоду "Взятка", по которому я был оправдан предыдущим составом суда, осудил меня к 10 годам лишения свободы. В период следствия и судебного разбирательства мне трижды предлагали в обмен на полное освобождение дать письменный отказ от политической деятельности. Я во всех трех случаях отверг эти наглые предложения.

Многоуважаемый господин Фэнтон! Прошу личного вмешательства в мою судьбу, непокорного политического заключенного. В мае месяце 1998 года по сфабрикованному обвинению меня посадили в карцер на 7 дней. В карцере мне дали чистый лист бумаги и предложили написать заявление о помиловании. Я считаю себя жертвой правосудия и поэтому отверг и это бессовестное предложение властей.

С искренним уважением МЕЛИ КОБИЛОВ - бывший депутат Верховного Совета Узбекистана и Джизакского областного Совета депутатов, член законодательного комитета обоих Советов, председатель областной организации партии ВТ, председатель махаллинского комитета "Кутарма", президент ассоциации предпринимателей и кооператоров Джизакской области" [20]

Следующие дополнительные сведения о том, как относились силовики Мели Кобилову в тюрьме, приводим из "Сообщение пресс-центра ОПЧУ", выпущенный в 2002 году.

"М.Кобилов постоянно подвергался психическому давлению. Например, с 24 декабря 1994 года по 1 января 1995 года (во время следствия) он был заключен в камеру 451 УЯ 64/ИЗ-1 (Таштюрьма), в которой содержался рецидивист по имени Андрей (кличка "Бандит"); в конце февраля и в начале марта 1996 года переведен в камеру 454, где содержались туберкулезники; в конце февраля - начале марта 1997 года М.Кобилов был заключен в камеру 12/27, где содержались заключенные, больные желтухой.

Особенно зверствовал по отношению к М.Кобилову начальник колонии З.Рахматуллаев (кстати, в 2000 году осужденный к 18 годам лишения свободы за взятку). В 1998 году по его приказу М.Кобилов был помещен в штрафной изолятор на семь суток, а в 1999 году он находился в нем с 15 января до 13 марта, который не отапливался, а температура воздуха была -13 (от -4 до -16 градус, сказал Мели Кобилов 1 февраля 2005 года). Муминов С.Э., сменивший З.Рахматуллаева на посту начальника зоны, стал преследовать М.Кобилова еще больше.

Находясь в изоляции более восьми лет М.Кобилов написал свыше ста жалоб и заявлений в Прокуратуру РУз, Верховный суд, в Аппарат Президента, председателю Службы национальной безопасности (и так далее), но не получил ответа на свои обращения. За все эти годы только однажды была применена к его сроку наказания амнистия - за 1995 год.

Четыре раза (ежеквартально, то есть четыре раза в год, М.К.) ему было предложено написать письмо на имя Президента Узбекистана с отказом от политической деятельности в замен на немедленное освобождение из заключения, но он ответил отказом (постоянно отказывался, М.К.).

4 октября 2001 года М.Кобилов перенес инфаркт и он был доставлен в Бекабадскую больницу неотложной помощи. Так как болезнь прогрессировала, 10 января сего года он был переведен в Ташкент в Сангород. Жизнь Мели Кобилова в опасности." [21]

Мели Кобилов отбыв свой сфабрикованный уголовное наказание от звонка до звонка 8 лет, освободился 8 октября 2002 года. Он проживает в городе Джизаке, махала "Кутарма", ул. Переулок Гавхар, дом 5.

Уместно сказать, что автор тоже вырос в городе Джизаке и Мели Кобилова знает косвенно и непосредственно более 40 лет. Отец автора - Ахмаджон Юсупов более 30 лет работал учителем математики в средней школе (он скончался в сентябре 1977 года в возрасте 57 лет). Он с 1954 по 1960 год, то есть в течение 7 лет - с 4 по 10-класс был классным руководителем одного класса в школе № 3 имени А.Навоий в городе Джизаке. Большинство из них после окончания школы поступили в высшие учебные заведения. В этом классе учился и Мели Кобилов.

Отец всю жизнь гордился своими учениками этого класса, но он особенно теплыми словами отзывался о Мели Кобилове (автор еще в школьные годы несколько раз слышал в кругу семьи и родственников его добрые слова о Мели Кобилове). Смотря на жизненный героический поступок Мели Кобилова, автор еще раз убеждается, что отец не ошибся в оценке своего ученика еще в те 1960-70-годы.

Продолжим рассмотрение событий вокруг партии ВТ. Обычно авторитарный политический режим специально устанавливает очень высокие ставки налогов на доходы (прибыль) и сборы, причем самые многочисленные и различные. В 1990-годы налог на доходы составлял очень большие проценты плюс еще множество различных налогов и сборов.

Цель: во-первых, создание условия для взяточничества и коррупции, то есть, чтобы бизнесменам и предпринимателям был выгодно давать взятку чиновникам и силовикам, чем аккуратно платить налоги государству; во-вторых, сломать в бизнесе тех честных и добросовестных граждан, которые потенциально неугоден и опасен режиму, путем принуждения оплаты высоких налогов и сборов; в-третьих, возможность открытия уголовных дел против тех бизнесменов и предпринимателей, которые по каким-то причинам начали действовать свободно или экономически и финансово поддерживают свободомыслящих людей, неугодных режиму.

Силовики, чтобы заставить человека и руководителя организации, начинают вмешиваться в его экономические вопросы и ищут ошибки в финансовых делах. Они по мере возможности открывают уголовное дело, чтобы повесить "дамоклов меч" над ним. Тем самым силовики получают рычаги управления над судьбой этого человека, а через него - и судьбами порой сотен и тысяч людей.

Один из главных финансистов партии "Ватан тараккиети" был "Рустамбанк" во главе Рустам Усманова. Он был членом Президиума Центрального Совета партии "Ватан тараккиети". Кратко расскажем, как он сделал карьеру банкира.

Он в декабре 1991 года был депутатом Советабадского городского Совета Андижанской области РУз, работал председателем колхоза "Дустлик" ("Дружба").

Известно, что 29 декабря 1991 года был назначен впервые альтернативные выборы в Узбекистане между двумя претендентами - Президентом Узбекистана, председателем НДПУ И.Каримовым и председателем Демократической партии Узбекистана (ДПУ) "Эрк" Мухаммад Солихом (Салай Мадаминовым). (В то время автор работал вторым секретарем Ташкентской городской организации ДПУ "Эрк".)

ДПУ "Эрк" была зарегистрирована 3 сентября 1991 года. Активисты "Эрка" вели тяжелую работу по созданию структуру партии в областях, районах и городах, одновременно - предвыборную борьбу в условиях сильнейшего сопротивления номенклатуры от НДПУ (бывших коммунистов) и силовиков. Единственный предвыборный митинг в городе Ташкенте в Доме знаний (сейчас там расположен Русский драматический театр) удалось организовать 15 декабря 1991 года.

Единственное выступление по телевидению претендента от ДПУ "Эрк" М.Солиха удалось получить путем проведения пикета возле телестудии во главе тогдашнего 1-секретаря Ташкентской городской организации ДПУ "Эрк", профессора Шоди Каримова (он скончался от инфаркта 10 сентября 2001 года). М.Солиху в тот же день разрешили на 15 минутное выступление по телевидению, но из 15-минутного выступления три минуты были вырезаны, то есть выступление продолжался всего 12 минут [22, с. 311].

И вот в это тяжелое предвыборное время в центральной газете Узбекистана - "Правда Востока", в номере от 18 декабря 1991 года на 1-странице под рубрикой "К выборам Президента: письмо пришло вчера" появляется письмо Рустам Усмонова под названием: "Поддерживал "Эрк", но проголосую за Каримова".

Он пишет, что 29 ноября 1991 года приходил в помещение Демократической партии "Эрк" (г.Ташкент, ул. Хамза, дом 58), встречался с профессором Шоди Каримовым, беседовал с тремя руководителями "Эрка" и остался недовольным из-за некоторых недостатков. Он свой письмо-призыв заканчивал так.

"У меня резко испортилось настроение. Если эти люди - опять-таки речь идет о некоторых - ведут себя так высокомерно еще на подступах к власти, что же будет с нами, если они победят на выборах и придут к власти? Уверен, что я, например, как предприниматель лишусь всех результатов своего труда, может быть, окажусь на чужбине, как некоторые наши предки после октября 1917 года.

Нет такой участи я не хочу.

Хотя мне не нравятся некоторые аспекты деятельности И.Каримова, я буду голосовать за него. Все-таки его рассуждения, методы работы людям известны. Можно прогнозировать его действия.

Давайте рисковать не будем. Отдадим свои голоса за Ислам Каримова. Пожелаем ему более решительных действий на пути к рынку" [23]

(Следует сказать, что Р.Усмонов был студентом Ташкентского Института народного хозяйства (ныне Экономический университет) и слушал лекции проф. Ш.Каримова. Ш.Каримов, прочтя статью своего бывшего студента, огорчился и написал ответное письмо на узбекском языке и попросил автора перевести на русский язык. Автор перевел и ответная статья проф. Ш.Каримова был опубликован где-то январе-феврале 1992 года в газете "Правда Востока". Рустам Усмонов приводя единственную фамилию в своей статье и незаслуженно критикуя своего учителя, он нарушил один из великих этических норм Востока - уважение своему учителю!)

Из-за таких необъективных статьей в газетах, оголтелой предвыборной кампании по радио и телевидению в поддержку только одного кандидата - И.Каримова, в день выборов - 29 декабря 1991 года большинство русскоязычного населения города Ташкента, да и Узбекистана, проголосовал за И.Каримова. Причем некоторые из них очень старались и даже проголосовали за 3-4 человека.

Автор был руководителем предвыборного штаба претендента М.Солиха в Мирза Улугбекском (тогда Куйбишевском) районе г.Ташкента. В день выборов автор обошел множество избирательных участков, совместно с наблюдателями от ДПУ "Эрк" составил около десяти протоколов из-за грубого нарушения Закона о выборах. Если кто-то из читателей или исследователей истории желает проверит, то может в архивах посмотреть журналы регистрации избирателей 1991 года и там увидит часто против фамилии 3-5 избирателей одинаковый подпись одного человека с одной и той же ручкой.

Естественно, в таких неравных условиях в президентских выборах победил И.Каримов. За подхалимство во время президентских выборах Р.Усмонову в дальнейшем открыли зеленый свет на пути создания частного коммерческого банка "Рустамбанк".

Но авторитарный политический режим живет по интересам, то есть у него нет постоянных друзей, а есть постоянные "интересы".

В связи с событиями в Джизакской областной организации партии "Ватан тараккиети" во главе Мели Кобилова, силовики, видимо, решили заиметь компромат (компрометирующий материал) путем открытия уголовного дела против некоторых руководителей ВТ. Тем самым хотели действовать на Джизакскую областную организацию через руководства ВТ или хотя бы ее нейтрализовать, то есть заставить их занять нейтральную позицию.

Для этого надо было открыть уголовное дело против главного финансиста ВТ - банкира Рустам Усмонова. И против "Рустамбанка" начался определенное давление. К сожалению, автору пока не удалось достать приговор суда по делу Р.Усмонова или найти его книжку "Я не устал бороться". Поэтому приведем один пример из статьи Р.Усмонова, опубликованный в газете "Ватан" в августе 1994 года (перевод с узбекского на русский язык осуществлен автором).

"Здесь приведу один пример. В посланный нам 21 июля этого (1994, А.Ш.) года телеграмме заместитель председателя Республиканского Центрального Банка сказано, что коммерческие банки из привлеченных капиталов 30 процент должны положить в Центральный Банк в качестве обязательного резерва. Чтобы ввести эту новость нам дано срок лишь одна неделя.

Это упрощенно можно объяснить следующим образом: мой банк от какого-то юридического или физического лица принимает не использующийся 10 миллион сум. Тем самым банк ту сумму денег заставляет служить в пользу общества. Хозяину денег выплачивает в определенном размере проценты, скажем, 150 процент в год. 30 процент этих денег, то есть 3 миллиона Центральный Банк бесплатно забирает в свое распоряжение. А наш банк, чтобы покрывать (восполнить) этот большой расход, теперь оставшийся 7 миллион сум вынужден выдавать берущим у нас долг с условием возвращения с 300 процентной прибылью. Сами подумайте: много ли найдется предприятия, занимающие у нас в долг такие большие проценты?!

Центральный Банк на внедрение этого мероприятия нам дает срок лишь одну неделю. Но я 10 миллион сум принял в мае и его отдал в швейное объединение. Деньги будут возвращены лишь в сентябре. Ну, откуда мне найти в течение одной недели 1 миллион сум, чтобы положить в резерв Центрального Банка?" [24]

В 1994 году начался проверка финансовых дел "Рустамбанка" и открыли уголовное дело. (В те дни 1994 года автор решил лично встретиться и поговорить с Р.Усмоновым. Офис "Рустамбанка" находился в городе Ташкенте, недалеко от Алайского рынка. Автор вместе с членом руководства Республиканской партии Узбекистана, 70-летним Шариф Ишимовым пришли в офис "Рустамбанка". Сотрудники банка были немного в нервозном состояние. Скоро нам сказали, что Р.Усмонов не сможить нас принять. Наша встреча с Р.Усмоновым так и не состоялся.)

Чтобы Р.Усмонов не заметил "волосатую руку" спецслужб в данном деле, был предпринять отвлекающий маневр: какой-то чиновник, занимающий достаточно высокий пост в государстве Узбекистан, потребовал крупную сумму денег. Р. Усмонову пришлось ему отказать (об этом говорили в одном из интервью по радио "Озодлик" ("Свобода") в те годы, но фамилию чиновника он не назвал).

