-

   _

 - e-mail

 

 -

 LiveInternet.ru:
: 06.02.2012
: 483
: 9
: 524

:

(0)

(22-maqolam oxiri, 2006 yil 23 may) OZBEKISTON MAXSUS XIZMAT ORGANLARI VA INTERNETDAGI SHAXSIY YOZISHMALAR XAVFSIZLIGINI TAMINLASH

, 16 2022 . 02:04 +
Shuhratjon AHMADJONOV

(22-maqolam oxiri, 2006 yil 23 may) OZBEKISTON MAXSUS XIZMAT ORGANLARI VA INTERNETDAGI SHAXSIY YOZISHMALAR XAVFSIZLIGINI TAMINLASH

4.4.4. BIZNING IT-TIZIMLARNI XAVFSIZLANTIRISH UCHUN NIMA QILMOQ KERAK?

Javob. (IT-tizim inglizcha Information technolojy system Axborot texnologiya tizimi, A.Sh.) Bu sizning tizimingizga va faoliyatingizga bogliq, lekin, odatda, har bir kishi quyidagilarga ega bolmogi kerak:
Brandmauer (tarmoqlararo himoyaning apparat-dasturli vositasi, A.Sh.).
Diskli kodlash.
Pochtali kodlash, u PGP (axborotni kodlash dasturi, A.Sh.) kabi raqamli imzo qoyishga imkoniyat beradi.
Viruslarni aniqlash dasturi.
Zahiraviy nusxalashning ishonchli tizimi: Hamma materiallarni xavfsiz saytga jonating hamda har hafta CD-RWda zahiraviy nusxani yarating va uni alohida xavfsiz joyda saqlang.
Eslab qolish mumkinu, lekin topish qiyin bolgan parollar.
Iyerarxik kirish huquqi tashkilotdagi xodimlarning barchasi hamma fayllarga kirishining zarurati yoq.
Ketma-ketlik agar siz ular bilan doimo ishlamasangiz, asbobiy (instrumental) vositalar ishlamaydi!

Ammo kerakli dasturiy taminotning borligi hali barcha muammolarni hal etilishini taminlamaydi. Odatda, eng zaif halqa texnologiya emas, odamlardir. Agar odamlar kodlashdan hamisha foydalanishmasa, agar ular tasodifiy tanishlariga oz parollarini bildirishsa yoki ularni kozga korinarli joylarda, masalan, monitordagi yopishtirmada (nakleykada) qoldirishsa, kodlash samara bermaydi. Agar siz zahiradagi nusxani alohida xavfsiz joyda saqlamasangiz, yongin yoki hujum bolgan holda zahiradagi nusxaning borligi sizni qutqara olmaydi. Maxfiy axborotga kirish zarurat prinsipiga asoslanmogi lozim, yani istisnosiz tarzda tashkilot xodimlarining barchasiga ochiq bolishi kerak emas, siz bunga doir eyerarxiyani va qoidalarni ishlab chiqishingiz kerak. Umuman, ozingizning kundalik ishingizda maxfiylik va xavfsizlik masalalariga juda ongli va puxta munosabatda bolishingiz muhimdir. Biz buni soglom paranoya deb ataymiz (grekcha paranoya aqldan ozganlik, jinnilik xronik ruhiy kasallik; miyaga ornashib qolgan bemani goyalar, bazan esa yoq narsalarning korinishi, eshitilishi, sezilishi bilan xarakterlanadi (ajralib turadi) [9, 474-475-b.]). [29, 103-104-b.]

4.4.5. QAYSI KODLASH DASTURI TANLASHNI QANDAY ANIQLASHTIRSA BOLADI?

Javob. Odatda, siz bu togrida dostlaringizdan sorashingiz, va bizda tasdiqlatib olishingiz mumkin. Siz malum bir odamlar va guruhlar bilan aloqa boglashingiz zarur, shuning uchun agar ular maxsus kodlash tizimlaridan foydalanayotgan bolsalar, u holda aloqa qulayligi uchun siz ham shunday tizimlardan foydalanishingiz kerak. Biroq, avval biz bilan boglaning. Bazi bir dasturiy taminot paketlari unchalik samarali emas, bazilari esa qopqondagi pishloqni ifodalaydi. Bu paketlar tekinligi bilan sizni jalb qiladi, bu, bir qaraganda, benuqson dasturiy taminotga ega, bularni sizning orqangizdan aygoqchilik qilmoqchi bolgan odamlar taklif etishayotir. Sizning eng zaif aloqa vositalaringizga kirish uchun sizning kodlash boyicha dasturiy taminotingizni nazorat qilishdan ham yaxshiroq usul oylab topish mumkinmi?! Shunday bolsada, lisenziyali dasturiy taminot ham, tekin dasturiy vositalar ham bolgan kopgina ommabop savdo markalari bor. Ammo yodda tuting ulardan foydalanishdan oldin, ular haqida iloji boricha koproq surishtirib bilmoq kerak. (Masalan, PGP (Pretty Good Privacy [Juda yaxshi maxfiylik] dasturi yaxshi malum va xavfsiz tizimdir. Siz uni www.pgpi.org veb-saytidan yuklashingiz mumkin [29, 105-b.]). [29, 104-b.]

4.4.6. KODLASHDAN FOYDALANISH MENING KOMPYUTERIMNI BUZISH XAVFINI YANADA OSHIRISHGA OLIB KELMAYDIMI?

Javob. Agar sizning ozaro xat yozishmalaringizni oldindan kuzatuv tashkil etilmagan bolsa, siz kodlashdan foydalanayotganingizni hech kim bilmaydi. Agar kuzatuv ornatilgan bolsa, sizning shaxsiy yozishmalaringizni anchadan beri oqishmoqda. Bu shuni bildiradiki, sizning ortingizdan kuzatayotgan odamlar allaqachon buzishni amalga oshirishgan. Bunda sizning ortingizdan kuzatayotgan odamlar pochtangizni oqish imkoniyatidan mahrum bolgan holda, boshqa variantlarni ishga solishga urinib korish xavfi bor, shuning uchun oz hamkasblaringizni yaxshi bilmogingiz va oz axborotlaringizni zahiraviy nusxalarini hamda kodlashning xavfsiz usullaridan foydalanmogimiz kerak.

(Izoh: Shifrlash dasturlaridan foydalanganda inhhimlarda muammolar paydo bolganligiga doir holatlar haqida bizda axborotlar yoq. Axborotni shifrlashga kirishishdan avval ushbu imkoniyatni puxta tahlil eting, ayniqsa agar siz jiddiy harbiy toqnashuv roy bergan mamlakatda bolsangiz harbiy razvedka sizdan harbiy axborotni yetkazib berganlikda shubhalanishi mumkin yoki, agar shifrlashni juda kam inhhimlar foydalanayotgan bolsalar, bu siz uchun keraksiz bolgan diqqatni jalb qilinishiga olib keladi.) [29, 104-b.]

4.4.7. NIMA UCHUN POCHTA VA HUJJATLARNI DOIMO KODLASH KERAK?

Javob. Agar siz kodlashdan faqat alohida maxfiy maqsadlardagina foydalansangiz, u holda sizning yoki sizning mijozlaringiz ortidan kuzatayotganlar, muhim voqealar qachon yuz berishligini fahmlay olishlari mumkin, va shu vaqtda zarba berish ehtimoli oshadi. Ular sizning kodlangan ozaro xat-xabaringizni oqiy olmaydilar, lekin u kodlangan yoki kodlanmaganligini aniqlashtira oladilar. Behosdan kodlashning keng qollanilishi hujum qilinishiga olib kelishi mumkin, shuning uchun maxsus loyihaga kiritishdan avval kodlashdan foydalanishni boshlamoq yaxshiroqdir. Amalda, agar axborot uzatish bir meyorda amalga oshirilsa, bu hammasidan avzaldir. Agar jonatadigan hech qanday xabaringiz bolmasa ham, kodlangan pochtani muntazam intervalda (vaqt oraligida) jonatib turing. Shu holda, agar siz maxfiy axborotni jonatishingiz kerak bolsa, u bilinmayroq otadi. [29, 104-105-b.]

4.4.8. AGAR MENDA BRADMAUER BOLSA, NIMA UCHUN OZ POCHTAMNI KODLASHIM KERAK?

Javob. Bradmauer xakerlar sizning qattiq disk va tarmogingizga kirish oldini oladi, ammo siz Internetga xabar jonatganingizda unga hamma kirishi va oqib korishi mumkin boladi. Shu sababli jonatishdan oldin siz uni himoya qilmogingiz kerak. [29, 105-b.]

4.4.9. MENING OFISIMNI HECH KIM BUZAYOTGANI YOQ, NEGA ENDI MEN MAXFIY DASTURIY TAMINOTDAN FOYDALANISHIM KERAK?

Javob. Sizning tizimingizni kimdir buzmoqdami yoki kompyuteringizdan axborotni solishtirib oqiyotganligini siz bilmaysiz. Ozaro xat-xabarlarni shifrlamasdan, jismoniy xavfsizliksiz yoki maxfiylik qoidalarsiz har kim sizning fayllaringizga kirishi, pochtangizni oqishi va sizdan ijozat olmay qarashi, sizning hujjatlaringizdan garazli maqsadlarda foydalanishi mumkin. Sizning kodlanmagan xatlaringiz shuningdek boshqa odamlarni ham xavf ostiga qoyishi mumkin, ayniqsa siyosiy vajlar asosidagi hujumlar katta ehtimoli bor joylarda. Siz kirish eshigingizni qulflagan kabi oz fayllaringizni shifrlashingiz kerak. [29, 105-b.]

4.4.10. BIZNING INTERNETGA KIRISH IMKONIYATIMIZ YOQ VA BIZ INTERNET-KAFE XIZMATIDAN FOYDALANISHGA MAJBURMIZ. BEGONA KOMPYUTERDAN JONATAYOTGAN POCHTAMIZNI QANDAY HIMOYA QILSAK BOLADI?

Javob. Siz, shunga qaramay, pochtangizni va faylingizni shifrlashingiz mumkin. Internet-kafega borishdan oldin, jonatmoqchi bolgan hamma fayllaringizni shifrlang va ularni shu korinishda disketaga yoki kompakt-diskka nusxalang. Internet-kafeda www.hushmail.com kabi shifrlovchi xizmatiga yoziling, yoki www.anonymizer.com kabi jonatuvchining anonimligini (grekcha anonymos ismsiz oz ismini yashirgan xat yoki asar muallifi [9, 52-b.], A.Sh.) taminlovchi xohlagan xizmatga yoziling, va oz pochtangizni jonatishda ulardan foydalaning. Sizning pochtangizni oluvchi odamlar ham shu xizmatlardan foydalanayotganiga ishonch hosil qiling. [29, 105-b.]

4.4.11. AGAR BIZNING FAYLLAR VA POCHTANI HIMOYA QILISH SHUNDAY MUHIM EKAN, NEGA HAMMA BUNI QILMAYDI?

Javob. Bu nisbatan yangi texnologiyadir, lekin uni qollash kengaymoqda. Banklar, kopmillatli korporasiyalar (lot. corporatio birlashma, uyushma [9, 336-b.]), axborot agentliklari va hukumatlar kodlashdan foydalanishadi, bu biznes yuritishda oldini olib bolmaydigan chiqimlar, deb hisoblaydilar. Kopgina hukumatlar qullab-quvvatlashidan foydalanayotgan kampaniyalarga nisbatan nohukumat tashkilot (NHT)lari katta xavf-xatarga yoliqishadi. NHTlar nisbatan koproq kozatuv obekti bolib qoladilar va, shuning uchun, bu texnologiyani qollashda faolroq bolmoqlari zarur. Inhhimlar tazyiq qilinayotgan odamlar va guruhlarni himoyalashdan manfaatdordir. Shu maqsadda ular odamlarni identifikatsiya (lot. identificari aynan oxshatish aynan oxshatish, tenglashtirish, qiyoslash [9, 240-b.], A.Sh.) qilish va turgan joyini aniqlashtirishga imkon beruvchi fayllarni yaratishadi. Agar bu fayllarga ruxsat olmasdan kirilsa, bu odamlarni oldirishlari, qiynab jonini olishlari, olib qochishlari yoki NHT bilan boshqa hamkorlik qilmaslikka kondirishlari mumkin. Bu fayllardagi axborotlardan NHT ularning kliyentlarini (lot. cliens - gapga kiradigan, itoatkor, homiylik qilinuvchi [9, 303-b.], A.Sh.) siyosiy tazyiq qilish uchun guvohlik malumotlari sifatida ham foydalanishlari mumkin. [29, 105-b.]

4.4.12. BIZNING PRINSIPLARIMIZDAN BIRI - OCHIQLIKDIR. BIZ HUKUMAT FAOLIYATINING KOPROQ SHAFFOFLIGI HAQIDA OSHKORA GAPIRAMIZ. BIZ QANDAY QILIB YASHIRIN TEXNOLOGIYALARDAN FOYDALANISHIMIZ MUMKIN?

Javob. Axborotni himoya qilish va ochiqlik bir-biriga mosdir. Agar hukumat sizning axborotlaringizni ochiq rasmiy ravishda sorashni istasa, u buni rasmiy marosim (protsedura)ga muvofiq bajarishi mumkin. Himoya texnologiyasi sizning axborotingizga ruxsat etilmagan kirishga tosqinlik qiladi. [29, 105-b.]

4.4.13. BIZ MAXFIYLIK VA YASHIRINLIKNING BARCHA BAYONNOMALARIGA RIOYA QILMOQDAMIZ, LEKIN, SHUNGA QARAMAY, AXBOROTLARNING CHIQIB KETISHI (UTECHKA INFORMASII) DAVOM ETMOQDA NIMA GAP?

Javob. Ehtimol, sizning tashkilotingizda aygoqchi bor, yoki kimdir maxfiy malumotni saqlashni bilmaydi, xolos. Axborot iyerarxiyangizni qaytadan korib chiqing, maxfiy axborotga kiruvchi odamlar royxatini kamaytiring va bu ozgina odamlarni alohida kuzatuv ostiga oling. Katta korporatsiyalar va tashkilotlar odatda oz hajmli soxta axborotni aniq odamlarga beradilar. Agar bu axborot chiqib ketishi roy bersa, u holda ushbu soxta axborot berilgan xodimga tomon tekshirish (kuzatish) osondir. [29, 105-b.]

4.5. SHIFRLASHDAN FOYDALANISH BOYICHA TAVSIYALAR

- Sifrlashdan doimo foydalaning. Agar siz faqat maxfiy materiallarni shifrlasangiz, sizning pochtangizni kuzatayotgan kimsa qachon muhim hodisa roy berishi kerakligini biladi. Tosatdan shifrlangan axborot miqdorining kopayishi ofisga hujum qilinishiga olib kelishi mumkin.
- Maxfiy axborot haqida xabarning mavzusida yozmang, qaysiki, odatda, kodlanmaydi, hatto xabarning ozi kodlangan bolsada.
Harflar, raqamlar, tinish belgilari va probellar (ochiq joylar)ni oz ichiga olgan parollarni qollang, ular haqida faqat siz bilishingiz mumkin. Klaviaturada joylashtirish (komponovka qilish)dan yoki ixtiyoriy bemani iboralarni belgilar bilan oralatib tuzishdan foydalanish Xavfsiz parol tuzishning bazi bir usullaridir. Amalda parol qanchalik uzun bolsa, shunchalik ishonchlidir.
Parol sifatida bitta sozni, ismlar, mashur iboralar yoki manzil kitobingizda yozilgan manzillarni ishlatmang. Bunday parollar bir necha daqiqada topib oqiladi (rasshifrovka qilinadi).

Kodlash kalitining zahira nusxasini (dasturlaringizni kodlash uchun shaxsiy kalitingiz saqlanayotgan faylingizni) xavfsiz joyda, masalan, egiluvchan diskda yoki flesh-kartadagi kichkina chiqarib tashlanadigan zanjirchada yarating.
Sizda tanish ismnigina korsatib shifrlangan xabarni yuborgan odamlarga maxfiy materiallarni jonatmang. Oz manzilini siz bilgan kishi manziliga oxshatib yozib, har qanday odam sizga firib berishi mumkin. Bu odamga ishonishdan oldin uning aynan osha kishi ekanligini (identifikasiya) tekshiring shaxsan u bilan boglaning, telefon orqali tekshiring yoki ikkilangan tekshirish uchun yana bir marta xabar jonating.
Boshqalarni shifrlashdan foydalanishga orgating. Qanchalik kop odamlar undan foydalanishsa, shunchalik hamma koproq bexatar boladilar.

Xabarni imzolash va shifrlashni unutmang. Xabaringiz jonatib yuborilayotganda, uni almashtirib qoyishmaganini sizning xabaringizni qabul qilib oluvchi bilmogi kerak.
Alohida ilovalar korinishida yuborilayotgan fayllarni albatta shifrlang. Odatda, shifrlangan xat jonatish chogida ular avtomatik ravishda shifrlanadi. [29, 106-b.]

4.6. ELEKTRON POCHTA BILAN ISHLASHDA FOYDALI ODATLAR

Shifrlash deyarli odat bolib qolishi kerak. Pochtani qachon shifrlash keraku, qachon kerakmas degan qoidaga amal qilgandan kora, hammasini shifrlash kerakligini eslab qolish osonroqdir. Yodda tuting, agar pochta hamisha shifrlansa, sizning pochtangizni korib chiqayotgan kimsalar, u qachon muhimroq va maxfiyroq boladiyu, qachon bolmasligini aniqlay olmaydilar.

Bir nechta muhim maslahat:
Shifrlangan pochtani doimo shifrlangan korinishda saqlang. Siz keyinroq uni rasshifrovka (topib oqish) qila olasiz, aks holda, agar biror kimsa sizning kompyuteringizga kira olsa, u har qanday shifrlanmagan axborot kabi zaif bolib qoladi.
Siz shifrlangan axborot almashinayotgan barchalari bilan izchil munosabatda boling: ular pochtani rasshifrovka qilmayotganligiga va boshqa shaxslarga jonatayotmaganligiga ishonch hosil qiling. Dangasalik axborot almashinuvidagi eng katta xavfdir.
Balkim, siz bevosita voqealar roy bergan joyda bolgan xodimlar uchun, odatda serverlar ishlamayotgan va qamrab olmagan spamda, elektron pochta uchun bir nechta bexatar hisobga olish (uchyot)ga doir yozuvlar tashkil etishni xohlarsiz. Ushbu pochta manzillari doimo tekshirilishi, ammo tegishli xodimlardan boshqa hech kim foydalanmasligi kerak. Shunday qilib ozingizning aloqa bazangizni hech qanday xavf-xatarga duchor qilmay kop sondagi spamlar kelayotgan elektron manzillarni yoq qilishingiz mumkin. [29, 108-b.]

4.7. INTERNET-KLUB (KAFE)LARDA VA BOSHQA JOYLARDA KOMPYUTERDAN FOYDALANGANDA EHTIYOTKORLIKKA DOIR UMUMIY MULOHAZALAR

Oddiy yoki shifrlanmagan matn bilan jonatilgan pochtaga, agar begona shaxslar xohlashsa, ular kirishlari mumkin boladi. Ulardan biri sizning Internet-xizmat provayderingiz (ISP) yoki pochtangiz otib kelayotgan boshqa har qanday ISP bolishi mumkin. Jonatuvchidan oluvchigacha bolgan yolda pochta kop serverlar orqali otadi, u geosiyosat (grekcha g yer geografik siyosat, A.Sh.) chegaralarini rad etadi va agar siz bitta mamlakat chegaralarida yuborsangiz hamki, u boshqa mamlakatlar serverlaridan otishi mumkin.

Internetdan foydalanuvchilar odatda notogri tushunadigan masalalar boyicha bir nechta umumiy maslahatlar.
Faylni himoya qiluvchi parol shunchalik kam samaralidirki, uni maxfiy axboroti bolgan hujjatni himoya qilish uchun qoyishga arzimaydi. U xavfsizlikning yanglish tuygusini beradi.
- Faylni arxivlash uning ichida nima borligini bilmoqchi bolgan kishidan himoya qila olmaydi.
Agar siz fayl yoki xat xavfsiz jonatilganligiga ishonch hosil qilmoqchi bolsangiz, shifrlashdan foydalaning (www.privaterra.com ga qarang).
Agar siz xat yoki hujjatni xavfsiz jonatmoqchi bolsangiz, oxirgi oluvchigacha juda izchillik bilan shifrlashdan foydalaning. Kodlangan xatni voqea joyidan New York, London yoki boshqa belgilangan joyga yuborish, songra shu xatni shifrlanmagan holda boshqa manzilga yuborish kerak emas.

Internet bu oz tabiatiga kora global (frans. global umumiy, lot. globus shar butun Yer sharini qamrab oluvchi [11, 3-j., 39-b.], A.Sh.) tarmoqdir. Manxettendagi bir ofisdan boshqasiga yuborilgan xat bilan Janubiy Afrikadagi Internet-kafedan Londondagi kompyuterga jonatilgan xat ortasida farq yoqdir.
Agar jonatilayotgan pochta yoki malumotlar maxfiy bolmasa ham shifrlashdan imkoni boricha koproq foydalaning!
Sizning kompyuteringiz antivirus dasturi bilan taminlanganiga ishonch hosil qiling. Kopgina viruslar sizning kompyuteringizdan, jumladan qattiq disklar, pochta va manzil kitobdan axborot olish maqsadida yaratilgan.
Sizning dasturiy taminotingiz lisenziya bilan himoyalanganligiga ishonch hosil qiling. Agar siz lisenziyalanmagan dasturlardan foydalansangiz, siz hukumat va ommaviy axborot vositalari koz oldida inson huquqlari himoyachisi (inhhim) emas, siz darhol qaroqchi bolib qolasiz. Yaxshisi ochiq kalitli dasturiy taminotdan foydalanish maqul u tekindir!
Agar siz Internetdan foydalanayotgan bolsangiz, 100-foiz xavfsizlik mavjud emas. Yodda tuting, ijtimoiy xaker usulini qollash, yani telefon orqali yoki elektron pochta orqali, ozini boshqa odam sifatida korsatish orqali kimdir sizning tizimingizga kirish imkoniga ega bolishi mumkin. Ozingizning mulohazangiz va togri (soglom) fikringizdan foydalaning. [29, 108-110-b.]

5. INTERNETDA VA ELEKTRON POCHTA ORQALI OZISHMALAR PAYTIDA TAZYIQLAR BOLAYOTGANLIGI SABABLI MUALLIFNING OZ SAFDOSHLARIGA MUROJAATI

Muallifning Internetdagi yozishmalariga qandaydir kimsalar aralashayotganligiga doir yaqindagina bolib otgan yana bitta voqeani bayon etaylik. Malumki, 2005 yil 12-13 may kunlari Andijonda Ozbekiston politsiya rejimi qoshinlari oddiy xalqni oqqa tutganlari oqibatida yuzlab begunoh fuqarolar halok boldilar. Shu qonli voqealarning bir yilligini xotirlab, jahonning kopgina shaharlarida piket, miting va namoyishlar otkazildi. Bu tadbirlar www.freeuzbekistan.com saytida keng yoritildi va muvofiqlashtirildi (koordinatsiya qilindi).

Shu saytda Andijon fojiasining bir yilligi munosabati bilan 2006 yil 3 may kuni Ozbekiston muxolifatining Yevropa Kengashiga, Yevropa Komissiyasiga, Yevropa Parlamentiga, Yevropada xavfsizlik va hamkorlik tashkilotiga, AQSh hukumatiga va Kongressiga, Birlashgan Millatlar Tashkilotiga Murojaati chop etildi. Oshbu Murojaatga (Petitsiyaga) Ozbekiston muxolifatining juda kop tashkilotlari hamda dunyoning turli mamlakatlarida, jumladan Ozbekistonda yashayotgan yuzlab fuqarolar imzo cheka boshlashdi va ularning ismu shariflari oshbu Murojaatnoma oxirida yozila boshlandi.

2006 yil 4 may kuni muallif safdoshimiz Bobur Isoyevdan quyidagi xatni ham oldi.

Date: Thu, 4 May 2006 16:29:23 +0100 (BST)
From: Bobur Isoyev <boburiso@yahoo.com> Add to Address Book Add Mobile Alert
Yahoo! DomainKeys has confirmed that this message was sent by yahoo.com. Learn more

Subject: Imzo Cheking , Sign the petition
UZBEK

Assalomu Alaykum Vatandoshlar
Siz bu Arznomaga Imzo Chekish bilan Ozbekiston kelajagiga hissa qoshgan bolasiz
(Iltimos, hech bolmasa taxallus bilan imzo cheking, taxalus e-mail ingizni qoldiring)
Bu erni tiqqillang http://www.freeuzbekistan.com/apeale.html

Bu Petitsiyaga (lot. petitio oliy davlat organiga yoki hukumat boshligiga kopchilik tomonidan birgalikda berilgan rasmiy ariza, iltimosnoma [30, 1-j., 582-b.]) imzo qoyish uchun www.freeuzbekistan.com saytida keltirilgan Murojaatnomadan sal yuqoriroqdagi uchta katakka fuqaro ozi haqidagi quyidagi malumotlarni yozishi kerak edi: 1-katakka ismi, 2-katakka familiyasi va 3-katakka yashash joyi yoki tashkilot nomi. Kamina 5 may kuni shu uch katakka ozi haqidagi malumotlarni yozdi va kataklardan pastroqda Add/sbros (tashlash, yuborish) degan yozuvning ustiga yonaltirgich (kursor)ni qoyib, sichqonchaning chap tugmasini bosdi. Fuqaro haqidagi xabar avtomatik ravishda ketishi va songra uning ismu sharifi Murojaatnoma ostiga imzo qoyganlar qatorida paydo bolishi kerak edi. Kamina buni uch marta takroran jonatdi, lekin uning ismu familiyasi Petitsiya ostida paydo bolmadi. Yani qandaydir kimsalar, kaminaning shaxsiy fikriga kora, Ozbekiston maxsus xizmat organlaridagi bazi bir xodimlar aralashganligi sababli bu oddiy masala hal bolmadi.

Bu muammoni muallif 2006 yil 7 may kuni boshqacha yol bilan hal qildi: u bevosita www.freeuzbekistan.com saytining muharriri Valeriy Petrenkoga, yani belgweb@gmail.com elektron pochtasiga quyidagi xat bilan murojaat qildi.

!
2005 ., . 5 , , . , . , . : , , , , .
.
7 2006 . , 13.00 .

Hurmatli Valeriy!
Men Sizning saytingizda chop etilgan Andijonda 2005 yilda bolgan voqealarning bir yilligiga bagishlab yozilgan Murojaatnomani toliqsincha qollab-quvvatlayman. Men 5 may kuni Murojaatnoma yuqorisida talab qilinganidek ozim haqimdagi malumotlarni yozib, uch marta jonatishga harakat qildim. Ammo, aftidan, u yetib bormagan, aniqrogi Ozbekiston maxsus xizmat organlari tosiq qoyishgan (blokirovka qilishgan). Shuning uchun oshbu Murojaatnomaga imzo chekkanlar royxatiga mening familiyamni ham yozib qoyishingizni iltimos qilib, elektron pochta orqali Sizga murojaat qilmoqdaman. Men haqimdagi malumotlar: Shuhrat Ahmadjonov, Toshkent, Demokratik Ozbekiston Kongressi Toshkent bolimining rahbari, Demokratlar davrasi NNTning raisi, inson huquqlari himoyachisi.
Hurmat bilan Shuhrat Ahmadjonov.
2006 yil 7 may. Toshkent, soat 13.00.

Natijada 2006 yil 7 may kuni Petitsiyaga (Murojaatnomaga) imzo qoygan demokratik tashkilotlar qatorida 18-bolib, qoyidagi yozuv rus va ingliz tillarida paydo boldi: , , , (Demokratlar davrasi NNT, Shuhrat Ahmadjonov, Toshkent, Ozbekiston).
Ozbekistondagi politsiya siyosiy rejimi sharoitida Petitsiyaga imzo chekkanlar royxatiga qoshilishdek oddiy bir yozuvga ham fuqarolar elektron pochtalariga tosiq qoyilmoqda. Bunday tosiqlarni aylanib otish uchun esa yangi yechimlar topishga togri kelmoqda

Oshbu maqolamizda yozilgan, Ozbekiston maxsus xizmat organlari Internetda, kompyuterda va elektron pochtada demokratlarimiz xat-xabarlariga, shaxsiy yozishmalariga noqonuniy ravishda aralashayotgani va ozaro munosabatlarni buzishga harakat qilayotganligi munosabati bilan kaminaning oz safdoshlariga bir nechta iltimosi, murojaati bor.

1. Muallif Demokratik Ozbekiston Kongressi va umuman demokratik harakatga doir kopgina muammolar yuzasidan safdoshlariga xat-xabar yozishni istaydi. Lekin bu xat-xabarlar safdoshimizga ozgarmay yetib borishiga kafolat yoq. Shu sababli Shuhrat aka nega xat yozmayapti, ozaro fikr almashmaydi? deb xafa bolmasligingizni, Vatanimizdagi real sharoitlardan kelib chiqib fikr-mulohaza qilishingizni iltimos qiladi.