Автор насколько помнить, скоро Р.Усмонов был задержан и препровожден в тюрьму, а его банк закрыли. Но через несколько-то дней его выпустили на свободу, видимо с подпиской о невыезде. Он уехал в Киргизию и там работал председателем коллективного хозяйства. Они получали до 61 центнер урожая хлопка с гектара, и его бизнес процветал. Об этом он говорил в интервью по радио "Озодлик" ("Свобода"). Он в Киргизии написал книжку "Я не устал бороться". Но он допустил неосторожность и в феврале 1998 года приехал в Ташкент, чтобы навестить семью. Силовики его арестовали и позже судили в Андижанском областном суде. В октябре 1998 года его приговорили к 14 годам тюремного заключения [25]. Он в настоящее время - в январе 2005 года продолжает отбывать наказание в тюрьме Зангиатинском районе Ташкентской области.

Естественно, в том же - 1994 году по материалам уголовного дела "Рустамбанка", видимо, вышли и к руководству партии "Ватан тараккиети". Скоро председатель ВТ Усмон Азим подал в отставку. (Автор уверен, что поэт Усмон Азим честен и за ним нет какие-то преступные деяния. Автор в течение 2004 года несколько раз разговаривал по телефону с Усмон Азимом и просил о встречи, чтобы задать несколько вопросов. Он сперва откладывал встречу под различными предлогами, а 13 декабря 2004 года вообще отказался от встречи. Его тоже можно понять.)

В 1994 году председателем партии "Ватан тараккиети" был избран Анвар Зиеевич Йулдошев. (Он родился в 1946 году в Кибрайском районе Ташкентской области. В 1967 году закончил Ташкентский политехнический институт. По профессии инженер-геолог, кандидат технических наук. Он работал председателем Комитета по экономическим реформам и развитию предпринимательства Олий Мажлиса второго созыва (1994-1999 годов). [26]

Здесь уместно вспомнить о еще одной статье, опубликованный в газете "Ватан" ("Отечество") - партийной газете ВТ. Некоторые знают, а некоторые не знают о том, что в Узбекистане против активных граждан, требующих исполнение законов, и инакомыслящих продолжают применять карательную психиатрию (это берет свое начало со времен Юрия Андропова, когда он работал председателем Комитета государственной безопасности (КГБ) СССР). О такой карательной психиатрии журналист Хабибулло Олимжонов в газете "Ватан" в номере от 16 сентября 1999 года опубликовал статью "Сог жинни" ("Здоровый псих") [27].

В статье рассказывается о конфликте между братьями. Видимо, старший брат - пенсионер Аброр Махкамов чем-то представлял "угрозу" силовикам своим инакомыслием и/или религиозными убеждениями (такие люди ведут честный образ жизни, очень правдивы и они бояться только от Господа Бога). В таких случаях, скажем иногда, некоторые сотрудники силовых структур, особенно спецслужбы стараются создать конфликтную ситуацию по месту жительства - между соседями, по месту работы - между коллегами. А порой они применяют самый чувствительный и глубоко ранимый способ создания конфликтной ситуации и натравливание родственников друг против друга, даже брат против брата, сына против отца и так далее (для этого предварительно открывают уголовное дело против одного из них по месту работы, то есть создают копромат и затем начинают им управлять).

Краткое содержание статьи [27]. В статье журналист Х.Олимжонов пишет, что младший брат Баходир Тешабоев работает директором специализированной автобазы Главного управления охраны здоровья города Ташкента. Братья Аброр и Баходир живут рядом, то есть соседи. 28 июля 1993 года на улице между ними произошел конфликт, даже подрались. А.Махкамов две недели лечился в 1-больнице г. Ташкента. Это событие был регистрирован в Шайхантаурском районном управление внутренних дел (РУВД), собран "материал" и дело был отправлен в районный суд. И дело в Шайхантаурском суде пропадает бесследно!..

(Аналогичный случай пропажи дело автора в суде произошло в 2002 году. В статье [28] автор писал о том, что за написанный им книжку [29] сотрудники милиции задержали 30 октября 2001 года, открыли дело № 3600/01 и 19 ноября 2001 года судья Хамзинского рай. суда по уголовным делам Н.Таджибаева вынес постановление о 15-суточном аресте, то есть автор с 30 октября по 4 декабря 2001 года 36 дней находился в тюрьме.

После освобождения из спецприемника и лечения от болячек, автор в январе 2002 года письменно обратился председателю Хамзинского рай. суда У.Иномжоновой с просьбой разрешить ознакомиться с делом № 3600/01. Она разрешила. Тут выясняется, что данное дело в архиве Хамзинского рай. суда нет. В архивном регистрационном журнале отмечен, что дело № 3600/01 был отобран по требованию прокурора Хамзинской рай. прокуратуры Б. Коканбаева письмом № 16/01 от 3 декабря 2001 года.

Автор обратился в прокуратуру, а там отвечают, что у них данное дело нет. Вот так между рай. судом и рай. прокуратурой автор ходил около 20 дней. В конце он решил встретиться лично самим прокурором Хамзинской рай. прокуратуры, иначе пойдет жалобой в гор. прокуратуры. Только после этого дело номер 3600/01 нашелся! (Дело, видимо, находился в архиве Службы национальной безопасности (СНБ) РУз. Автор в статье [28] писал о том, что старший лейтенант СНБ Лазиз вечером 3 декабря 2001 года в спецприемнике провел 1,5 часовую беседу с автором один на один предлагая ему стать доносчиком, стукачем. Перед тем, как пойти на беседу-допрос автором, он - Лазиз решил ознакомиться с делом номер 3600/01 и дело передал в архив СНБ.)

Итак, после пропажи дело в Шайхантаурском рай. суде, пострадавший А.Махкамов начал писать жалобы на различные инстанции. Конечно, власти не могут и не хотят заниматься поиском пропавшего дела и наказать виновных. Ведь судьи тоже юристы и защищая себя, они могут раскрыть "волосатую руку".

И вот силовики расправляются с жалобщиком А. Махкамовым. Судья Д.Абдукодиров 27 января и 30 января 1997 года пишет письмо начальнику Шайхантаурского РУВД А.Зиевиддинову о том, что А.Махкамова надо насильно отвести в психиатрическую больницу. А.Махкамова насильно отвозят в психиатрическую больницу, где его держать в течение 24 дня с целью психиатрической экспертизы.

13 мая 1997 года врачи Ташкентской городской психиатрической больницы пишут акт номер 65, где есть такие строки: "Махкамов нуждается в опекунстве по своему психическому состоянию". На основе этого акта судья Шайхантаурского рай. суда Миргани Мирзохидов 30 декабря 1997 года вынес постановление о недееспособности А.Махкамова. [27]

Читая такие статьи, можно увидит вмешательство и милиции, и судебных органов, а за ними порой "волосатых рук" силовиков. Ой, как они не любят такие разоблачительные статьи ...

Конечно, если силовики с помощью чиновников сумеют достать и обвинить в чем-то журналиста, написавшую такую статью, то его обязательно накажут. Если это опытный журналист, как Хабибулло Олимжонов, то им легче закрыть такую газету - "Ватан". Но эта партийная газета! А партийную газету "Ватан" можно закрыть, ликвидировать только вместе с партией "Ватан тараккиети".

Итак, 2-съезд партии "Ватан тараккиети" состоялся 29 октября 1994 года. 24 февраля 1995 года был зарегистрирован фракция депутатов Олий Мажлиса от "Ватан тараккиети" в количестве 14 человек, а 11 февраля 2000 года - 20 человек [5, с.159].

Известно, что 9 января 2000 года состоялся второй президентские выборы в истории Независимого Узбекистана. В этих выборах в качестве кандидатов в президенты РУз участвовали бывший председатель НДПУ, Президент РУз Ислом Каримов и 1-секретарь ЦК НДПУ Абдулхафиз Жалолов.

Авторитарный политический режим Узбекистана, как обычно, эти выборы широко освещал в печати и эту игру в демократию называл "демократическими выборами". Но многим мыслящим людям было ясно вся фальшивость этого утверждения. В ходе предвыборной кампании, как всегда, не было созданы равные условия, например, в предоставление эфирного времени по телевидению и радио, и другие.

В этой ситуации по чиновничьему тонко сыграл свою роль А.Жалолов: он в день выборов - 9 января 2000 года проголосовал за своего "соперника" - И.Каримову. Более того, он после голосования выйдя из избирательного участка, отвечая на вопросы иностранных и местных журналистов, сказал, что проголосовал именно за Ислом Каримова!

(Автор 21 мая 2004 года пришел в офис Представительство по Центральной Азии Фонда имени Конрада Аденауэра, чтобы получить следующую книгу: Инсон хукуклари мониторинги (Мониторинг по правам человека). - Т., 2004. - 280 с. , выпущенный этим Фондом. На проходной случайно встретился с А.Жалоловым. Автор с ним поздоровался и спросил: "Вы действительно ли в январе 2000 года проголосовали за И.Каримова?". Он ответил: "Да". Автор ему сказал так: "Вы тогда сделали такое дело, которого никто не ожидал. За то, что вы проголосовали за И.Каримова и об этом сказали открыто журналистам - лично я был восхищен".

Кажется, в те январские дни 2000 года весь Мир, кто узнал о таких "альтернативных выборах" в Узбекистане, смеялся над своеобразной и соответственной (узига хос, узига мос) демократии авторитарного политического режима Узбекистана.)

После грубого прокола в президентских выборах в январе 2000 года, сценаристы спектаклей режима Узбекистана ясно поняли: в дальнейшем нельзя полностью опираться на НДПУ и заставлять их делать так, как это хочется. Режим также давно понял, что партия "Ватан тараккиети" не оправдал надежду и полностью управлять этой партией невозможно. Поэтому, можно предположить, было окончательно решено объединить партию "Ватан тараккиети" с Национально-демократической партией "Фидокорлар" ("Самоотверженные"), а затем - через 3 года еще раз создать политическую партию предпринимателей, но теперь всесторонне обдуманно и основательно. Чтобы этот процесс прошло безболезненно и без неожиданностей, предварительно - на 3-съезде партии "Ватан тараккиети", состоявшиеся в 1999 году, был избран другой председатель ВТ - Ахтам Саломович Турсунов.

Таким образом, 14 апреля 2000 года в Ташкенте состоялся Объединительный съезд партии "Ватан тараккиети" и НДП "Фидокорлар" [5, с.162]. Первым секретарем Национально-демократической партии "Фидокорлар" был избран Ахтам Турсунов. Вот так закончился почти восьмилетняя история политической партии "Ватан тараккиети" ("Прогресс Отечества") в условиях авторитарного политического режима Узбекистана.

3. СОЦИАЛ-ДЕМОКРАТИЧЕСКАЯ ПАРТИЯ УЗБЕКИСТАНА "АДОЛАТ" ("СПРАВЕДЛИВОСТЬ")

Первым о создание партии "Адолат" в Узбекистане в ноябре 1994 года публично (по радио "Озодлик" ("Свобода")) объявил бывший вице-президент РУз Шукрулло Мирсаидов. Он со своими соратниками разработал Устав и Программу партии. Далее они приступили к созданию областных организаций партии. (Позже, в сентябре 1996 года, на 2-съезде Общество прав человека Узбекистана (ОПЧУ), состоявшийся в Республиканском доме знаний в г.Ташкенте, Ш.Мирсаидов говорил с трибуны съезда о наличие в рядах его партии около 15 тысяч членов!)

Авторитарный политический режим Узбекистана в срочном порядке, в тайне, начал создавать свою новую партию под этим же названием. В результате 18 февраля 1995 года в г.Ташкенте состоялся учредительный съезд Социал-демократической партии Узбекистана (СДПУ) "Адолат", был принят Устав и Программа партии. Председателем партии был избран Анвар Джурабаев - тогдашний главный редактор газеты "Халк сузи" ("Народное слово").

С одной стороны курезен, с другой стороны вполне в духе авторитарного политического режима следующий факт: в тот же день - 18 февраля 1995 года СДПУ "Адолат" был зарегистрирован в Министерстве юстиции РУз, и руководителям партии выдали свидетельство номер 184 [5, с. 160].

Постановлением Олий Мажлиса РУз от 24 февраля 1995 года был зарегистрирован фракция депутатов Олий Мажлиса от СДПУ "Адолат" в количестве 47 человек. Во время выборов в Олий Мажлис РУз второго созыва, прошедший 5 и 19 декабря 1999 года, от СДПУ "Адолат" был избран 11 депутатов [5, с.160].

В настоящее время в рядах СДПУ "Адолат" более 50 тысяч членов [30, с.66]. Ее печатным органом является еженедельная газета "Адолат". В 1995 году первым секретарем Политического совета СДПУ "Адолат" был избран Тургунпулат Даминов. Он до января 2005 года работал в этой должности.

"Даминов Тургунпулат Обидович (1941.25.4, Ташкент) - ученый педиатр-инфекционист, академик АН РУз (2000), Заслуженный врач Узбекистана (1980), доктор медицинских наук (1986), профессор (1987), окончил Ташкентский Медицинский институт (1964). С 1997 года депутат Олий Мажлиса РУз." [31, т.3, с.187]

Т.Даминов свою кандидатуру в последних - 2004 года выборах в Законодательную палату Олий Мажлиса РУз не выставлял.

Второй съезд СДПУ "Адолат" состоялся 9 октября 1999 года, а третий съезд - 30 октября 2004 года. На 3-съезде партии был утвержден список 87 человек в качестве кандидатов в депутаты в Законодательную палату Олий Мажлиса РУз [32].