2. Maqolamizda yozilgan vaziyatlardan kelib chiqib, muallif kopgina muammolarga doir fikrlarini ozining maqolalari orqali bayon etishga harakat qilmoqda. Chunki maqola saytda chop etilgach, matnni tekshirib korish imkoniyati bor. Safdoshimiz nomiga yozilgan xat-xabar qanday korinishda yetib borayotganligini va undan kelayotgan javob xati qanchalar ozgarmayotganligini tekshirish imkoniyati yoq.

3. Muallif maqolalarini oqiyotgan safdoshlarimizning, oquvchilarimizning kopgina xatlari kaminaga yetib kelmayotgan, yani maxsus xizmat organlari muallif elektron pochtasini ochib, chiqarib tashlayotgan bolishlari mumkin. Agar kimdir muallifga xat yozgan bolsa-yu, javobini olmagan bolsa, yoki juda yomon sozlar bilan yozilgan, qopol mazmundagi xatni olsa, demak, kamina bunday xatdan bexabardir. Bu Ozbekiston maxsus xizmat organlaridagi kimsalarning navbatdagi oyini ekanligini, biz demokratlarni kalaka qilmoqchi ekanligini oylab korishni kamina maslahat beradi.

4. Ozaro xat-xabarlarga, yozishmalarga turli kimsalarning aralashayotganligiga qarshi, maqolamizda yozganimizdek, xatlarni shifrlash, kodlash kabi usullardan foydalanmogimiz kerak.

5. Iltimos, kamina nomidan borgan xatlarni va kamina nomiga jonatgan xatlaringiz matnini oz elektron pochtalaringizda saqlab qoysangiz. Shu holda vaqti-soati kelib uchrashganimizda, yoki kamina xorijga chiqqanida, xorijdagi kompyuter orqali yozishmalar yordamida bazi bir xatlarda nima togri-yu, muallifniki-yu, qaysi gaplarni, sozlarni maxsus xizmat organlari qoshganligini aniqlashtiramiz. Hatto ular ozlarining jirkanch maqsadlaridan kelib chiqib, kamina nomidan xatlar yozgan bolishlari ham mumkin. Oshanda bu holni ham fosh etish imkoniyati boladi.

6. Qisqasi, muallif Ozbekistondagi politsiya rejimi sharoitida faoliyat olib borayotganlarning shart-sharoitlariga qarab fikr-mulohaza qilishingizni va xulosa chiqarishingizni soraydi.

Oshbu tahliliy maqolani quyidagi sozlar bilan tugatishim orinlidir. Kamina [2]-maqolada yozganidek, Ozbekistondagi politsiya rejimining taqdiri informatsion kurash maydonida hal boladi. Bu kurashda demokratlar tezroq galaba qozonishlari uchun har bir demokrat ozining ham, safdoshining ham Internetdagi, kompyuterdagi va elektron pochtadagi informatsiyasini maxsus xizmat organlaridan va ular gumashtalaridan ehtiyot qila bilishlari, shifrlash, kodlash kabi eng zamonaviy uslublarni organishlari va amalda qollay olishlari kerak.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. . . : (Arzon siyosatchilar bolmaydi: Aforizmlar). .: - -, 1999. 496 .
Les, Stanislav Yeje (1909-1966) Polyak yozuvchisi, satirigi va yumorchisi.

2. AHMADJONOV Sh. Informatsion kurash demokratlarning asosiy kurash yolidir. www.uzbekcongress.org 2006.15.05.

3. .: , (Odil sud fidoyilari, yoki Ozbekistondan chiqish vizasini olish uchun qollanma). www.centrasia.ru 00:48 04.04.2006.

4. . . . www.centrasia.ru 09:10 04.04.2006.

5. ABDULLA QODIRIY. Otkan kunlar; Mehrobdan chayon: Romonlar. T.: Gafur Gulom nomidagi Adabiyot va sanat nashriyoti, 1994. 656 b.

6. (Chegara bilmas muxbirlar Internetdagi soz erkinligiga doir hisobot chop etdilar). www.freeuzbekistan.com 03.05.2006.

7. . , (Boyindagi sirtmoq bilan reportaj, yoki Ozbekistonda Internet OAV boladi). www.centrasia.ru 00:44 23.03.2006.

8. SharqTELEKOM kompaniyasi faoliyati. www.st.uz (ozbek tilidagi sahifasida).

9. (Xorij sozlarining katta lugati). .: , 1998. 784 .

10. ( ). (Ozbekistonda Internetni yalpi nazorat qilish (Hujjatli dalil)). www.freeuzbekistan.com 13.02.2006.

11. Ozbekiston Milliy Ensiklopediyasi. 12 jildli. T.: Ozbekiston milliy ensiklopediyasi Davlat ilmiy nashriyoti, 2000-2006.

12. . : 5 , (Tamara Chikunova: mening oglim yoq qilinganligiga bugun 5 yil boldi ). www.freeuzbekistan.com 2005.10.07.

13. (Onalar olim jazosiga qarshi assotsiatsiya rahbari Fransiyaning inson huquqlari medali bilan mukofotlandi). www.tribun.uz 30.03.2006; www.freeuzbekistan.com 30.03.2006.

14. (Ozbekistonda demokratik saytlarga kirishga tosiq qoyishmoqda) www.freeuzbekistan.com 28.04.2006.

15. RAXIMJON ZAFAR. Diktator Internetga urush elon qildi. www.uzbekcongress.org 2006.28.04.

16. Muhammad paygambar qissasi. Hadislar. T., Kamalak, 1991. 304 b.

17. RAHMON Sh. Saylanma. T.: Sharq, 1997. 384 b.

18. AHMADJONOV Sh. Yasha Turon, yasha Turon! www.uzbekcongress.org 2005.03.09.

19. . ! (Andijonda halok bolganlar royxati chop etilishini talab qilamiz! Ozbek inson huquqlari himoyachilarining Murojaati). www.centrasia.ru 10:03 20.05.2005.

20. . (Ozbekiston hokimiyatidagilar jazolovchi psixiatriyani yana qollamoqchilar). - www.centrasia.ru 00:58 12.06.2005.

21. . , , . (Andijon qochqinlari uchun ozbek inson huquqlari himoyachilari Qirgiziston hukumati va xalqiga, BMT, YeXXT va boshqalarga minnatdorchilik bildirmoqdalar).. www.centrasia.ru 31 2005 18:08 .

22. . ? (Kim oldin oladi: eshakmi yoki podshohmi? Ozbek inson huquqlari himoyachilari oxirgi farmonlarga izoh bermoqdalar). www.centrasia.ru 20 2005 01:23 .

23. . . ? (Toshkentda katta daraxtlarni kesishmoqda Yalangoch joy kimga va nima uchun kerak?) www.centrasia.ru 7 2005 09:32 .

24. . ., (Ye.Urlayevaning taqdiri, yoki Ozbekistonda jazolovchi psixiatriya amalda). www.centrasia.ru 11 2005 00:57 .

25. AHMADJONOV Sh. Jazolovchi psixiatriya. Ozbekiston: jazolovchi psixiatriya amalda inson huquqlari himoyachisi Yelena Urlayevaning 2001, 2002 va 2005 yillarda klinik ruhiy kasalliklar kasalxonasiga qamalishi va majburan davolanishi tafsilotlari. www.uzbekcongress.org 2005.06.11; www.jahongir.org Turonzamin jurnali, 2005 yil dekabr, 12-soni.

26. AHMADJONOV Sh. Yaqin tariximizga nazar. Ozbekiston Ozod Dehqonlar partiyasining asoschisi, professor Olimjon Karimov 80 yoshda. (Birinchi qism: 1988-1993 yillarda Ozbekistonda roy bergan bazi bir tarixiy voqealarning prof. O.Karimov taqdiri misolida tahlili). www.uzbekcongress.org 2006.01.01; www.jahongir.org Turonzamin jurnali, 2006 yil yanvar, 1(13)-soni.

27. . : (Ozbekiston siyosiy partiyalari: oltitasi royxatga olingan va bittasi yashirin). 1-3. www.centrasia.ru 23-25.02.2005; www.uzbekcongress.org ( ). 1-4. 2005 .

28. AHMADJONOV Sh. Hofiz va shoir Dadfaxon Hasan Ozbekiston Milliy xavfsizlik xizmati idorasida soroq qilinmoqda. www.uzbekcongress.org 2006.14.04; www.freeuzbekistan.com 2006.15.04.; www.jahongir.org Turonzamin jurnali, 2006 yil may soni.

29. . (Inson huquqlari himoyachilarining xavfsizligi boyicha qollanma). - - , 2005. 127 .

30. Ozbek tilining izohli lugati: 2 jildlik. Z.M.Marufov tahriri ostida. M.: Rus tili nashriyoti, 1981.
Ahmadjonov Shuhrat.

2006 yil 21 may. Toshkent, soat 14.30.

E-mail: shuhrat1954@yahoo.com
www.uzbekcongress.org
Posted on Friday, June 12th, 2009 at

22. Ҳ . .
- www.turonzamin.org/congress5/shuhrat_internet.html (www.turonzamin.org ARXIV 2006.23.05);
- www.turonzamin.org/congress5/shuhrat_internet.html (www.turonzamin.org ҳ: . Turonzamin , 2006 , 6(18)-);
- www.turonzamin.org/2009/06/12/ozgarmagan-mavzular/ (www.turonzamin.org June 12th, 2009).

2006 YILGI MAQOLALAR

(0)

(22-maqolam davomi, 2006 yil 23 may) OZBEKISTON MAXSUS XIZMAT ORGANLARI VA INTERNETDAGI SHAXSIY YOZISHMALAR XAVFSIZLIGINI TAMINLASH

, 16 2022 . 01:59 +
Shuhratjon AHMADJONOV

(22-maqolam davomi, 2006 yil 23 may) OZBEKISTON MAXSUS XIZMAT ORGANLARI VA INTERNETDAGI SHAXSIY YOZISHMALAR XAVFSIZLIGINI TAMINLASH

3.4. JURNALIST RAHIMJON ZAFARNING INTERNETDAGI TAZYIQLARGA DOIR FIKRLARI

Turonzamin jurnalining maxsus muxbiri Rahimjon Zafar ozining [15] maqolasida, jumladan quyidagilarni yozgan.

Yaqinda shunday voqea boldi. Men elektron pochtamni sira ocha olmadim. Yarim soatlik urinishdan song, kimdir mening pochtamga kirib, undagi xatlarni ochib oqiganini guvohi boldim.
Qizigi shundaki, Kirish xatlari papkasida kimdandir kelgan xatning sarlavhasi turar, uni ochmoqchi bolsam, bu xat serverda yoqligi haqida sodda kompyuter menga tushuntirmoqchi bolardi.
Uch kundan song esa ana shu pochtamdagi barcha xatlar qayoqqadir gumdon boldi.
Surishtirsam, birgina menda emas, uch-tortta tanishlarimizda ham shu holat kuzatilibdi.
Elektron pochtamdagi bir xat koz oldimda goyib boldi, deydi ulardan biri.
Parolni almashtirish, boshqa nom qoyish kabi ehtiyot choralari hozircha unchalik yordam bergani yoq. Bazi jabrdiydalarning fikricha, hukumat bu yolda respublikadagi eng zor xakkerlardan foydalanmoqda. [15]

R.Zafar [15] maqolani qiziqarli yozgan. Shu bilan birga u hozir keltirilgan va bunga oxshash Internetdagi noqonuniy tazyiqlarni asosan OzR prezidenti Islom Karimov nomi bilan boglashga harakat qilgan, jumladan maqolaning sarlavhasiga etibor bering. Aslida 68 yoshdan oshgan, boboy bolib qolgan I.Karimov Vatanimiz ziyolilari, jumladan demokratlari har birining elektron pochtasi va ozaro yozishmalari bilan shugullanishiga deyarli imkoni yoq. Bu bilan asosan Ozbekistondagi politsiya rejimining yuragi bolgan Milliy xavfsizlik xizmati xodimlari va uning gumashtalari shugullanishmoqda.

Kopgina faktlarga asoslanib, OzR Milliy xavfsizlik xizmati (MXX) tarkibida internet-saytlarni nazorat qilish va turli oinlar olib borish bilan bogliq alohida kattagina bolim borligini kamina takidlaydi, yani MXX tarkibida shunday bolim bor, deb taxmin qiladi.

Agar biz demokratlar Ozbekiston maxsus xizmat organlari noqonuniy ravishda fuqarolarning shaxsiy yozishmalariga, xatlaridagi sirlariga, shaxsiy yoki oilaviy hayotiga yozishmalar orqali ozboshimchalik bilan aralashayotganliklari haqida aniq-tiniq qilib aytmasak va yozmasak, xalqimizga, ayniqsa yoshlarimizga ularning haqiqiy basharalarini ochib bermasak, bu qonunbuzarliklar hali kop yillar davom etayveradi.

3.5. OZBEKISTON MAXSUS XIZMAT ORGANLARI VA ULARNING GUMASHTALARI INTERNET VA ELEKTRON POCHTA SOHASIDA MUALLIFGA NISBATAN QILAYOTGAN AYRIM QARSHILIKLARI

3.5.1. MUALLIFGA 2004 YIL 26 YANVAR KUNI ELEKTRON POCHTA ORQALI ODAM INSONOV YUBORGAN TAHDID XATI TAFSILOTLARI

Malumki, 2004 yil dekabrida OzR Oliy Majlisiga saylovlar belgilangan edi. Shu sababli siyosiy rejim 2003 yilda muxolifatga bazi bir yengilliklar berib, siyosiy partiyalar faoliyatiga ozroq ruxsat etgandi. Bu Ozbekistondagi politsiya rejimining navbatdagi oyini ekanligini amalda isbotlash uchun kamina Ozbekiston Respublikachilar partiyasi (OzRP)ni qaytadan tashkil etish boyicha bazi bir tadbirlarni olib bordi.

Kamina vatandoshlarni OzRPga azo bolishga davat etuvchi Murojaatnomani tayyorladi va uni bitta varaqda tortta nusxasini joylashtirdi. Ushbu Murojaatnoma boshida Muhammad paygambarning (570-662) quyidagi hadisi yozilgandi: 635-hadis. Ozlaring qanaqa bolsalaring, shunaqa odamlar sizlarga boshliq qilinadi [16, 100-b.]. Shu muborak hadisdan song atoqli oshlik shoir Shavkat Rahmonning (1950-1996) Turkiylar sheridan [17, 338-b.] olti satri keltirilgandi. Songra Murojaatnomaning asosiy qismi bandma-band yozilgan edi. Bu haqda va kaminaga qarshi 2004 yil 22 fevral kungi tazyiqlar haqida [18] maqolada yozilgan.

Muallif 1997 yil oktyabridan 2005 yil oxiriga qadar asosan suratkashlik (fotograflik) qilib, oz tirikchiligini otkazdi. Shu yol bilan muallif ozining inson huquqlarini himoya qilish, Ozbekistonda demokratiya uchun kurashini davom ettirdi.

2004 yil yanvar oyining ikkinchi yarmida Toshkentdagi Chilonzor buyum (Ippodrom) bozorida ishlayotgan 35 yoshlardagi tijoratchi, nomozxon kishi oz uyiga kelib, oilaviy fotosuratga tushirib ishlab berishni iltimos qildi. Belgilangan dushanba kuni kamina Hamza metro bekati yaqinidagi uyga osha tijoratchining xonadoniga bordi. Uning turmush ortogi ham nomozxon ekanligi, ularning 3 va 5 yoshlardagi farzandlari islom nuqtai nazaridan odobli qilib tarbiya qilinayotganlari, shu bolakaylar ozlarini odobli tutishlaridan ham korinib turardi. Turmush ortogi ogli va qizini yangi kiyimlarini kiyintirgunicha kamina uy egasi bilan hozirgi ahvol haqida qisqacha suhbatlashdi. Uy egasi bu xonadonni ijaraga olishganini ham aytdi. Songra ularni suratga olib bolgach, ketish oldidan muallif suhbat davomi sifatida demokratik jamiyat qurish masalasidagi Murojaatnomaning bitta nusxasini uy egasiga berdi. Shuningdek kamina Toshkentda maxsus xizmat organlar hisobida turgan maxsus xonadonlar borligi, bu xonadonlarda bir necha xil eshituvchi qurilmalar ornatilganligini va nomozxonlarni doimiy nazorat qilishlarini aytdi va sal ehtiyotkorroq bolishni, iloji bolsa xonada televizorni qoyib, suhbatlashishni maslahat berdi.

Muallif xayrlashib chiqib, Hamza metro bekatiga kirdi va poyezdga chiqdi. Shunda orqadan kirgan va bir qadamcha narida kaminaga nafrat bilan qarab turgan 25-27 yoshlardagi, qirgiy burunli, boyi 175 santimetrlar keladigan, baquvvat yigitni kordi. Kamina ikki marta u tomonga nazar tashladi. U hamon nafrat bilan muallifga tikilar, nimadandir jahli chiqib, yuqoridagi tutqichni ushlab turgan qolini bir ochib, yana tutqichdan tutib asabiylashardi. Muallif Toshkent metrosi foydalanishga topshirilgan paytlardan, yani 1977 yil noyabridan beri minglab marta metroda yolovchi bolib yurgan. Lekin oziga bunday gazab va nafrat bilan qarab turgan kishini faqat bir marta oshanda kordi. Kamina: Achchiging kelsa burningni tishla! deganday oz yolida davom etdi va bir necha daqiqa otgach kerakli metro bekatiga kelgach, vagondan chiqdi.

Ushbu nohush voqeaning davomi bolmaganida, muallif uni tezdan esdan chiqarib yuborgan bolardi. Bir-ikki kun otgach kamina osha tijoratchining oilaviy suratlarini ishlab, Chilonzor buyum bozoriga olib borib berdi. Kamina ehtiyotkor bolish masalasida osha tijoratchi yigitga yana aytdi. U osha ijaradagi uyida ikkita eshituvchi qurilmani topib olib, chiqarib tashlaganini aytdi. Kamina bunaqa eshituvchi qurilmalar tegishli xonadonlarda bir nechta va har xili ornatilishini, ularning hammasini uy egasi apparat bilan ham topishi qiyin ekanligini takidladi. Shu bilan xayrlashdik.

Osha kunlari, aniqrogi 2004 yil 26 yanvar kuni muallifning elektron pochtasiga Odam Insonov deb atalgan kimsadan quyidagi xat keldi. Uni ozgarishsiz keltirmoqdamiz, unda yozilgan sokish sozlari uchun oquvchimizdan uzr soraymiz. Xat Courier New alifbosida yozilgan. Maqolani saytda chop etilganda va oquvchimiz kompyuterida ochilganida muammolar bolmasligi uchun uni Times New Roman, yani maqolamiz alifbosida keltirilmoqda. (U paytlar kaminaning elektron pochtasi turon_shuhrati@yahoo.com edi.)

From: Odam Insonov <akahon@rambler.ru> Add to Address Book Add Mobile Alert

Subject:
To: turon_shuhrati@yahoo.com

Date: Mon, 26 Jan 2004 15:12:00 +0300


Ov, san bratishka kop ozingdan ketvossan. Kochada slishkom kop
odamlarni joniga tegvossan. Kotunu qisib yur bomasa ishkallaring
kopayadi.Yana bir kochada prapaganda qivotganini korsam (orqangdan
odam qoygamman) amini chiqaraman jallap.
AJALING.

Osha vaqtda 2004 yilda Freedom House (Ozodlik Uyi)da haftaning payshanba kuni inson huquqlari himoyachilari bilan uchrashuv otkazilar edi. Unda bolayotgan voqealarni muhokama qilar edik. Navbatdagi yigilishda kamina yuqorida keltirilgan tahdid xat nusxasini Fredom House Toshkent Lekin amalda hech qanday chora-tadbir korilmadi va muallif keyingi yigilishlardan birida M.Severdan bu haqda soraganida, undan mantiqli javob ololmadi. Keyinchalik M.Severning amaliy faoliyati va OzR prezidenti I.Karimov bilan 2004 yil dekabrida uchrashib, uni qollab-quvvatlaganligi tufayli uning kimligi malum boldi. Shu sababli muallifga kelgan tahdid xat masalasi ham javobsiz qolgan edi vakolotxonasining osha paytdagi direktori Myusha Sever xonimga berdi.

Muallifning demokratiya yolidagi faoliyatini elektron pochta orqali yuborilgan tahdid xat bilan toxtatib bolmasligini tegishli kimsalar tushunishdi, shekilli. Tahdid xatdan 27 kun otgach 2004 yil 22 fevral (yakshanba) kuni Toshkent shahar, Hamza tuman IIBsining Terrorizmga qarshi kurash bolimi xodimlari kaminani Toshkentdagi Yangiobod bozorida tutib olib ketishdi. Ular muallifni 12 soat davomida baqirib-chaqirib soroq qilishgani haqida [18] maqolada yozilgan.

3.5.2. MUALLIF FOYDALANGAN TORTTA INTERNET-KLUBNING YOPILISHI VA IKKITASIDA KOMPYUTER XIZMATIDAN FOYDALANISH TAQIQLANISHI TAFSILOTLARI

Muallif bugunga qadar 30 dan ortiq maqolalar, onga yaqin xabar va monitoring hisobotlarini kompyuterda terib, Internet saytlariga yuborgan va ularning aksar qismi saytlarda chop etilgan. Kaminaning hozircha shaxsiy kompyuteri yoq. U Toshkentdagi internet-klubarda Microsoft Office Word dasturi boyicha matn terish uchun soatiga 400-500 som, Internetda ishlash uchun soatiga 600 somdan 900 somgacha tolab, kompyuter va Internet xizmatidan foydalanmoqda. Lekin Ozbekistondagi politsiya rejimi kaminaga internet-klublarda kompyuter xizmatidan foydalanayotganida turli qarshiliklar va tazyiqlar qilmoqda.

2005 yil 12-13 may kunlari Andijonda qirgin bolgach, Freedom House (Ozodlik uyi) Toshkentdagi vakolatxonasining Resurs markazi vaqtincha (texnik sabablarga kora) yopildi. Shu sababli 2005 yil may-iyun oylarida Toshkent shahri, Shayxontohur tumani, Navoiy kochasi, 16-uyda (shu uyda Ozbekiston Milliy matbuot markazi ham joylashgan) faoliyat olib borayotgan internet-klubda kamina ozining [19] hamda [20] maqolalarini kompyuterda terdi. Ular 2005 yil 20 may va 12 iyun kunlari www.centrasia.ru saytida chop etildi. Kamina keyingi borganida 2005 yil iyun oxirida bu internet-klubning yopiq, xona ichi esa bom-bosh ekanligini kordi Bugungi kunda u xonada magazin joylashtirilgan.

Muallif 2005 yil iyul-dekabr oylarida ozining [21]-[26] maqolalarini Freedom Housening Resurs markazidagi kompyuterda, hamda Toshkent shahridagi 3-4 ta internet-klublardagi kompyuterlarda terdi va saytlarda chop ettirdi. Kamina ulardan bazilarida 2-3 marta foydalangach, Toshkent shahri, Chilonzor tumani, Chilonzor kochasi, 7-uydagi va Yunusobod tumani, Yunusobod-11 mavzesi, Amir Temur kochasi, -uydagi internet-klublar yopildi, yani ularning xonasi bom-bosh, eshigi esa qulflangan holda edi. (U paytlar muallif ushbu yopilgan internet-klublar haqida maqola yozish fikri bolmaganligi sababli ularning yopilgan kuni va oyini bloknotga yozib qoymagan edi.) Kamina 2006 yil 8 may kuni Chilonzor kochasi, 7-uydagi internet-klubga soat 15.00-larda bordi. Ichkarida 3-4 nafar kishi bor ekan. Ular kompyuterlarni ishga tushirish bilan band ekanliklarini aytishdi.

Malumki, Freedom House Resurs markazi 2005 yil dekabr oyida oz kun ishladi, 2006 yil yanvar boshidan esa oz faoliyatini toxtatdi. Shu sababli kamina ozining [26] maqolasini shahardagi bir nechta internet-klublarda, oxirgi qismini jumladan Toshkent shahri, Hamza tumani, Sholoxov kochasi, 115-uyda va Lisunov-1A mavzesi, 41A-uyda (bu Aviasozlar sobiq Kadishev bozori yaqinida) joylashgan internet-klublarda kompyuterda terdi. [26] va [27] maqolalar www.uzbekcongress.com saytida 2006 yil 1 yanvar kuni chop etildi. Kamina keyingi maqolalarini, jumladan [26] maqolaning davomi bolmish va Ozbekistonda 2001-2006 yillarda roy bergan kopgina muhim siyosiy voqealarni qamrab oladigan tahliliy maqolani terishda davom etdi. 2006 yil fevral oyi boshlarida Sholoxov kochasi, 115-uydagi internet-klub yopib tashlandi. (Bu internet-klub 1-1,5 oylar otgach qayta ochildi va shu kunlarda oz faoliyatini davom ettirmoqda. Kamina 2006 yil 7 may kuni u yerda ikki soat internetdan foydalandi.)

Muallif 2006 yil 11 fevral kuni Lisunov-1A mavzesi, 41A-uydagi internet-klubga kirdi. Lekin yosh xodim bundan buyon kaminaga bu yerda kompyuterda ishlashga ruxsat berilmasligini aytdi. Ushbu internet-klubning rahbari qoshni xonada soat ustasi bolib ishlar ekan. Kamina unga murojaat qildi va taqiqlash sababini soradi. U yaqinda qoshni internet-klublardan biri (u Sholoxov kochasi, 115-uydagi klubni nazarda tutgan bolsa kerak) amaldorlar tomonidan yopib tashlanganligi aytib, Bizning klubni ham yopib qoyishlarini xohlamayman dedi. Kamina uning familiyasini uch marta soradi, u esa oz familiyasini aytmasligini takidladi. (Keyinroq 2006 yil aprel oylarida bu internet-klubni ham yopib tashlashdi. Kamina 2006 yil 7 may kuni u yerga borgandi, xona ichida birorta kompyuter yoq, soat ustasining joyi ham bom-bosh edi. Muallifdan boshqalar ham, ayniqsa yoshlar politsiya rejimi taqiqlagan bazi bir saytlarni oqishgan bolsalar kerak )

Muallif u yerdan chiqib, Sholoxov kochasi, 116-uydagi Tornado nomli internet-klubga bordi. Kompyuterda boshqa saytlar qatori www.freeuzbekistan.com saytini ochib oqiy boshlagan edi, monitordagi matn birdaniga yoq boldi. Kamina yana bir marta terib, shu saytni ochdi. Shunda internet-klubning 20-yoshlardagi xodimi kelib: Siz taqiqlangan saytni ochib oqiyapsiz. Bu bizda mumkin emas dedi (u va yana bir-ikki kimsa qoshni xonada kamina foydalanayotgan kompyuterni nazorat qilayotganligi bilindi). Kamina undan bu gaplarni asoslab berishni yoki shu sayt taqiqlanganligi haqida hujjatni korsatishni soradi. U oz rahbariga murojaat qilishim mumkinligini aytdi. 30-35 yoshlardagi rahbari ham bunday saytlarni korish mumkin emasligini aytdi, lekin bunga birorta dalil yoki hujjat korsata olmadi. Kamina uning familiyasini soradi. U: Gafurov deb javob berdi va Yaqinda qoshni internet-klubni shu bahonada yopib qoyishdi. Bizning internet-klubni ham yopib qoyishlarini istamayman. Xohlagan idoraga borib shikoyat qilishingiz mumkin deb qoshib qoydi (barcha savol-javoblar rus tilida boldi, chunki ular rus tilida sozlashuvchi kishilar edi).

Muallif yaqin joyda Lisunov-2 mavzesi, 45-uyda joylashgan internet-klubga ham kirdi. Lekin u yer juda tiqilinch bolib, devorga quyidagi elon ilib qoyilgan ekan: Skachivaniye iz Interneta zapreshayetsya (Internetdan kochirib olish taqiqlanadi). Kamina noiloj boshqa tumandagi internet-klubga jonab ketdi. (Muallif 2006 yil 7 may kuni shu internet-klubga kirib, osha taqiqlovchi elon hali ham devorda ilingan ekanligini kordi. U bu taqiqlashning sababini soradi. Klub xodimi: Qanday axborotlarni Internetdan olmoqchisiz? deb savolimga savol bilan javob berdi. Kamina: Qiziq ekansiz. Internetdan ozimga kerakli axborotni olamanda. Sizga har birini tushuntirib otiramanmi?! Siz savolimga javob bersangiz dedi. Klub xodimi: Internetdan katta hajmdagi axborotlar olishni taqiqlaganmiz, dedi. Kamina: Shu gapni aniq, tushunarli qilib yozib qoysangiz bolmaydimi? deb soradi. U esa: Skachivaniye sozini kerakli odamlar ozlari tushunib oladilar dedi. Ushbu taqiqlovchi elonga asosan, kliyent Internetdan olgan birorta axborotini ular chop etmasliklari ham mumkin.

Shu bandda 2,5 milliondan ortiq kishi yashaydigan Toshkentdek ulkan shahardagi internet-klublarga va ular xizmatidan foydalanayotgan kaminaga oxshagan fuqarolarga nisbatan bolayotgan tazyiqlar haqidagi bazi bir voqealarni yozdik.. Endi Ozbekistondagi viloyat markazlaridagi, ayniqsa tumanlar markazlaridagi internet-klublar va ular xizmatidan foydalanib, taqiqlangan internet-saytlarni ochmoqchi bolgan fuqarolarga nisbatan munosabatni koz oldingizga keltirishingiz mumkin.