СДПУ "Адолат" в Центральную избирательную комиссию представила документы на 76 кандидатов [34, с.115], а приняли участие в выборах 71 кандидата в Законодательную палату Олий Мажлиса РУз [11]. В ходе выборов, состоявшийся 26 декабря 2004 года и 9 января 2005 года, непосредственно от Социал-демократической партии Узбекистана "Адолат" избраны 8 депутатов, еще двое депутатов - члены СДПУ "Адолат" избраны от инициативных групп избирателей [11, 33].

26 января 2005 года создан фракция депутатов Законодательной палаты Олий Мажлиса от СДПУ "Адолат" в количестве 10 человек. Председателем фракции избрана первый секретарь Политсовета СДПУ "Адолат" Дилором Гафуржановна Тошмухамедова [13]. Она родилась в 1962 году в Ташкентской области. Она в 1984 году окончила Ташкентский Медицинский институт с красным дипломом, в 1993 году защитила диссертацию на соискание ученой степени кандидат медицинских наук. Она также магистр международных отношений. В 2001 году была избрана депутатом Олий Мажлиса второго созыва от 10-Чукурсайского избирательного округа г. Ташкента и 2001-2004 годы работала членом Комитета по международным делам и межпарламентским связям Олий Мажлиса РУз. Она с 1994 года - со дня основания является Генеральным директором Ташкентской частной фирмы "Фармед". [35]


4. ДЕМОКРАТИЧЕСКАЯ ПАРТИЯ УЗБЕКИСТАНА "МИЛЛИЙ ТИКЛАНИШ" ("НАЦИОНАЛЬНОЕ ВОЗРОЖДЕНИЕ")

По инициативе группы писателей, деятели культуры и вузовской интеллигенции Узбекистана 3 июня 1995 года в городе Ташкенте, в Доме кино состоялся Учредительный съезд Демократической партии Узбекистана (ДПУ) "Миллий тикланиш" (МТ). На съезде были приняты Устав и Программа партии, председателем партии был избран Азиз Каюмов . 69-летний директор Института рукописей АН РУз. 9 июня 1995 года ДПУ МТ был зарегистрирован в Министерстве юстиции РУз [5, с.160]. В 1996-2004 годы председателем Центрального Кенгаша (Совета) партии МТ был писатель Иброхим Усмонович Гафуров. Он также главный редактор газеты "Миллий тикланиш", который является печатным органом МТ.

Во время выборов в Олий Мажлис РУз второго созыва, прошедший 5 и 19 декабря 1999 года, от ДПУ МТ был избран 10 депутатов [5, с.160]. 2-съезд ДПУ "Миллий тикланиш" состоялся в октябре 1999 года, а третий съезд . 31 октября 2004 года в Ташкенте, в Доме кино. На 3-съезде ДПУ МТ председателем Центрального Кенгаша (Совета) был избран журналист и писатель Хуршид Набиевич Дустмухамедов. Он родился в 1951 году в городе Ташкенте. После окончания факультета журналистики Ташкентского гос.
университета (сейчас Национальный университет Узбекистана), в 1973-1995 годы работал корреспондентом, начальником отдела, главным редактором в журнале "Фан ва турмуш" ("Наука и жизнь"), "Еш куч" ("Молодая сила") и газете "Кишлок хакикати" ("Сельская правда"). В 1995-1997 годы работал ответственным сотрудником в Президентской канцелярии РУз, а 1995-1997 годы - главный редактор газеты "Хуррият" ("Свобода"). В настоящее время он заместитель председателя Творческого союза журналистов Узбекистана, главный редактор журнала "Узбекистон матбуоти" ("Печать Узбекистана") и председатель Центрального Кенгаша ДПУ "Миллий тикланиш". Он автор более 300 статьей и несколько книг. Он кандидат филологических наук. Он депутат Олий Мажлиса первого и второго созыва [36]. Х.Дустмухамедов победил в выборах 9 января 2005 года и избран депутатом Законодательной палаты Олий Мажлиса РУз [33].

В настоящее время членами ДПУ "Миллий тикланиш" являются более 40 тысяч граждан Узбекистана [37, с.70]. Руководство ДПУ МТ в Центральную избирательную комиссию представил документы на 62 кандидатов в депутаты, были зарегистрированы . 61 [34, с.115], а в выборах участвовали . 58 [11]. В результате выборов от ДПУ "Миллий тикланиш" были избраны 11 депутатов в Законодательную палату Олий Мажлиса РУз [12]. 26 января 2005 года создан фракция депутатов Олий Мажлиса от ДПУ "Миллий тикланиш" в количестве 11 человек, председателем фракции избран председатель Центрального Кенгаша партии Хуршид Дустмухамедов [13].

Продолжение следует
Рубрики:  Статьи 2005 года

НЎНОҚ МУХОЛИФАТ ВА СОЛИЖОН АБДУРАХМОНОВ ОЗОДЛИГИ

Воскресенье, 30 Ноября 2014 г. 06:38 + в цитатник
Шуҳратжон АҲМАДЖОНОВ

НЎНОҚ МУХОЛИФАТ ВА СОЛИЖОН АБДУРАХМОНОВ ОЗОДЛИГИ

Сизларнинг қайси бирларингиз бирор жиноий ишни қилинаётганини кўриб қолсангиз дарҳол уни қўлингиз билан тўхтатинг. Агар бунга имкониятингиз бўлмаса тилингиз билан қайтаринг. Бордию буни ҳам бажара олмасангиз дилингиз билан нафратланиб туринг. Лекин буниси иймони заиф кишининг ишидир. [1]
МУҲАММАД ПАЙҒАМБАР (а.в.с.)
13604SOLIJONabduroxmon1 (610x560, 44Kb)

Фото 1. Солижон Абдурахмонов қамоқда. [2]

Маълумки, Қорақалпоғистонлик журналист Солижон Абдураҳмоновни Ўзбекистондаги диктаторлик режими 2008 йил 7 июн куни ҳибсга олиб, ноҳақ судлаш орқали туҳмат билан 10 йилга қамаган эди. У ҳозир 64 ёшда (1950 йилда туғилган).

2014 йил 26 август куни Германиядаги Йоханн-Филипп Палм номидаги жамғарма 2014 йил сўз эркинлиги ва матбуот соҳасидаги совриндор деб Ўзбекистонлик журналист Солижон Абдураҳмонов ва Баҳрейнлик Назиха Сайидлар (Nazeeha Saeed)ни эълон қилди. Совринга қўшиб 10 000 евро пул мукофоти ҳам берилади. Тақдирлаш маросими 2014 йил 30 ноябр куни Германиянинг Шорндорф шаҳрида бўлади. [2]

Йоханн-Филипп Палм қаҳрамонлигига доир маълумот.

«Йоханн-Филипп Палм 1768 йил 17 декабр куни Шорндорф шаҳрида жарроҳ оиласида туғилган, француз Напалеон Бонапарт қўшинлари томонидан Германиянинг ишғол қилиниши танқидчиси бўлган.

1806 йили Палм аноним муаллиф номидан “Германия ва унинг таҳқирланиши” памфлетини (китобчаси)ни чоп қилган. 14 август куни у ҳибсга олинган. У барибир памфлет муаллифи номини сотмаган ва суд томонидан ўлимга ҳукм қилинган.

1806 йилнинг 26 августида Палм қатл қилинган. Эълон қилинган ҳукмни минглаб нусхада тарқатишган, унинг кўриниб турган адолатсиз экани ғазаб ва норозиликни қўзғотган. Немислар қалбида Йоханн-Филипп Палм қаҳрамон ва ягона Германия асосчиси бўлди” [2]

Солижон Абдураҳмоновни озод қилиш талаби (петиция) ёзилган Петициянинг рус тилидаги матни https://secure.avaaz.org/en/petition/Kancleru_Germanii_Gospozhe_Angele_Merkel_Pozvonite_Prezidentu_RUz_i_poprosite_osvobodit_Salidzhona_Abdurahmanova/?arFKieb сайтида ва инглиз тилидаги матни
https://secure.avaaz.org/en/petition/Dr_Angela_Merkel_Chancellor_of_the_Federal_Republic_of_Germany_Call_Uzbek_President_ask_to_release_journalist_Salijon_Ab/sign/?arFKieb сайтида 2014 йил 10 ноябр куни чоп этилган бўлиб, унинг остига имзо тўпланмоқда.


Мен ушбу петицияга имзо тўпланаётгани ҳақида 23 ноябр куни билдим ва шу куни 25-бўлиб имзо чекдим.

www.facebook.com сайтида “Шухратжон_Ахмаджонов” номли саҳифамда 65 нафар ўртоқлар бор (у ерда 68 рақами ёзилган, лекин махсус хизматларнинг фейсбукдаги провокацияси сабабли айримлари икки мартадан қайд этилган). Мен ўзбек ҳамда рус тилларида қуйидаги хатни тайёрладим ва уларнинг ҳар бири саҳифасига қўйдим. Фақат Навбаҳор Имамова, Ғафуржон Йўлдошев ва “Adolat Web Sahifasi”da хабар ёзадиган катагига кимдир тўсиқ (блок) қўйгани, яъни олиб ташлагани боис ушбу хатни учта саҳифага жойлаштириш иложим бўлмади.

“ПЕТИЦИЯ (МУРОЖААТНОМА)НИ ИМЗОЛАШИНГИЗНИ СЎРАЙМАН

Қорақалпоғистонлик журналист Солижон Абдураҳмоновни Ўзбекистондаги диктаторлик режими суди 2008 йилда туҳмат билан 10 йилга қамаган эди. У ҳозир 64 ёшда (1950 йилда туғилган).

Ҳозир рус тилида https://secure.avaaz.org/en/petition/Kancleru_Germanii_Gospozhe_Angele_Merkel_Pozvonite_Prezidentu_RUz_i_poprosite_osvobodit_Salidzhona_Abdurahmanova/?arFKieb ва инглиз тилида
https://secure.avaaz.org/en/petition/Dr_Angela_Merkel_Chancellor_of_the_Federal_Republic_of_Germany_Call_Uzbek_President_ask_to_release_journalist_Salijon_Ab/sign/?arFKieb сайтида Солижон Абдураҳмоновни озод қилиш талаби (петиция) остига имзо тўпланмоқда.

Биродарларим! Илтимос, ушбу мурожаат остига имзо чексаларингиз яхши бўларди.

Бу ҳақда www.uznews.net сайти раҳбари, қўрқмас журналист Галима Бухорбоева бундай ёзган:

“2014 йил 30 ноябр куни Германиянинг Шорндорф шаҳрида Палм жамғармасининг 2014 йил – Озодлик ва матбуот эркинлиги мукофоти билан мукофотлаш маросими бўлади — Абдураҳмонов унинг лауреатларидан бири.

“Чегара билмас мухбирлар” ташкилоти тайёрлаган, президент Ислом Каримовдан Солижон Абдураҳмоновни озод этиш сўралган петицияни имзолашларини сўраймиз.

Шунингдек Германия канцлери Ангела Меркелдан Ислом Каримовга қўнғироқ қилиш ва ундан 64 ёшли журналистни озод этиш сўралган (рус ёки инглиз тилида).

Барча имзоловчилардан ўз ҳақиқий номларини қўйишларини сўраймиз. Қўрқоқлик ва заифликлар даври ўтди” http://www.uznews.net/uz/society/28235-uznewsnet-zhurnalistlari-himojasiga ([3]-[4])

Энг яхши тилаклар билан Шуҳратжон Аҳмаджонов

2014 йил 23-24 ноябр.

АҚШ, Вашингтон шаҳри”

Шундан сўнг Петицияни яна 10 киши имзолади ва имзолар сони 35 тага етди.

2014 йил 29 ноябр куни Вашингтон вақти билан соат 18:00 га қадар инглиз тилидаги мурожаатнома (петиция) остига бор-йўғи 25 нафар [5], рус тилидаги матни остига эса 35 нафар киши имзоси тўпланган [6].

Шу ерда Петициянинг ўзбек тилидаги матнини келтириб ўтсам (уни ўзбек тилига мен ўгирдим).

«Ҳурматли Меркел хоним!

Биз, қуйида имзо чекувчилар, Ўзбекистонлик 64 ёшли журналист Солижон Абдурахмоновни қамоқдан озод этишда қўллаб-қувватлашингиз ҳамда ёрдам беришингизни сўраймиз.

Биз бир дақиқа вақтингизни ажратиш ва Ўзбекистон президенти Ислом Каримовга қўнғироқ қилиш орқали Абдурахмоновни озод этишни шахсан сўрашингизни илтимос қиламиз.

У 30 ноябр куни Германиянинг Шендорф шаҳрида Йоханна-Филиппа Палма жамғармасининг Сўз ва ОАВ эркинлиги – 2014 совринини олиши сабабли 2008 йилда ноҳақ қамалган журналистга ёрдам бериш учун фавқулодда имконият пайдо бўлди.

Германияда сўз эркинлиги, журналистлик фаолиятидаги муваффақиятлари учун мукофот олаётган шахсни Ўзбекистон ҳокимиятидагилар қамоқда тутиб туришни давом эттирмасликлари керак.

Солижон Абдурахманов Орол денгизининг қуриши оқибатида энг кўп зарар кўрган Ўзбекистон таркибидаги Қорақалпоғистон Республикасидаги ягона мустақил журналист эди. У ҳибсга олинган пайтдан бошлаб “шўр ўлка” ўзининг ягона овозидан маҳрум бўлди, ҳокимиятдагилар эса кузатувчи ва танқидчидан қутулишди.

Меркел хоним, Сиз жуда банд сиёсатчидирсиз, тан олинган дунё раҳбарисиз, ва Ўзбекистон Сизнинг кун тартибингизга аҳён-аҳёнда тушади, лекин бу мамлакат 2001 йилдан бери Бундесвер қўшинини Термезда база билан таъминламоқда.

Ушбу ҳамкорликдан оддий халқ бир марта бўлсада ютсин. Меркел хоним, Ислом Каримовга қўнғироқ қилинг, бу Сизнинг бир дақиқа вақтингизни олади, лекин ўзбек қамоқхонасидаги ҳар бир кун – бу мангуликдир, яхши журналист и инсонга озодликни ҳадя этинг.

Умид ва миннатдорлик билан, »

Энди бир оз таҳлил қилсам. Таҳлилни www.avaaz.org сайти ҳақидаги умумий маълумотдан бошласам.

“Авааз” (форс-тожик тилидаги “овоз” сўзидан олинган ва инглиз тилида avaaz) – бу глобал Халқаро нодавлат нотижорат ташкилоти бўлиб 2007 йил январ ойида ташкил этилган. Маркази АҚШдаги Ню-Йорк шаҳрида жойлашган. 2014 йил 30 ноябр куни унга 194 мамлакатдан 40 миллион 510 минг киши аъзо бўлган. У 2007 йилдан бери жами 211 миллион 854 мингдан ортиқ кампания, жумладан оммавий имзо тўплаш кампаниясини ташкил этди. Ташкилот ўз аъзолари билан асосан электрон почта орқали алоқа қилади. [7]

“Авааз”га аъзо шахс имзо тўплаш кампаниясини уюштириш учун ўз мурожаатномасини www.avaaz.org сайтида чоп этиши мумкин. Ташаббускор фуқаро(лар) маълум сондаги имзоларни электрон почталар орқали ўзлари ташкил этиб тўплашлари керак. Адашмасам, имзолар сони 200 тага етгач www.avaaz.org сайти ходимлари ушбу петицияни жуда кўпчилик аъзоларнинг электрон почталарига жўнатиб юборади ва имзо тўплаш жараёни халқаро миқёсда оммавий тус олади.

Энди ўзбек мухолифати аҳволига эътибор берайлик. Мухолифат фаолларидан бири бўлмиш журналист Галима Бухарбаева Ўзбекистон қамоқхонасида 6 йилдан бери ноҳақ азоб чекаётган Қорақалпоғистонлик 64 ёшли журналист Солижон Абдураҳмоновни озод этилишини талаб қилиб “Канцлеру Германии - Госпоже Ангеле Меркель: Позвоните Президенту РУз и попросите освободить Салиджона Абдурахманова (Германия Канцлери доктор Ангела Меркелга: ЎзР Президентига қўнғироқ қилинг ва Солижон Абдурахманов озод этишни сўранг)” номли Петицияни 2014 йил 10 ноябр куни www.avaaz.org сайтида рус ва инглиз тилларида чоп этди. Юқорида таъкидлаганимдек, 2014 йил 30 ноябрга қадар рус тилидаги Петицияга 35 фуқаро, инглиз тилидаги матн остига 25 нафар фуқаро имзо чекибди.

Савол туғилади: нима сабабдан ўзбек мухолифати ўз сафдошини қамоқдан озод этиш талаби остига камида 200 та имзо тўплай олмаётир?

1. Ҳар бир мухолифат сайт ушбу Петиция матнини кўчириб чоп этса ва ўз ўқувчиларига мурожаат этса яхши бўларди. Чунки Аллоҳ Ер юзида туғилган ҳар бир чақалоққа биринчи кунданоқ инсон ҳақларини беради. Булар тўғрисида Инсон ҳақлари Умумжаҳон декларацияси 30 та моддасида яхши ёзилган ([8]-га қаранг, арабча “ҳуқуқ” сўзи “ҳақ” сўзининг кўпликдаги шаклидир). Шу сабабли Аллоҳ берган инсон ҳақлари масаласи айрим мухолифат раҳбарлари, фаоллари ва ташкилотларининг ўзаро ғиди-биди гап-сўзларидан жуда-жуда юқори туради.

2. Кўпчиликка маълумки www.facebook.org сайтида 2014 йил август ўрталаридан бери “Қўрқмасвойлар” гуруҳи фаолият олиб бораётир [8]. “Тунги уйғоқ” (Қудрат Бобожонов) исмли фейсбук фаоли 2014 йил август охирида мени ушбу гуруҳга қўшди ва менга хабар қилди. Мен индамадим. Қолаверса қўрқмаслик бобида ўша аъзоларга нисбатан менинг бирорта камчилигим йўқ ва мен ёлғиз Аллоҳдангина қўрқаман. Битта мисол: 1990 йил сентябр ойида Ўш-Узган қирғини масаласида пикет пайтида Москвада Кремл қаршисидаги Россия меҳмонхонаси олдида қизил материалга шиор қилиб ёзиб Ўзбекистон Президенти Ислом Каримовнинг истеъфоси талаб қилганлардан бири мен эдим.

Бугунги кунда - 2014 йил 30 ноябрда “Қўрқмасвойлар” гуруҳига 10 минг 403 киши аъзо бўлибди. Мен Солижон Абдурахманов озод этиш талаб қилинган Петиция матнини “Қўрқмасвойлар” гуруҳининг www.facebook.org сайтидаги саҳифасига 2014 йил 23 ноябр куни соат 3:15 да қўйган эдим. Агар ушбу гуруҳга аъзо бўлган ва кўкрагига уриб “Қўрқмайман” деб мақтанаётганлардан ҳар иккитасидан биттаси имзо қўйганида умумий имзолар сони беш мингтадан ошган бўларди. Менимча, улардан анчаси Ўзбекистон Миллий хавфсизлик хизматидан қўрқади.

3. 2007 йил 17 декабр куни ноҳақ қамоққа олиниб, Ўзбекистондаги даҳшатли Жаслиқ қамоқхонасида кўп йиллар азоб чеккан ва инсон ҳақлари фаоллари, халқаро ташкилотлар ҳаракати, айниқса АҚШ раҳбарияти талаби билан қамоқдан 2011 йил май ойида озод этилган шоир Юсуф Жумани (1958.19.01) кўпчилик танийди. Ушбу фотосуратдаги тўққиз киши Петицияга ўз имзоларини қўйган тақдирда ҳам имзолар сони бирданига 9 тага ошган бўларди. Юсуф Жума шу савоб ишни ташкил этса бўларди. Афсуски, у бу савоб ишни ташкиллаштирмади ...


yusufjuamnikutibolish (700x516, 135Kb)

Фото 2. АҚШдаги Кентаки шаҳар халқаро аэропортида Юсуф Жумани кутиб олиниши. 2011 йил 20 май. (www.turonzamin.org )

4. Петиция матни инглиз ва рус тилларида [5]-[6]-мақолаларда чоп этилганини ҳисобга олиб, хориждаги фаоллар матнни вараққа кўчириб ҳамда кўпайтириб ўзи яшаётган мамлакат ва шаҳар фуқароларига бериб, www.avaaz.org сайтидаги Петицияни имзолашни сўрашса яхши бўларди. Мен бу ишни Вашингтон шаҳрида ташкил этдим ва фуқароларга 24-26 ноябр кунлари 60 тага яқин Мурожаатнома варағини тарқатиб, веб сайтдаги Петицияга имзо қўйишларини илтимос қилдим (27 ноябр - пайшанба куни АҚШда Шукроналик байрами, 28 ноябр куни эса “Қора жума” номли байрамдир).

5. Твиттер ҳамда Одноклассники ижтимоий тармоқларидаги и электрон почта орқали таниш-билишларга хат ёзиб ҳам Петиция остидаги имзолар сонини кўпайтириш мумкин.

Ер юзида 40 миллиондан ортиқ ўзбеклар яшаётганлигини ҳисобга олсак, нўноқ ўзбек мухолифати қамоқда азоб чекаётган, Германиянинг нуфузли халқаро мукофоти соҳиби бўлган журналист ҳамда инсон ҳақлари фаоли бўлмиш Солижон Абдурахманов ҳимоясига камида 200 та имзо тўплай олмаётгани шармандалик, деб ҳисоблайман.

Сиз билан биз Петиция (Мурожаатнома)га имзо қўйишимиз орқали қамоқдагилар озод қилинишини талаб этишимиз жиноий ишни тилимиз билан қайтаришга киради. Биз Петицияни имзолаш орқали улуғ Пайғамбаримиз Муҳаммад (с.а.в.) кўрсатган йўл-йўриқни бажариб, савоб иш қилган бўламиз.

Ушбу мақоламни ўқигач Солижон Абдурахманов ҳимояси ва озодлиги учун ҳам, бошқа муҳим Петицияларга ҳам миллатдошларим ва ватандошларим имзо чекишар деган умиддаман.


ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР

1. ШАЙХ МУҲАММАД СОДИҚ МУҲАММАД ЮСУФ. Имом Тирмизий. Имом Тирмизийнинг 1200 йиллигини нишонлаш халқаро Ислом анжумани очилишида сўзланган нутқ, 1990 йил 14 сентябрь. - http://islom.uz/content/view/345/147/ (www.islom.uz Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф сайти).

2. Журналист Салиджон Абдурахманов лауреат премии Палма! -
http://www.uznews.net/ru/world/27335-zhurnalist-salidzhon-abdurahmanov-laureat-premii-palma (www.uznews.net/ru/ 26.08.2014)
Журналист Солижон Абдурахмонов Палм мукофоти лауреати! -
http://www.uznews.net/uz/world/27343-zhurnalist-solizhon-abdurahmonov-palm-mukofoti-laureati (www.uznews.net/uz/ 2014.26.08)

3. БУХАРБАЕВА Г. Uznews.net журналистлари ҳимоясига. -
http://www.uznews.net/uz/society/28235-uznewsnet-zhurnalistlari-himojasiga (www.uznews.net/uz/ 2014.21.11)

4. БУХАРБАЕВА Г. За журналистов Uznews.net. - http://www.uznews.net/ru/society/28234-za-zhurnalistov-uznewsnet (www.uznews.net/ru/ 21.11.2014)

5. БУХАРБАЕВА Г. Dr. Angela Merkel
 - Chancellor of the Federal Republic of Germany
: Call Uzbek President & ask to release journalist Salijon Abdurakhmanov (Германия Канцлери доктор Ангела Меркелга: ЎзР Президентига қўнғироқ қилинг ва Солижон Абдурахмановни озод этишни сўранг). - https://secure.avaaz.org/en/petition/Dr_Angela_Merkel_Chancellor_of_the_Federal_Republic_of_Germany_Call_Uzbek_President_ask_to_release_journalist_Salijon_Ab/?preview=live (www.secure.avaaz.org/en/petition/ 11.10. 2014).

6. БУХАРБАЕВА Г. Канцлеру Германии - Госпоже Ангеле Меркель: Позвоните Президенту РУз и попросите освободить Салиджона Абдурахманова (Германия Канцлери доктор Ангела Меркелга: ЎзР Президентига қўнғироқ қилинг ва Солижон Абдурахмановни озод этишни сўранг). - https://secure.avaaz.org/en/petition/Kancleru_Germanii_Gospozhe_Angele_Merkel_Pozvonite_Prezidentu_RUz_i_poprosite_osvobodit_Salidzhona_Abdurahmanova/?preview=live (www.secure.avaaz.org/en/petition/ 10.11.2014).

7. О нас (Биз ҳақимизда). - http://www.avaaz.org/ru/about.php (www.avaaz.org/ru )

8. Инсон ҳуқуқлари Умумжаҳон Декларацияси. - https://tolibyoqubov.wordpress.com/%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BE%D0%BD-%D2%B3%D1%83%D2%9B%D1%83%D2%9B%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B8-%D1%83%D0%BC%D1%83%D0%BC%D0%B6%D0%B0%D2%B3%D0%BE%D0%BD-%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8/ (www.tolibyoqubov.wordpress.com Ҳуқуқбон Толиб Ёқубовнинг блоги).

9. “Қўрқмайман” [Ислом Каримовдан] Интернет бўйлаб ёйилмоқда. - http://www.uznews.net/uz/politics/27307-qorqmajman-islama-karimovdan-internet-bojlab-jojilmoqda (www.uznews.net/uz/ 2014.22.08)

E-mail: jiz54@mail.ru , ergash1955@yahoo.com

2014 йил 30 ноябр

АҚШ, Вашингтон шаҳри
Рубрики:  Статьи 2014 года

МАЛОҲАТГА ЖАВОБИМ

Понедельник, 17 Ноября 2014 г. 19:37 + в цитатник
Шуҳратжон АҲМАДЖОНОВ

МАЛОҲАТГА ЖАВОБИМ

We are judged by what we finish, not on what we start. [1, p.100]
ENGLISH WORDS OF WISDOM

Биз ҳақимизда бошлашимизга эмас маррага етишимизга қараб хулоса чиқаришади. [1, 100-бет]
ИНГЛИЗ ХАЛҚ ҲИКМАТИ

gulnara1 (420x315, 31Kb)

КИРИШ СЎЗИ

Маълумки, таниқли журналист Малоҳат Эшонқулова 2014 йил 3 ноябр куни Ўзбекистон Республикаси бош прокурори Рашиджон Қодиров ва Ўзбекистон Республикаси Миллий хавфсизлик хизмати (МХХ) раиси Рустам Иноятовга Талабнома жўнатди. У Талабнома охирида бундай ёзган:

«Ушбу талабномани ёзишдан муддаом, сайловлар олди ва умуман, президент сайлови арафасида Ислом Абдуғаниевич Каримов, унинг оиласи ва катта қизи Гулнора Исломовна билан боғлиқ барча “деди-деди”, “миш-миш” ва турли ғийбатларга тамомила барҳам бериш ва чек қўйиш мақсадида мен мустақил ЖУРНАЛИСТ СИФАТИДА ЎЗБЕКИСТОНДА, УЙ ҚАМОҒИДА САҚЛАНАЁТГАН ГУЛНОРА КАРИМОВА БИЛАН УЧРАШИШ ВА УНИНГ АЙНИ ДАМДАГИ АҲВОЛИ ХУСУСИДА ОММАГА ОЧИҚЛАШ ИСТАГИДАМАН.