3.5.3. MUXOLIFAT VAKILLARINING KOMPYUTERIGA VA DISKETLARIGA KIMLARDIR VIRUSLAR KIRITAYOTGANLIGIGA DOIR BAZI BIR FAKTLAR

Muallif 2006 yil 22 fevral kuni sobiq diplomat, siyosatshunos Toshpolat Yoldoshev bilan uchrashib, bir soatdan ziyodroq suhbatlashdi. Suhbat oxirrogida undan elektron pochta manzilini berishni soradi va unga kamina oz maqolalarini jonatmoqchi ekanligini aytdi. Toshpolat aka chuqur xorsinib, Mening kompyuterimga, pochtamga kop marta viruslar yuborishib, juda jonimga tegishdi. Shu sababli hozir elektron pochta manzilimni hech kimga bermayapman dedi. Fuqaroning elektron pochtasiga viruslar yuborish mumkinligi haqida maqolamizning 4-bandida yozilgan.

Muallifning hozircha shaxsiy kompyuteri yoq va u internet-klublarga borib, pul tolab kompyuter xizmatidan foydalanmoqda. Toshkentdagi kopgina internet-klublarda kliyent foydalanayotgan kompyuterda disketni oqish mexanizmi yoq (ataylab qoyishmagan). Kliyent bevosita internet-klub xodimiga murojaat qilishga majbur va u ozining boshqaruv kompyuterida disketingizni ochib, siz aytgan faylni siz foydalanayotgan kompyuterga otkazib beradi. Xuddi shunday kliyent biror faylni (matnni) tayyorlab bolgach, oz disketiga yozib olishi uchun yana internet-klub xodimiga murojaat qilishi kerak va u oz kompyuteri orqali disketga yozdirib beradi.

Kamina 2004 yildan 2005 yil oxirigacha internet-klublarda foydalanganda, oz disketlariga yozdirib yurar edi va biror marta virus muammosi bolmagan edi.. Ammo 2005 yil oxiridan boshlab internet-klublarda muallif disketlariga faylni yozish chogida virusni qoshib yozib bera boshlashdi. Afsuski, virus kiritilganligini osha zahotiyoq aniqlash qiyin. Chunki kamina disketga ishning oxirida yozib oladi va disketni faqat internet-klub xodimi kompyuteridagina ochib tekshirishingiz mumkin. U faylni disketga yozilganligini, yani nomi borligini korsatadi va yopadi. Chunki uning boshqa ishlari va kliyentlari bor. Shu sababni rokach qilib, sizning ishingiz bilan koproq shugullana olmaydi, shugullanmaydi ham.

Natijada disketda virus borligini internet-klubga boshqa kuni borganingizda malum boladi. Bugungi kunda muallif oz sumkasida tortta disket olib yuribdi. Ularning tortalasiga ham virus kiritilgan. Har bir disketda esa ortacha 10-12 ta fayl (matn) bor. Endi ularni kompyuterda ochib oqish imkoniyati yoq.

Albatta, muallif bu vaziyatdan chiqish yolini izlamoqda. Shunday yollardan biri shaxsiy kompyuter sotib olish va ham qimmatli bolgan, ham nonkorlarcha qilinayotgan internet-klub xizmatidan voz kechishdir.

3.5.4. MUALLIFNING ELEKTRON POCHTASI ORQALI BOLAYOTGAN YOZISHMALARIGA KIMLARDIR ARALASHAYOTGANLIGIGA DOIR BAZI BIR FAKTLAR

Muallif 2006 yil 13 yanvar kuni soat 12:58 da ozi uchun notanish bolgan Irina Ternovadan (Irina Ternova irina_ternova@hotmail.com) ingliz tilida yozilgan quyidagi xatni oldi (ozbek tiliga kamina ogirgan).

Dear Shuhrat,
I found you article on Internet. I am interested in the real political situation inm Uzbekistan.
Could you please provide me with more information, also Im interested in /
Thank you in advance!
Best regards, Irina

Qadrli Shuhrat.
Men sizning maqolangizni Internetda topdim.
Meni Ozbekistondagi aniq (real) siyosiy vaziyat qiziqtirmoqda.
Bu haqda menga axborot bera olasizmi, meni shuningdek Ozbekiston XDP (Ozbekiston Xalq demokratik partiyasi, A.Sh.) qiziqtiradi.
Oldindan sizga minnatdorchilik bildiraman!
Samimiy salom bilan Irina

Muallif 2005 yil fevral oyida Ozbekistonda rasman royxatga olingan oltita siyosiy partiya va bitta yashirin partiya haqida kattagina tahliliy maqola [27]ni yozgan edi. Kamina dastlab shu maqolani Irinaga jonatib yuborishga qaror qildi (agar ushbu maqoladagi malumotlar yetarli bolmasa, yana xat yozar, degan fikr bor edi). Kamina oz electron pochtasi orqali maqolani ilova xat bilan jonatdi. Qanchadir vaqt otgach xat va maqola Irinaga yetib bormaganligi haqida muallif pochtasiga malumot keldi.

Ikki kun otgach 2006 yil 15 yanvarda Irinadan yana xat keldi.

Dear Shuhrat, please help me, I im writing a repport on Uzbekistan political situation, and I cant find additional information on National Resistance Committee of Uzbekistan
I would be very thankfull if u could reply, thank you again for your attention.
Kind regards, Irina

Qadrli Shuhrat, marhamat qilib menga yordam bersangiz, men Ozbekistondagi siyosiy vaziyatga doir hisobot yozayapman va men Ozbekistondagi Milliy Qarshilik Qomitasi haqida qoshimcha axborot topa olmayapman
Agar siz javob bersangiz, men juda minnatdor bolardim.
Etiboringiz uchun sizga yana bir marta rahmat.
Samimiy salom bilan Irina

Kamina yana yangitdan xatni 14 va 15 yanvar kunlari rus tilida yozdi va [27] maqolani ilova qilib, Irinaning elektron pochtasiga ikki marta jonatdi. Muallifning 15 yanvardagi xatini keltirib otish orinlidir (unin ozbek tilidagi matni ham keltirilmoqda).

Date:
Tue, 17 Jan 2006 04:03:27 -0800 (PST)
From:
shuhrat axmadjonov <shuhrat_ax1@yahoo.com> Add to Address Book Add Mobile Alert
Yahoo! DomainKeys has confirmed that this message was sent by yahoo.com. Learn more

Subject: O politicheskix partiyax Uzbekistana
To: Irina Ternova <irina_ternova@hotmail.com>, shuhrat_ax1@yahoo.com, shuhrat1954@yahoo.com


Uvajayemaya Irina!
Ya poluchil oba Vashi pisma. Mnoyu v fevrale 2005 goda bil napisan statya o pro pravitelstvennix partiyax Uzbekistana. Etu statyu Vam otpravlyayu. Tri iz 4 chastey statyi bil napechatan 23, 24 i 25 fevralya 2005 goda na sayte www.centrasia.ru. Pochemuto 4-yu chast ne napechatali. Poetomu ya otpravlyayu Vam vsyu statyu.
Da, eta statya takje bila opublikovana na sayte www.uzbekcongress.org na stranise russkogo yazika v vewrale 2005 goda. Ya etu statyu vchera otpravil Vam, no pochemuto do Vas ne doshla (vidimo, eto zasluga nashix spesslujb). Segodnya otpravlyayu povtorno.
Esli mojno napishite o sebe bolee podrobno.
S uvajeniyem Shuhrat.
17 yanvarya 2006 goda. Tashkent, 17.00 chasov.

Hurmatli Irina!
Men sizning ikkala xatingizni ham oldim. Men 2005 yil fevralida Ozbekistondagi hukumat partiyalari haqida maqola yozgan edim. Shu maqolani Sizga jonatayapman. Maqola 4 qismdan iborat bolib, undan 3 qismi www.centrasia.ru saytida 2005 yil 23, 24 va 25 fevral kunlari chop etildi. Negadir 4-qismini chop etishmadi. Shu sababli men Sizga maqolani toliqsincha jonatmoqdaman.

Ha, ushbu maqola www.uzbekcongress.org saytining rus tilidagi sahifasida 2005 yil fevralida chop etilgan edi. Men kecha bu maqolani Sizga yubordim, lekin negadir u Sizgacha yetib bormabdi (aftidan, bu bizning maxsus xizmat organlarining ishidir). Bugun uni qaytadan jonatmoqdaman.
Iloji bolsa ozingiz haqingizda batafsilroq yozib yuborsangiz.
Hurmat bilan Shuhrat.
2006 yil 17 yanvar. Toshkent, soat 17.00.

Ikki kun otgach muallif pochtasiga quyidagi xabar keldi (uni ozgarishsiz keltirmoqdamiz, faqat muhim joylarini ozbek tiliga tarjimasini ham yozmoqdamiz). Etibor bering: javob ikki kun (!) otgach kelmoqda.

From: postmaster@hotmail.com Add to Address Book Add Mobile Alert

To: shuhrat_ax1@yahoo.com

Date: Tue, 17 Jan 2006 04:03:33 -0800
Subject: Delivery Status Notification (Failure) (Ish ahvoliga doir bildirgini yetkazmoqdamiz (Muvaffaqiyatsizlik))
This is an automatically generated Delivery Status Notification (Bu avtomatik ravishda kelib chiqqan ish ahvoliga doir bildirgini yetkazmoqdamiz).

Delivery to the following recipients failed (Quyidagi oluvchi uchun yetkazib berish muvaffaqiyatsiz boldi).
irina_ternova@hotmail.com
Message/delivery-status
Reporting-MTA: dns;bay0-mc9-f9.bay0.hotmail.com
Received-From-MTA: dns;web35906.mail.mud.yahoo.com
Arrival-Date: Tue, 17 Jan 2006 04:03:28 -0800

Final-Recipient: rfc822; irina_ternova@hotmail.com
Action: failed
Status: 5.2.2
Diagnostic-Code: smtp;552 5.2.2 This message is larger than the current system limit or the recipient's mailbox is full. Create a shorter message body or remove attachments and try sending it again. (Bu xabar kattadir, bundan tashqari tizim oqimi chegaralangan, yoki oluvchining pochtasi tolgan. Kishiga xabar yuboring yoki mahkamlangan (faylni) olib tashlang va qaytadan yuborishga harakat qiling).

Bir qaraganda, bunday vaziyatga Irinaning tolgan pochtasi aybdorday korinadi. Atayin xat yozgan va javobini kutayotgan kishi Irinaning pochtasi tolishi mumkinmi? U har kuni koplab tanish-bilishlaridan va dostlaridan xatlar oladi-ku. Bu yerda boshqa sabablar bor, deyish mumkin.

Irina Ternova yoki boshqa fuqaro pochtasiga navbatdagi elektron xatning sigmaydigan qilish yollari kop. Shunday yollardan bittasini bayon etaylik. Siz yozgan xatga maxsus xizmat organlaridagi kimsa katta hajmdagi faylni, axborotni qoshadi (masalan, bir necha katta rangli manzarali surat). Qarabsizki, xat bilan qoshib yuborilgan keraksiz katta fayl tufayli tegishli manzildagi fuqaro (masalan, Irina) elektron pochtasiga xatingiz sigmaydi va sizga yuqorida keltirilgan mazmundagi moderatorning javob xati keladi. Bu holni soddaroq qilib tushuntirish ham mumkin: agar siz birorta sichqonni tutib, uning dumiga galvir boglasangiz, bechora sichqon oz iniga sigmay qoladi!

Demak, maxsus xizmat organlari va ularning gumashtalari (xakerlari) fuqarolarning Internetdagi ozaro xat-xabarlar yozishmalariga aralashishlari, chirkin va pastkashlik bilan olib borayotgan oyinlariga qarshi biz demokratlar bazi bir ehtiyot choralar kormogimiz kerak. Endi shu masalalarni yoritishga otsak.

4. DEMOKRATLAR FOYDALANAYOTGAN ALOQA VOSITALARINING XAVFSIZLIGI MUAMMOLARI VA BU BORADA MUTAXASSISLARNING TAVSIYALARI

2005 yil kuzida Qirgiziston poytaxti Beshkek shahrida Markaziy Osiyo mamlakatlarida inson huquqlarini himoya qiluvchilar xavfsizligini taminlash masalalariga bagishlangan trening (inglizcha training tayyorgarlik, (amaliy) oqitish, talim berish, mashq qilish) bolib otdi. Tashkilotchilar trening qatnashchilarining har biriga E.Egurrenning rus tilidagi Inson huquqlari himoyachilari uchun xavfsizlik boyicha qollanma kitobi berildi ([29] ga qarang). Kitobning 12-bolimi Xavfsiz aloqa va informatsion texnologiyalar deb atalgan va kompyuter hamda Internetga bagishlangan. Bu bolimda mutaxassislar kompyuter va Internetdagi shaxsiy yozishmalar, axborotlar hamda dasturlardan foydalanish muammolarini yaxshi tahlil etishgan va muhim tavsiyalar berishgan. Kamina kitobning 12-bolimidagi eng kerakli qismlarini ozbek tiliga ogirdi va quyida izohlarsiz keltirmoqda.

Demokratlarimiz bunda yozilgan malumotlarni bilsalar va ular tavsiyalariga amal qilsalar, ozlarining ham, safdoshlarining ham xavfsizligini tayminlaydilar. Shuningdek Ozbekistondagi politsiya rejimi bilan borayotgan informatsion kurashda demokratiya, yani demokratlar yengib chiqishiga, galaba qozonishiga asos soladilar.

4.1. INTERNETDAN FOYDALANISH BILAN BOGLIQ XAVFSIZLIK MUAMMOLARI

Sizning xat-xabarlaringiz kompyuteringizdan oluvchining kompyuteriga bevosita jonatilmaydi. U bir necha ozaro bogliq aloqa tugunlari orqali otadi va otish paytida ozi haqida malumot qoldiradi. Bu axborotlarni (mamlakatdan/mamlakatga chiqish/kirish paytidagina emas), barcha yoli davomida uni olish (unga kirish) mumkin.

Siz matnni tera boshlaganingizda kimdir sizning yelkangiz osha qarashi mumkin. Bu ayniqsa Internet-kafeda muhimdir. Agar sizda Internet bilan aloqa bolsa, idorangizdagi har qanday kishi sizning pochtangizga kirishi (foydalanishi) imkoniyatiga egadir. Sizning tizim (sistema) boshqaruvchingiz hamma pochtalarga kirishda alohida imtiyozlarga ega bolishi mumkin.

Sizning Internet provaydiringiz (ISP Internet Service Provider, inglizcha provider taminlovchi, A.Sh.) pochtangizga kirish imkoniyatiga egadir va unga tasir otkaza oladigan har qanday kishi sizning barcha elektron yozishmlaringizdan nusxalarni unga yuborishga yoki sizning jonatmalaringizning bir qismini tosishga (blokirovka qilishga) majbur etish uchun provayderingizga tazyiq otkazishi mumkin.

Sizning xat-xabarlaringiz Internet orqali otayotganida yuzlab tahlikali yot odamlar (subektlar) orqali otadi. Xat-xabarlar otish paytida xakerlar sizning aloqa yollaringizga (kommunikasiyalaringizga) kira olishi mumkin. Sizning xat-xabarlaringizni qabul qilib oluvchining Internet-aloqa provayderi, tarmogi va ofisi ham ozining zaif joylariga ega bolishi mumkin [29, 100-b.]

4.2. INTERNET XAVFSIZLIGINING ASOSIY QOIDALARI

Troya otlari, yoki troyaliklar kabi viruslar (lotincha virus zahar, A.Sh.) va boshqa aldam-qaldam dasturlar har tomondan paydo bolishi mumkin; hatto dostlaringiz oz kompyuterlaridan ongsiz (gayriixtiyoriy) ravishda sizga viruslar yuborishlari mumkin. Ishonchli antivirusli dasturlardan foydalaning va ularni avtomatik tartibda (rejimda) yangilab turing. Yangi viruslar doimo yaratilmoqda va aniqlanmoqda, shuning uchun www.vil.nai.com veb-saytidagi Viruslar haqidagi axborot kutubxonasi (Virus Information Library)ga muntazam kirib turing va yangi viruslardan himoyalanish uchun yangi dasturlarni yuklang.

Odatda viruslar elektron pochta orqali yuqtiriladi, shuning uchun xavfsiz aloqa qoidalariga rioya qiling (quyiga qarang). Viruslar bu mustaqil kopayish uchun moljallangan bir martalik dasturlardir, ular zararli va zararsiz bolishlari mumkin. Troyaliklar bu uchinchi tomon (yoki yana kimlardir) sizning kopyuteringizga kira olishga moljallangan dasturlardir.

Yaxshi brandmauerlar (tarmoqlararo himoyaning apparat-dasturli vositasi) sizni xakerlar uchun korinmaydigan bolishingizga yordam berishlari mumkin va sizning tizimingizga begona shaxslar aralashishining oldini oladi. Bu sizning kompyuteringizdan faqat maxsus ruxsat berilgan xodimlargina Internetga chiqishlarini kafolatlaydi va troyaliklar kabi dasturlar axborot yuborishlariga yoki sizning kompyuteringizga xakerlar kirishi mumkin bolgan panadagi (qora) yolni ochishiga imkon bermaydi.

Klaviaturani qayd etish (nemischa klaviatur < lotincha clavis kalit klavishli va turli xil mexanizmlardagi (yozuv mashinkalarida, harf terish mashinalarida va hokazo) klavishlarning jami [9, 300-b.], A.Sh.) tizimi sizning klaviaturadagi har qanday harakatlaringizdan xabardor qilib turadi. Bu dasturlar siz (uyda, ishxonada, A.Sh.) bolmaganingizda birorta kimsa tomonidan kiritiladi, yoki sizning tizimingizga Internet orqali virus yoki troyalik yordamida tushadi. Klaviaturani qayd etish tizimi sizning klaviaturadagi har qanday harakatingizdan xabardor boladi va sizning ishingiz haqida, odatda, Internet orqali xabar beradi. Himoya parollarini (fransuzcha parol soz, nutq harbiy xizmatda yoki yashirin tashkilotlarda oz kishilarini tanish uchun uchrashganda aytiladigan va oldindan belgilab qoyiladigan shartli maxfiy soz [9, 477-b.; 30, 574-b.]) ornatish, xabarlarni xavfsiz jonatish tajribasi qoidalariga rioya qilish, antivirus dasturlarini qollash va parolni kiritishning sichqoncha orqali boshqaruvidan foydalanish yordamida bu dasturlar bilan kurashish mumkin. Klaviaturani qayd etish tizimining tasirini kesish uchun sizni Internetdan jismonan uzish bilan, odatda, siz kompyuterda ishlamayotgan paytingizda telefon aloqangizni oddiy ochirish bilan ham erishish mumkin.

Pochta manzili soxta (qalbaki) bolishi mumkin, yani haqiqiy egasidan boshqa yana kimdir undan foydalanishi mumkin. Buni provayder tarmogini buzib ochish va ozganing kompyuteriga va paroliga kira olish yoli bilan, yoki aniq birorta kishining manziliga oxshash manzildan foydalanish yoli bilan amalga oshirish mumkin. Masalan, siz l harfining quyi registrini (lotincha registrum kiritilgan, yozilgan [9, 547-b.], A.Sh.) 1 raqami bilan almashtirish orqali oxshash manzil hosil qilishingiz mumkin, va kopchilik odamlar farqini payqamaydilar. Kalaka bolishdan saqlanish uchun, mano hosil qiladigan sozlar yigindisidan foydalaning va manzilning faqat haqiqiy egasigina javob berishi mumkin bolgan savollarni takror-takror ravishda bering. Axborotni har qanday shubhali talab qilayotganida boshqa aloqa vositalari orqali tekshirish yoli bilan tasdiqlashini iltimos qiling.

WWW-serverga sizning murojaatingiz tez qarab chiqish boyicha oz sahifalaringizga birortasining qarab qoyishiga imkon bermang va har safar Internetga ulanganingizdan song sizning kesh-xotirangizni ochirib tashlang. Internet Explorerda (explorer tekshiruvchi, tadqiq etuvchi, A.Sh.) Tools (Servic) menyusini, songra Options (Sozlash)ni tanlang. Netscape Navigator da Edit(Tuzatish), songra Preprences (Parametrlar)ga oting. Siz usbu menyulardan har qandayeda bolsangizda, sizning barcha otmish ishlaringizni Internetdan chiqishning hamma yollarini ochirib tashlang va kesh-xotirangizni tozalang. Yodda tuting, sizning barcha xatchop (zakladka)laringizni ham ochirmoq kerak. Tez qarab chiqadigan sahifangizda siz kesh-fayllar orqali kirgan saytlar haqidagi yozuvlar saqlanadi, shuning uchun sizning tizimingizdagi qaysi fayllar yoqotilishi kerakligini aniqlashtiring.

128-bitli kodlashni (fransuzcha code qonunlar majmui, A.Sh.) qollab-quvvatlash uchun tez qaraladigan hamma veb-tizimlarni yangilang. Bu siz veb-tarmoq orqali yuborishni xohlagan har qanday axborotni, jumladan parol va maxsus shakllar korinishidagi boshqa maxfiy axborotlarni, xavfsizligiga yordam beradi. Hamma dasturlar taminoti uchun, ayniqsa Microsoft Office, Microsoft Internet Explorer va Netscape kabi paketlar uchun, eng yangi xavfsizlik pachilarini (tayyorlovchining oz dastur mahsulotlarida topgan xatolarni tuzatuvchi dasturlar Tarjimon izohi) ornating.

Uncha ahamiyati bolmagan (ikkinchi darajali) veb-sahifalarni tez qarash uchun maxfiy axborotlar saqlanadigan kompyuterdan foydalanmang. [29, 100-101-b.]

4.3. ELEKTRON POCHTA BILAN XAVFSIZ ISHLASHNING ASOSIY QOIDALARI

Siz, sizning dostlaringiz va kasbdoshlaringiz amal qilishi kerak bolgan pochta bilan xavfsiz ishlashning asosiy qoidalari quyida keltirilgan. Agar ular elektron pochtadan xavfsiz foydalanish amaliyotiga rioya qilmasalar, ular xabarlarini oqimasligingiz haqida bildiring.

1. HECH QACHON ozingiz bilmagan kishilardan kelgan pochtani ochmang.

2. HECH QACHON ozingiz bilmagan odamlardan yoki uning muallifi bolgan kishini siz tanimasangiz, pochtasini yubormang. Yaxshilik haqida oylang belgisi bilan tarqatiladigan hamma xatlarning virusi bolishi mumkin. Ularni oz dostlaringiz va hamkasblaringizga yuborish bilan siz ularning kompyuteriga viruslarni kiritishingiz mumkin. Agar ularning juda rahmdilligi sizga yoqsa, xabarni yangidan tering va uni ozingiz jonating. Agar xabarni terish siz sarflaydigan vaqtga arzimasa, ehtimol, bu unchalik muhim xabar emas.

3. Agar ilovalar tarkibini bilmasangiz va ularning xavfsiz ekanligiga ishonchingiz bolmasa, ularni HECH QACHON yuklamang va ochmang. Kompyuter dasturingizdagi avtomatik yuklash opsiyasini uzib qoying. Kopgina viruslar va troyaliklar qurtlar korinishida oz-ozidan tarqaladilar, va hozirgi zamon qurtlarini kopincha siz bilmagan odamlar yuborishadi. Aqlli qurtlar sizning manzil kitobingizni skaner qiladi, ayniqsa siz Microsoft Outlook yoki Outlook Express va oddiy jonatuvchidan olingan odatdagi ilovalar bilan niqoblangandir. Siz oz hamkasblaringizga jonatadigan ilovalarni viruslardan ozod etish (tozalash) bilan bogliq muammolarni PGP-pochtani ilovalar va ilovalarsiz imzolanishi PGP muammoni bartaraf eta oladi (PGP-axborotni kodlash dasturi, quyidagi Kodlash bolimi 4.4-bandga qarang).

4. Oz pochtangizni jonatayotganingizda HTML, MIME yoki RTF formatlardan FOYDALANMANG, faqat oddiy matndan foydalaning. Kengaytirilgan xatlar ichiga ornatilgan dasturlarga ega bolib, ular sizning kompyuter fayllaringizga ziyon yetkazishi mumkin.

5. Outlook yoki Outlook Express dasturlaridan foydalanganingizda ekranda dastlabki qarab chiqish opsiyalarini ochirib qoying.

6. Har safar imkoniyat bolganidan oz pochtangizni shifrlang. Shifrlanmagan pochta ochiq xatga (otkritkaga) oxshaydi, uni korgan yoki undan foydalanish imkoni bolgan har bir kishi oqib chiqishi mumkin. Shifrlangan pochta bu konvertga ishonchli ravishda berkitilgan xatdir.

7. Mavzu nomida birorta ahamiyatli narsadan foydalaning, toki oquvchi xabarda nima haqda soz borishini bilsin. Dostlaringizga va hamkasblaringizga ayting, xabar haqiqatdan ulardan kelganligini siz bilishingiz uchun mavzu sarlavhasida ular oz shaxsiga doir biror narsa yozishsin. Aks holda, kimdir ular nomidan xabar yoki troyalikni jonatishi mumkin, ehtimol, sizni ham qoshib, u kasal yuqtirilgan dasturni ularning manzil kitobidagi barcha manzillarga, jumladan sizga ham tarqatgan. Shunday bolsada, shifrlangan pochta xabarida maxfiy malumotlarni oshkor qiladigan sarlavhalardan foydalanmang. Yodda tuting, xabar mavzusi shifrlanmaydi va shifrlangan xat xususiyatini oshkor etilishiga, bu esa oz navbatida, tajovuzkorlik (agressiya) harakati otkazilishiga olib kelishi mumkin. Hisobot, maxfiy, shaxsiy kabi xabarlarni, kimlargadir malum darajada ahamiyat kasb etishini korsatuvchi boshqa belgilar bilan qiziqarli mavzulardagi pochta xabarlarini kopgina xakerlik dasturlari hozirgi vaqtda avtomatik skaner qiladi va nusxa oladi.

8. HECH QACHON To yoki CC satrida korsatilgan manzil egalaridan katta guruhiga pochta yubormang. Yaxshisi xabarni ozingizga jonating va boshqa hammasini bcc satriga kiriting. Bu yaxshi muomala belgisidir, shuningdek maxfiylikni saqlashning yaxshi usuli hamdir.
Aks holda, siz MENING pochta manzilimni MEN bilmaydigan odamlarga yuborayapsiz; bu notogri, yomon va haqoratomuz amaliyotdir, qaysiki yomon oqibatlarga olib keladigan va xavf-xatar tugdiradigan vaziyatga imkon beradi.

9. HECH QACHON spamga (yelpigichga oxshatib tarqatiladigan reklama axboroti), hatto yuboriladiganlar royxatidan ozingizni chiqarib tashlashni iltimos qilib javob yozmang. Spam serverlari (inglizcha spume kopik; server tennisda va boshqa oyinlarda topni oyinga kiritadigan oyinchi [9, 582-b.]) juda kop manzillarga xabarlar tarqatishadi, va bulardan qaysi birlari faol ekanligini ular hech qachon bilmaydilar (sizning elektron manzilingizdan faol foydalanayotgan kimsa nazarda tutilmoqda). Xabarlaringizni olgach, server sizni faol foydalanuvchi sifatida qabul qiladi va, natijada, siz avvalgidan ham yanada koproq spam olishingiz mumkin.

10. Agar iloji bolsa, boshqa kompyuterlarga ulanmagan, odatdagi pochta xabarlarini oladigan va malumotli fayllar saqlanadigan alohida kompyuterga ega boling. [29, 101-102-b.]

4.4. KODLASH: SAVOLLAR VA JAVOBLAR

Kopgina kitoblarda va maqolalarda, jumladan [29] maqolada pravozashitnik sozi kop marta qollanilgan. Uning ozbek tilidagi toliq tarjimasi inson huquqlari himoyachisi deb yoziladi. Bu iborani qisqacha qilib InHHim desak, yani inhhim deb yozsak yaxshi bolardi. Yani rus tilidagi pravozashitnik sozi orniga inhhim sozidan foydalanishni muallif taklif etmoqda va maqolada shu iborani ishlatmoqda.

Quyida eng kop beriladigan savollar va ularga javoblar royxati keltirilgan. Barcha savollar bilan shuningdek www.privaterra.org veb-sayti orqali Privaterra nodavlat tashkilotiga murojaat qilishingizni soraymiz. [29, 103-b.]

4.4.1. KODLASHNING OZI NIMA?

Javob. Kodlash bu malumotlarni maxfiy kodga almashtirish bolib, uni bu axborot moljallangan shaxsdan boshqa hech kim topib oqiy (rasshifrovka qila) olmaydi. Yetarli miqdorda vaqt va hisoblab chiqish qobiliyatlari (mutaxassislar, A.Sh.) bolganida barcha kodlangan xabarlarni oqish mumkin, lekin bu kop vaqt va vositalar, zahiralar (resurslar) talab etishi mumkin. Oddiyroq qilib aytganda, kodlash bu usuldir, uning yordamida oz fayllaringizni va pochtangizni ozga kozlardan himoya qilishingiz mumkin. Sizning fayllaringiz kodga aylanadi, u bir qaraganda ixtiyoriy harflar va raqamlar birikmasini ifodalab, uni korib turganlarga tushunarsiz boladi. Siz faylni kodlash uchun uni parol korinishidagi kalit bilan yopasiz. Xabarni kodlash uchun oz parolingizni ishlatib, uni ikkita kalit yordamida yopasiz. Xabar moljallangan faqat osha shaxs oz paroli yordamida uni ochishi mumkin. [29, 103-b.]

4.4.2. INSON HUQUQLARI HIMOYACHILARI (INHHIMLAR), DEMOKRATLAR NIMA UCHUN KODLASHDAN FOYDALANMOQLARI KERAK?

Javob. Hamma (kishilar, A.Sh.) kodlashdan foydalanmoqlari kerak, chunki raqamli aloqa vositalari avval boshdan maxfiylikni taminlamaydi. Bundan tashqari, inhimlar boshqa odamlardan kora koproq xavf-xatarga yoliqishadi va ularning fayllari hamda aloqa vositalari zaifroqdir. Ozlarini himoya qilish uchun ham, ular yordam qilmoqchi bolgan odamlarni himoya qilish uchun ham inhhimlar kodlashdan foydalanishlari naqadar muhimdir.

Raqamli texnologiya bu inhhimlar foydalanayotgan boyliklardan biridir. U tez aloqani, yanada samaraliroq mehnatni taminlaydi va ular imkoniyatlarini kengaytiradi. Ammo ozining barcha afzalliklariga qaramay, bu texnologiya shuningdek malum bir xavf tugdiradi. Siz xavfsizlik qayishini kiyishingiz fakti, siz rulda bolganingizda har gal avariya kutayotganingizni hali bildirmaydi. Avtopoygalar kabi yanada xavfli vaziyatlarda avtomobilni boshqarganda, yanada koproq xavfsiz bolishingiz uchun qayishni taqishingizga sizni yanada koproq undaydi.

Inhhimlar kopincha taqib qilish (kuzatish) obektiga aylanadilar. Modomiki, amalda har bir kishi kodlanmagan xabarlarga kirish va ularni oqish imkoniyatiga ega bolganligidan, deyarli muqarrar ravishda sizning kodlanmagan xabarlaringiz jonatishning qaysidir bosqichida oqib chiqiladi. Sizning xabarlaringizni muxoliflaringiz allaqachon nazorat qilayotganlari ehtimoldan holi emas, va siz bu haqda hech qachon bilmaysiz. Siz yordam bermoqchi bolgan odamlarning muxoliflari bu sizning ham muxoliflaringizdir. [29, 103-b.]

4.4.3. KODLASHDAN FOYDALANISH NOLEGALMI (YASHIRINMI)?

Javob. Bazan. Jahonning kop mamlakatlarida kodlash butunlay legaldir (inglizcha legal qonuniy, qonunlashtirilgan, A.Sh.). Masalan, Xitoyda tashkilotlar kodlashdan foydalanishga maxsus ruxsat olishi kerak, va siz bu mamlakatga kirayotganingizda ixcham kompyuteringizda foydalanayotgan kodlash texnologiyasini deklarasiyalashingiz (inglizcha declare elon qilish, bildirish, A.Sh.) zarur. Singapur va Malayziya shunday qonunlarga egaki, kodlashdan foydalanmoqchi bolgan har bir kishi ozining shaxsiy parollari haqida xabar berishi talab etiladi. Xuddi shunday qonunlar Hindistonda ham amal qilmoqda. Shuningdek boshqa istisnolar ham bor.
Elektron maxfiylash axborot markazi (EPIC Electron police information centre, A.Sh.) Enternational Survey of Encreption Police [Kodlash sohasida xalqaro siyosatni korib chiqish (obzor qilish)]ni taklif etadi, http://www2.epic.org/reports/crypto2000/ saytda jahonning kopchilik mamlakatlarida amal qilayotgan qonunlar muhokamasi olib boriladi. Bu royxat oxirgi marta 2000 yilda yangilangan. Agar sizni bu sohada hozirgi kunlardagi malumotlar qiziqtirsa, birorta aniq mamlakatda kodlashni qollashdan avval Privaterrada maslahatlashing. [29, 103-b.]


2006 YILGI MAQOLALAR

(0)

(22-maqolam, 2006 yil 23 may) OZBEKISTON MAXSUS XIZMAT ORGANLARI VA INTERNETDAGI SHAXSIY YOZISHMALAR XAVFSIZLIGINI TAMINLASH

, 16 2022 . 01:54 +
Shuhratjon AHMADJONOV

(22-maqolam, 2006 yil 23 may) OZBEKISTON MAXSUS XIZMAT ORGANLARI VA INTERNETDAGI SHAXSIY YOZISHMALAR XAVFSIZLIGINI TAMINLASH
2009FOTOMalmati1 (300x213, 9Kb)

Bazi davlatlarda ijtimoiy turmush shunchalik oshkora hukmronki, hatto Maxfiy Politsiya ochiqdan-ochiq va hamma joyda korinib turadi. [1, 188-b.]
STANISLAV YEJE LES (1909-1966)

MUNDARIJA

Muqaddima
1. Maxsus xizmat organlari jurnalist Alisher Taksanovga qarshi Internetda uyushtirgan fitnasi.
2. Fuqarolarning ozaro shaxsiy yozishmalariga yot kimsalarning yoki maxsus xizmat organlaarining aralashishi qanday oqibatlarga olib kelishi mumkinligiga Abdulla Qodiriyning Utkan kunlar romanidan misol.
3. Jahonda Internetdagi soz erkinligi darajasi va Ozbekistonda kompyuter, Internet hamda electron pochta sohasidagi tazyiqlarga doir bazi bir hayotiy misollar.
3.1. Internetdagi soz erkinligi darajasiga oid Chegara bilmas muxbirlar xalqaro tashkilotining 2006 yilgi hisobotidan ayrim malumotlar.
3.2. Ozbekistonda Internetni yalpi nazorat ostiga olishga harakat qilinayotganligiga misol: SharqTELEKOM yopiq aksionerlik jamiyati (YoAJ)ning FTP-servisiga qoyilgan talablar bayoni.
3.3. Onalar olim jazosiga va qiynoqlarga qarshi qomitasining rahbari Tamara Chikunovaning www.freeuzbekistan.com sayti muharriri Valeriy Petrenkoga yozgan xati.
3.4. Jurnalist Rahimjon Zafarning Internetdagi tazyiqlarga doir fikrlari.
3.5. Ozbekiston maxsus xizmat organlari va ularning gumashtalari Internet va electron pochta sohasida muallifga nisbatan qilayotgan ayrim qarshiliklari.
3.5.1. Muallifga 2004 yil 26 yanvar kuni elektron pochta orqali Odam Insonov yuborgan tahdid xati tafsilotlari.
3.5.2. Muallif 2005-2006 yillarda foydalangan tortta internet-klubning yopilishi va ikkitasida kompyuter xizmatidan foydalanish taqiqlanishi tafsilotlari.
3.5.3. Muxolifat vakillarining kompyuteriga va disketlariga kimlardir viruslar kiritayotganligiga doir bazi bir fikrlar.
3.5.4. Muallifning elektron pochtasi orqali bolayotgan yozishmalariga kimlardir aralashayotganliklariga doir bazi bir faktlar.
4. Demokratlar foydalanayotgan aloqa vositalarining xavfsizligi muammolari va bu borada mutaxassislarning tavsiyalari.
4.1. Internetdan foydalanish bilan bogliq xavfsizlik muammolari.
4.2. Internet xavfsizligining asosiy qoidalari.
4.3. Elektron pochta bilan xavfsiz ishlashning asosiy qoidalari.
4.4. Kodlash: savollar va javoblar.
4.4.1. Kodlashning ozi nima?
4.4.2. Inson huquqlari himoyachilari (inhhimlar), demokratlar nima uchun kodlashdan foydalanishlari kerak?
4.4.3. Kodlashdan foydalanish nolegalmi (yashirinmi)?
4.4.4. Bizning informatsion texnologiya (IT) tizimlarni xavfsizlantirish uchun nima qilmoq kerak?
4.4.5. Qaysi kodlash dasturi tanlashni qanday aniqlashtirsa boladi?
4.4.6. Kodlashdan foydalanish mening kompyuterimni buzish xavfini yanada oshishiga olib kelmaydimi?
4.4.7. Nima uchun pochta va hujjatlarni doimo kodlash kerak?
4.4.8. Agar menda bradmauer bolsa, nima uchun oz pochtamni kodlashim kerak?
4.4.9. Mening ofisimni hech kim buzayotgani yoq, nega endi men maxfiy dasturiy taminotdan foydalanishim kerak?
4.4.10. Bizning Internetga kirish imkoniyatimiz yoq va biz internet-kafe xizmatidan foydalanishga majburmiz . Begona kompyuterdan jonatilayotgan pochtamizni qanday himoya qilsak boladi?
4.4.11. Agar bizning fayllar va pochtani himoya qilish shunday muhim ekan, nega hamma buni qilmaydi?
4.4.12. Bizning prinsiplarimizdan biri ochiqlikdir. Biz hukumat faoliyatining koproq shaffofligi haqida oshkora gapiramiz. Biz qanday qilib yashirin texnologiyalardan foydalanishimiz mumkin?
4.4.13. Biz maxfiylik va yashirinlikning barcha bayonnomalariga rioya qilmoqdamiz, lekin, shunga qaramay, axborotning chiqib ketishi davom etmoqda nima gap?
4.5. Shifrlashdan foydalanish boyicha tavsiyalar.
4.6. Elektron pochta bilan ishlashda foydali odatlar.
4.7. Internet-klub (kafe)larda va boshqa joylarda kompyuterdan foydalanganda ehtiyotkorlikka doir umumiy mulohazalar.
5. Internetda va electron pochtada yozishmalar paytida tazyiqlar bolayotganligi sababli muallifning oz safdoshlariga murojaati.
Foydalanilgan adabiyotlar.

M U Q A D D I M A

Kompyuter, Internet va elektron pochta sohasidagi tazyiqlar va jahon mutaxassislari tavsiya etgan himoyalanish yollari, usullari haqidagi tahliliy maqolani [2] da muallif vada qilgan edi. Shu maqola quyida keltirilmoqda.

1. MAXSUS XIZMAT ORGANLARI JURNALIST ALISHER TAKSANOVGA QARSHI INTERNETDA UYUSHTIRGAN FITNASI

Ozbekiston maxsus xizmat organlari bazi bir fuqarolarning ozaro shaxsiy yozishmalari, suhbatlari, telefon sozlashuvlari, Internet orqali yozishmalarini nazorat qilayotganliklari, hatto igvogorona harakatlar (provokatsiyalar) uyushtirayotganligi sir emas. Bu borada Toshkentda yashayotgan mustaqil jurnalist Alisher Taksanovga qarshi 2006 yil 4 aprel kuni uyushtirilgan fitnani misol qilib keltiraylik.

2006 yil 4 aprelga otar kechasi soat 00:48 minutda www.centrasia.ru saytida A.Taksanov nomidan [3] maqola chop etildi. Etibor bering: [3] maqola oxirida A.Taksanovning Internetdagi shaxsiy electron pochtasi alisher1966@yandex.ru yozilgan, yani ushbu maqola shu electron pochta orqali jonatilgan. Shundan 8,5 soat vaqt otgach, A.Taksanov oshbu maqolani yozmaganligi va bu MXXning navbatdagi fitnasi ekanligi haqida [4] raddiya maqolani chop ettirdi. [4] maqolani toliqsincha keltirib otish orinlidir.

Raddiya. Odil sud fuqarolari, yoki Ozbekistondan chiqish vizasini olish uchun qollanma maqolani men yozgan emasman.

CentrAsiada 4 aprelda Odil sud fuqarolari, yoki Ozbekistondan chiqish vizasini olish uchun qollanma maqolasi Alisher Taksanov imzosi bilan chop etildi. Uni men yozmaganligimni bildiraman. Unda viza olish va mening muammolarim haqida yozilgan. Lekin ushbu maqolaning ozini men yozgan emasman.

Bu maqola qayerdan va uning muallifi kimligini bilmayman, ammo bu MXX qollarining ishi ekanligiga ishonchim komil. U meni jurnalist etikasi (axloqi)ni buzganlikda tutib olishni, meni qilmagan ishim uchun jinoiy javobgarlikka tortishni xohlaydi.

Pogonlilardan qaysinisidir meni tuhmat va haqorat qilganlikda ayblashni xohlaydi, mana mayyor G.Mirsobirova haqida hech kim bilmaydigan (faqat Xudo biladigan) gaplarni yozgan. Men bu ayol haqida hech narsa bilmayman va uning haqida pora oladigan inson deb hech qachon yozgan emasman. Yana bildiraman: Odil sud fuqarolari, yoki Ozbekistondan chiqish vizasini olish uchun qollanma maqolasini men yozgan emasman.

Alisher Taksanov
alisher1966@yandex.ru [4]

2. FUQAROLARNING OZARO SHAXSIY YOZISHMALARIGA YOT KIMSALARNING YOKI MAXSUS XIZMAT ORGANLARINING ARALASHISHI QANDAY OQIBATLARGA OLIB KELISHI MUMKINLIGIGA ABDULLA QODIRIYNING OTKAN KUNLAR ROMANIDAN MISOL

Ozbekiston fuqarolarining ozaro shaxsiy yozishmalariga, jumladan bugungi kunda Internet orqali olib borilayotgan xat almashinuvlariga yot kishilarning, aniqrogi maxsus xizmat organlarining ataylab aralashishi qanday oqibatlarga olib kelishi mumkinligiga buyuk tariximizdan bitta misol keltiraylik. Ulug yozuvchimiz Abdulla Qodiriyning Otkan kunlar romani va undagi voqealarni eslaylik. 1970-yillar boshida suratga olingan Otkan kunlar badiiy filmida romandagi voqealar sal ozgartirilgan va qisqartirilgan, yani anchagina epizodlar (korinishlar) filmga kiritilmagan. Takidlash lozimki, film juda yaxshi ishlangan!

Otkan kunlar romani va filmi orasidagi farqlar borligi sababli maqolamizning ushbu bandi uchun zarur bolgan kitobdagi voqealarning muhim joylarini qisqacha eslatib otsak. Otabekning onasi Ozbek oyim va otasi Yusufbek hojining qistovi, qaynatasi Mirzakarim qutidor va qaynanasi Oftob oyim, shuningdek sevgilisi Kumushbibining roziligi bilan u 1849 yilda Toshkentda Zaynab ismli qizga uylanadi. Ikki nafar xotini bolgan Margilonning oziga toq, boyroq odamlaridan biri bolmish Homid xotinboz [5, 8-b.] Kumushbibini uchinchi xotin qilib olish niyati bor edi. Homid uzun boylik, qora chotir yuzlik, chaqir kozlik, ottiz besh yoshlarda bolgan korimsiz bir kishi edi [5, 8-b.]. Aslida u 19-asr maxsus xizmat organlarining aygoqchisi, xufiyasi, birovlar ustidan maxfiy malumot, xabar yetkazib beruvchi, battol odamdir. Homid xotinbozning ushbu yomon tomonlarini fosh etuvchi bitta voqea bayonini [5]dan keltirib otaylik.

Mirzakarim qutidor 1265 yil (1848-1849) yil qishida uch-tort ogaynilarini va toshkandlik Otabekni oz uyiga mehmonga taklif etadi. Mehmondorchilikdagi suhbat qizigan bir paytda Oftob oyim chori (xizmatkor ayol) Toybekaga bir ish buyuradi.

- Tashqaridan xabar olingiz-chi, opa, dedi Oftob oyim, choy kerak boldimikin.
Toybeka nari-beri oshini yeb tashqariga chiqib ketdi. Oradan daqiqa vaqt otkan yo otmagan edi hovliqib ayvonga keldi:
Tuf-e, qurib ketsin, jonim chiqib ketdi-ya!
Bir soatdan beri joynamozdan qozgalmay tasbih agdarib olturgan Oysha buvi (Oftob oyimning 70 yoshdan oshgan onasi, A.Sh.) Toybekani boshdan-oyog kuzatib yana ishiga mashgul boldi. Oftob oyim iltifotsizgina kulimsirab tanchadan soradi:
Nima boldi, nega muncha qorqish?
Toybeka damini rostlab ustunning tegiga olturdi:
Pochchamdan dasturxonni olib qoqish uchun gilosning yonidan otarmanmi, allakim baloga turtinib ketdim. Qorqqanimdan oz qoldiki, dodlab yuborsam Chamasi mehmonlarga qarab turgan ekan.
Kimbalo ekan?
Qoronguda yaxshi ajratolmadim, tusini gira-shira anovi qora Homidga oxshatdim. Tagi umi, boshqami Xudo bilsin, shatir-shutir qildi-da, chiqib ketdi. [5, 33-b.]

Shunday qilib qora Homid (Homid xotinboz) ozining qora niyatini amalga oshirish uchun Otabek va Kumushbibining ozaro samimiy munosabatlarini buzish, oralariga nifoq solish maqsadida Otabek nomidan Kumushbibiga soxta xat yozadi. U xatning oxirini quyidagicha tugallaydi. Manim bu taloq xatimni albatta shariat peshvolari shariy hisoblab iddangiz bitish bilan sizga boshqa er qilmoqqa ixtiyor bersalar kerak. Otabek Yusufbek hoji ogli. 13-nchi javzo, 1265 yil (1849 yil 4 may, A.Sh.), Toshkand [5, 170-b.]

Ushbu xatni Kumushbibiga Sodiqning onasi Jannat opa (puchuq xotin) olib borib beradi. Taloq xatni oqigan Kumushbibi hovlida hushidan ketib yiqiladi. Ertasi kuni puchuq xotin Jannat opa Mirzakarim qutidorning uyiga yana keladi va Oftob oyim bilan Kumushbibiga murojaat qiladi: Ertaga oglim Toshkand jonamoqchi, otangizning xat-patlari bolsa qix [5, 173-b.] deydi. Unga javoban Kumushbibi: Otamning xatlari yoq, meniki bor, ozgina kutishka vaqtingiz bolsa, yozib berar edim deb Otabek nomiga xat yozib beradi (Kumushbibining bu xatining matni kitobda yozilmagan).

Homid xotinboz Jannat opadan Kumushning javob xatini olgach, u navbatdagi soxta xatni endi Kumushbibi nomidan Otabekka bitadi va xat oxirida quyidagicha yozadi: Sizga yangi yor, menga uyatsizlikning qurboni bolish muborak. Kumush emas, Tuproqbibi yozdim. 17-nchi javzo, 1265 yil (1849 yil 8 may, A.Sh.), Margilon. [5, 166-b.]

Toshkentda Otabek va Zaynabning nikoh toyidan 20 kunlar otgach, charlardan tort kun avval Otabekka Margilondan bir yigit Kumushbibi nomidan soxta xat olib keladi. Bu yigitning ismi Sodiq bolib, u Jannat opaning ogli, Homid-xotinbozning malaylaridan biri, ikki begunoh odamni buyurtma asosida oldirgan, buyurtma qotil ekanligi romonda yozilgan.

Otabek Kumushbibi nomiga shu kuniyoq xat yozadi va uni quyidagi sozlar bilan tugallaydi: Borligim muhabbatingiz alangasi bilan tutashqani holda zavjingiz Otabek. 26-nchi javzo, 1265 yil (1849 yil 17 may, A.Sh.), Toshkand. [5, 178-b.]

Soddadil Otabek ertasi kuni ozi tanimagan Sodiqbek orqali Margilonga Kumushbibiga javob xatini berib yuboradi. Sodiq xatni Magilonga, Homid xotinbozga olib borib beradi. Shu yerda A.Qodiriyning Otkan kunlar romanidan yana bitta iqtibos keltirib otsak.

Homid puchuq xotin (Jannat opa, A.Sh.) orqaliq Kumushning xatini oldirish bilan ozining birinchi martaba yuborgan xiyonatnomasini favqulodda bir muvaffaqiyat bilan natijalanganligini sezib Otabek kokragiga ham qol solib kormak va uning Kumushbibiga bolgan munosabatini bilib, ham shunga qarab ish yuritmak uchun Kumushning maktubini Sodiq orqaliq Toshkandga yuborgan. Sodiq esa oquguchiga malum maktubni Otabekka topshirib, Otabekning Kumushka yozgan maktubini ham olib kelgan ediki, yuqorida bu xat Homid tomonidan oqilib otdi [5, 179-b.]

Endi Homid xotinboz Otabek nomidan Kumushbibiga yana bitta soxta xat yozadi (bu soxta xat matni kitobda keltirilmagan). Shu soxta xatdan song Kumushbibi va uning ota-onasining Otabekka munosabati tamoman, uzil-kesil buziladi va Otabek Margilonga Kumushbibi uyiga kelganida Mirzakarim qutidor tomonidan darvozadan ichkariga qoyilmay haydaladi.

Endi Homid xotinboz boshchiligida amalga oshirilgan yomon ishlar Otabekka qanday malum bolganligi haqida ham bayon etaylik. Chunki romonda voqealar kinodagiga nisbatan boshqacha yozilgan.

Otabek Mirzakarim qutidor uyi oldidan haydalgach, shu ketishda usta Alimnikiga borib qoladi, unikida mehmon bolib, unga ozini toshkandlik savdogar Shokirbek deb tanishtiradi. Malum bir vaqt otgach, Kumushbibining boshi ochiq bolganligi sababli Mirzakarim qutidorning uyiga sovchilar yana kela boshlaydi. Kumushbibi bir yildan song turmushga chiqishi mumkinligini aytadi. Natijada 1267-yilning (1851 yilning) kuzida margilonlik Salim sharbatdorning ogli Komilbek bilan nikoh toyi belgilanadi. Toy kuni Komilbek dosti bilan birga hammomga borganida, tahorat uchun ogilga kirganida kimdir unga xanjar urib, oxurga tiqib ketadi. Shu fojeaning ertasi kuni usta Alimning uyiga dosti usta Farfi keladi va voqeani quyidagicha sozlab beradi.

- Gumondor bormi? dedi usta.
Gumondor-ku yoq, ammo ajib, dedi usta Farfi va davom etdi. Kecha Komilbekning Mirzakarim akaning qizi bilan nikohlari bolmoqchi ekan. Bechora nikohdan ikki soat chamasi ilgariroq yoniga bir ortogini olib hammomga borgan va bir onda hammom ichidan yoqolgan, qolgan. Qiznikida hamma tajammulni (kerakli narsalarni) tayyorlab, Komilbekning otasidan tortib nikoh qilaturgan qoziyu quzzotlargacha kuyavni kutib olturar ekanlar. Bir vaqtda haligi birgalashib hammomga tushkan yigit hovliqib qiznikiga kelgan, kuyav kutib olturganlar kuyavdan darak sorasalar, ul ulardan kuyavni soragan va voqiani aytib, hammomda kiyimlarini ham qoldirib bir onda yoqolganini xabar bergan. Shundan song nikoh-nikohda, osh-oshda qolib kuyavni qidirib ketganlar. Nihoyat yarim kechada hammomning tahoratxonasi yonidagi bir ogilning oxuridan qoniga belashib yotqani holda topqanlar. Bechora tahorat uchun ogilga kirganda tovush chiqarmasliq yeriga xanjar urib, oxurga tiqib ketkan ekanlar. Juda qiziq gap Kim oldirgan va nima uchun oldirilgan, hech kim bilmaydir, dedi. [5, 226-227-b.]
- Agar gumonim togri bolsa, Komilbekning qotili Homiddir.

Bu soz Otabekni ajablantirgandek, usta Alimga ham garib eshitilgan edi.
Homid deysizmi?! deb soradi usta Alim.
Homid, dedi, yana sekingina usta Alimdan soradi, siz Umarbekni Homidga yaqin dost ekanligini bilarsiz, albatta?
Bilaman, hamma vaqt yurish-turishi oshaning bilan edi.
Bali, dedi usta Farfi. Osha Umarbek bilan oralariga bir sovuqliq tushdi-da, mundan on kuncha ilgari Homidning bir mudhish vahshati togrisida Umarbekdan bir sir eshitdim. Homid Komilbekni oldirganda ustida bolmagan bolsam ham ammo haligi eshitkan sirrimning dalolatiga qarab albatta Komilbekning qotili Homid degan fikrga tushdim Siz mundan uch yilcha ilgari Margilon kelib Mirzakarim akaning qiziga uylangan Otabek ismlik Toshkandlik bir yigitni haligi qayin ota bolmish Mirzakrim aka bilan qamalib, osilishiga hukm qilinganlarida dor ostidan qutqarilish voqialarini xotirlaysizmi?.. Albatta yodingizda bolsa kerak, hov, biz Sariboyning dokonida choy ichishib olturgan edik-ku, yodingizga tushdimi?

Esimda bor, esimda bor, dedi usta Alim va Otabekdan soradi, balki siz tanirsiz, Toshkandda mashhur bolgan Yusufbek hoji deganning ogli.
Taniyman, dedi Otabek va hikoyani buncha uzoqdan solgani va oz ustida gap yurgizgani uchun tong ajab ichida usta Farfining ogziga qarab qotqan edi.

Usta Farfi yarim-yarim tovushda davom etdi:
Ana shu yigitning olgan xotini juda ham nozanin bir qiz bolib, bu qizga bizning Homid ham xaridor ekan. Haligi Otabek qizga uylanib qoygach, bizning Homid tikanga agnab, oradan Otabek bilan Mirzakarim akani kotarish fikriga tushkan va bolmagan chaqimchiliqlar bilan ularni dor ostigacha tortishga muvaffaq bolgan (Soz bu yerga yetkanda, Otabek bilintirmaslik qilib bir entikib qoydi.) Usta Farfi davom etib dedi: Ammo Xudoning haqni nohaq qilmasligi soyasida bir maktub sababi bilan kutmagan joyda dor ostidan najotka chiqganlar. Bular oqlangach, Homidning ozi qamalaturgan bolib, ammo qorboshining yordami orqasida Qoqonga qochib qutilgan va ul yerda ham tinch yotmay Ottaboy qoshbegini poraxorlikda ayblab, Musulmoncholoqqa ariza bergan, dedi va sozini bu yerda toxtatib ustadan soradi: Ozingiz ham bilsangiz kerak, Homid bir kecha yoqolib uch oylab bedarak ketkan va uni qorboshi yigitlari qidirib yurgan edilar.

Usta Alim tasdiq ishorasini berib:
Sozlay beringiz, dedi. Ammo Otabek bu dahshatlik haqiqatni eshitmakda bolgan quloqlariga ishonmas va ozini kuch orqasida tutib turar edi.

Usta Farfi tovushini sekinlatib davom etdi:
Homidning Musulmoncholoqqa bergan arizasidan song, Otabek bilan Ottaboy qoshbegi Qoqonga chaqiriladirlar-da, soroqdan song yana oqliqqa chiqadirlar.

Ammo Homid uch oylab Margilon kelolmay yurgach, nihoyat yana qorboshining yordami bilan kelishka ham muvaffaq boladir. Biroq Homid hanuz tinch yotolmaydir. Fursati kelish bilan yana bir yomonliq qilmoqqa, qutidorning qizini oziniki etishka oylab yuradir. Tonguzning baxtiga bu fursat ham togri kelib, yana yomonliqqa yuz qoyadir. Shundoqki, Otabekning Toshkanddan ham uylanganini bilib, uning tilidan bir taloq xati yozdiradir-da, Mirzakarim akanikiga kirguzadir.

Otabek ozini nechogliq bosib ushlab kelgan bolsa ham, lekin endi ichidan qaynab-toshib ketkan hissiyotini bosolmadi vijdonsiz, tonguz! dedi-da, ixtiyorsiz ornidan turib ketdi. Usta Alim ham ozini tinch tutolmadi. Badbaxt, kofir! deb qoydi. Otabekning ozgarishidan usta Farfi shubhaga tushayozgan bolsada, lekin usta Alimning ham unga qoshilishi uni oylatib turmadi, Otabek qaytib orniga olturgach, ul davom etdi:
Bu soxta taloq xati togrisida Otabekning nima qilganligi Homidga ham malum bolmaydir. Lekin ish Homidning oylaganicha natijalanib, bir necha vaqtdan song Mirzakarim akaning qizini taloq qilinishi xabari chiqib qoladir. Oradan uch-tort oyni otkazib bizning Homid Mirzakarim akanikiga sovchi kirguzadir. Ammo Mirzakarim aka uning sovchilarini quruq qaytaradir. Bir necha vaqtdan song, Homidning soxta taloq xatisi bilan eridan chiqgan qiz Komilbekka beriladir va nima uchundir toylari bir necha vaqtka kechikib qoladir-da, oradan biror yilni otkazib, nihoyat kecha ularning toy va nikoh kunlari ekanki, Komilbekning hammomda oldirilgan xabarini eshitib turibmiz. Mana men yuqoridagi sabablarga binoan Komilbekni oldurguchi aniq Homid, deb oylayman, dedi.