Шу сабабли, менга президент қизи Гулнора Каримова билан учрашишга ва ундан интервью олишга рухсат беришларингизни, ўз касбий фаолиятимни амалга оширишимда монелик қилмасдан, аксинча, Журналистлик фаолияти тўғрисидаги мамлакат қонунлари талабларига мувофиқ мустақиллик ва эркинлигимни таъминлаб беришларингизни талаб қиламан» [2]

Малоҳат Эшонқулованинг Талабномаси ҳақида www.uznews.net/uz/ сайтида 2014 йил 3 ноябр куни [3]-мақолани ўзбек ва рус тилларида чоп этди. Мен www.uznews.net/uz/ ва www.facebook.com сайтларидаги ушбу мақолалар остига ўзбек ва рус тилларида қуйидаги фикримни ёздим.

“Офарин, Малоҳат! Бу жуда муҳим интервью бўлади. Гулнора Каримовадан интервю олиш ҳақидаги аризангиз орқали сиз Ўзбекистондаги қонли режимнинг жуда нозик ва оғриқли жойидан ушладингиз. Ушбу интервью МХХ ходимларининг Гулнорага қарши қўллаётган қонунсизликларни фош этади ва жасур Гулнорага қарши МХХнинг кўпгина режаларини барбод этади. Сизга муваффақиятлар тилайман!” [3]

Бу фикримга Малоҳат 2014 йил 6 ноябр куни www.facebook.com сайтидаги ўз саҳифасида қуйидаги жавоб хатини ёзибди ва унга www.uzxalqharakati.com сайтида 2014 йил 9 октябр куни чоп этилган [5]-мақолани илова қилибди.

“Шухратжон Ахмаджонов, менинг Гулнора билан учрашиш борасидаги "Талабномамам" остига "... жасур Гулнорага қарши МХХнинг кўпгина режаларини барбод этади" дея изоҳ қолдирган экансиз.... Шуҳратжон ака, . "... Сизга муваффақиятлар тилайман!" деганингиздан хурсандман, бироқ, минг афсуски, "... жасур Гулнора..." деган иддаоларингизга мутлақо қўшила олмайман. Негаки, сизни билмадиму, ҳали мен Г. Каримованинг сиз ҳис қилган ЖАСУРЛИГИни кўрган эмасман.... Кейин... Қараб турсам, менинг Гулнора масаласидаги фикрларим сизнинг хон қизи ҳақидаги тўхтамларингизга мутлақо тўғри келмайдиган кўринади. Аксинча. мутлақо қарама-қарши. На чора, Г. Каримова хусусида ижобий ва ё салбий хулосага келиш, бу сизнинг ҳуқуқингиз. Албатта мен каби ўйлашингиз, сўйлашингиз шарт эмас... Фикрлар ранг-баранг бўлиши табиий.... Гулнора Каримовага ҳайриҳоҳ бўлганингиз учун ёқангизга ёпишмоқчи эмасман... Шусиз ҳам низолардан чарчаб кетганман... Фақат... Айтмоқчи бўлганим, Гулнора билан учрашув сўрашимдан, интервью олишни исташимдан кўзлаган ўзга мақсадларим бор.... Шуни айтмоқчи эдим...» [4]

Менинг юқорида келтирилган тилакларим ортида мухолифат кураши, тинч йўллар билан Ўзбекистондаги қонли диктаторлик режимини демократик тузумга ўзгартириш ва шунга ўхшаш масалалар ҳамда муаммолар турганлиги боис Малоҳат Эшонқулованинг ушбу фикрига сал батафсилроқ жавоб беришга қарор килдим.

Ушбу мақолам билан Малоҳатнинг ёки бошқа ўқувчиларнинг фикрини ўзгартирмоқчи эмасман. Мен фақат ушбу долзарб масалада ўз фикрларимни баён қилмоқдаман, холос.


1. БИРИНЧИ ЖАВОБИМ

Аввал [4]-мақолада келтирилган Малоҳат хатининг биринчи қисмига жавоб берсам.

“Шухратжон Ахмаджонов, менинг Гулнора билан учрашиш борасидаги "Талабномамам" остига "... жасур Гулнорага қарши МХХнинг кўпгина режаларини барбод этади" дея изоҳ қолдирган экансиз.... Шуҳратжон ака, . "... Сизга муваффақиятлар тилайман!" деганингиздан хурсандман, бироқ, минг афсуски, "... жасур Гулнора..." деган иддаоларингизга мутлақо қўшила олмайман. Негаки, сизни билмадиму, ҳали мен Г. Каримованинг сиз ҳис қилган ЖАСУРЛИГИни кўрган эмасман....» [4]

Биринчидан, Гулнора Каримова аёл боши билан жуда кўп савоб ишларни ташкиллаштира билди ва қила олди. Бу ҳақда у Швейцариянинг Bilan журналига 2013 йил март ойида берган интервьюсида қуйидагича айтган ва ёзганди.

“2004 йилда ташкил этилган ҳамда UNESCO билан ҳамкорлик тўғрисидаги келишувга эга Фонд Форум (7 миллиондан ортиқ бенефициарлар, менинг асосий ҳар йили ўтказиладиган лойиҳаларимдан – «Янги авлод» республика болалар ижодиёти фестивали (2004 йилдан буён – бутун Ўзбекистондан 130 мингдан ортиқ истеъдод эгаси), «Келажак овози» республика иқтидорли ёшлар танлови (2005 йилдан буён бутун Ўзбекистон бўйлаб 400 мингдан ортиқ иштирокчи), UNESCO билан ҳамкорликдаги «Асрлар садоси» анъанавий маданият фестивали, ҳар йили 100 000 киши ташриф буюрувчи Art Week Style.uz санъат ҳафталиги, «Навқирон Ўзбекистон» анъанавий санъат фестивали ва кўплаб бошқа лойиҳалар); «Меҳр нури» хайрия жамғармаси (800 мингга яқин бенефициар), «Аёллар кенгаши» республика жамоат бирлашмаси (750 минга яқин бенефициар), «Ҳаёт учун!» кўкрак бези саратони миллий уюшмаси (127 800га яқин бенефициар – ҳар йили ўтказиладиган йирик лойиҳалардан бири АҚШнинг Susan G.Komen фонди билан ҳамкорликда ўтказиладиган «Ҳаёт учун!» форум-марафони (3 йил мобайнида бутун Ўзбекистон бўйлаб 100 мингдан ортиқ киши лойиҳада иштирок этди), кўкрак бези саратонини профилактика қилиш мақсадида бутун Ўзбекистон бўйлаб 27 минг аёл бепул тиббий текширувдан ўтказилган; Ижтимоий ташаббусларни қўллаб-қувватлаш фонди (2,5 млн.дан ортиқ бенефициар, йирик лойиҳалар орасида Давлат таълим тизими учун «Инклюзив таълим» дастури (600дан ортиқ имконияти чекланган болалар учун) ва «Тоза сув» (Оролбўйи экологик ноқулай ҳудуди аҳолисини ичимлик суви билан таъминлаш); «Келажак овози» ёшлар ташаббуслар маркази (500 мингдан ортиқ иштирокчи), «MEROS» Ўзбекистон антикварлари уюшмаси, «IJOD» Ўзбекистон рассомлари, санъатшунослари ва халқ усталари уюшмаси (300 дан ортиқ ҳунармандларни бирлаштиради ва йилига икки маротаба “Базар-Арт” лойиҳасини ўтказади); Абу Али Ибн Сино (Авиценна) номидаги халқаро халқ табобати уюшмаси; Ўзбекистон ижтимоий масъулиятли фуқаролари форуми; Сиёсий тадқиқотлар маркази, бутун Ўзбекистон бўйлаб болалар спорти ва ижодиёти марказлари ва бошқалар» [6]

Таниқли журналист ва мухолифат фаоли Юсуф Расул бу интервюнинг тўлиқ матнини “Мана буни жасорат деса бўлади!» деган ном остида 2013 йил 12 март куни www.yangidunyo.org сайтида чоп этганди ([6]-га қаранг).

Иккинчидан, Гулнора Каримова 2013 йил декабрида Британияда чиқадиган Telegraph (Телеграф) газетаси саволларига электрон почта орқали жавоб қайтариб, жуда қудратли шахслар бўлмиш МХХ раиси Рустам Иноятов (22.06.1944) ва унинг ўринбосари Ҳаëт Шарифхўжаевни фактлар асосида қаттиқ танқид қила олди ва улар жиноятини фош этди ([7]-га қаранг).

“Ўз атрофидагиларга қарши қўрқитиш кампанияси ҳақида ҳикоя қила туриб, Гулнора Каримова Ўзбекистон прокуратураси ва МХХдаги конкрет шахсларни тилга олади ва улар назоратидаги "бизнес империяси"ни фош этади (иқтибос бошланади):

“Бизники каби ишлар устидан “тергов” деб аталадиган жараëн яна одатга кўра Иноятов оиласига яқин¸ “ишончли” одам Мирағлам Мирзаев орқали амалга оширилди. Бу одам Иноятов опасининг эрига ини бўлади ва Тошкент шаҳар прокурорининг ўринбосари сифатида асосан “коррупция ва иқтисодий жиноятлар”га оид ишлар билан шуғулланади. Унинг бундай жиноятлар юзасидан чиқарадиган қарорлари, гувоҳларга кўра, 500 мингдан 1 миллион АҚШ долларигача боради. Мирзаев бу системада 18 йилдан бери ишлайди ва Прокуратура идорасидаги ҳамма нарсани, аслида айнан шу одам назорат қилади. Унинг ўғли Рашид, айнан шундай МХХнинг Тошкент идорасини назорат қилади. Рашид МТС нинг қочиб кетган директори¸ айрим гуруҳлар қўллови билан мен ҳақимдаги энг куракда турмас айбловлар эълон қилган Беҳзод Аҳмедовнинг яқин дўстидир.

Мен ҳақимдаги турли-туман ҳикояларга қарамай, Tammaron Ltd. нинг МТС учун 20 миллион АҚШ долларига LTE лицензияси олиб бериш каби жуда конкрет келишувлар ҳамон қулфу калит остида қолмоқда. Ғалати жойи шундаки, ўнга яқин одам орасида Аҳмедов ҳам Ўзбекистон Миллий хавфсизлик хизмати томонидан, унинг ҳар бир қадамини менга боғлаш мақсадида уюштирилган PR кампаниясининг нишонига айланди (ингл. PR (пи-ар) - Public Relations – жамоатчилик билан алоқа, жамоатчиликка муносабат, А.Ш., 2014.17.11).

Ширкат Россия-Ўзбекистон хавфсизлик хизматлари ҳамкорлигида Афғонистон йўналишида ташкил этилди ва Россия томондан унга МТС ишга ëллаган Калганов бошчилик қилди.

Бу ширкат устидан тергов бошланган бир пайтда Аҳмедовнинг қўлида паспорти бўлмаган ҳолда¸ чегарадан қандай ғойиб бўлиши жуда қизиқдир. Тошкентдан кетиши билан Аҳмедов Парижда Тиллаев билан учрашди ва унга нақд пулни мамлакатдан олиб чиқиш учун тузилган Lapescara Balamore, Haytkon Servis ‘Plyus’, Asia Agro Food Export, Agro Time Group, Pocati Gordon Qurilish, Abdujafar Savdo, West Elektrik Group, Abdujafar Savdo Plus, Elektro Jixoz Nur Savdo, Exad Lancer, Sir Nosir, Zolotoy Modern Service каби ширкатлар рўйхатини берди.

Матбуотдаги чиқишлар ва алоҳида ўрганилган ишлар бу ширкатларнинг МХХ раиси ўринбосари Ҳаëт Шарифхўжаев назоратида эканини кўрсатади. Айни пайтда, улар тақдим этаëтган ҳикояларда мени дунë бўйлаб МТС капиталининг эгаси сифатида кўрсатишмоқда. Жуда кулгули...

МХХ қўшма “бизнес”ининг аксар қисми ўзбек иқтисодининг йирик соҳаларини (75% давлатга қарашли соҳалар; қурилиш жабҳасидаги давлат тендерлари; транзит ва савдо) шунчаки рэкет қилиш қўли билан қўлга киритилган. Бу бизнес Аҳмедовнинг яқин дўсти Отабек Ғозиев (Ғозиев Салимов, Мирзиëев ва Алишер Усмонов кланининг қариндоши ва асосий одамидир), унинг 22 йиллик дўсти Ҳаëт Шарифхўжаев, унинг укаси Жавдат Шарифхўжаев (тақдир ҳазили билан Жавдат МХХ нинг Коррупция ва иқтисодий жиноятларга қарши кураш бошқармаси бошлиғи эди ва ҳозирда терроризмга қарши кураш бошқармасига ўтказилди) ва бу одамларга жуда садоқатли бўлган бошқалар томонидан назорат қилинади.

Бу одамлар шунингдек транзит ва пахта соҳасида ҳам қўшма бизнесга эга ва Silk Road, Korbit, Orient Finance Center каби пул ювишга ихтисослашган аксар ширкатларни ҳам улар назорат қилади. Улар бу ишни 30 миллионлик мамлакатдаги биргина банк - Azia Alliance Bank орқали амалга оширадилар.

Бу молиявий тизим асосчи ва хўжайинлари МХХ га алоқадор қуйидаги ширкатлардир: Gorefield International (айланмаси 10 миллион), Unix Logistic (5 миллион), Jeff Investment (4 миллион), ва Савинков (6.5 million) ҳамда Овик Мкртчан (6 million) каби хусусий шахслардир.