Usta Alim boshini chayqab:
Bunda shubha yoq, nax Homidning ozi, dedi va ozicha: Eh, essiz musulmonchiliq, shunchalik ham insofsizlik boladimi, ozingning bir emas, ikkita xotining bolaturib, tagin bir yigitning haloliga koz olaytirish Yana ozingning boying yetmasligini bilaturib ham, ikki orada bir gunohsizning qonini tokish eh, shayton bolasi! deb qoydi.
Bu bir it, dedi usta Farfi, tomdagi luqmani ozi ham yeyolmaydir, boshqaga ham yedirmaydir, nax itning ozi! [5, 228-230-b.]

Otabek shu suhbatdan song Margilondan Qoqon tarafga jonab ketadi. Uning orqasidan Sodiq kuzatib boradi. Otabek karvonga qoshilib ketganini korgach Sodiq Margilonga qaytadi. Malum bir vaqt otgach Otabek otni orqaga buradi va qorongilik tusha boshlaganda Margilonga kirib keladi. Tun qorongusida usta Alim hovlisidan Jannat opa va uning ogli Sodiq yashaydigan hovliga yashirincha otadi. U darcha oldida turib, ichkarida Homid xotinboz, Sodiq, Mutal va Jannat opa suhbatiga quloq soladi. Ular kop may ichib, Kumushbibini dushanba kechasi ogirlashga kelishadilar. Bu mudhish rejani bilib olgach, Otabek dushanbadan seshanbaga otar kechasi osha qazilayotgan chuqurda Mutalni bogib oldiradi, Sodiqni esa xanjar bilan urib, u bilan chuqurda kurashib, uni olasi holatga soladi va chuqur oldidagi yalanglikda Homid xotinbozning qornini xanjar bilan tilib tashlaydi. Bu voqeani oquvchi kinoda ham korgan.

Otabek ertasiga, kun choshgohga yetkanda, usta Alimnikiga boradi va ozi Shokirbek emasligi, Otabek ekanligini va barcha voqealarni, jumladan shu kechasi uch kishini tinchitgani haqida gapirib beradi. U oz hikoyasi oxirida usta Alimga bitta iltimos qiladi.

- Men shu soatning ichida Toshkand jonashga majburman. Shuning uchun siz bu xatlarni qayin otamnikiga oz qolingiz bilan eltib berasiz. Xatlarning birisi qayin otamga, ikkinchisi unga (Kumushbibiga, A.Sh.) dedi. [5, 254-b.]

Shu yerda Otabekning Kumushbibiga yozgan maktubidan bitta iqtibos keltiray.

Sizdan emas otangizdan bir opkalashim bor: soxita taloq xatimni manim oz qolim bolib, bolmaganini ajrata olmagan. Gumonimcha bu soxita xat sizga ham korsatilmagan oxshaydir, chunki, ayniqsa sizning koz ongingizdan bu haqiqat qutila olmas edi Har holda taqdirning bunchalik oyinlari turgan bir zamonda biz nima ham qila olar edik? Bu togrida mendan ham otkan joylari bordirkim, sizning birinchi martaba menga yozgan xatingiz manosidan dahshatlik suratda ozimni tagofilga solgan va xat keltirguchini surishtirmasdan javob xati berib yuborgan edim. Shuning ila sizni-da, ozimni-da Homid qolida oyin bolmogimizga katta yol ochqan edim [5, 264-265-b.] (Otabek va Kumushbibi bilan bolib otgan keyingi voqealar haqida oquvchimiz Otkan kunlar filmidan ham, romanni oqish orqali ham yaxshi biladilar.)

19-asr maxsus xizmat organlarining aygoqchisi, xufiyasi, birovlar ustidan maxfiy malumot, xabar yetkazib beruvchisi Homid Otabek va Kumushbibi orasidagi xatlar masalasida aralashib, natijada u ikki yoshning baxtli turmushiga rahna soladi, ular ajralib ketish darajasiga borib yetadi va ikki yildan ortiq ayriliq azobini boshidan kechiradilar.

Bugungi kunda 21-asrda esa eshituvchi qurilmalar naqadar rivojlanganligi, Internet orqali demokratlar ozaro xatlarini maxsus xizmat organlari xodimlari oqiyotganlari, hatto xatlar matniga ozlari bazi bir sozlarni qoshishlari, tanishingiz nomidan sizga xatlar yozishlari mumkinligi sir emas. 19-asrda Otabek va Kumushbibilar xatlarining qolyozmasini taqqoslash orqali soxta xatni aniqlashtirish mumkin edi. Hozirgi kunda esa Internet orqali kelayotgan va yuborilayotgan xatlarni bunday tekshirish ilojimiz yoq. Endi bugungi kundagi ahvolga nazar solaylik.

3. JAHONDA INTERNETDAGI SOZ ERKINLIGI DARAJASI VA OZBEKISTONDA KOMPYUTER, INTERNET VA ELEKTRON POCHTA SOHASIDAGI TAZYIQLARGA DOIR BAZI BIR HAYOTIY MISOLLAR

Ozbekiston maxsus xizmat organlarining ayrim xodimlari Internetda bazi bir bemani ishlar qilayotganliklariga misol sifatida maqolamizning 2-bandida mustaqil jurnalist Alisher Taksanov bilan bolib otgan voqeani yozgan edik. Ushbu bandda Internetdagi erkin soz darajasiga doir vaziyat va Ozbekistonda Internet bilan bogliq roy bergan katta-kichik voqealar hamda faktlarni keltiramiz.

3.1. INTERNETDAGI SOZ ERKINLIGI DARAJASIGA OID CHEGARA BILMAS MUXBIRLAR XALQARO TASHKILOTINING 2006 YILGI HISOBOTIDAN AYRIM MALUMOTLAR

Malumki, har yili jahonda 3 may kuni Xalqaro matbuot erkinligi kuni sifatida nishonlanadi. Markazi AQSHning New York shahrida joylashgan Chegara bilmas muxbirlar (Reporters without borders) xalqaro tashkiloti jahon Internetidagi soz erkinligiga doir oz hisobotini chop etdi. Internetda inson huquqlariga amal qilish borasida 24 mamlakatga etiroz bildirilgan. Sobiq Sovet Ittifoqi hududida tashkil topgan 15 davlatdan faqat Ozbekiston, Turkmaniston va Belorusiyada Internetga senzura qollanilayotganligi yozilgan.

Hisobotda takidlanishicha, Internetda yozgan tanqidiy fikrlari uchun 2003 yilda Xitoy, Vetnam va Maldiv orollari fuqarolari qamalgan edi. 2006 yilga kelib xuddi shunga oxshash tanqidiy fikrlari uchun Eron, Liviya, Suriya va Tunis fuqarolari qamaldilar. [6]

Bazi bir malumotlarga qaraganda, Oliy Majlisda OzR Ommaviy axborot vositalari togrisidagi qonunga jiddiy ozgartirishlar kiritish ustida ikkinchi oqishda muhokamalar bolmoqda (ushbu qonunni yangidan qabul qilishmoqchi, shekilli). Bu tuzatishlarga asosan Internet ham gazeta, jurnal, radio, televideniye kabi ommaviy-axborot vositasi, deb hisoblash nazarda tutilgan. Yani Internetda chop etiladigan tanqidiy maqola va fikr uchun fuqarolarni javobgarlikka tortishga, boshqacha aytganda Internetga ham senzurani joriy etishga harakat qilmoqdalar. [7]

3.2. OZBEKISTONDA INTERNETNI YALPI NAZORAT OSTIGA OLISHGA HARAKATLAR QILINAYOTGANLIGIGA MISOL: SharqTELEKOM YOPIQ AKSIONERLIK JAMIYATI (YoAJ)NING FTP-SERVISIGA QOYILGAN TALABLAR BAYONI

Avval Ozbekistondagi SharqTELEKOM kompaniyasi faoliyati haqida malumotlar keltirib otaylik.
Sharq Telekom kompaniyasi oz faoliyatini 2003 yil iyul oyida boshlagan. Bugungi kunga kelib u malumot uzatish tarmogining Ozbekistondagi yetakchi operatorlaridan hisoblanadi. Kompaniya hozirgi zamon talablariga javob beradigan darajada xizmat korsatish va yangi texnik qudratlarga ega.

Ozbekiston Aloqa va Axborotlashtirish Agentligi tomonidan berilgan AA N 0000288 raqamli litsenziya malumot uzatish tarmoqlari boyicha xizmat korsatish, loyihalashtirish, qurilish va foydalanish boyicha faoliyatlarni amalga oshirishga ruxsat beradi. [8]

2003 yilning 1 iyunidan 2 Mb/s hajmdagi tolali-optik aloqa liniyasi orqali ToshkentMoskvaNyu-York malumot uzatish xalqaro kanalimiz ishga tushdi. Ushbu kanal ToshkentMoskva uchastkasida 100%li yoldoshlar orqali rezervlab qoyishga, MoskvaNyu-York uchastkasida 100%li yer yuzasida rezervlab qoyishga ega. AVARIYA holatidagi marshrutga otish vaqti 40 ms dan oshmaydi. Kanallar M9 xalqaro trafik almashish nuqtasiga keladi.
Hozirda kompaniya quyidagi stansiyalar orqali ADSL texnologiyalari orqali Internetga ulanish tugunlariga ega: 144-ATS, 152, 133, 77 (367), 45, 46, 43, 134, 162, 55, 137, 78/173, 116/117, 93/191/199, 125, 67/68, 51, 50, 74, 76, 21/24/121, 65/66/166, 41, 96/194, 170, 53/115, 42/49, 29, 40, 118/117, 22/23/123, 94/97, 398/148, 98, 57/58, 72, 64/161, 169, 79-ATS.

Kompaniya barcha aloqa tizimlari boyicha doimiy monitoring amalga oshiradi. Texnik yordam korsatish xizmati sutka davomida ishlaydi. Tel.: 113-00-00, va 7. [8]

Sharq Telekom YoAJning telekommunikatsiya tarmogi asosini Kvant-Ye zamonaviy raqamli kommutatsiya tizimi negizida yaratilgan OPTS-113 telefon tayanch-tranzit stansiyasi tashkil etadi. Umumiy foydalanish tarmogiga OPTS-113 ni ulash OKS 7 signalizatsiya trakti boyicha amalga oshiriladi.

Stansiya integratsiyalashgan telekommunikatsiya xizmatlari korsatishni, ISDN PRI trakti boyicha muassasa va ofis stansiyalarini umumiy foydalanish telefon tarmogiga ulanishni taminlaydi, jismoniy shaxslarga telefon nomerlari ajratish imkonlari ham mavjud.

Sharq Telekom kompaniyasining mijozlari qatoriga: Markaziy bank, KAPITALBANK, Kredit-Standart bank, GNK, FHV, Ozbeksiton TELERADIOKOMPANIYASI, Ozbekinvest, Respublika tovar-xom-ashyo birjasi, Toshkent texnika universiteti, Samarqand davlat chet tillar instituti, Fan va texnologiyalar markazi, Ozbekiston ITE XP, British Council, UzBAT, Pulsar MCHJ, DSS Express, IncomSoft va boshqalarni kiritish mumkin. [8]

Endi Ozbekistonda Internetni yalpi nazorat ostiga olishga harakat qilinayotganligiga doir [10] hujjatning tarjimasini toliqsincha keltiramiz. Xulosa chiqarish oquvchimizga havola, chunki izohga hojat yoq. Eslatib otamiz: maqolamizda informatsiya va axborot sozlari bir xil manoda ishlatilmoqda.

SharqTELEKOM YoAJ FTP-SERVISINING FOYDALANISH QOIDALARI VA ISH TARTIBI
FTP-servis moderatori (inglizcha servis xizmat; moderator cheklovchi, tiyib qoyuvchi, A.Sh.) oz ishida SharqTELEKOM YoAJ FTP-zahira (resurs)lardan foydalanish qoidalari toplamiga amal qiladi.

1-modda. Umumiy qoidalar
Ushbu qoidalar SharqTELEKOM YoAJ taqdim etayotgan FTP servisni tartibga soladi va foydalanuvchilar albatta bajarishlari kerak.
Qoidalar buzilganda SharqTELEKOM YoAJ mamuriyati abonentni (nemischa abonent abonimentga ega bolgan shaxs [9, 9-b.]) ushbu kira olish yolini yopish korinishidagi sanksiyani qollash huquqiga ega (lot. sanktio buzilmaydigan eng qatiy qaror [9, 572-b.]).
Qoidalarning yangilangan shaklini (versiyasini) FTP-servis tub royxati (katalogi)dagi rules (qoidalar, A.Sh.) papkasiga erkin kirish uchun qoyiladi.

2-modda. Ish tartibi
Foydalanuvchilar boshqa abonentlar erkin kirishi uchun FTP-servisga qoyiladigan barcha informatsiyalarni FTP-servis moderatori oldindan maqullamogi kerak.
Buning uchun FTP-serverda incoming (ingliz. incoming kelish, daromad, A.Sh.) papkasi tuzilgan, barcha foydalanuvchilar informatsiyani dastlab unga joylashtirmoqlari zarur.
Saralangan va strukturalashtirilgan informatsiya qoyilgan tub royxat papkalariga abonentlarning togri kirish imkoniyati bolmaydi.
Incoming papkasiga kelgan informatsiyani FTP-server strukturasiga muvofiq olingan axborotni guruhlaydi va qoyadi.
FTP-servis moderatori kelgan informatsiyani qoyish yoki rad qilish haqidagi qarorni abonent incoming papkasiga axborotni qoygan paytdan boshlab 24 soatlik muddat davomida berish majburiyatini oladi.

3-modda. Mazmuni
Foydalanuvchilar quyidagi xarakterdagi informatsiyani FTP-serverga qoyishlari taqiqlanadi:
siyosiy mazmundagi informatsiya;
diniy mazmundagi informatsiya;
hokimiyatni zorlik bilan agdarish (bosib olish)ga, milliy nizolar va irqiy adovatni avj oldirishga, u yoki bu jinsni, irqni yoki jinsiy yonalishdagi qadr-qimmatini kamsitishga davat etuvchi informatsiya;
pornografik (grekcha porn fahsh, buzuq + grapho yozaman adabiyot, tasviriy sanat, teatr, kino, (Internet-saytlarida, A.Sh.) va shu kabilarda jinsiy hayotni juda ham ochiq-oydin, hayosizlarcha tasvirlash [9, 9-j., 12-b.]) mazmundagi informasiya;
beadab, peshtaham, yolgon, ota ketgan qopol (vulgar), haqoratomuz, tuhmatdan iborat, surbetlarcha, odobdan tashqari mazmundagi informatsiya;
viruslar, troyanlar, reklama botlari va boshqalar bilan zaharlangan informatsiya;
erkin tarqatilishi lisenziyali (lot. licentia ruxsatnoma, huquq [11, 5-j., 298-b.], A.Sh.) shartnomalar va mualliflik huquqlari bilan chegaralangan informatsiya;
shuningdek OzR qonunlari hamda qonun aktlarini va odob-axloq normalarini buzuvchi har qanday boshqa informatsiyalar.
Ushbu Qoidalar va Ish tartibi majburiydir va SharqTELEKOM YoAJning FTP-servisi zahiralaridan foydalanishni xohlovchi abonentlar rioya qilishlari shart. [10]

3.3. ONALAR OLIM JAZOSIGA VA QIYNOQLARGA QARSHI QOMITASINING RAHBARI TAMARA CHIKUNOVANING www.freeuzbekistan.com SAYTI MUHARRIRI VALERIY PETRENKOGA YOZGAN XATI

Avval Tamara Chikunova haqida malumot beraylik. U 1948 yil 2 iyunda Toshkent viloyatida tugilgan. Toshkent Qishloq xojaligi irrigatsiyalash va mexanizatsiyalash muhandislar instituti (hozirgi Irrigatsiya va melioratsiya instituti)ning Qishloq joylarini rejalashtirish fakultetini 1971 yilda tugatgan. Turmush ortogi harbiy zobit bolganligi sababli u 1973-1975 yillarda Germaniyaning Fortsina shahrida ulgurji bazada savdo vakili bolib ishladi. 1976-1982 yillarda Borisov shahridagi (Belorusiya) politexnikumda muhandislik geodeziyasidan dars berdi, 1982-1987 yillarda Choyr shahrida (Mongoliyada) savdo vakolatxonasida, 1987-1993 yillarda Sankt-Peterburgda savdo kooperativining rais orinbosari lavozimida ishladi. U 1993 yilda Toshkentga kochib otib, 1993-1999 yillarda huquq maslahatchisi (yurist konsultant) bolib mehnat qildi.

1999 yilda T.Chikunovaning 1971 yilda tugilgan Dmitriy ismli yagona ogli ikki kishini oldirganlikda noqonuniy ravishda ayblanib qamoqqa olingandi. Toshkent viloyat sudi asossiz ayblar bilan 1999 yil 11 noyabrda Dmitriy Chikunovni olim jazosiga hukm qildi. T.Chikunova oglining hayoti uchun kurash olib bordi. U 2000 yil 12 iyul kuni rasman ruxsat qilingan uchrashuv asosida ogli bilan korishishga borganida unga ogli Dmitriy 2000 yil 10 iyul kuni qatl etilganligini aytishdi. Shunday qilib, Dmitriy Chikunovni Toshkent qamoqxonasida yashirin ravishda otib tashlashdi. [12]

T.Chikunova 2000 yil 15 oktyabrda Toshkentda Onalar olim jazosiga va qiynoqlarga qarshi qomotasi nomli nodavlat mustaqil jamoat tashkilotini tuzdi. U 2000-2006 yillar davomida shu tashkilot rahbari va bosh yonaltiruvchisi (koordinatori) bolib ishlab kelmoqda. Ushbu tashkilotning ofisi 2005 yil fevraligacha T.Chikunova xonadonida (Toshkent shahri, Mirobod tumani, A.Fitrat kochasi, 6-uy, 21-xonadon; uy tel. 133 44 70) edi. 2005 yil fevralidan bugunga qadar tashkilot ofisi Toshkent, Markaz-5 mavzesi, 74-uy, 4-xonadonda joylashgan (tel. (998 71) 134 68 70; E-mail: tamara4848@mail.ru; veb-sayti: www.materi.narod.ru ).

T.Chikunova 2003 yil 29 sentyabr va 2005 yil 4 avgust kuni Ozbekistonda olim jazosiga moratoriy elon qilishni sorab OzR prezidenti I.Karimovga ochiq xatlar yozdi. U va uning tashkiloti say-harakatlari bilan shu kunga qadar olim jazosiga mahkum qilinganlardan 20 nafar mahbusga olim jazosi bekor qilindi va ular hayoti saqlab qolindi!

Tamara Chikunovaga 2004 yil 1 iyulda Rim shahrida (Italiya) Nobel mukofoti sovrindori Rita Levi Montalchino rahbarligidagi Archivio Disarmoning hakamlar hayati Tinchlik va Inson Huquqlari Ishida ozini korsatgan ayol sifatida T.Chikunovaga rasmiy ravishda maxsus GOLDEN DOVES FOR PEACE (Tinchlikning oltin kabutari) mukofoti berildi (bu haqda www.archiviodisarmo.it saytida ham yozilgan).

2004 yil 10 oktyabrda hakamlar hayatining qarori bilan T.Chikunovaga Nurenberg, Menschen rechte-2005 mukofoti berildi (bu haqda www.menschenrechte.nurnberg.de saytida ham yozilgan).

U 2004 yil 3 dekabrda Italiyaning La Donna Dell ANNO-2004 mukofoti bilan ham taqdirlangan. 2005 yil 4 aprelda Sitsiliyaning Kataniya shahridagi (Italiya) Blue Drop Group (Moviy Tomchi Guruhi) tashkiloti ozining Mimiosa dOro xalqaro mukofotini T.Chikunovaga berdi.

T.Chikunovaga 2006 yil 30 mart kuni Fransiyaning Toshkentdagi elchixonasida Fransiya Respublikasining inson huquqlari sohasidagi Ozodlik-Tenglik-Qardoshlik medali berildi. (Bu medal har yili Inson huquqlari kuni bolmish 10 dekabr kuni Fransiya Respublikasi Bosh vaziri tomonidan beriladigan mukofotdir.) [13]
Endi maqolamizning asosiy mavzusini davom ettirsak boladi. Ozbekistonda kopgina qiziqarli Internet-saytlar, jumladan Ozbekistonda demokratik islohotlar va mayda millatlar huquqlari xalqaro assotsiatsiyasining Erkin Ozbekiston www.freeuzbekistan.com veb-sayti bazan toliq, bazan qisman tosilmoqda (blokirovka qilinmoqda). Bunday saytlar yoki saytdagi alohida maqolalar kompyuter monitorida ochilmaydi, aniqrogi Ozbekiston politsiya rejimiga xizmat qiluvchilar tomonidan tosiladi.

www.freeuzbekistan.com saytining rahbari Valeriy Petrenko saytda chop etilgan maqolalarni, xabarlarni oqishni tavsiya etib, ayrim faol fuqarolar elektron pochtasiga jonatadi (bunday jonatmalar undan kamina elektron pochtasiga ham kelgan). Odatda pochta egasi oz pochtasini ochib, maqola nomi ustiga yonaltirgich (kursor)ni qoyib, kompyuter sichqonchasining chap tugmasini bossa, bir ozdan song shu maqola monitorda paydo bolishi kerak. Ammo, lekin, biroq bunday yaxshi maqola Ozbekistondagi rejim sharoitida ochilmaydi. Xuddi shu vaziyatdan chiqish maqsadida T.Chikunova V. Petrenkoga quyidagi xatni yozgan.

Hurmatli Valeriy.

Vebsaytga tavsiya etib jonatgan xatingizni men olayapman, lekin, afsuski menda hammasi tosilgan va agar siz ushbu chop etilganlarni (maqolalarni, xabarlarni, A.Sh.) menga jonata olsangiz men sizdan juda minnatdor bolardim.

Hurmat bilan Tamara Chikunova,
Onalar olim jazosiga va qiynoqlarga qarshi qomitasining rahbari, Inson huquqlari va tinchlik sohasidagi xalqaro sovrinlar: GOLDEN DOVES FOR PEASE-2004 (Tinchlikning Oltin kabutari-2004); La Donna DellAnno 2004; Mimoza dOra, NURNBERG-2005 sovrindori. [14]


2006 YILGI MAQOLALAR

(0)

(228-қ, 2018 25 ) Ҳ Қ ?

, 11 2022 . 03:02 +
ҳ Ҳ

(228-қ, 2018 25 ) Ҳ Қ ?

ҳққ , . [1]
(1809-1865)

ISLOMkarimFOTO1 (226x148, 13Kb)
. , 1991 26 . [15]

(1938.30.01-2016.02.09) 1989-2016 27 қ . 1989 1-, ҳ ҳ қ ҳқ . қ 1989 ҳ қ.

қ , қ 1985-1991 ҳ 1986 қ қ () қ, қ қ ҳ ҳ , қ ҳ .

қ ҳ 1988 11 қ Ҳ ғ ҳ . ҳ қ . қ қ қ . қ ҳ ҳ қ, 1989 қ қ .

қ ҳ ҳ қ қ ҳ - . ҳ .

1989 ҳ қ ғ қ қ. ҳқ ғ. қ . , қ, қ, ҳқ қ.

, , , қ қ қ.

қ , , ҳ, ғ ɢ қ қ ҳ . қ . ққ , , , . ғ , ҳ.

: қ қ қ қ ҳ қ қ ҳ қ қ . қ, ҳ қ.

ҳ ҳ . қ . ҳ . қ ҳ ҳ қ. , ҳ қ қ қ , қ.

:

1989 Ққ ҳққ ҳ ҳ . ҳ ҳ . . қ ҳ . ғ қ .

ҳ қ. ҳ . қ . . . ғ Ққ .

, , , қ, . ҳ , , , .

қ. . қ . ҳ қ қ. ҳ , ҳ қ, . қ қ қ ҳқ .

ҳ. .

. ҳ қ ҳ қ. қ , ҳ , қ қ ҳ, ҳ ҳ ҳ ҳ қ . қ қ [3]

1989 10 ҳ қ. ҳ қ ҳқ ҳ 1995 . . . [4]-, [5]- . 2018 . . [6]- қ , .



: ? 1989 . . , .

10 11 (1989 , ..), , . . , , , . , , , : ! . , - . ( .) . , . .

, : .

: , .

. , . , , .

, . [6, . 20-21]

.

қ

: қ қ қ ? 1989 қ қ ғ. қ. ҳ .

10 11 (1989 , ..), ҳ қ қ, ғ қ. . ҳ ҳ, ҳ , қ , қ ҳ ҳ . , қ : ! . , қ . ( .) қ ( ) қ қ. , ҳ қ . .

қ ҳ қ, : .
қ : ҳ , қ .
ҳ қ . қ . , , .

қғқ қ қ. [6, 20-21-.]

ҳ , . [7]- , (1941-2010) 10 64 - қ 1986 10 қ . 1989 10 1- . , ҳ қ: ғ ( ) .

қ ҳ қ (Қ ()) ҳ қ ҳ қ. қғ ғ қ Қ ҳ ҳ қ, ҳ.

қ . қ , қ қ . ғ . қ ғ . : Ққ 1- қ ҳқ , қ ҳқ ғ .

ҳ . ҳ ққ . ҳқ 2018 18 . ҳқ ққ http://www.centrasia.ru . .

ҳ-
[02.09.1948 ..]

ғ. қ ɢ .

1949-1957 ғ ққ . . қ ҳқ . 8 қ, 1967 - . қ () 34- (-22 қ ғ ) -ғ .

1972 ҳққ () .

1972-1977 . - қ .

1977 .

1983 , 1985 . 1987-1989 .

1989 . қ . қ 3,5 қ ҳқ қ . 1989 ҳ ҳ қ қ қ қ қ . ҳ қ . қ қ қ қ қ.

1991 қ ққ.

1993 19 1993 қ Қ . қ Қ (--, 1993 23 ).

Ҳ қ ҳ .

, . , қ . Қ қ , 12 . [8]

, қ , Қғ ҳ қ ҳ (1952-2015) [9], , (1929-2003) [10], Ққ ҳққ ҳ ҳ , 1- (1930.01.06) [11] 1- қ (2.10.1941) [12] қ қ , ҳ қ. . қ (1926.15.01) [13] ҳқ қ.

-қ 1989 23 ғ ҳ қ.

, 1989 (1940) қ , ққ қ . ҳ 1989 ққ . : 1986 10 қ 3 1989 ққ қ.

ҳ ғ . 1989 ҳ қ . ғ : - қ : ҳқ ? ? Ққ қ . .

қ . 1992 Ғ 40- ҳ ғ қ қ. . 1984 1989 . () 1991 қ ҳ . қ қ ҳ қ . 1993 .

ҳ ғ қ қ қ . 1980- қ ққ қ . ққ . ққ ҳ қ. қ : ғ . ғ - ? ҳ ққ : - ?

ҳ 1989 ҳ . - ҳ қ . қ ҳ 27 ҳ қ ққ ҳ , ҳ.

Ȩ

1. . , . . http://aphorismos.ru/truth/3.php
(1809-1865) 16-.

2. : (24 , ..). https://kp.ua/photo/politics/411268-yslam-karymov-byohrafyia (www.kp.ua/photo/politics/ , 31.08.2016).

3. . : қ ҳ ҳқ. http://uzbek.fergananews.com/article.php?id=1170 (www.uzbek.fergananews.com 2007.12.11).

4. ., . . ., , 1996.

5. ., . . ., , 1996.

6. . ( ). https://www.e-reading.club/bookreader.php/33256/Levitin_-_Uzbekistan_na_istoricheskom_povorote.html (www.e-reading.club/bookreader.php/33256/ ), ., 2001.

7. : , (, 1-қ). http://mutabar.org/uz/cat/qq/qq-malumotlari (www.mutabar.org/uz/cat/ , ҳ ғ , 2017.05.11).

8. - . http://www.centrasia.ru/person.php

9. . ҳ қ ҳ . http://www.ozodlik.org/content/article/27145803.html (www.ozodlik.org 2015.22.07).

10. , . https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%AE%D1%81%D1%83%D0%BF%D0%BE%D0%B2,_%D0%AD%D1%80%D0%BA%D0%B8%D0%BD_%D0%AE%D1%81%D1%83%D0%BF%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87 (www.ru.wikipedia.org/wiki/ ).

11. . http://www.centrasia.ru/person.php

12. . http://www.centrasia.ru/person.php

13. . http://www.centrasia.ru/person.php

14. . http://www.centrasia.ru/person.php

15. : . www.meduza.io/galleries/2015/03/31/vechnyy-prezident (www.meduza.io 31.03.2015).

ҳ ҳ

E-mail: jiz54@mail.ru

2018 24

Қ, ҳ

Ҳ . ҳ қ ? - https://siyosat.wordpress.com/2018/01/25/%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%BC%D0%BE%D0%B2-%D2%B3%D1%83%D0%B6%D0%B6%D0%B0%D1%82%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%BD%D0%B8-%D2%9B%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D0%B9-%D1%81%D0%BE%D1%85%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%88/ (www.siyosat.wordpress.com 2018.25.01).
2018


(0)

(157-қ , 2011 30 ) 1990 - ҚҒ

, 11 2022 . 01:15 +
ҳ Ҳ

(157-қ , 2011 30 ) 1990 - ҚҒ

17. ҚҚ

ққ ҳ Ҳ . ғ - ғ ҳ , 1,5 2,5 . қғ қ - : ? (- : ?) ҳ .

қ қ қғ қ ҳ , ҳ қ . ққ ҳ ҳ .

ҳ қ қ . 1989 23 ҳ , 1989 қ . қ қғ қ- ғ . , : . . !

қ , қ ҳ қ. қ қ: . . ҳ қ, . . ҳ қ қ.

. 1990 қ ҳ , ҳ қ.

қ қ. қ қ қ қ қ. ғ ғ қ , қ қ ғ қ .

ҳ - ққ ҳ ҳқ қ ҳ қ.

Ҳ ҳ , қ ҳ - ҳқ қ. . , . ([20]- қ).

18. ҒҚ Қ

- қғ қ ҳқ қ 8- . ҳ .

қ . ғ (қ ), қ . ҳ қ.

ққ қ ҳ қ. қ ғ қ-, - . , Ққ ( 25 ) , , . , қ . . Ққ қ : қ. .

, - қ Ққ қ ғ қ . қ , қ. (Ққ 1990- () қ - қ.)

19. Қ

e қ, eҳ e қ қ. ғ ққ қ қ , қ ғ .

қ қ қ . қ 21- ғ , ҳ 50 қ қ. , . қ , . I am no smoking ( ) (қ 1973-74 ҳ қ ҳ 4 ҳ , қ).

ҳ қ қғ . 20, 50 100 , Қ қ ҳ ҳ қ . қ .

. Қ қ . , қ ҳ . Қ ? қ ҳ ҳ . Thank you (ҳ) . . Thank you қ қ.

20. 100

100 қ . , Ҳ Ϣ қ.

қҳ , қ қ . қ 28 ҳ , қ қ . 8-9 қ. Ҳ ҳ қ қҳ, қ. , қ.

- қ ғ . ғ . Қғ , 3-4 ққ ғ , ғ . ҳ 36 21 . 100 ҳ ҳ ғқ ҳқ қ .

ҳ . ҳ ҳ . қ ҳ қ. қ ҳ Ϣ - . ҳ .

: . . ? . қ ҳ ҳ ҳ .

, ҳ , ҳ . , . қ ҳ ғ . 50 қ ҳ ҳ ҳ қ . ҳ . ҳ .

ғ қ , ҳқ қ. , ҳ ғ қ ғ . қ қ . , қ қ қ .

ҳ қ . Қ ғ - ҳ қ ҳ .

, ҳ , қҳ қ қҳ қҳ қ ҳ қ. ғ қ , қ қ қ .

қ қ қ. ҳ қ ? : ҳқ , . қ ҳ , ҳ. қ қ қ қ .

ғққ , қ ҳ . қ қ қ. қ 70 ( ) ҳ ҳ . ҳ ҳ қ қ .

қ, ҳқ Ҳ , . . қ қ www.yangidunyo.com 2011 31 қ ([20]- қ).
2011 25 қ, ҳ .

21.

ҳ , , - қғ қ қ . қ 1500 қ ҳ қ .

ҳ қ ҳ, қ . қ . ққ 2,5 e e қ ee .e ( ). қ , қ, .

қ ққ ққ , қ ҳқ қ . қ, қ ҳ қ, - қ ҳқ .

- қ ққ ҳ қ, Қғ қғ ҳ ҳқ ҳ.

():

- қ , . Ҳ қ . ққ ҳ қ, ҳ - қ . ғ : [7] ( ҳ ҳ ғ ).

2,5 , қ ққ . ҳ 276 , , қ, 13-18 18-24 13 e қ ee .e 1990 18 e қ ( 19 ).

22. ҒҚ

e қ ee .e 1990 18 19- ҳ қ . ҳ қ. қ ҳ қ қ . қғ ҳ қ . қ ҳқ қ . : . қ .

ҳ қ ҳ ҳ . қ қ қ . , қ ҳ қ . 7- 8-қ , қ.

Қ қ, қ . қ, . қ. .

қ , қ Қ (Қ ) ғқ . . ҳ , ғ.

23. Қ

1990 18 . қ 1990 22 .

1990 26 , - ғ ҳқ Қ қ.

Қ ҳ ҳ ҳ ҳ , - ҳ , ().

ҳ ғ Қғ ҳ . -қ 1990 ғ Қғ ҳ қ қ . ҳқ қ [2]- 20- , ҳ ҳ.

24. Ҳ

1990 Қғ Қ , Қғ 2-ҳ ( қ) ҳ ( қ ). ққ ҳ қ қ 7 .

. Ҳ Ҳ ҳ .

25.

1990- ҳ , . 7 , қ . 40- ( қ). . . ҳ.

26. Қ Ҳ Ҳ

қ қ (Қ ) ҳ қ. 28 . ҳ қғ ҳқ .

Қ ҳ ( ): Қ қ . қғ ҳ ғ қғ қ. Қ - қғ қ?

: ҳқ ҳ Қғ ҳ ҳ, ҳ ҳ (Қ ҳ, ..) . ҳ қ . Қ , . қ қ .

қ қғ -, Қғ Қ қ . Қ ҳ ғ қ ҳ . қғ Қ Қғ қ қ ҳ Қғ ҳ ҳ ҳ, .

Қғ қ . 1988 20 Қғ ҳ Қғ ққ ҳ ғ , Қ қ ққ .

Қ Қғ 2-ҳ ҳ . ҳ .

27. Ғ

ҳ , , қғ қ, қ . қғ ҳ .

Қғ , қ қ , ҳ қ ғ қ қ ҳ . ҳ .

қ , ҳ ҳқ, ққ ҳ , . ҳ 1990 ҳ қ қ ( 2-, 5-7-) қ. .

ҳ ,
қ ?
Ғ ҳ ,
қ ?

Ққ қ,
.
ʢ қ ,
қ ?

ҳ ,
Қ қ .
,
қ ?

,
- қ ғғ.
,
қ ?

қ қ,
ҳ қ.
қ ,
қ ?

Қ қ ,
.
ҳ ,
қ ?

,
ғ.
,
қ

28.

қ 15-20 қ қғ қ қ. , , қ (қғ қ) қ . : ҳ . , . қққ .

, қ-, - , қ ққ. қ , , ҳ қ. , , қ қҳ ҳ қ . қ қғ қ . ҳ қ , қ-қ қғ ҳ қғ қ .

ҳ қ қ . () ҳ , қ қ қ қ қ ққ . ҳ .

қғ қ , , : , қғ қғ қ қ ҳ . қ қ ҳқ қ қ.

ққ қ ғ () 28 қғ ҳ , . - қ ҳқ қ қ .

29. Қ

Ққ қ ққ қ қ. . қ ҳ. ҳ қғ ҳқ қ . ғ қ қ ққ ҳқ . қ ҳ ғ, ҳқ ҳ ( қ қ қ ҳ ). , қ ҳ .

ҳ қ , қғ , . қ қ ғ ҳ - . Қғ ҳ ҳ .

ғ қ Ҳ ғ ҳ ққ ( ) ҳқ . қ , ҳ ҳ .

. 1990 18 ҳ - қ ғ ҳқ қ қ ҳ ҳ қ. қ .

қ қ ҳ ҳ қ .

1990 8 ғ ҳ . қ, қ .

30. ҚҚ Ҳ

1990 8 10-11 ҳ ғ . 15 қ ҳ , Қғ Қ 2- . , . .

қ ҳ ққ 1,5 ғ , ққ қ ҳқ . ққ - ҳ ҳ қ. Қ , ҳ - , қ қ , ққ қ қ ҳқ қ . (1990 8 ) 14.00 ққ қ қ ҳқ қ.

1990 8 14.00- -24 ққ қ. , қғ 2,5 , ҳ 5 қ ( 2,5 қ ). ққ қ . қ , қ ҳ қ . , .

31.

қ қ . 1990 50- қғ ҳқ, ҳ, ҳ, ҳ қ ҳқ, қ ҳқ .

8 ққ ҳ . қ , қ қ қ ( қ ҳ қ ).

ққ қ ҳ ҳ . ҳққ ҳ қ ғ, қ қ .

-, ҳ ҳ (1920-1977) , .

ҳққ ҳ қ -ҳ қ ҳ, қ , .

32. Ҳ

Қғ , қ ( қ) қ. қғ ҳ ҳ .

Ққ ҳ . ҳқ . қғ қ . қ қ.

ғ қ қ қғ . ҳ қ ҳ. ҳ қ . ҳ қ. қ-қ .

қ ҳ ( ) . : ! қ. қ ҳ . қ . қ , ққ қ, , ҳ қ, .

ҳ қ . қ қ .

1500 ққ ҳ . ғ ҳ қ.

қғ (қ ). ҳ қ , . қ қ.

қ, қ қ .

33.

қ . ҳқ қ , қ. қ ққ ҳ қ , .

ҳ қ, 21- қ Ҳ . Ҳ қ ҳ қ.

қ, қ 1500 ққ e қ ҳ қ ғ , 1990 8 ҳ ққ ғ . 8 ққ қ ҳ .

34. ʔ --Ȕ

қ қ. / -- 1990 қғ ққ қ 1500 ҳқ, қ ҳқ . қғ қ .

ҳ 1. қ www.muvozanat.info 2011 28 ([21]- қ). қ 5- қ қ қ .

Ȩ

1. .. ( ҳ ҳ ғ .. ). http://www.openclass.ru/node/21835 (www.openclass.ru ), : , 28/02/2009 20:16.
, (1821-1881) .

2. . - ( ҳ қ). -
1. http://turonzamin.org/2009/05/07/6690/#more-6690 (www.turonzamin.org 7.5.2009);
2. http://turonzamin.org/2009/05/22/shuhrat-2/#more-6815 (www.turonzamin.org 22.5.2009);
3. http://turonzamin.org/2009/06/23/shuhrat-3/#more-7005 (www.turonzamin.org 23.6.2009).
4. http://turonzamin.org/2010/02/08/shuhrat4/#more-9648 (www.turonzamin.org 10.2.2010);
5. http://turonzamin.org/2010/02/12/shhrta5/#more-9684 (www.turonzamin.org 12.2.2010).
( ; )

3. . ! (Ҳ !) -
http://turonzamin.org/2009/01/29/kazak/#more-5848 (www.turonzamin.org 29.1.2009).

4. . .. (Қғ ..!) http://turonzamin.org/2009/11/12/nazarbaevu/ (www.turonzamin.org 12.11.2009).

5. . ! (Ҳ !) http://yangidunyo.com/?p=7743#more-7743 (www.yangidunyo.com 12.11.2009).

6. . ( Қ ҳ қ ққ). http://turonzamin.org/2011/02/21/shuhrat-5/#more-13876 (www.turonzamin.org 21.02.2011).

7. . . http://yangidunyo.com/?p=15691#comments (www.yangidunyo.com November 7th, 2010).

8. . : (қ : Қғ ҳ ҳ ). www.dw-world.de
http://yangidunyo.com/?p=17543#more-17543 (www.yangidunyo.com 2011.26.02).

9. қ қ . http://www.bbc.co.uk/uzbek/central_asia/2011/03/11...osh_victims_compensation.shtml (www.bbc.co.uk/uzbek/ 2011.25.03).

10. Ҳ . , . http://www.turonzamin.org/ddkitob/birlik.html ( www.turonzamin.org ġ 2007 ).

11. Ҳ . 2003 : ̢ . -
http://yangidunyo.com/?p=17821#comments (www.yangidunyo.com March 12th, 2011).

12. Ҳ . ққ ҳ: ҳ ҳқ. http://turonzamin.org/2011/04/13/shuhrat-ahmadjonov-10/#more-14612 (www.turonzamin.org 2011.13.04, ).
http://muvozanat.info/index.php?option=com_content...-16&catid=31:general&Itemid=18 (www.muvozanat.info Wednesday, 13 April 2011, ).
http://yangidunyo.com/?p=18402#more-18402 (www.yangidunyo.com April 21st, 2011, ).

13. Ҳ . қ . ҳқ , 80 . ( қ: 1988-1993 қ . . қ ҳ). http://www.turonzamin.org/jurnal2006/shuhrta_olimk_10106.html (www.turonzamin.org ARXIV 2006.01.01); http://www.turonzamin.org/jurnal2006/shuhrta_olimk_10106.html (Turonzamin , 2006 , 1(13)-).

14. . 1992 ( 1992 ҳқ ). http://www.centrasia.ru/newsA.php?st=1190623500 (www.centrasia.ru 24.09.2007 12:45).

15. ҳ. www.bbc.co.uk/uzbek/ (-- ) қ , 12.06.2008. -
http://www.uzbekistanerk.org/detayhaber.asp?dil=oz&id=764 (www.uzbekistanerk.org 12.06.2008 09:29:35).

16. . .
4-. http://yangidunyo.com/?p=2289 (www.yangidunyo.com December 14th, 2008 ).

17. Ҳ . 1990 ғ ҳ. http://turonzamin.org/2007/05/12/nuqtai-nazar-85/#more-1748 (www.turonzamin.org 2007.12.05).

18. . http://www.centrasia.ru/person.php (www.centrasia.ru ).

19. -- ҳ ҳ . http://www.bbc.co.uk/uzbek/news/story/2008/09/080923_tpoint_gnurullayeva.shtml (www.bbc.co.uk/uzbek/ 23 , 2008).

20. : ( )
( . c. 1-4-қ). http://yangidunyo.com/?p=18180#more-18180 (www.yangidunyo.com March 31st, 2011).

21. Ҳ . 1990 - қғ . http://muvozanat.info/index.php?option=com_content...ion&layout=blog&id=3&Itemid=18 (www.muvozanat.info 28 April 2011).

E-mail: jiz54@mail.ru

2010 20 2011 2830 .

Қ, ҳ.

Ҳ . 1990 - қғ . - http://yangidunyo.com/?p=18601 (www.yangidunyo.com April 30th, 2011).

2011 YILGI MAQOLALAR

(0)

(157-қ, 2011 30 ) 1990 - ҚҒ

, 11 2022 . 01:09 +
ҳ Ҳ

(157-қ, 2011 30 ) 1990 - ҚҒ
2009 (504x358, 21Kb)
ҳ ҳ ғ . [1]
.. (1821-1881)



.
1. қғ.
2. 1989 ғ қғ.
3. қғ қ ғ.
4. .
5. 1990 - қғ .
6. Қғ ққ .
7. .
8. - .
9. қ .
10. ҳ .
11. Қғ ҳ ғ ҳ.
12. .
13. .
14. .
15. ҳ .
16. ҳ ғ қ ?
17. Ққ .
18. ғқ қ.
19. қ .
20. 100 .
21. .
22. ғқ.
23. Қ.
24. ҳ .
25. .
26. Қ ҳ ҳ.
27. ғ.
28. .
29. қ .
30. Ққ ҳ .
31. .
32. ҳ.
33. .
34. -- .
.

ѡ

2009 қ [2]- - , www.turonzamin.org . 20- - 1990 (1990 - қ) .

2009 қ. , , 1990 - қ ҳқ ҳ ҳ . , Қғ ққ қ 2009 18 қ ҳ 4,5 қ қ қ қ Қғ . ҳққ ҳ қ қ 2009 29 [3]- , қ Қғ ҳ қ 2009 [4]-[5]- Қғ . , қ қ ҳ ҳ , қ , қ , Қ .

2010 31 - қғ 20 қ , - 1990 (1990 - қ) . , 14 , қ 2010 10-14 қғ . , қ қ , ғқ ҳ (Қ) қ қ қ ҳ қ ғ ([6]- қ).

2010 10-14 қғ -қ ғқ қ www.yangidunyo.com 2010 7 , қ қ ( ҳ , 2011 қ қ ҳқ қ қ , ҳ ҳ).

ҳ . Қҳ қ. қ . ҳ қ? [7]
07.11.2010 04:11 p m

, 2010 7-20 1990 - қ ҳ қ қ . қ қ қ , 1990 - 89 () қ .

қ www.yangidunyo.com 2010 20 . қ , . қ . ҳ қ қ . қ қ қ . .

, ҳ - қ қ , , қ .

, 2010 23 Қ ҳ қ.

қ қ .

, Ҳ , ҳ қ 2010 10-14 Қғ қғ ҳ , 2011 Қғ ҳ [8].

2011 3 қ [9]. ҳ , 2010 20 қ ҳ ққ.

1. Ȩ ҚҒ

қ қғ 1989 3-7 ғ .

қғ ҳ 1990 4-6 Қғ - қғ .

қғ ҳ 2010 10-14 Қғ .

қ ҳ ҳққ ҳ қ, қғ.

2. 1989 Ғ ҚҒ

қ қғ 1989 3-7 ғ ҳқ 1- . ҳ ҳ -ҳ қ.
қғ қ қ . қ , ҳ қғ қ. қ Қ ҳ қ қ, Қ . 2010 , , - қ .

қғ қғ , ҳ қ , -ҳ қ, , ҳқ қ . 2010 10-14 - қ ҳ ҳ .

ҳ қ қ Ққ ҳ , қ ҳ қ ҳ 1989 23 .

ҳ ҳ қ қ . ҳ қ . . қ, ққ ғ қ ( ҳқ . 1996 . ҳқ ). ҳ .

3. ҚҒ Қ Ғ

қғ ҳқ қ қ ҳ ҳ қ қ қ қ .

ҳ 1989 : ғ қғ қ , , қ .

қ 2,5 . ҳ ҳ қ . қ -қ, ( ҳ ҳқ, , ) .

қ қ ғ . қ ҳ қ . Ҳ , қ қ қ ҳ қ , қ қ . Ҳ қ-ғ .

, . 1990 қ , 1989 430 (!) . ҳққ ҳ қ .

4.

қ қ : қ қ , ҳ , , . .

. қ, - - .

35-40 , ҳ ҳ Ҳ 1990 26 () , . , қ қ қ ҳ , .

, қ ҳ қ- . қ ( 40 қ қ ), . қ Ҳ Ϣ ққ қ . . қ . ҳ қ қ қ ққ .

қ қ қ. қ www.yangidunyo.com - қ . Ҳ ҳ ҳ қ ҳқ ҳ .

1990 28 () . ғ , . 15 , . ҳ қ қ, ҳ .

ғ қ 200 қ қ 7-8 ққ қ .

ҳ . қ қ қ 25-30 . қ ҳ ҳ ҳ . . қ қ ҳ қ .

қ 20 қ . ғ, ҳ ҳқ қ қ . . қ қ қ ҳ қ.

қ , ., ҳ қ қ , қ ҳ қ. 35-40 . қ ҳ. ҳ қ - ҳқ . .

Ҳққ, - .

қ ҳқ қ [10]- , www.uzbekcongress.org (ҳ www.turonzamin.org ) 2005 2007 . e 2008 www.turonzamin.org қ . ҳқ [11]-[12]-қ .

2011 [10]- ҳ қ, ҳ ҳ. қ қ қ , 21 ҳққ ҳ қ ҳқ .

5. 1990 - ҚҒ

1990 - қғ ҳқ . қ ҳ ҳ, Ϣ қ ҳ - ҳ қ. ғ , ҳ Ҳ - ҳ .

ҳ : ҳ қғ ҳ 3-4 ҳ қ . , ҳ -ҳ ҳ қ, қғ қққ қ.

ҳ. 15-20 Ҳ ҳ . ғ ҳққ ҳқ ҳ ( ғ қ [2]- 20- , ҳ ҳ). , қ қ ҳ қ ғ қ ҳқ қ .

, Ҳ ғ , ғ ғ ҳ Қғ ҳ ҳ ҳқ қ , ғ . ҳ ҳ . қғ қ.

қ ҳ ҳ Ҳ қ 1990 4-6 - қғ . қғ - Ҳ ( ҳ, , 21-) - қғ ҳ . ғ Ҳ ҳ Ϣ , қғ қ ҳ . ҳ қ .

қ , : ʢ 3-4 ғ . ҳ ҳ қ, -? ғ , қғ . ғ қ ?

.ҳ қ-қ .

қ ҳ ҳ Ϣ . ҳ . қ қ қ . қ қ ҳ ( ҳ ) .

ҳ Ϣ ҳ Ҳ қ (. ҳқ [13]-[14]- ). ҳ Ϣ ғ ҳ - қғ .

ғ - қғ қ қ ҳ ҳ қ. ғ ғ (): қ Қғ ҳ , . ҳ ққ . Қғ ҳ қ ҳ қ қғ .

ғ қ қ ҳ -ҳ ғ қ . - қғ Ҳ ҳ ҳ қ қ қ қ ҳқ .

6. ҚҒ ҚҚ

қ қғ, 1990 4-6 қғ ҳ қ ққ. ҳ қ қ ҳқ қ.

1990- қ ҳ , ҳ . ҳ ( ) e ҳ қ, ққ .

қ ҳ ҳ қ . 1990 қғ ҳ ққ қғ - қ қ, ққ . қ , ҳ . қғ ғ ҳ қ , 1500 қ ҳ қ қ қ .

7. ɡ

1990 қғ ғ қ .

қ : ҳ қғ қ , Қғ қ 30 қ , ққ .

ҳ ҳ, ҳ , ҳ -Қғ , 5000 . ҳқ [13]-[14]-қ .

1990 қғ , қ қ қ қғ қ .

8. -

Қ ҳ қ қғ . - қғ ҳққ ҳ .

қ, Қғ ҳ, ҳ , ҳ қ. - қғ - , қ Ҳ (Ҳ) ҳ Ҳ ҳ , қ ҳ - қ , , . қ ҳ .

- қғ ққ қ . - қғ қ . , ҳ . (. 1961 ғ, 1993-1996 қ, 1996 ққ қ [15].)

ҳқ қ .
1990 1989 , . 140 , қ - қ -. Қғ қғ қ .

1989 ғ ҳ , қ . , . ҳ ҳ қ ҳ қ .

ҳ ҳ , қ. ҳ ҳ ғ, ҳққ ҳ . , қ.
, қғ -қ ҳ .

Қ .

Қ , . , Қ . 10 ққ , қ , . ҳ , қ Қ қ ҳ 10 ққ қ ғ -қғ қ .

ҳ , қққ . , ққ , қ. Қ , ҳ , , . . , ҳ қ. , ҳ қ .

ҳ . ҳ қ ҳ қ ҳ қ. . , қ. қ қ . қ қ ҳ , . [16]

: , қ .

ҳ Қ , ҳ ҳ қ ҳ қ ҳ .

қ, ҳ қғ 1990 қ, ҳ қ, - қғ қ ҳ қ. қ қ , .

9. Қ

қ ҳ (Ҳ) ҳ 1- қ ҳқ-ҳққ ҳ қ қ .

Ҳ ҳ - қғ (!) қ ҳ . -қ .

Ҳ 21- Ҳ . Ҳ ҳ ҳқ . ҳқ Ҳ ҳ қ .

1990 Ҳ ҳ ҳ ҳ қ ҳқ .

ҳ , қ , . ʢ . ҳ , . .
, қ . , қ (ҳ ) қ. Ҳ ҳ ҳ қ (Ҳ ғ қ ҳ ҳ , қ ҳ ҳ қ).

10. Ҳ

Ҳ , , (1950 ғ) Ҳ - қғ . 1990 ғ ҳ қ-қ қ. қ, ғ ққ ққ .

қ , қ 1500 қ ғ ҳ ҳқ .
[17]-қ .

11. ҚҒ Ҳ Ғ Ҳ

1990 4-6 қғ ҳқ . қғ ққ ҳ қ ҳқ қ қ . Қғ Қ , Қғ ҳ (10.04.1933 01.08.2004, [18]- қ) ҳ - ҳ қ ғ ҳ ҳ , қ ҳ ғ ҳ қ.

қ қ қ. , Ҳ .

12.

1990 , .

ҳ . ққ - қ. , ҳққ ҳ ҳқ . , , ққ ҳқ ҳ .

қ, Қғ - қғ қ ғ ҳқ . ғ ҳ 15-20 қ қ . ҳ қ ққ қ қ. ғ қ , - . қ ққ ғ қ . . Ққ ҳ ҳқ қ қ қ.

ққ 3 . -қ ҳ, қ қ ҳ ҳ .

қ ҳ қ. . , 70-, , қ қ . , . , ҳ , ҳ қ , . .

ққ ҳ, . .. 2 276 ққ қ . 3 қ, 5 (3-5- ).

16-17- ққ , , .

қ . ҳ , ққ . ҳқ 13- .

13. ɨ

. . . қ () қ. .

ҳ . қ ҳқ ққ .

- қғ қ ғ ҳ қ . ( 1990 қ, ҳ 2011 25 қ.)

ҳ . қ қ : ( , ..) , . қ.

, ҳқ қ ҳ қ .

, , ҳ, қ , қ қ, . . ҳ - .

, . -, қ, қ қ . , , қ, қ .

14.

. , қ, қ. () : , қ қ . қ () . қ қ .

қ 1-4 . - қ. Қ , қ ҳ қ. ҳ , қ қ.

ҳ ҳ ҳ қ қ. ҳ .

қ қ .

15. ߔ Ҳ

қ қ-, - ҳ 16- . Ҳ Ϣ, (1993 ҳ қ), , , ҳқ 3-4 қ, - қ. .Ϣ ҳққ ҳ . қ қ . қ .

8 ҳ, қ .

ҳ 25-28 - ҳ қ. қ қ. 40 6 ғ . қ ҳ қ қ ( қ). - қғ қ.

16. ʔ Ҳ Ғ Қ ?

ҳ ҳ ҳ . ҳ қ ҳ- ҳ ҳ ғ қ , . ҳ ҳҳ ҳ қ -, ҳ ҳ ҳҳ 50-100 . қ қ.

ғқ . қ қ (Қ-) ққ .

2006 ҳ қ . 1989-1990 ҳ, ҳ ҳ ҳ . 2006 ҳ ҳ . ҳ Ϣ .

қ . қ ҳ 1988 қ ҳ 1989 19 . 1989 16 ҳ (ҳ ғ) ҳ ҳ Ϣ ҳқ қ қ қ. қ .

ғ: ҳ Ϣ 1989 қ ғ қ ?

ғ ғ ғқ қ ҳ қ. қ ҳ . Қ, қ ҳ, ғ қ . , ҳқ 1991 Қ, 1991 26 ҳ .

.
2001 15 ҳ . қ ҳ 1989 ҳ қ қ . ҳ Ϣ қ . қ Ҳ ҳ қ ҳ қ, ҳ.

, Қ қ ғ , қ Ҳ ҳ . Қ, .

, қ ҳ қ ҳ ҳ ҳ . , қ -қ қ ҳ ҳ ҳ қ . 1000 қ ҳ ҳ ([14]- қ).

, ғ ҳ -ҳ ҳ қ . қ.


2011 YILGI MAQOLALAR

(0)

Қ

, 23 2022 . 23:27 +
ҳ Ҳ

Қ
289473558_10222370126349841_412236914102894774_n (700x366, 97Kb)
. 1990 20 () қ қ қ .



.
1. 1989: қ Ҳ ҳ.
2. 1990: ҳ.
3. 1990: ҳ.
4. 1990: қ .
5. 2022: ҳ .
6. 20 қ .
.

ѡ

1990 20 қ қ қ ҳқ ҳқ - . қ ҳ . қ қ . ҳқ , 80 . ( қ: 1988-1993 қ . қ ҳ) [1]-қ .

1. 1989: ʔ Қ Ҳ Ҳ

, ҳ ҳ Ҳ 1988 11 ғ қ Ҳ .

қ ҳ ҳ қ () ҳқ 1989 . ҳ қ Ҳ , , ҳ , , қ, ҳ ҳ, , ҳ , қ. ҳ ҳқ қ қ, . ҳ ҳ ғ .

Ҳ

Ҳ Қ () ҲҚ


қ ҳқ . қ қ -, ҳ, ҳ ҳ қ. қ қҳ . XIV қ қ қ ҳ . қ қ .

қ қ . Ѣ ҳ , . қ , қ .

Ҳ ҳ Қғ ҳ қ () қ , .

ҳ . ҳ ҳ қ қ , , ғ қ ҳ қ.

, қ - ҳ қ ҳ қ қ . ҳ қ қ ҳ ҳ қ , Қғ . Ҳ қ ққ қ ққ . ҳ қ қ! Ҳ ҳ қ! қ ҳ- қ-, қ қ. қ қ . қ ғ, қ. . , ҳ қ ғ. қ қ ҳ ҳ қ . ҳ , ҳққ қ .

ҳ қ:
- қ ғ , ҳққ қ ҳққ ;
- ҳ қ қ қ қ .

ҳ қ :
- - ҳ ;
- қ ҳ ;
- - ҳ қ .

ҳ қ қ, , қ , ҳ қ , қ ҳ ҳ ҳ.

қ ҳ , ҳққ қ ҳ ҳққ ққ . ҳққ қ қ!

ʔ Қ Ҳ : , , ҳ , , қ, ҳ ҳ, , ҳ , . [2]

2. 1990: Ҳ

қ ҳ , (1938) 1990 ҳ () 1990 11 Ҳ қ. ҳ 1990 . 16 қ. қ қ , 17 () , ҳ ҳ (1949) ғ 15 ҳ қ . 2005 ҳ . қ ҳ .

12-ққ -Ҳ
Қ
ҳ қ ҳ ,
қ қ қ ҳққ ҳ ,
ҳ қ , ,
ҳ қ ,
қ қ ҳққ қ қ ,
ққ қ қ ,
қ ҳққ қ, қ ,
ҳ қ!