“Мега Планет” савдо мажмуасини назорат қилаëтган Мкртчан Москвада ўлдирилган МДҲ жиноий авторитетлари отаси “Дед Хасан”нинг жиянидир. Ана шундай бўм-бўш “Мега Планет”лардан бири яқинда Тошкентнинг Эски шаҳарида очилди. Бундай инфратузилмалар МХХ даги айни гуруҳга қарашли яна бир банк - “Orient Finance” га пул ювиш учун чексиз имкон яратиб бермоқда. Тепада номлари келтирилган ширкатлар Rietumu Bank, Commerc Bank, and Raiffeisen Bankда очилган ҳисоб рақамлари орқали иш кўрмоқда.

Айни гуруҳ назоратида кўчмас мулк соҳасидаги каттагина акциялар ҳам бор ва бунинг орқасида Латвиядаги юқори даражали МХХ расмийлари турибди. Латвиялик шериклар билан бирга бошқариладиган Synecta (асли Словакияда) ширкати баробарида улар Ўзбекистон ëнилғи секторидаги энг йирик давлат тендерларига ҳам аралашган. Zerkrasta меҳмонхонаси ва Латвиядаги Суниши кўли бўйидаги виллалар ҳам МХХ даги юқори даражали расмийлар ва улар одамларидан иборат айни гуруҳ номига расмийлаштирилган ва Шарифхўжаев оиласи назоратидадир. Бу кўчмас мулкларнинг асосий эгаси Иноятов оиласининг ишончли вакили, шунингдек Латвиядаги банк ҳисоблари эгаси Керимов Тимур Сапариетовичдир. (иқтибос тугади)» [7]

Ўзбекистонда жуда қудратли МХХ раиси ва ўринбосари ҳақида бундай танқидий гапларни мақола қилиб ёзиш ҳамда дунёда машҳур бўлган газетада чоп эттириш учун ЖАСУР бўлмоқ керак. Гулнора Каримова ҳақиқатдан ҳам ўзбек халқининг ЖАСУР аёлидир.


2. ИККИНЧИ ЖАВОБИМ

Энди [4]-мақолада келтирилган Малоҳат хатининг иккинчи қисмига жавоб берсам.

«Кейин...Қараб турсам, менинг Гулнора масаласидаги фикрларим сизнинг хон қизи ҳақидаги тўхтамларингизга мутлақо тўғри келмайдиган кўринади. Аксинча. мутлақо қарама-қарши. На чора, Г. Каримова хусусида ижобий ва ё салбий хулосага келиш, бу сизнинг ҳуқуқингиз. Албатта мен каби ўйлашингиз, сўйлашингиз шарт эмас... Фикрлар ранг-баранг бўлиши табиий.... Гулнора Каримовага ҳайриҳоҳ бўлганингиз учун ёқангизга ёпишмоқчи эмасман... Шусиз ҳам низолардан чарчаб кетганман... Фақат... Айтмоқчи бўлганим, Гулнора билан учрашув сўрашимдан, интервью олишни исташимдан кўзлаган ўзга мақсадларим бор.... Шуни айтмоқчи эдим...» [4]

Малоҳат, сиз “Айтмоқчи бўлганим, Гулнора билан учрашув сўрашимдан, интервью олишни исташимдан кўзлаган ўзга мақсадларим бор....» деб ёзиб [5]-мақолани илова сифатида келтиргансиз. Шу мақолангизда келтирилган айрим гапларингизга озроқ эътироз билдирсам.

Биринчидан, Гулнора Каримова хон қизи эмас, балки диктатор президент Ислом Каримовнинг қизи деб ёзсак тўғрироқ бўлади.

Иккинчидан, уй қамоғида бўлган Гулнора Каримованинг куч ишлатар тизимлари билан тўқнашувига оид фотосуратлар масаласида. Мен 50 йилдан бери сураткашлик билан шуғулланган ва техника соҳасида Москвадаги Бауман номли Техника университетида 4 йил ўқиб, етук муҳандис-конструктор лавозимигача ишлаган мутахассис ва техника жуда тараққий этган АҚШда деярли 5 йилдан бери яшаётган ҳамда мобил телефонлар имкониятини биладиган фуқаро сифатида айтишим мумкин: бундай сифатли суратларни мобил телефонда ҳам олиб ишлаш ҳеч гап эмас. Суратларни Гулноранинг қизи Иймон олган бўлиш эҳтимоли катта ва шу сабабли у кадрларда йўқ. Қўриқчилар ҳамма эътииборини Гулнорага қаратган пайтда мобил телефонда олиш имконияти бўлган.

Учинчидан, сизнинг “Ўзбекистон МХХси бу суратларни қандай йўл билан бўлмасин, тўхтатиб қолишга қодир эди! “Хўш, нега шундай қилмади?” деган саволнинг жавоби кимни қизиқтиради?» деган саволингизга жавоб берай. Мобил телефонингиз хотираси бўлмиш хотира (сим) картасининг нақадар кичик ўлчамларига эътибор беринг. Агар шу сим карточкани бирор киши камзули астарига ёки сочи орасига қўйиб олиб чиқса ходимлар топа оладими?

Шу ерда сиз билан менинг сафдошим бўлган Елена Урлаева ҳаётидан битта лавҳани келтириб ўтай.

“Тошкент вилоятида коллеж ўқувчиларини суратга олган ҳуқуқ ҳимоячиси Елена Урлаевани ўқитувчилар тутиб олиб, милицияга топширди. Пскент тумани ИИБ ходимлари Урлаева олиб улгурган суратларни йўқ қилишга уринди, аммо топа олмади. Натижада, флешкани сочига яширган фаол пахтада юрган ўқувчи ва ишчилар суратини матбуотга етказди” [8]

Таққосланг: техникум маълумотига эга бўлган Елена Урлаева шунча ходимларни доғда қолдириб флешкадек каттагина нарсани тинтувдан соғ-омон олиб чиқа билди.

Шу ерда Гулнора Каримованинг илми ва имкониятлари ҳақида тўхталиб ўтай.

«Гулнора Каримова 1988-йили Тошкентда ёш математиклар академиясини тугатган, 1994-йили – Тошкент давлат университети фалсафа-иқтисодиёт факультетининг халқаро иқтисодиёт бўлимини бакалавр даражаси билан тамомлади. 1992-йили шу билан бирга Ню-Йорк штати университети қошидаги Мода технологиялари институтида таҳсил олди. 1996-йили Каримова Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси қошидаги Иқтисодиёт институтининг магистратурасини битирди, 2000-йили Гарвард университетида санъат магистри даражасига эга бўлди. 2001-йили у Тошкент Жаҳон иқтисодиёти ва дипломатияси университетида сиёсий фанлар доктори бўлди, 2009-йили эса ўша ернинг ўзида профессор илмий даражасини олди. 2006-йили Гулнора Каримова Тошкент ахборот технологиялари университетида телекоммуникациялар соҳасида бакалавр даражасига эришди» [9]

Гулнора Каримова математика, техника ва санъат соҳаларини эгаллай олиб, фан доктори ҳамда профессор бўла туриб наҳотки Елена Урлаевачилик топқир бўлмаса?! Албатта у топқир. Топқирлиги сабабли у уй қамоғида бўлатуриб дунёнинг машҳур газеталарида ўткир танқидий мақолалар ва интервюлар чоп эттира олди. Агар у 2006-йили Тошкент ахборот технологиялари университетида телекоммуникациялар соҳасида бакалавр даражасига, яъни олий маълумотга эришганини ҳам эсласак, Гулнора учун бундай вазиятда суратга олишни ташкиллаштириш ва уни хорижга етказиш катта муаммо эмас эканлигини тушунамиз. Агар уни қўриқлаётганлар билими ва тажрибаси инқадар эканлигини инобатга олсак бу янада аён бўлади.


3. УЧИНЧИ ЖАВОБИМ

Энди мухолифатнинг Гулнора Каримовага муносабати масаласига ҳам тўхталиб ўтсам.

Ўзбекистондаги қонли режимнинг бош таянчи ва ўзбек мухолифати, шунингдек ўзбек халқининг асосий душмани Ўзбекистон Миллий хавфсизлик хизматидир. Мен бу ҳақда элликтага яқин мақолаларимда ёзганман. Шулардан биттасини - “МХХ ўзбек халқининг асосий душманидир” номли мақоламни эслатиб ўтай ([10]-га қаранг, ушбу мақоламни www.yangidunyo.com сайти билан бирга йўқ қилишган).

МХХ ўзбек халқи ва мухолифатининг душмани деб тан олсак, МХХнинг икки нафар энг катта раҳбари бўлмиш Ўзбекистон Президенти Ислом Каримов ва МХХ раиси Рустам Иноятов ўз-ўзидан асосий душман рўйхатининг бошида бўлади.

Биз “Душманимнинг душмани менинг дўстимдир” деган доно нақл асосида иш тутишимиз керак эди. МХХ ўзбек халқи ва мухолифатининг душмани бўлар экан, МХХни қаттиқ танқид қилган ва МХХ раиси ҳамда ўринбосари жиноятларини дунё жамоатчилиги олдида мақолалари ва интервюлари ёрдамида очиб ташлай олган Гулнора Каримова билан муросага боришимиз ҳамда уни ҳимоя қилишимиз ўринлидир. Бу – биринчидан.

Ўзбек мухолифати лидерлари ва фаолларининг асосий хатоси ўзбек халқи ҳамда мухолифатининг асосий душмани МХХ эмас, фақат президент Ислом Каримов деб ҳисоблашларидадир. Мен бундай асосий хато ҳақида катта таҳлилий мақолани рус тилида ёзиб 2011 йил май ойида 4 та сайтда чоп эттиргандим. Бугунги кун - 2014 йил 7 ноябр куни ушбу мақолам фақат www.pravozashitnik.at.ua сайтида сақланган ([11]-га қаранг).

Шундай катта хато туфайли ўзбек мухолифати 26 йилдан бери бирорта каттароқ натижага эриша олган эмас. Гулнора Каримовага ёвдек муомала қилишимиз ушбу катта хатомизни давом эттираётганимиздан далолатдир. Бу – иккинчидан.

Учинчидан, Гулнора Каримова 25 йилдан бери Ўзбекистонга раҳбарлик қилаётган отаси Ислом Каримовнинг тўнғич қизи сифатида МХХ раиси Рустам Иноятов Президентга оҳирги 19 йил давомида оғзаки айтган жуда кўп жиноятлар ҳақида билади. Шу сабабли МХХ раҳбарияти Гулнорани бир ёқлик қилиш, менимча қийноқлар ёрдамида уни руҳий касалхонага тиқишга ҳаракат қилиш эҳтимоли катта деб ҳисоблайман.

Тўртинчидан, демократик мамлакатларда катта жиноятларни очишда ҳамкорлик қилган ҳатто ашаддий жиноятчилар жазодан озод этилади, унинг исми шарифи ўзгартирилиб янги ҳужжатлар топширилади ва бошқа жойда яшаши учун уй-жой шароити яратиб берилади.

Бешинчидан, МХХ га таянган Ўзбекистондаги қонли режимга қарши курашда Гулнора Каримова билан ҳамкорлик қилиш унинг билан бирга Фонд форумда ишлаган ва унга хайрихоҳ бўлган юз минглаб Ўзбекистон фуқаролари, улардан аксар кўпчилиги ёшлар мухолифат мақсадлари учун, яъни деморатия йўлида бизлар билан ҳамкорлик қила бошлашади.

Олтинчидан, қолаверса, мен инсон ҳақлари ҳимоячиси ва мустақил журналист сифатида МХХ Гулнора Каримовага нисбатан қўллаётган ноқонуний тазйиқлари ва қийноқларига қаршиман ҳамда уни бу қийноқлардан қутқаришимиз керак, деб ҳисоблайман.

P.S. 1. Ушбу мақоламни аввал www.liveinternet.ru сайтидаги ўз Кундалигим (блогим)га жойлаштирдим. Унинг манзили:
Шуҳратжон АҲМАДЖОНОВ. Малоҳатга жавобим. - http://www.liveinternet.ru/users/4799013/ (www.liveinternet.ru Дневник Турон_Шухратжони, 2014.07.11).

Хоҳлаган ўқувчилар ушбу кундалигимга кириб “Малоҳатга жавобим” ва бошқа мақолаларни ўқиб кўришлари, қўшиқлар тинглашлари мумкин.

2. Малоҳат Эшонқулованинг кўпгина мақолалари, жумладан [2]-[5]-мақолалар www.uzxalqharakati.com сайтида чоп этилганлиги сабабли ушбу мақолани шу сайтга жўнатишга 2014 йил 7 ноябр куни ҳаракат қилдим. Сайт раҳбарияти билан боғланиш учун қуйидаги ёзув қўйилган экан:
“Боғланиш
Сайт таҳририяти билан қуйидаги формани тўлдириш орқали боғлана оласиз
[contact-form-7 id="11810" title="Contact form 1"]” [12]

Лекин бу йўл билан сайт формаси очилмади ва боғлана олмадим.

Сайтда “Манзиллар” бўлимида 10 нафар раҳбарнинг исми шарифи ва электрон почталари ёзилган экан. Улар орасида фақат “Тўлқин Қораев, Ҳуқуқбонлик ва ташқи алоқалар бўлими; tulqinq@gmail.com» фейсбукдаги дўстларим сафида бўлганлиги туфайли мен мақолани унинг почтасига 7 ноябр куни «Малоҳатга жавобим мақоласи, www.uzxalqharakati.com сайтида чоп этиш учун” деган сарлавҳа билан жўнатиб юбордим. Мақола сайтда чоп этилмади ва Тўлқин Қораевдан жавоб ҳам келмади. Сабабини билмайман.