- ҳ қ , , ҳ, , ҳ ;
- ҳ қ , , ҳ қ ҳ;
- қ қ ҳ қ ;
- ҳққ қ қ қ;
- қ ;
- қ қ қ;
- ҳ ҳққ қ қ.
Ҳ 1990 11 Ҳ қ. [3]

3. 1990: Ҳ

2022 20 Қ Ģҳ ҳ қ ҳқ қ қ ([4]). , Қ 70 қ ҳқ . қ қ .

1990 20 қ қ қ ҳқ , ҳ қ , . ҳ ҳ ҳ -ҳ ҳ , , қ ҳқ . - , - қ , ҳ Қ (1921 2010) .

1997-98 қ , қ- ққ. қ қ, қ қ. қ ҳқ ҳ қ , , қ . қ , , .
* * *

14 , 1990 ., .
Ҳ ҳ қ, ҳ , 18.06.90 . қ. ҳқ қ ҳ қ. ҳ қ .

15 1990 .,
7:30 . . ққ , қғғ . , қ .
, , .., ҳ, қ, Қ, (Ҳ), (), ̢ .., ҳ .., .. .
қғ ҳ қ. , ққ .
ҳ қ ғ .

17 , 1990 ., .
. (82 ), қ, , . Қ , . ққ . . Ǣ ққ қ, .

18 , 1990 ., .
, қ қ, , , .
ҳ ҳ . қ . қ, . ҳ ҳқ...
ҳ . ҳ ҳ қ қ ҳ қ. ҳ 63 қ . .

19 , 1990 ., .
, 11:00, Ƣ қ . қ . ҳ ҳ , 25 5- 7- . қ қ қ .
қ . . ҳ , қ ...
қ . ҳ, : 62 .. қ , ҳ қ қ.

20 , 1990 ., .
. 11:30 қ , ҳ қ . , ҳ ҳ, қ қ .
, қ қ қ . қ ? 70 қ қ қ ғ . ...
Ѣ, ҳқ қ ҳ қ. .Қ.Қ қ қ. ҳ ҳ.

26 , 1990 ., .
15:00 ҳ ҳ . Қ қ, . қ қ. ... [4]

, Қ 70 қ ҳ . ҳ ҳ. 70 - қ . ҳ ҳ қ . Қ . ғ Қ ҳ. 1999 Ҳ ҳ қ . Қ .

4. 1990: Қ

1990 18-20 2- . Қ ҳ, 1990 18 ҳ (1928-2014) 63 қ 2- . қ қ қ қ ҳ ҳ қ. . қ ҳ ҳ , . 1990 20 ғ қ қ 1990 22 . .

Қ
1990 20 қ қ

:
қ қ ,
ҳ қ ҳққ қ ҳқ,
ҳ ҳ қ ҳ,
қ қ ҳ ҳ,
қ ҳққ қ, қ ,
қ қ.

1. қ ҳ қ қ ҳ ҳ.

2. ҳ ҳ қ ҳ қ .

3. ҳ ҳ қ ҳ ҳ қ.

4. қ қ қ қ қ ҳ .

5. ҳ қ .

6. қ ҳққ ҳ қ.

7. қ қ , қ, қ .

8. ққ , (, қ, ҳ) .

9. Ққғ қ . Қ Ққғ ҳ қ.

10. қ қ ҳ қ қ қ. қ қ .

11. қ ҳ ҳққ қ қ , қ , қ, , ҳққ ҳ .

12. ҳ қ қ . [5]

5. 2022: Ҳ

2022 20 қ , ҳ Ң қ ! қ ([6]). .

ҳ қ қ қ ! , қ 20 ! Ҳ қ ғ қ , . , 1990 20 қ , , , ҳ ҳ "қ " қ! қ! қ ҳ, .

ҳ, 1990 20 қ , ҳ , ҳ қ қ !

Ҳ қ қ қ , , қ !

Қ қ !

қ , қ қ ққ , қ, қ, қ - !

қ қ ! [6]

: ҳ ҳ "қ " қ! ҳққ . ҳ ҳ қ ҳ . қ ҳ , .

қ ҳ , ҳ ҳ ҳ. ҳқ қ .

6. 20 - Қ

20 қ қ . ҳ Қ ққ .

, 18- ҳ Қ ҳ 13 ҳ қ. ҳ 1776 ҳ қ : (), (), (), (-) (). 1776 11 28 - 17 ҳ . 1776 1 ҳ қ қ. 1776 4 Қ қ қ . Қ қ ҳ 4 қ . [7]

ʢ Қ қ қ ҳққ ҳ ҳ. Қ қ 1775-1783 . Қ қ . [8]

қ 15 ҳ . 15 ҳ қ қ қ ҳ қ қ 1991 31 қ қ , ҳ . қ ғ қ қ ([9]- қ).

, 20 қ қ .

Ȩ

1. Shuhratjon AHMADJONOV. (5-maqolam, 2006 yil 1 yanvar) Ozbekiston Ozod Dehqonlar partiyasining asoschisi, professor Olimjon Karimov 80 yoshda. (1988-1993 yillarda Ozbekistonda roy bergan ayrim tarixiy voqealarning prof. Olimjon Karimov taqdiri misolida tahlili).
- www.liveinternet.ru/users/4799013/rubric/6963249/ (www.liveinternet.ru " " () 2006 YILGI MAQOLALAR, , 2022.23.06);
- http://www.turonzamin.org/jurnal2006/shuhrta_olimk_10106.html (www.turonzamin.org ARXIV 2006.01.01);
- http://www.turonzamin.org/jurnal2006/shuhrta_olimk_10106.html (www.turonzamin.org Turonzamin , 2005 , 12-).

2. Ozbekiston Sovet Socialistik Jumhuriyatining Mustaqilligi (suvereniteti) haqidagi Deklaraciya. Birlik gazetasi, 1989 yil oktyabr, 7-son.

3. 12-chaqiriq Ozbekiston Oliy Kengashining 2-majlisiga Erk demokratik partiyasining taklif-loyihasi. Mustaqillik Deklaraciyasi. Erk gazetasi, 1990 yil javzo (22 may-21 iyun, A.Sh.), 7-son.

4. Қ ġҲ. қ ҳқ. - www.facebook.com/qudrat.dostmuhammad (www.facebook.com Қ Ģҳ ҳ, 2022.20.06).

5. қ . 1990 20 қ қ. www.lex.uz/acts/185391 (www.lex.uz).

6. . қ ! - www.facebook.com/karimberdi.uz (www.facebook.com Ң ҳ, 2022.20.06).

7. ́ ́ (Қ қ ). www.ru.wikipedia.org/wiki/__ (www.ru.wikipedia.org/wiki/ ).

8. (Қ қ ). www.ru.wikipedia.org/wiki/___#_ (www.ru.wikipedia.org/wiki/ ).

9. қ ғ қ. www.lex.uz/acts/127899 (www.lex.uz 1991.31.08).

E-mail: havassh54@gmail.com , jiz54@mail.ru

2022 23

Қ, ҳ

Ҳ . қ . - www.liveinternet.ru/users/4799013/rubric/6974575/ (www.liveinternet.ru " " () 2022 YILGI MAQOLALAR, , 2022.23.06).

2022 YILGI MAQOLALAR

(0)

(5-maqolam, 2006 yil 1 yanvar, OXIRI) OZBEKISTON OZOD DEHQONLAR PARTIYASINING ASOSCHISI, PROFESSOR OLIMJON KARIMOV - 80 YOSHDA

, 23 2022 . 23:08 +
Shuhratjon AHMADJONOV

(5-maqolam, 2006 yil 1 yanvar, OXIRI) OZBEKISTON OZOD DEHQONLAR PARTIYASINING ASOSCHISI, PROFESSOR OLIMJON KARIMOV - 80 YOSHDA (1988-1993 yillarda Ozbekistonda roy bergan ayrim tarixiy voqealarning prof. Olimjon Karimov taqdiri misolida tahlili)

7. MILLIY MAJLIS TASHABBUS GURUHI TAYYORLAGAN UCHTA HUJJAT LOYIHALARI MATNI

Maqolamizni oqiyotgan fuqarolar Milliy Majlis va uning hujjatlar loyihalari haqida ozlari birorta xulosaga kelishlari uchun ushbu bandda uchala hujjat matnlarini keltiramiz. Bu 1992 yil 22 iyunda kompyuterda tayyorlangan va OzR prezidenti I.Karimov nomiga yuborilgan MM hujjat loyihalaridir. Uni A.Arifov osha vaqtlar kompyuterda chiqarilgan nusxadan qolyozma korinishida kochirib olgan edi va muallifga 2005 yil 18 dekabr kuni berdi. Muallif unga oz minnatdorchiligini bildiradi.

7.1. OZBEKISTON DEMOKRATIK KUCHLARINING MILLIY MAJLIS TUZISH TOGRISIDAGI
B I T I M I
Ozbekistonda vujudga kelgan iqtisodiy, ijtimoiy, siyosiy inqiroz va murakkab tanglikni hisobga olib, biz demokratik yonalishdagi siyosiy partiya, harakat, birlashma, uyushma va tashkilotlar quyidagi bitimga kelishdik:
1. Ozbekistonni iqtisodiy, ijtimoiy-siyosiy tanglikdan olib chiqish davrida uning hududida mustaqil faoliyat korsatuvchi va qonun-loyiha ishlab chiqarish vakolatlariga ega bolgan Miliy Majlis tasis etish.
2. Milliy Majlis qabul qilgan qonun-loyihalarning kuchga kiritilishi bilan bogliq bolgan qarorlar ijrosini taminlash.
3. Milliy Maylis tasischilar royxatini ochiq qoldirish va ixtiyoriylik asosida tasischilar qatoriga kiritishni davom ettirish.
Ilova: 1) Ozbekiston Respublikasi Milliy Majlisi muvaqqat tuzugi.
2) Ozbekiston Respublikasi siyosiy partiya, harakat, birlashma, uyushma va tashkilotlar vakillari tashabbus guruhining bayonoti.
Xalq diplomatiyasi uyushmasi
Ozbekiston Birlik xalq harakati
Erk demokratik partiyasi
Ozbekiston Ozod Dehqonlar partiyasi
Turkiston xalq harakati

7.2. OZBEKISTON RESPUBLIKASI MILLIY MAJLISINING MUVAQQAT
T U Z U G I
Tasischilar bitimiga 1-ilova
Milliy Majlis Ozbekiston Respublikasining qonun chiqaruvchi organi bolib, mustaqil harakat qiladi va oz faoliyatida quyidagi beshta asosiy tamoilga amal qiladi:
1. Davlat mustaqilligining xalqaro huquq qoidalari.
2. Islom talimoti asoslari.
3. Demokratiya va xalqchillikning xalqaro huquq qoidalari.
4. Xususiy, akcioner mulkchilik va erkin tadbirkorlik.
5. Inson huquqlarining tabiiylik va ajralmaslik qoidalari.

ASOSIY MAQSAD VA VAZIFALAR
1. Ijtimoiy-siyosiy bohrondan tinch yol bilan chiqish.
2. Ozbekiston Respublikasining yangi Konstituciyasini ishlab chiqish va uni muqobillik asosida umumxalq muhokamasiga va ovoziga qoyish yoli bilan qabul qilish.
3. Yerga nisbatan xususiy va akcionerlik mulkchilikni joriy etish, yerni sotish va sotib olish huquqining barqarorligini taminlash.
4. Islomni Ozbekiston respublikasining rasmiy dini sifatida qonunlashtirish.
5. Bozor munosabatlariga otishning zaruriy huquqiy asoslarini yaratish.
6. Davlat hokimiyatining qonun chiqaruvchi, ijroiya va sud hokimiyatlariga ajratilishi va hokimiyatlar vakolatlarini ozaro cheklanish principlariga amal qilish.
7. Ozbekiston Respublikasi oz armiyasiga, milliy valyutasiga, ikki tomonlama foydali tashqi aloqalar faoliyatiga, daxlsizligi taminlangan davlat chegarasiga ega bolishiga erishish.
8. Ozbekiston Respublikasi fuqarolariga inson huquqlari haqidagi Jeneva Deklaraciyasi va Xelsinki yakunlovchi hujjatlarida kozda tutilgan barcha huquqlarni kafolatlash.


TASHKILIY TUZILISH
1. Milliy Majlis ikkita palatadan iborat: Devon va Vakillar palatasi.
2. Devonning tarkibiga viloyatlardan, Qoraqalpogiston Respublikasidan va Toshkent shahridan ikki kishidan azo bolib kiradi.
3. Vakillar palatasi tarkibiga siyosiy partiyalar, harakatlar, uyushmalar, birlashmalar va tashkilotlardan uchtadan azo kiradi.
4. Devon va Vakillar palatasi oz majlislarini alohida-alohida otkazadi.
5. Devon va Vakillar palatasi har bittasining ozi alohida qabul qilgan qonun loyihasi ikkinchi palata roziligisiz kuchga kirmaydi, bundan ushbu tuzukda korsatiladigan hollar mustasno.
6. Devon va Vakillar palatasi ozlarining rahbarlari va boshqa lavozimlariga oz azolari orasidan saylab qoyadilar.
7. Devon rahbari lavozimiga saylangan kishi Milliy Majlis raisidir va u Milliy Majlis ishlab chiqqan barcha hujjatlarga imzo chekish huquqiga ega.
8. Qonun yaratuvchilikda faoliyat korsatuvchi mahalliy organlar Milliy Majlis ishlab chiqqan qonun-qoidalar asosida tuziladi.

SHAKLLANTIRISH QOIDALARI
1. Siyosiy partiyalar, harakatlar, uyushmalar, birlashmalar va tashkilotlarning Respublika miqyosidagi vakolatli markaziy organlari oz majlislarida Vakillar palatasiga uchtadan azo saylaydilar va bu bilan Milliy Majlis tasischisi bolishlarini tasdiqlaydilar.
2. Tasischilarning viloyat, Qoraqalpogiston Respublikasi yoki Toshkent shahri boyicha saylanib qoyilgan rahbar organlarining umumiy majlisida ikkitadan Devon azosi saylanadi. Saylov tartibini har qaysi majlis ozi belgilaydi.
3. Devon va Vakillar palatasi azoligiga saylanish muddati Milliy Majlis ishlab chiqqan qonun bilan belgilanadi.

FAOLIYAT QOIDALARI
1. Milliy Majlis tasischilari, Devon va Vakillar palatasi azolari qonun chiqarishda tashabbuskorlik qilishlari va oz qonun-loyihalarini Milliy Majlis muhokamasiga qoyishlari mumkin.
2. Tashabbuskor oz loyihasini Devon yoki Vakillar palatasi rahbariga topshiradi, tegishli palata muhokamasidan otib, kopchilik ovoz bilan qabul qilinsa ikkinchi palata muhokamasiga topshiriladi. Ikkinchi palata ham kopchilik ovoz bilan qabul qilsa, qonun loyiha Milliy Majlis raisiga imzo chekish uchun topshiriladi.
3. Milliy Majlis Raisi imzo chekkan qonunloyiha Ozbekiston Respublikasi Prezidentiga Farmon yoki Qonunga aylantirish uchun taqdim etiladi va mahalliy hokimiyat organlariga ijro uchun yuboriladi.
4. Ozbekiston Respublikasi Prezidentiga taqdim etilgan qonun-loyiha bir oy muddatda kuchga kiritilmasa, Milliy Majlis osha qonunloyihani kuchga kiritish yollari togrisida qaror qabul qiladi va uni ijro uchun tasischilarga yuboradi.

MILLIY MAJLIS XAZINASI
1. Milliy Majlis xazinasi alohida shaxslar mulki hisoblanadigan ishlab chiqarish va kommersiya tuzilmalaridan, shuningdek, siyosiy partiyalar, harakatlar, jamoat tashkilotlarining badallaridan, davlat byudjetidan va shaxsiy inom-ehsonlardan shakllanadi.
2. Milliy Majlis faoliyati uchun ajratilgan mablaglar uning oz hisob raqami ochilguncha Milliy Majlis tasischilari shaxsiy hisoblarida saqlanadi.
3. Doimiy harakatdagi palatalar va komissiyalar azolariga ish haqlari Milliy Majlis turli darajalarining qarorlari bilan belgilangan miqdorda Milliy Maylis jamgarmasidan ajratiladi.
Milliy Majlis tuzugi tasischilar bitimiga ilovadir va u bitim
imzolangan kundan boshlab kuchga kiradi.

7.3. OZBEKISTON RESPUBLIKASI DEMOKRATIK YONALISHDAGI SIYOSIY PARTIYALAR, HARAKATLAR, UYUSHMALAR, BIRLASHMALAR VA TASHKILOTLAR VAKILLARI TASHABBUS
GURUHINING B A Y O N O T I

Ozbekiston Respublikasi siyosiy va davlat hayotida ota murakkab tanglik holati vujudga keldi. Davlat hokimiyatining qonun chiqarish vakolatlari xalq ixtiyoridan butunlay olib qoyildi. Qonun chiqaruvchi hokimiyat bolmish Oliy Kengash oz vakolatlarini amalga oshirolmayapti. Ular tobora ijroiya hokimiyat ixtiyoriga otayotganligi aniq. Chiqarilayotgan qonunlar esa oz mohiyati bilan xalq manfaatidan yiroqlashib bormoqda. Asosiy qonunlar majmuasi hanuzgacha yoq. Qonun chiqaruvchi hokimiyat rasmangina mavjud bolib, uning qonunyaratuvchilik saviyasi juda ham past.
Davlat hokimiyati ijroiya vakolatlarining asosiy qismi harakatsiz holatda. Qonunlar ijrosi taminlanmayapti. Ularning jamiyat hayotidagi orni tobora pasayib bormoqda. Ijroiya hokimiyat faoliyatida qonunsizlik ildiz otayotir. U ozining asosiy vazifalarini bajarmayapti. Uning faoliyati xalqning tub manfaatlariga qaratilmasdan, zorlik va zoravonlikka tayanmoqda. Kelgusi avlod zarariga xizmat qiladigan har xil kaltabin tadbirlar kopaymoqda. Ijroiya hokimiyat davlat hokimiyati vakolatlarining barchasini oz qolida toplamoqda.
Davlat hokimiyatining adolat ornatish vakolatlari ota samarasiz holatda. Yuridik hokimiyati ozining asosiy vazifalarini bajarmayapti. Sudlarning qonun chiqaruvchi va ijroiya hokimiyatlaridan qaramsizligi taminlanmagan. Adolatparvarlikning asosiy qoidalari ishlamayapti. Qonun chiqaruvchi, ijroiya va sud hokimiyatlarining faoliyati nazoratsiz qolmoqda. Aksilkonstituciyaviy farmon va qonunlar amal qilmoqda.
Ommaviy axborot vositalarining barchasi butunlay davlat hokimiyatiga qaram holatida. Ular davlat hokimiyatida vujudga kelgan etiqodsizlik va maslaksizlikka xizmat qilmoqdalar. Xalq ommasining juda katta qismi oz dardu alamlarini hokimiyatga yetkazaolmayotir.
Yuqorida aytilgan mezonlar hokimiyat tangligidan tola dalolat beradi. Respublika xojaligi idora qilinmayapti. Idora qilinmagan xojalikda iqtisodiy bohron ildiz otishi muqarrar. Mana shunday vaziyatda yagona togri yol bu qonun chiqarish vakolatlari barchasini uning haqiqiy egasi xalq ixtiyoriga berishdir. Xalq oz vakolatlariga egalik qilishini vaziyat talab qilmoqda. Lekin zoravonlikning barcha vositalari bilan qurollangan hokimiyat xalqning vakolatlarini osonlikcha qaytarib bermoqchi emas. U xalq noroziligini bostirish uchun uning qonini ham tokishga tayyor ekanligini bir necha bor namoyish qildi. Davlat hokimiyatining barcha tuzilmalari yakka partiya (XDP) hukmronligi ostida qolmoqda. Bu partiyaning amaldorlik lavozimida otirgan vakillari xalq xojaligini barcha sohalaridagi boshqaruv tuzimlarini ham oz qollarida mahkam ushlab turibdi. Korxonalarda har qanday partiya faoliyatini cheklash haqidagi Prezident Farmoniga qaramasdan XDP vakillari barcha korxonalarda oz faoliyatini rasman va oshkora davom ettirmoqdalar. Korxona rahbarlariga XDP tuman kengashlari hisob raqamiga har oy malum summada soliq tolash majburiyatlari yuklanmoqda. Bozor iqtisodiga otish va uning tarmoqlarini shakllantirish ishlarida nomenklatura va partokratiya tomonidan ochiqdan-ochiq tosqinlik qilinmoqda. Shu bilan birga oz manfaatlarini qondirish uchun bu partiya vakillari ozlari egallab turgan mansablardan foydalangan holatda davlat korxonalarini yashirin ravishda xususiylashtirib, xalq mulkini talon-taroj qilib, ozlashtirib olmoqdalar. Bunday qonunbuzarliklar va bularga nisbatan davlat tuzilmalarining jinoyatkorona loqaydligi va beparvoligi, ayrim hollarda esa ularning jinoyatga bosh qoshishligi oqibatida jamiyatda juda ham ogir vaziyat yuzaga keldi. Bu xavfli qarama-qarshilikning bir tarafida qashshoq, och, barcha insoniy huquqlaridan mahrum qilingan millionlab gazabga mingan xalq turibdi. Ikkinchi tarafda esa yetti pushtigacha toq, usti but, oddiy xalq hisobiga noqonuniy yol bilan boyib va shishib ketayotgan, xalqdan ajralib qolgan bir hovuch toralar turishibdi. Agar jarayonlar rivojlanishiga jiddiy etibor berilmasa, ertaga oddiy xalq gazabi dengizday toshib ketadi va oz qarida mavjud tuzum toralarini garq qiladi. Bu Ozbekiston tarixida ilk marotoba fojiali fuqarolar urushiga olib keladi. Shu qaltis vaziyatni hisobga olib va voqealar jarayonini qisman bolsada boshqaruv imkoniyatiga ega bolish uchun Ozbekiston davlati va xalqi taqdiri, uning kelajagiga befarq bolmagan, demokratik va oliy insoniy qadriyatlarni ezozlaydigan, jumhuriyatda faoliyat korsatayotgan demokratik kuchlar vakillari Ozbekiston Milliy Majlisi tasis etishga qaror qildilar.
Milliy Majlis tarkibiga barcha ijtimoiy-siyosiy harakat, partiya, uyushma, jamiyat va jamoat xohlagan paytlarida kirishlari oz fikr-rejalari bilan Ozbekiston davlati va xalqining ravnaqi yolida faoliyat korsatishlari barcha uchun tadbiri joizdir.
----------------------------------------------
Bayonot Milliy Majlis tasischilari bitimi imzolangan kundan boshlab kuchga kiradi.

Eslatib otamiz: bu uchala hujjat loyihalari tasischilar muhokamasidan otmagan va birortasining ostida tasischilar imzolari yoq edi!

8. OZBEKISTONDAGI AVTORITAR REJIMNING MILLIY MAJLIS ISHI NOMLI UYDIRMA SUD ISHINI UYUSHTIRISHI VA PROFESSOR O.KARIMOVNING TOSHKENTDAGI QAMOQXONADA 33
KUN QAMAB QOYILISHI TAFSILOTLARI

Keyingi hatti-harakatlar. 1992 yil iyun boshida (aniqrogi iyunning ikkinchi yarmida, A.Sh.) barcha tayyorgarlik ishlari tugallandi. Demokratik kuchlarning yangi tashabbusi bilan davlat boshligini tanishtirish maqsadida Ustav, Dastur (Tuzuk, A.Sh.) loyihalari ilova xati bilan shaxsan Ozbekiston Prezidentiga va har xil ijtimoiy-siyosiy tashkilotlarninig hamma rahbarlariga jonatib yuborildi.
Ammo Ozbekiston Prezidenti 1999 yil 1 iyulda parlamentda nutq sozlab quyidagi sozlarni aytdi: Bizdagi malumotlarga kora bizning jamiyatimizda ozini Milliy Majlis deb atayotgan qora kuchlar paydo bolibdi, ular parallel hokimiyat tuzilmalarini tuzishni xohlashmoqda, xalq saylagan siz deputatlarni ornilaringizdan tushirishmoqchi (deputatlik maqomidan mahrum qilmoqchilar), noqonuniy yol bilan hokimiyatni oz qollariga kiritmoqchilar, mamlakatda ota tartibsizliklar va vahima, sarosima tugdirishmoqchilar, qandaydir ikki palatali parlament haqida soz yurutmoqdalar. Bu Konstituciyaga, bizning Mustaqilligimizga, jamiyatdagi barqarorlikka tajovuz qilishdir! Xalq orasida galayonlar bolish xavfi bor, qurbonlar ham bolishi mumkin. Shu sababli jamiyatda tinchlik va barqarorlikni saqlashni kozlab, millionlarning hayotini saqlash yolida men yuzlab fitnachilar (buzgunchilar)ning es-hushini kirgizib qoyishga tayyorman
Ishlarning bunday tus olishiga, muxolifatdagi deputatlarga zulm otkazilishiga, ularga soz berilishi rad qilinganligiga, ozgacha fikrlaydiganlarga qarshi ochiqdan-ochiq terror boshlanganligiga norozilik tarzida Erk partiyasining raisi Muhammad Solih (1992 yil 2 iyulda, A.Sh.) Parlament Prezidiumi stoli ustiga oz deputatlik mandatini namoyishkorona tashladi va zalni tark etdi [23]
Ozbekiston mamurlarining harakatlari.
Konstitucion tuzumni agdarishga uringanligi uchun (Sovet Jinoyat Kodeksining 62-moddasiga asosan (Davlatga qarshi ota xavfli jinoyat qilishga yonaltirilgan uyushgan faoliyat , A.Sh.)) quyidagilar hibsga olindilar va jazoga hukm qilindilar.
Bobir Shokirov, 1992 yil 14 dekabrida (15 avgustda, A.Sh.) qamoqqa olingan. 1993 yil 6 avgustda 11 oyga (11 oy 22 kunga, A.Sh.) qamashga hukm qilingan. Muddatning tugashi bois sud zalidan ozod qilingan.
Hazratqul Xudoyberdi, 1992 yil 9 dekabrda qamoqqa olingan, 1993 yil 6 avgustda 5 yilga qattiq tartibli koloniyada jazoni otashi bilan uch yillik shartli hukm belgilanib sud zalidan ozod qilingan. Osha yil sentyabrida Irrigaciya instituiti hududida Milliy xavfsizlik xizmati xodimlarining igvogorona hujumidan song u Toshkentni tark etdi va Samarqand viloyatidagi qishloqqa jonab ketdi. 1994 yil 2 mart kuni Kattaqorgon tuman miliciya boshligining orinbosari uni uy qamogida bolishini elon qildi. U osha kechasiyoq Moskvaga, bir yil otib esa Shveciyaga jonab ketdi.
Atanazar Arifov, 1992 yil 19 dekabrda (22 dekabrda, A.Sh.) qamoqqa olingan, 1993 yil martda (23 fevralda, A.Sh.) ozod qilingan, 1993 yil 6 avgustda 5 yilga qattiq tartibli koloniyada jazoni otashi bilan, shartli. Oliy Sud buyrugini (korsatmalarini) buzganmish, deb 1994 yil 3 martda takroran qamoqqa olingan va qattiq tartibli zonaga etap qilingan (koloniyaga soqchilar kozatuvida jonatilgan).
Olim Karimov, 1993 yil yanvarda (21 yanvarda, A.Sh.) qamoqqa olingan, IIV yertolasida sogligi juda yomonlashganligi sababli 1993 yil 23 fevralda (22 fevralda, A.Sh.) ozod qilingan, 1993 yil 6 avgustda umumiy tartibli koloniyaga shartli qamoq muddati belgilangan.
Salavat Umurzoqov, 1993 yil martda (14 mayda, A.Sh.) qamoqqa olingan, 3 yilga shartli qamoq muddati umumiy tartibdagi koloniyaga belgilangan va sud zalidan ozod qilingan. Oliy Sud buyrugini buzganmish, deb 1994 yil 3 martda (23 martda, A.Sh.) qamoqqa olingan va umumiy tartibdagi koloniyaga jonatilgan. 1995 yilda (1994 yil 2 noyabrda, A.Sh.) ozod qilingan.
Abdulaziz Maxmudov, 1993 yil 6 avgustda 3 yilga umumiy tartibdagi koloniyaga shartli qamoq muddati belgilangan.
Abdulla Otayev, 1992 yil 19 avgustda qamoqqa olingan. Bedarak yuqolgan va shu vaqtgacha uning taqdiri nomalumdir. [23]