3. Мана шу сабабларга кўра ушбу мақоламни 2014 йил 8 ноябр куни фейсбукда ўз саҳифамда ва Малоҳат Эшонқулова саҳифасида чоп этдим.

4. Ушбу мақолам билан боғлиқ қизиқ ҳангомалар ҳам бор. Кўпчиликка маълумки “Қўрқмасвойлар” гуруҳи фаолият олиб бораётир. Тунги уйғоқ исмли фейсбук фаоли уч ойча илгари мени ушбу гуруҳга қўшди ва менга хабар қилди. Мен индамадим. Қолаверса қўрқмаслик бобида ўша аъзоларга нисбатан менинг бирорта камчилигим йўқ ва мен ёлғиз Аллоҳдангина қўрқаман. Бугунги кунда - 2014 йил 17 ноябрда ушбу гуруҳга 10 минг 198 киши аъзо бўлибди.

2014 йил 8 дан 9 ноябрга ўтар кечаси ўзимнинг “Малоҳатга жавобим” мақоламни Фейсбукдаги “Қўрқмасвойлар” саҳифасига жойладим. Бу гуруҳ саҳифасида жойлаган биринчи мақоламдир. Жойлаганимдан мақолам остида постинг кўринишида сафдошлардан саволлар кела бошлади. Мен жавоб бера бошладим. Ушбу савол-жавоб кечаси соат 23 дан тонгги слат 3 гача давом этди. Соат 3 га яқин таниқли мухолифат фаоли, инсон ҳақлари ҳимоячиси, ҳамюртим Толиб Ёқубов постингги чоп этилди.

Толиб акага жавоб постингни ёзиб Фейсбукдаги мақолам остига постинг сифатида қўяман десам мақоламни ҳам, барча постингларни ҳам кимдир ўчириб ташлади. Эрталаб Вашингтон шаҳридаги кутубхонага бориб, у ердаги компютер орқали жавобни фейсбукдаги Толиб ака ва ўзимнинг саҳифамга жойладим. Ушбу постинглар ва унга жавоблар қизиқарли. Шу сабабли уни мақолам иловасида келтирмоқдаман.

ИЛОВА

Gulshan Karaeva: Шухрат ака бироз хатога йул куйгансиз.Уй камогида жойлаштирилган хонадонга скрытый камера жойлаштириш эсида йук деб уйлайсизми? Камера оркали хамма нарсани назорат килса булади..

---------------------------------------------

Шуҳратжон АҲМАДЖОНОВ жавоби

Тўғри, видеокамералар ўрнатилган. Лекин одатда кўпгина фуқаролар мобил телефонини қўлида олиб юради. Фуқаро суратга тушираётганини сездирмаслиги ҳам мумкин. 7 миллион киши яшаётган Вашингтон шаҳрида 100 мингдан ортиқ мобил телефони билан чақимчилик қилиб юрган фуқаро бор. Мен охирги 2,5 йил давомида Вашингтонда яшаб “Вашингтон – чақимчилар шаҳри» деган хулосага келганман. Буни АҚШ махсус хизматлари ташкил этиб фуқаролар ҳақида жуда кўп ахборот тўпламоқда ва ўзлари маъқул кўрган вариантда ишлатмоқда. Бу ҳақда сал имконият топганимда яхши мақола ёзиш ниятим бор, Аллоҳ хоҳласа.

Гулноранинг қизи Иймон унинг ёнида кетаётган бўлган. Посбонлар Гулнорага қаршилик қилишаётганида Иймон бир неча қадам нарида бўлган. Шу сабабли суратлар аниқ ва тиниқ чиққан. Қолаверса Гулнора компютер соҳасида олийгоҳни тугатган мутахассис. Шу сабабли Гулнорадек фан доктори ва тажрибали мутахассисга фотосуратни компютер ёрдамида камчиликларини тўғрилаш қийин иш эмас.

2014 йил 8 ноябр, соат 23:30

------------------------------------------------------------------

Гайрат Йулдош

Маколани укиб хеч нарсани тушунмадим.
Муаллиф "Гуля"ни химоя килаяптими?
Юкорида у бошчилигидаги бир катор ишлар руйхат билан келтирилган.
Уша ишларни бобоси Карим бободан колган мол-мулкдан килганмикин, ёки халкни хисобиданми?
Кейин "Иноятов ва Шарифхужаевга карши чика олди"-деб ёзилибди.
У нега хокимият кулидалигида уларга карши чикмадию оркасига тепиб хайдалгандан кейин карши чикди? Яна у жудаям аклли ва уша юкоридаги одамлар уни сочини бир толасига тегина олмасликларини бидиб хам карши чикди. Чунки отаси хали тирик. Акс холда....
(Уни аксиясидан бир лавха:. Утган йили Навоий вилоятида "Асрлар садоси" булиб утди. Ва олдинига бюджет ташкилотларга катта катта солик солинди. Кейин хусусий тадбиркорларга навбат келди. Ундан кейин эса....Шу ери огрикли. Хамма бюджет ташкилотларда ишлайдиган ишчи ходимлардан "Асрлар садоси" га уз ихтиёрим билан хисса кушаман"-деб тилхат олиниб уларни бир ойлик маъоши уша тадбир хисоб ракамига ечиб олинди.
Ёки "минг никох туйи ва минг суннат туйи"да хам тадбиркорлардан куп маблаг мажбуран ундирилди.
Кейин ким кахрамон "Гуля".
Кейин ким саховатли "Гуля". Кейин ким зур "Гуля"!!!
Бунака мисоллар жуда куп ва булар тухмат эмас.!!!!!

----------------------------------------------

Шуҳратжон АҲМАДЖОНОВ жавоби

Ғайратжон, сиз кўп савол ёзибсиз. Айримларига жавоб берай.

1-саволингиз: “Ўша ишларни бобоси Карим бободан қолган мол-мулкдан қилганмикин, ёки халқни ҳисобиданми?»

Гулнора таржимаи ҳолидан маълумки у 1992 йили АҚШлик бой фуқаро Мансур Мақсудийга турмушга чиққанди. Никоҳдан кейин ўша йили Мансур Мақсудий Тошкентдаги Кока-Кола компаниясининг директори лавозимини эгаллади. 2001 йили никоҳ бузилгач Ўзбекистондаги Кока-Кола компанияси барча бизнес тармоқлари қонунан Гулнорага ўтди.

Бир эслаб кўрингчи: шу ўтган 22 йил давомида шахсан сиз ва яқинларингиз неча минг шиша кока-кола ичгансизлар? Сиз, мен ва 30 миллионли халқимиз ичган ҳар бир шиша кока-коладан катта фойда қолган. Гулнора бойлигининг каттагина қисми кока-коладан келган. Унинг хорижда ҳам бизнеси бор.

2. «У нега ҳокимият қўлидалигида уларга қарши чиқмадию орқасига тепиб ҳайдалгандан кейин қарши чиқди?»

Гулнора ва унинг атрфидаги хайрихоҳлар ташкил этган ҳар бир оммавий тадбирларни Миллий хавфсизлик хизмати (МХХ) раҳбарлари қўллаб-қувватлаган деб ўйлайсизми? Гулнора жуда кўп қаршиликларни енгиб ўтган. МХХ раҳбарияти Гулнорани халқ орасида обрўсизлантириш учун унинг ҳақида кўпгина бумағур миш-мишларни тарқатишни уюштирганди. Масалан, мен шахсан 2007 йилда Тошкентда «Кичик автомобил тўхташ жойларини Гулнора тортиб олаяпти» деган тўҳмат гапларни эшитгандим, менга айтишганди. У икки фарзандни ёлғиз катта қилаётган аёл бўла туриб имконияти даражасида кураш олиб борди.

МХХ туҳмат билан унинг сафдошларини қамаб, қийнаб, қўлларини синдира бошлагач у охирги чора сифатида уй қамоғида бўла туриб МХХ раҳбарлари Иноятов ва Шарифхужаевлар жиноятларини фош этди. Бундай ошкор этгани учун уни ҳатто ўлдириб юборишлари ҳам ҳеч гап эмасди. Ахир уни, шунингдек унинг ўғли Ислом ҳамда қизи Иймонни симоб билан заҳарлашгани обрўли хориж докторлари ёзиб берган ҳужжатлар билан тасдиқланган.

3. «Ёки "минг никоҳ тўйи ва минг суннат тўйи"да ҳам тадбиркорлардан кўп маблағ мажбуран ундирилди»

Сиз ҳимоя қилмоқчи бўлаётган ўша тадбиркорларингиз ҳар йили қанча пулини пора сифатида ҳокимият ва кучишлатар органларига берганлигини бир ҳисоблаб кўрдингизми? Миллионлаб пора бераётган тадбиркорларингиз бирортаси банкрот бўлган эмас.

Менинг ишончим комилки, йиғилган пулларни Гулнора ўзига ишлатмаган. Пулни рўйхат қилиб йиғишиб ҳақиқатан катта тўйга ишлатилган. Гулнора бу пулларга шахсан қўл урган эмас. Чунки унинг Ўзбекистон бўйича заводларидан етарлича фойда келаётир. Унинг бошқа йўналишлардаги бизнеси ҳам бор эди.

Ўша минг никоҳ тўйи ва минг суннат тўй ҳақиқатан камбағал кишилар учун қилингани ҳамма вилоятдаги ватандошларимиз гувоҳдир. Чунки тўй қилинаётган камбағаллар рўйхати маҳаллаларда тузилган ва бу рўйхатга маҳалла раҳбарлари имзо чекиб муҳр босишган. Тўйда минглаб фуқаролар тўй столи ортида ўтирган камбағал кишилар ва уларнинг суннат бўлаётган фарзандлари эканлигини билишарди.

4. Ғайратжон, эътирозингизни бундай гаплар билан тугатибсиз: «Кейин ким қаҳрамон "Гуля".
Кейин ким саҳоватли "Гуля". Кейин ким зўр "Гуля"!!!
Бунақа мисоллар жуда кўп ва булар туҳмат эмас.!!!!!»

Ўзбекистондаги порахўр ва қонхўр режим шароитида «Минг никоҳ тўйи ва минг суннат тўйи»га ўхшаш тадбирлар, савоб ишларни ташкиллаштира олгани учун Гулнорага раҳмат дейиш керак. Чунки бу камбағаллар ҳам ҳаётда бир марта яшашади.

Бу менинг фикрларимдир. Менинг фикрларим сизнинг ёки бошқаларнинг фикрлари билан мос тушмаслиги мумкин.

2014 йил 9 ноябр, соат 01:05.

АҚШ, Вашингтон шаҳри

--------------------------------------------------------

Гайрат Йулдош: Ака мана ўзингиз тан олаяпсиз ва ёзаяпсиз "у кўп пулни ўз бизнесидан топган"-деб.
Хўш унда ўша хилма хил қилиб ўтказган тадбирларига ЎЗ МАБЛАҒИДАН эмас балки тадбиркору бюджетникларни маошларини тортиб олиб сарфлади?

Бировдан ўғирлаб ёки тортиб олиб иккинчи одамга қилинган ёрдам бу савоб ёки яхшилик эмас балки ҳар қандай одамни наздида қароқчилик ва жиноятдир!!!

--------------------------------------

Шуҳратжон АҲМАДЖОНОВ жавоби

Ғайратжон!

Гулнора бирорта бизнесмендан маблағни тортиб олган эмас. Бу тадбирларда умуман қатнашмаган бизнесменлар ҳам борлигини биласизми? Бирор киши ўша қатнашмаганларни тазйиқ қилдими ёки қамадими?

Пул тўлаганлар ўз хоҳиши билан тўлаётгани ҳақида ҳужжатларга имзо чеккан. Тадбиркорлардан жуда кўпи тўй тадбирларида ўзлари тўйбошида туришган ва кўп ватандошларидан раҳмат сўзларини эшитишган, айримлари эса чой-пой ташиб хизмат қилган.

Бу ўзбекларнинг машҳур ҳашарига ўхшайди: сизнинг гапларингиз “Ҳашарга ўзингиз чиқиб ишланг, бошқаларни тинч қўйинг” дегандек гап. Бир киши ишлаганида бу ҳеч замон ҳашар бўлмайди. Шу сабабли бундай ажойиб минг йиллик тарихий тадбир фақат ўзбекларга хосдир!

Бу тадбирлардан асосий мақсад раҳбарлар, жумладан тадбиркорлар эътиборини шу камбағалларнинг энг катта муаммоларидан бири бўлган тўй тадбирига қаратишдир.

2014 йил 9 ноябр, соат 01:45.

АҚШ, Вашингтон шаҳри

------------------------------------------------

Менгли Каримова: ДЕМАК МАКСАД ГУЛНОРА КАРИМОВАНИ ПРЕЗИДЕНТ КИЛИШ.

------------------------------------------------------

Шуҳратжон АҲМАДЖОНОВ жавоби

Ассалому алайкум Менглихон!

Президентликка номзод Конституция ва қонунларда ёзилган жараён асосида кўрсатилади ҳамда рўйхатга олинади. Президентни эса 31 миллионли халқ сайловда сайлайди. Кимдир кимнидир Президент қилиш истаги билан у президент бўлиб кетавермайди. Навбатдаги Президентлик сайлови Ўзбекистонда 2015 йил 15 март куни бўлади.

2014 йил 9 ноябр, соат 02:00.

АҚШ, Вашингтон шаҳри

------------------------------------------------------------

Менгли Каримова: Шухратжон буни мен ҳам биламан. Қачон Ўзбекистон ҳукумати қонунга буйсунган? Сиз нима майнавозмисиз ёки ўзингизни гулликка олаяпсизми?? Халқни лақиллатиш керак эмас.
------------------------------------------------------------

Шуҳратжон АҲМАДЖОНОВ жавоби

Менглихон!

Биз демократлар ва инсон ҳақлари ҳимоячилари қонунларга таяниб иш кўришимиз керак ва шуни талаб қилмоғимиз керак. Акс ҳолда қонхўр режим жаллодларидан фарқ қилмай қоламиз. Сиз айтган Ўзбекистон ҳукуматини дунёда Диктаторлик режими деб аташади. Президент Ислом Каримовни эса дунёдаги энг хавфли беш диктаторлар рўйхатига киритишганди.

2014 йил 9 ноябр, соат 02:15.

АҚШ, Вашингтон шаҳри

------------------------------------------------------------

Гайрат Йулдош: Ака сизни билмадиму ман Узбекистонда ОДАМЛАР ОРАСИДА яшаямман.
У мумкин хеч кимни бурнини конатмагандир. Аммо бу уни айбсиз фаришталигини билдирмайди.
У кимни нимагадир мажбурлаган булса купинча хокимиятлар оркали иш курди. Ва хокимиятдан "фалрн жойга фалон маблагни утказасан" деса бу хамма учун бажариш шарт булган мажбурият буп колди. Ва уша тадбиркорлар Гуля сураётган миллионни деб миллиардларини юкотишни истамай айтганини килишди. Шундай экан кимниям бурни конарди ёрилган бош дуппини тагида булса!
Навоийдаги "Асрлар садоси"да хам хамма ишни узи килмади балки вилоят хокимига буйрук бериб бажартирди!!!
(Кейин ёзаётганларингиз "Ахборот" ва "Давр" курсатувларидаги баланпарвоз гапларга жудаям ухшаб кетаяпти-да!!!
(Эсимда бир тадбиркор акамизга хокимият шунака катта бир маблагни буйнига илди. Кетидан сиз айтгандай тв.да кул ковуштириб режиссер ёзиб берганини тутилиброк айтиб хам берди ва кейин хокимни бутун уруг аймоги билан сукиб юрди оркаваротдан.)

------------------------------------------------------------

Шуҳратжон АҲМАДЖОНОВ жавоби

Ғайратжон!

1. “Ака сизни билмадиму ман Ўзбекистонда ОДАМЛАР ОРАСИДА яшаямман.
У мумкин ҳеч кимни бурнини қонатмагандир. Аммо бу уни айбсиз фаришталигини билдирмайди»

Сиз билан мен ҳам фаришта эмасмиз ва билиб-билмай қилган гуноҳларимиз кўп. Айбсиз ёлғиз Аллоҳдир.

2. “У кимни нимагадир мажбурлаган бўлса кўпинча ҳокимиятлар орқали иш кўрди. Ва ҳокимиятдан "фалон жойга фалон маблағни ўтказасан" деса бу ҳамма учун бажариш шарт бўлган мажбурият бўп қолди. Ва ўша тадбиркорлар Гуля сўраётган миллионни деб миллиардларини йўқотишни истамай айтганини қилишди.»

Кечирасиз, вилоят ҳокими Гулнорага бўйсунмайди. Ҳоким олдига кириб шахсий илтимос қилингчи, нима дер экан. Бу камбағаллар билан боғлиқ тадбир бўлиб, ҳокимиятдаги алоҳида бўлим ходимларининг шуғулланадиган вазифасидир. Одатда қонуний қилиб ўша бўлим ходимлари шуғулланишади. Яна бир марта айтаман: кети тоза бўлган ва қўрқмаган тадбиркорлардан айримлари қатнашмаган ҳоллари ҳам бўлди.

Бир телефон қўнғироғи асосида миллионларни олиб борадиган айрим тадбиркорларнинг кети тоза эмас. Шу сабабли улар ким чирманда чалса ўшанинг куйига тушайверишади.

Қайта айтаман: оммавий тўй бу ажойиб ҳамда савобли ишдир. Бунда қатнашганлар савоб олган.

3. Сизнинг гапингиз: “Эсимда бир тадбиркор акамизга ҳокимият шунақа катта бир маблағни бўйнига илди. Кетидан сиз айтгандай тв.да қўл қовуштириб режиссер ёзиб берганини тутилиброқ айтиб ҳам берди ва кейин ҳокимни бутун уруғ аймоғи билан сўкиб юрди орқаваротдан.)»

Ғайратжон, сиз иккиюзламачи ва мунофиқ одамларни ҳимоя қилаяпсиз. Халқимиз орасида шунақа иккиюзламачи ва мунофиқлар борлиги учун бу қонли режим 23 йилдан бери сақланиб келмоқда.

2014 йил 9 ноябр, соат 02:30.

АҚШ, Вашингтон шаҳри

------------------------------------------------------------------

Talib Yakubov

Шўҳратбек, земляк! "Пахта қўйиш" ҳам эви билан-да! "У икки фарзандни ёлғиз катта қилаётган аёл бўла туриб..." деган гапингизни билиб ёздингизми ёки кайф аралашми? Жиззахда бизнинг бир қўшнимиз бор. Эрининг ярим умри психбольницада ўтади, икки фарзандини бир ўзи фарроршлик қилиб катта қилаяпти. Шу оиламасми, айтганингиз? Шарҳингиз бошида фақат Кока-кола заводларидан тушаётган фойдани ҳисоб-китоб қилгансиз. Яна ёнига "чет элларда ҳам бизнеси бор" деб қўшиб қўйгансиз. Бу эса "У икки фарзандни ёлғиз катта қилаётган аёл бўла туриб..." деган иддаонгизни бир пулга чиқаради. Авторитар тузумларнинг давлат мулозимлари синфи ичида икки ҚОНУН ҳукм суради: 1) мулозимлар ичида бир-бирини мутлоқ (абсолют) қўллаб-қувватлаш; 2) мулозимлар бир-бирига нисбатан сурункали қарши курашиши. Тамоман бир-бирига қарама-қарши қонунлар-а, сездингизми? Авторитар тузум бошқача бўла олмайди. Пирамида чўққисида авторитар раҳбар ўтирибдими, бирорта мулозим, шу жумладан Р.Иноятов ҳам, авторитар раҳбарни қўятурайлик, унинг невара-чеварасигача тегина олмайди. Авторитар раҳбарга қарши фитна уюштирилиши ҳолидан ташқари.

-------------------------------------------------------------------

Шуҳратжон АҲМАДЖОНОВ жавоби

Ассалому алайкум ҳамюртим (земляк) Толиб ака!

Мен ёзган "У икки фарзандни ёлғиз катта қилаётган аёл бўла туриб..." деган гапимни фақат моддий томондан тушунган кўринасиз. Гап моддий томонда эмас. Келиб чиқиши ким бўлишидан қатъий назар ҳар бир фарзанд она меҳрига муҳтож бўлишини ҳамма билади. Уларни ўқимишли қилиш эса ҳаммага ҳам насиб этавермайди. Мана ўғли Ислом Лондонда ўқиб, зарур бўлганда онасини ҳимоя қилиб оммавий ахборот воситаларига кучли интервю берди. Бу унинг интеллектуал билими ва қувватини кўрсатди.

Гулнора ҳозир касал қизи Иймон билан бирга. Иймон унинг туфайли давосиз қолаётганини Гулнора она сифатида тушунмайдими ва кечаю кундуз бу муаммони ҳал қилиш устида қайғурмайдими?

Шу ерда раҳматли профессор Ғайбулло Ас-Саломни (1932.11.12, Хатирчи тумани — 2003.31.1, Тошкент) эслатиб ўтмоқчиман. Ҳалол ва тўғрисўзлиги учун унинг Тошкентда прокуратурада ишлаётган ёлғиз ўғлини ўзбек махсус хизматлари адашмасам 1992 йилда умуман йўқотиб юборишди, яхни гум қилишди. Унинг ўлиги қаерда эканлигини шу кунгача ҳеч ким билмайди. Домулла Ғайбулло Ас-Салом васиятига кўра имом у вафот этганида 2003 йилда унинг ва ўғлининг жаноза намозини қўшиб ўқиганди.

Яна бир марта таъкидлайман: мен «У икки фарзандни ёлғиз катта қилаётган аёл бўла туриб имконияти даражасида кураш олиб борди» деган гапни моддий томонни эмас, руҳий ва хавфсизлик тарафини ўйлаб ёздим.

Энг яхши тилаклар билан ҳамюртингиз Шуҳратжон Аҳмаджонов

2014 йил 9 ноябр, соат 03:00.

АҚШ, Вашингтон шаҳри

---------------------------------------------------------------

Толиб акага жавоб постингни ёзиб Фейсбукдаги мақолам остига постинг сифатида қўяман десам мақоламни ҳам, барча постингларни ҳам кимдир ўчириб ташлади. Шу сабабли ушбу жавобни эрталаб Вашингтон шаҳридаги кутубхонага бориб, у ердаги компютерда фақат лотин ҳарфлари бўлганлиги сабабли лотин алифбосида қуйидаги гапларни ёзиб, фейсбукдаги Толиб ака ва ўзимнинг саҳифамга жойладим.

Шуҳратжон АҲМАДЖОНОВ жавоби

Assalomu alaykum Tolib aka!

Men kechasi sizning postingizga javobni yozib bo’lib qo’yaman desam maqolamni ham, barcha postinglarni ham kimdir o’chirib tashladi. Washingtonda kechasi soat 3 dan o’tgandi. Bu noma’qulchilikni AQSHdagi MXX zobitlari qildimi yoki “Qurqmasvoylar” bo’limini boshqarib borayotgan qo’rqoqlar qildimi, bilmayman. Shu sababli maqolam matni va ayrim postinglar, jumladan siz yozgan va men javob qilgan postinglar matnini sizning sahifangizga va o’zimning sahifamga quyapman.

Eng yaxshi tilaklar bilan hamyurtingiz Shuhratjon Ahmadjonov

2014 yil 9 noyabr.

AQSh, Washington shahri

-------------------------------------------------------------

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР

1. 8789 words of wisdom by Barbara Ann Kipfer (Барбара Энн Кипфер. 8789 та ҳикматли гаплар). Workman Publishing, New York, 2001-2010. - 618 p.

2. Малоҳат Эшонқулова: Гулнора Каримовадан интервью олишга рухсат беришингизни талаб қиламан. - http://uzxalqharakati.com/archives/27894 (www.uzxalqharakati.com 2014.04.11)

3. ЭШОНҚУЛОВА М. Мағлуб қилинган Гулнора Каримовадан интервью олиш мумкинми? -
http://www.uznews.net/uz/politics/28140-maglub-qilingan-gulnora-karimovadan-intervu-olish-mumkinmi (www.uznews.net/uz/ 2014.03.11)

4. ЭШОНҚУЛОВА М. Малика ҳақидаги эртак ... - https://www.facebook.com/malohat.esankulova/posts/805207422870672 (www.facebook.com 2014.06.11)

5. ЭШОНҚУЛОВА М. Малика ҳақидаги эртак ... - http://uzxalqharakati.com/archives/27604 (www.uzxalqharakati.com 2014.09.10)

6. http://gkarimova.wordpress.com/2013/03/12/60/#more-60 (www.gkarimova.wordpress.com Персональный блог Гульнара Каримова, 2013.12.03);
Мана буни жасорат деса бўлади! Гулнора Каримованинг Швейцариянинг Bilan журналига берган интервьюсининг батафсил матни. - http://yangidunyo.org/2013/03/12/%d0%bc%d0%b0%d0%bd%d0%b0-%d0%b1%d1%83%d0%bd%d0%b8-%d0%b6%d0%b0%d1%81%d0%be%d1%80%d0%b0%d1%82-%d0%b4%d0%b5%d1%81%d0%b0-%d0%b1%d1%9e%d0%bb%d0%b0%d0%b4%d0%b8/ (www.yangidunyo.org 2013.12.03).

7. Гулнора Каримова МХХ “клани”нинг иқтисодий жиноятларини фош қилди. -
http://www.ozodlik.org/content/article/25211800.html?nocache=1 (www.ozodlik.org 2013.25.12)

8. Елена Урлаева ўқувчи-теримчилар суратини сочига яшириб олиб чиқди. -
http://www.ozodlik.org/content/article/26636950.html (www.ozodlik.org 14.10.2014).

9. Gulnora Karimova. - https://uz.wikipedia.org/wiki/Gulnora_Karimova (www.uz.wikipedia.org/wiki/ Vikipediya, ochiq ensiklopediya)

10. АХМАДЖОНОВ Ш. МХХ ўзбек халқининг асосий душманидир. - http://yangidunyo.com/?p=603#more-603 (www.yangidunyo.com 2012.01.02).

11. АХМАДЖОНОВ Ш. Главная ошибка лидеров узбекской оппозиции (Ўзбек мухолифати лидерларининг асосий хатоси). - http://muvozanat.info/index.php?option=com_content&view=article&id=1999:2011-05-22-19-20-03&catid=31:general&Itemid=18 ( www.muvozanat.info 22.05.2011).
http://pravozashitnik.at.ua/news/2011-05-22-1950 (www.pravozashitnik.at.ua 22.05.2011, страница на русском языке).
http://turonzamin.org/2011/05/24/oshibka/#more-15078 (www.turonzamin.org 24.05.2011).
http://yangidunyo.com/?p=19378 (www.yangidunyo.com 25.05.2011).

12. Боғланиш. - http://uzxalqharakati.com/contact

E-mail: jiz54@mail.ru ergash1955@yahoo.com

2014 йил 7-17 ноябр

АҚШ, Вашингтон шаҳри
Рубрики:  Статьи 2014 года


Поиск сообщений в Турон_Шухратжони
Страницы: 24 ..
.. 5 4 [3] 2 1 Календарь