Endi hozir tilga olib otilgan Milliy Majlis ishtirokchilarining har biri haqida qoshimcha malumotlar keltiraylik.
Bobir Asilxanovich Shokirov Xitoy Xalq Respublikasidagi Gulja shahrida (Sharqiy Turkistonda) 1946 yil 7 noyabr kuni tugilgan, millati - ozbek, malumoti toliqsiz oliy, partiyasiz. U 1992-1993 yillarda Toshkent shahri, Beshyogoch mavzesi, 6-uy, 100-xonadonda yashardi. Quyida keltirilayotgan malumotlar B.Shokirov 1993 yil 1 iyulda OzR Oliy sudida aytgan gaplari asosida yozildi.
Bobir Shokirov mashhur din va jamoat arbobi, ulamo Alixontora Shokirxoja ogli (taxallusi Soguniy; 1885.21.3, Toqmoq 1976.28.2 Toshkent)ning nevarasi. Bobirning ota-onasi oz oilasi bilan Xitoydan Toshkentga 1960 yilda kochib kelishgan. U 1967 yilda Toshkentda orta maktabni tugatdi. U 1968 yilda Leningrad (hozirgi Sankt-Peterburg) shahriga jonab ketdi. U yerda akademik Andrey Dmitriyevich Saxarov rahbarlik qilayotgan dissidentlar va inson huquqlarini himoya qiluvchilar harakatiga qoshildi. U Ozbekiston haqida bir nechta tanqidiy maqolalar yozdi, ularni xorijda chop etishga va Sovet Ittifoqida tarqatishga harakat qildi. U 1970 yilda millati rumin bolgan bir kishi bilan tanishdi. Bobir ozi yozgan barcha maqolalarini kichik chamadonga solib Moldaviyaga uning uyiga bordi. U yerda uning uyida Davlat Xavfsizlik Xizmati xodimlari qamoqqa olishdi. Uni Kishinev shahrida Moldaviya Oliy sudida sud qilishdi. Sud bor-yogi ikki kun davom etdi. Sudga hatto uning tugishgan akasini kiritishmadi va unga qattiq tartibli koloniyada 12 yillik qamoq muddati haqida hukm oqildi. Uni mashhur siyosiy mahbuslar Andrey Sinyavskiy va Vladimir Bukovskiy otirgan Mordoviya qamoqxonasiga qamashdi [27]. U Sovet Ittifoqi dissidentlari orasida yagona ozbek edi.
Ikki yil otgach, yani 1972 yilda qamoqxonaga uning oldiga bir guruh ozbeklar keldi va afv haqidagi xatni yozishga kondirish uchun harakat qilishdi. U rad javobini berdi. Shu sababli uni yer ostida yetti qavatli (!) binodan iborat Rossiyaning mashhur qamoqxonasi Vladimir Centraliga (asosiy) jonatishdi. U u yerda uch yil otirdi. Ota-onasining yozma murojaatlaridan song 1979 yilda uni Toshkent qamoqxonasiga olib kelishdi. 20 kundan song uni OzR Davlat Xavfsizlik Xizmati raisining orinbosari, general-mayyor Levon Nikolayevich Melkumov ((17.01.1924 - ) [4, 7-j., 134b.]) kabinetiga olib borishdi. Har qanday siyosiy faoliyatni toxtatish sharti bilan uni 1979 yilda qamoqxonadan ozod qilishdi. U Toshkent davlat universitetida tarjimon bolib ishlay boshladi. Osha vaqtda u OzR Fanlar Akademiyasining Prezidenti Obid Sodiqovich Sodiqov (15.11.1913 - ) [4, 10-j., 213-b.] bilan uchrashdi va uning roziligi bilan Tarjimalar markazini tashkil etdi. Bu Markaz atigi yetti oy faoliyat olib bordi. 1979-1989 yillarda kuchishlatar organlar va hokimiyat tizilmalari uning har bir ishiga turli qarshiliklar qilishdi. Shu sababli u 1989 yilda AQShga jonab ketdi. Bobir u yerda ikki yil davomida farmacevtika (dorishunoslik) firmasida ishladi. AQShning paxtachilik va tekstil sanoatini organdi. Sovet Ittifoqi rahbari, Tinchlik sohasidagi Nobel mukofotining sovrindori M.S.Gorbachev 1989 yil oxirida nohaq sudlangan 186 siyosiy mahbusni afv etish va sudlanganlikni olib tashlash haqidagi Farmonga imzo chekdi. Bu royxatda Bobir Shokirov ham bor edi!
1991 yil 1 sentyabrda Ozbekiston Mustaqilligi elon qilingach, B.Shokirov 1992 yil yanvarida oz Vataniga Ozbekistonga qaytishga qaror qildi. U davrimizning mashhur yozuvchisi, adabiyot sohasidagi Nobel mukofoti sovrindori Aleksandr Soljenicinga telefon qildi va Ozbekistonga qaytayotgaligi haqida aytdi. A.Soljenicin: Ne rano li vozvrashaeshsya? (Qaytishga barvaqt emasmi?) degan. Bobir AQShdan Ozbekistonga duxoba toqiydigan 50 ta dastgoh (stanok) olib keldi va duxoba ishlab chiqarish korxonasini ishga tushirdi. B.Shokirov oilali, 1981 va 1983 yillarda tugilgan farzandlari bor.
Hazratqul Xudoyberdiyev 1953 yil 16 sentyabrda OzR Samarqand viloyati, Pastdargom tumani, Payshanba qishlogida tugilgan, millati ozbek, malumoti oliy, muhandis-mexanik, oilali, 1982, 1986 va 1989 yillarda tugilgan farzandlari bor. U 1978 yildan 1992 yilgacha Orta Osiyo Irrigaciya (lotincha irrigatio sugorish) ilmiy tekshirish instituti (OOIITI SANIIRI)da muhandis, katta ilmiy xodim bolib ishladi. U 22 ta ixtiro muallifidir. U Milliy Majlis ishi deb atalmish uydurma sud ishi boyicha 1992 yil 9 dekabrdan 1993 yil 6 avgustgacha Toshkent qamoqxonasiga qamalgandi. Ozbekiston kuchishlatar, jumladan maxsus xizmat organlarining tazyiqidan song 1994 yil 2 martda Vatanni tark etishga majbur boldi. U xorijda siyosiy boshpana oldi va 1995 yildan shu kungacha 2005 yil oxiriga qadar Shweciyaning Luleo shahrida oz oilasi bilan yashamoqda. U quyidagi kitoblar muallifidir:
1. XUDOYBERDI H. Milliy Majlis: gunohsiz ayblanganlar /Nashrga Namoz Normomin tayyorlagan/, Istanbul, 1996.
2. , 1993 (, ) (Siyosiy mahbus esdaliklari, 1993 (qamoqxonada yashirincha yozilgan kundalik)).
H.Xudoyberdining quyidagi asarlari uning www.stopdktatorkarimov.com veb-sahifasida bor: 1) Kundalik 1; 2) Soniya; 3) Cena mgnoveniya (Lahza qadri); 4) (Muz togi); 5) (Diktatura); 6) (Virus); 7) (Shavqatsizlik); 8) (Parij kundaligi); 9) Kundalik 5; 10) Kundalik 5.1; 11) Kundalik 5.2; 12) Kundalik 5.3; 13) Kundalik 6 (1997 yil); 14) Moziyga nazar. (Kamina bu malumotlarni H.Xudoyberdiyevdan 2004 yil 31 mayda elektron pochta orqali olgan edi.)
Atanazar Arifov 1938 yil 16 mart kuni Turkmaniston Respublikasi, Toshhovuz shahrida tugilgan, millati ozbek. 1960 yilda Toshkent davlat universitetining fizika fakultetini tugatgan. U 1966-1969 yillarda Ozbekiston Fanlar Akademiyasi Fizika-texnika institutining ilmiy xodimi. U 1966 yilda fizika-matematika fanlari nomzodlik, 1980 yilda esa doktorlik dissertaciyasini yoqladi. 1966 yildan 1992 yil dekabrga qadar Toshkent Politexnika institutida (hozir Toshkent Texnika universiteti) oqituvchi (domulla) bolib ishladi. U 60 dan ortiq ilmiy ishlar muallifidir. 1990 yil boshida Kompartiya safidan chiqdi va Erk demokratik partiyasini 1990 yilda tuzishda faol ishtirok etdi. U EDPning 1-4-qurultoylarida EDP Markaziy Kengashi kotibi, 2004 yil oktyabrida bolib otgan 5-qurultoyida esa EDP MKning Bosh kotibi etib saylandi. U OzR Mustaqillik Deklaraciyasi ikkinchi loyihasinig tashabbuskori va muallifidir (3-bandga qarang). U shuningdek Ozbekiston Konstituciyasining muqobil loyihasi muallifidir, ushbu loyiha EDP nomidan OzR Oliy Kengashiga 1992 yil 19 iyunda topshirilgan edi. 1992 yil 22 dekabrda qamoqqa olinishidan oldin Toshkent davlat Texnika universitetida docent bolib ishlardi. Oilali, ogli Muxtor (1964 yilda tug.), ogli Abdulaziz (1965 yilda tug.), qizi Mardona (1969 yilda tug.), ogli Durbekzod (1973 yilda tug.) va ogli Sardor (1986 yilda tug). U 1997-2001 yillarda M.Ardzinov rahbarligidagi Ozbekiston inson huquqlari mustaqil jamiyati (OIHMJ) pravleniyesi azosi edi. U 2001 yilda tuzilgan Mazlum nomli inson huquqlarini himoya qilish tashkilotining asoschisi va tasis etuvchisidir (2003 yildan boshlab Mazlumning ijrochi direktori lavozimida EDP MK azosi Azam Turgunov ishlamoqda).
Professor Olimjon Karimov haqida quyidagi faktlarni qoshimcha qilish mumkin. U 1993 yil 21 yanvardan 22 fevralgacha 33 kun davomida Toshkent qamoqxonasiga qamalganligi togrisida yuqorida yozgan edik. U osha yerda 20 kun davomida Davlat va din nomli kitob (risola) yozgan. Shuningdek u qamoqxona kamerasida oltita ixtiroga talabnoma rasmiylashtirgan. Ushbu barcha materiallarni OzR prezidenti I.Karimov nomiga jonatib yuborgan. Prof. O.Karimov bu haqda Oliy sudda 1993 yil 6 iyulda aytgan edi. Bu kitob va ixtiroga talabnomalarning keyingi taqdiri nomalum bolib qolmoqda.
Prof. O.Karimov 1991 yil 6 iyulda Oliy sudda yana bunday degandi: Men osha kunlari akademik M.Muxammadjonov oldiga keldim va Milliy Majlis haqida sozlab berdim. U Ozod Dehqonlar partiyasi davlat royxatidan otgan emas va shu sababli partiya nomidan gapirishga sizga ruxsat bermayman degan. Shu sababli prof. O.Karimov Milliy Majlis yigilishlarida osha yillari ozi rahbarlik qilgan Ozbekiston tadbirkor dehqonlar associaciyasi nomidan ishtirok etgan.
Salavat Hayrullayevich Umurzoqov 1952 yil 27 dekabrda Rossiya, Chelyabinsk viloyati, Magnitagorsk shahrida tugilgan, millati ozbek. Uning otasi Hayrulla Umurzoqov (1925-2002) 1942 yilda Samarqand viloyati, Ishtixon tumanidan Magnitagorsk shahriga ishga yuborilgan edi. Salavat 1969-1971 yillarda Magnitagorsk shahar 39-kasb-hunar bilim yurtini elektrmontajchi ixtisosligi boyicha tugatdi. U 1971 yilda Magnitagorskda kechki maktabni ham tugatdi. U 1971-1973 yillarda strategik maqsadli raketa qoshinlarida xizmat qildi. 1973 yil 14 dekabrda Toshkentga kochib keldi. U 1974 1 sentyabrda Toshkent Qishloq xojaligini irrigaciya va mexanizaciyalashtirish injenerlar instituti (TQXIMII)ning qishloq xojaligini elektrlashtirish fakultetiga oqishga kirdi va uni 1979 yilda tugatdi. 1974-1976 yillarda jurnalistika boyicha ikki yillik kursni, 1977-1979 yillarda patentlashtirish sohasida ikki yillik kursni oqib bitirdi. 1979 yil dekabrdan 1981 yil mart oyiga qadar Sredazenergiya tashkilotida muhandis, 1981 yil martidan 1982 yil apreligacha NAIRI-3.2 elektron-hisoblash mashinasini ishlatish boyicha muhandis bolib ishladi. 1982 yil aprelidan 1990 yil sentyabriga qadar TQXIMIIda avval Elektrotexnikaning nazariy asoslari kafedrasida, keyin Qishloq xojaligida elektr quvvatini ishlab chiqarish va taqsimlash kafedrasida assistent (lot. assistens qatnashuvchi, yordamlashuvchi) lavozimida ishladi. U 1990 yil sentyabridan 1991 yil dekabriga qadar Munosabat gazetasi muharririyatining axborot bolimida muharrir, 1991 yil dekabridan 1992 yil iyul oyigacha Tadbirkor Predprinimatel gazetasida ishlab chiqarishni tashkillashtiruvchi lavozimida ishladi.
Milliy Majlis ishi boyicha tergov jarayoni 1992 yil iyulida boshlangach, muharririyat kompyuteri vaqtinchalik musodara qilindi, gazeta yopildi va barcha xodimlar, jumladan S.Umurzoqov ham oz xohishi bilan ishdan boshatildilar. U 1993 yil 14 maydan 6 avgustga qadar OzR Ichki ishlar vazirligi yertolasida hibsda saqlandi. U 1994 yil 23 martdan 2 noyabrgacha Qashqadaryo viloyati, Shayxali qorgonidagi qattiq tartibli koloniyada jazo muddatini otadi. OzR prezidenti chiqargan besh nafar fuqaroga nisbatan afv etish togrisidagi Farmoniga kora S.Umurzoqov 1994 yil 2 noyabr kuni muddatidan oldin qamoqdan ozod etildi. Unga 1997 yil fevralidagina U.Samir nomli qurilish-tamirlash xususiy korxonasini ochishga imkoniyat berishdi va ushbu firmada direktor bolib ishladi. 2001 yil yanvarida firma tugatilishi sababli yopildi. U 2001 yil yanvaridan bugungi kungacha 2005 yil oxirigacha yollanma mehnat bilan tirikchilik qilmoqda. S.Umurzoqov 1988 yil noyabr oxiridan Ozbekiston Birlik XHning azosi, 1989-1991 yillarda uning Toshkent shahar, Hamza tuman tashkilotining raisi bolgan. U 1990 yil sentyabridan shu bugungacha 2005 yil oxiriga qadar Erk dempartiyasi Toshkent shahar, Hamza tuman tashkilotining kotibidir. (Lekin u 1994-2005 yillar davomida Hamza tumanida EDP uchun birorta kozga korinarli ish qilgan emas, hatto 2004 yil oktyabrida Toshkent shahrida bolib otgan EDPning muhim 5-qurultoyida qatnashmadi!) U 1992-1997 yillarda Ozbekiston inson huquqlari jamiyatining azosi, 1997-2003 yillarda M.Ardzinov rahbarligidagi Ozbekiston inson huquqlari mustaqil jamiyati pravleniyesi azosi bolgan. U oilali, ogillari Samir (1981 yilda tug.), Sardor (1984 yilda tug.) va Sanjar (1992 yilda tug.) bor.
Abdulaziz Maxmudov 1950 yil 28 dekabrda Qirgiziston respublikasi, Osh viloyati, Maylisoy shahrida tugilgan, millati tojik. U 1978 yilda Turkmaniston davlat universitetining rus tili va adabiyoti fakultetini tugatgan. U 1979-1980 yillarda Baykal-Amur Magistrali (BAM)dagi maktabda BAM quruvchilarining farzandlariga dars bergan. 1984-1987 yillarda Moskvada SSSR Kinematografiya davlat qomitasi qoshidagi Ssenariychilar va rejisserlar oliy kursining kunduzgi bolimida oqidi, kinorejisser. Ozbekfilm kinostudiyasida ishlagan va 40 taga yaqin hujjatli filmlarni suratga olgan. U 1989 yilda Fargonadagi fojiali voqealarni suratga olgach, uni mafkuraviy mulohazalar bilan vazifasidan boshatishdi. U 1989 yil 1 avgustdan boshlab mustaqil jurnalist sifatida faoliyat olib bordi. 1989 yil 28 mayda Birlik xalq harakatining tasis qurultoyida hayat azosi etib saylangan. Oilali, ogli 1976 yilda, qizlari 1987 va 1991 yillarda tugilgan. U Abdulaziz xususiy firmasining prezidenti. Hozir 2005 yil dekabrida Toshkent shahri, Mirobod tumani, Norxojayev kochasi, 166-uyda joylashgan xususiy Internet-klub rahbari bolib ishlamoqda.
Abdulla Otayev haqida [25, 47-b.]da 1995 yilda yozilgan malumotlargina muallifga malum. Shu malumotlarni quyida keltiramiz.
Abdulla Otayev, Ozbekiston Islom uygonish partiyasi (IUP)ning amiri (raisi). U 1948 yilda OzR Surxondaryo viloyati, Shurchi tumanidagi Ishtimat qishlogida tugilgan, millati ozbek. Orta malumotli, madrasani tugatgan. Kop yillar davomida Toshkent viloyati, Lenin yoli kolxozida dehqonchilik bilan shugullangan. Toshkent shahrida yashardi. 1990 yilda Islom uygonish partiyasini tuzdi (royxatdan otmagan). Uylangan, 12 nafar farzandi bor, ulardan besh nafari voyaga yetmagan, turmush ortogi ishlamaydi, kasal. Otasi Boymorodov Ota Ulug Vatan urushi qatnashchisi, 78 yoshda, Ulug Vatan urushida 4 yil qatnashib 12 ta orden-medallar olgan. IUPni tashkil etarkan, u va uning maslakdoshlari IUPning siyosiy partiya emasligini, yani diniy partiya ekanligini takidlashgan, bu osha 1990-yillardagi qonunlarga kora taqiqlanmagan edi
1992 yil 15 dekabrda A.Otayev oz avtomashinasida soat 18 larda ishdan uyiga qaytayotgan edi. Tosatdan, oz uyidan sal nariroqda - 3-Tor kochada fuqaro kiyimidagi avtomatlar bilan qurollangan 4 kishi yolni tosishdi, uni avtomashinadan sudrab tushirishdi, hujjatlarini olishdi, ozlarining Chimkent raqamlari yozilgan havo rangli Moskvich avtomashinasiga itarib kirgizishdi va tezdan jonab ketishdi. Operaciya bor-yogi 1-2 minutda amalga oshirildi. Lekin bu operaciya guvohlarining aytishlaricha, ular pistirmada A.Otayevni kutib turishgan. Qamoqqa olinguniga qadar , uzoq vaqt davomida mamurlar unga IUPni tuzishdan voz kechgin, deb tazjiq korsatishgan va tahdid qilishgan. Ogirlab ketilganidan buyon uning haqida hech qanday malumot yoq. Uning qarib qolgan otasi respublikadagi kopgina hokimiyat pogonalariga (instansiyalarga), IIVga, bosh prokuror B.Mustafoyevga, prezident I.Karimovga doimo yozma murijaat qilmoqda. Ammo behuda, bazan IIVdan ularga hech narsa malum emasligi haqida quruq javob olmoqda. [25, 47-b.]

Endi muallifning Milliy Majlis tashkilotiga nisbatan munosabatini yozish orinlidir. Birinchidan, 1992 yil 28 martda otkazilgan Ozbekiston Demokratik kuchlar Forumiga oxshash katta va muhim majlislarni tashkil eta turib, amaldorlarning etiborsizligi yo shaxsan yoqtirmasligi yoki yana bazi bir sabablarga kora qandaydir kamchiliklarga, masalan, esdan chiqishi yoki ataylab ayrim shaxslarni taklif etmasliklari mumkin (albatta, bunday xatolarga yol qoyilmasa maqulroq bolardi). Shu sababli Ozod Dehqonlar partiyasi rahbarlari ODKF rahbariyatiga murojaat etib, ularni ham ushbu tashkilot tarkibiga kiritishlarini aytishlari va bu bilan demokratik kuchlarning birlashuviga xizmat qilmoqlari kerak edi!
Ikkinchidan, muallif mavjud hokimiyatga oxshash, parallel tizilmalar tuzishga yoki avtoritar siyosiy rejim uchun parallel tizim deb bahona topib berishga va ini rokach qilib Vatanimiz demokratik harakatining erksevar rahbarlari va faollarini repressiya qilinishiga qarshidir. Kamina 1992 yil noyabr dekabrida Milliy Majlis ishtirokchilaridan biriga murojaat qilib, tanishish uchun MM hujjat loyihassini olgan edi. 1992 yil oxirida Erk dempartiyasi Toshkent shahar rahbariyati yigilishida Milliy Maqjlis ishi boyicha bazi bir demokratlarning qamoqqa olinganligi va MM Tashabbus guruhi ishlab chiqqan hujjat loyihalarining muhokamasi boldi. Oshanda yigilishni MM qatnashchilaridan biri EDP Toshkent shahar tashkilotining 1-kotibi rahmatli prof. Shodi Karimov olib borgandi. Shunga qaramay muallif Milliy Majlis hujjat loyihalaridagi qopol xatolarni ham, MM ishtirokchilarining tutgan yolini ham, bu borada egallagan poziciyasini ham qattiq tanqid qilgan edi.
Uchinchidan, Milliy Majlis hujjatlari loyiha darajasida edi. Ulardan birortasi oxirigacha jiddiy ishlab bolinmagan, atroflicha muhokama etilmagan va umumiy yigilish tomonidan tasdiqlanmagan edi. Shuning uchun oxirigacha ishlanmagan va chala loyihalarni pochta orqali davlat rahbarlariga jonatilishi bu MM faollarining, avvalambor H.Xudoyberdiyevning juda qopol xatosidir, deb hisoblaydi muallif. Aftidan, MM hujjat loyihalarini OzR prezidenti I.Karimov nomiga pochta orqali ayni H.Xudoyberdiyev jonatib yuborgan bolsa kerak. Prof. O.Karimov 1993 yil 7 iyulda Oliy sudda bunday degan edi: Prokuror oqib bermagunicha, men bu Bayonotdan bexabar bolganman, oqimaganman. O.Karimov sudlanuvchi A.Arifov savoliga javob berib: Men Milliy Majlis hujjatlar loyihalari partiyalarda muhokama etilgachgina jonatilish tarafdori edim. MM hujjatlari prezidentga yuborilganligidan bexabarman degan edi. Haqiqatan ham A.Arifov tomonidan MM Bayonoti loyihasi tahrir etilgach hamda MM Bitim loyihasi yozilgach va 1992 yil 22 iyunda B.Shokirov tomonidan uchala hujjat loyihalari kopaytirilib, 29 iyunda tor doirada oqib berilgach, A.Arifovga qayta ishlash uchun topshirilgandi. MM qatnashchilari bu hujjatlar loyihalarini muhokama etishlariga imkoniyat berilmadi va muhokamasiz, yigilish qarori qabul qilinmay OzR prezidenti I.Karimov nomiga jonatib yuborilgan!
Shu yerda quyidagi faktni keltiraylik: 1993 yil 7 iyulda prof. O.Karimov Oliy suddagi nutqi tugagach, unga sud ishtirokchilari tomonidan savollar berila boshlandi. Savol berish navbati H.Xudoyberdiyevga kelganida, u O.Karimovga murojaat qilib shunday dedi: Men yozgan bazi bir loyihalarda kirib qolgan kamchiliklar uchun, biz tufayli chekkan aziyat uchun uzr sorayman.
Tortinchidan, kaminaning shaxsiy fikri boyicha, Milliy Majlis ishi boyicha tergovga chaqirilgan demokratik harakat rahbarlari va faollaridan bazilari tergov jarayonida maxsus xizmat organlari tomonidan sindirildilar va ulardan bazilari osha vaqtlardan boshlab hozirgi kunlargacha Ozbekiston kuchishlatar organlariga yashirincha xizmat qilib kelmoqdalar (bu haqda aniq malumotlarni avlodlar Ozbekiston maxsus xizmat organlar arxivini ochganda, oqib korib bilishadi)
Beshinchidan, MM hujjatlari loyiha darajasida edi va barcha ishlarni ochiqchasiga olib borishgandi. Hatto yigilishlarga hukumat tarafdorlari bolgan, davlat royxatidan otgan Ozbekiston Xalq demokratik partiyasi va Vatan Taraqqiyoti partiyasini taklif etishgandi (lekin ular Milliy Majlis ishida qatnashmadilar). Bu fakt haqida Oliy sudda 1993 yil 2 avgustda prof. O.Karimovning advokati gapirgan edi. Yani MM tashabbuskorlarini birorta davlat organiga prokuraturaga, Oliy Kengashga yoki hatto prezident devoniga taklif etish va ogzaki yoki yozma ravishda bunday ishlar mumkin emasligi haqida ogohlantirish yetarli edi. Lekin Ozbekistondagi avtoritar siyosiy rejim osha 1992-1993 yillarda mamlakatimiz demokratik harakatining bazi bir rahbarlariga, jumladan prof. O.Karimovga qarshi tergov ishlarini olib bordi, qamadi va sud qildi.
Ha, demokratlarga qarshi bunday shavqatsiz taqiblar keyingi yillarda boshqa bahonalar bilan davom ettirildi. Bunday taqib-tazyiqlar hozir 2006 yil arafasida ham davom etmoqda!
Ozbekistonda bugungi kunda demokratiya qay ahvolda ekanligiga ham baho berib otaylik. Jahonda inson huquqlarini himoya qilish bilan shugullanuvchi taniqli Xalqaro Freedom House (Ozodlik uyi) tashkiloti dunyo mamlakatlarida demokratiyaning ahvoliga doir yillik hisobotini har yili dekabrda elon qiladi. Bu hisobotda 25 ta omilga qarab baho beriladi va mamlakatlar uch guruhga ajratiladi:
1) fuqarolik erkinliklari taminlangan mamlakatlar (ular soni 2006 yil arafasida 89 ta);
2) fuqarolik erkinliklari qisman taminlangan mamlakatlar (ular soni 58 ta);
3) fuqarolik erkinliklari butunlay taminlanmagan mamlakatlar (ular soni 45 ta).
1-guruhga 2005 yilda Ukraina ham qoshildi. Ozbekiston ham azo bolgan 12 Mustaqil Hamdostlik Mamlakatlaridan 1-guruhga kirgan yagona mamlakat Ukrainadir! Qirgiziston 2005 yilda 3-guruhdan 2-guruhga otdi. Gruziya 2-guruhda edi, shu guruhda qoldi.
Ozbekiston esa kop yillardan beri 3-guruhdan mustahkam orin olgan.
2004 yilda jahonda eng demokratik erkinliklar bogilgan, nodemokratik mamlakatlar oltita edi: Shimoliy Koreya, Myeyanma, Birma, Sudan, Suriya va Kuba. Freedom House tashkiloti 2005 yil oxirida bular safuga Ozbekiston va Turkmanistonni ham qoshdi. Yani Ozbekiston Yer yuzidagi eng nodemokratik sakkizta mamlakatning biridir! [28] Bunday tarixiy sharmandali natijalarga dastlabki qadamlar 1992 yil 16-17 yanvarda Toshkentda Talabalar shaharchasida qurolsiz talabalarni otish, demokratlarga qarshi qattiq tazyiqlar boshlanishi va Milliy Majlis qatnashchilari, jumladan professor Olimjon Karimov ustidan nohaq sud otkazilishi bilan boshlangan edi!
Shunday qilib, Milliy Majlis ishi deb atalgan 1992-1993 yillardagi uydurma sud ishidan, muallifning shaxsiy fikriga kora, Ozbekiston avtoritar siyosiy rejimi kuchishlatar organlari tomonidan qollanilgan qattiq tazyiqlar va qamoqlardagi qiynoqlarga qaramay oz qadr-qimmatini yoqotmasdan chiqqan, yani maxsus xizmat organlari bilan hamkorlikka bormagan demokratlar professor Olimjon Karimov, fizika-matematika fanlari doktori Atanazar Arifov va sobiq katta ilmiy xodim Hazratqul Xudoyberdiyevdir! Milliy Majlisning boshqa qatnashchilari togrisida, ular 1993 yildan 2006 yil boshiga qadar otgan deyarli 13 yil davomida qilgan amaliy ishlariga qarab oquvchilarimiz ozlari baho bersinlar va xulosa chiqarsinlar
Maqolamizning 1-qismi oxirida yana ikkita tarixiy fotosuratni keltirib otish orinlidir. Milliy Majlis qatnashchilari Oliy sud tomonidan 1993 yil 6 avgust (payshanba) kuni turli muddatlarga shartli hukm belgilanib, sud zalidan ozod etilganligi haqida yuqorida yozgan edik. Muallif osha kuni aybsiz jazoga hukm etilgan beshala demokratni suratga olgandi. Ulardan uch nafari B.Shokirov, H.Xudoyberdiyev va S.Umurzoqov rejim panjaralari ortidan hozirgina ozodlikka chiqqan edilar. Shuningdek 1993 yil 6 avgustda OzR Oliy sudiga kelgan va Milliy Majlis ishtirokchilarini qollab-quvvatlagan bir guruh demokratlarni va mahbuslar qarindoshlarini MM ishtirokchilari bilan birga tushgan fotosuratni ham keltirmoqdamiz. Prof. O.Karimov 1993 yil 6 avgust kuni kasal edi va Oliy sudga kelolmadi. (1993 yil 2 avgust kuni sudlanuvchilarning oxirgi sozlari tinglangan edi, shu kuni ham O.Karimov kasalxonada bolishiga qaramay, uni Oliy sudga Tez yordam mashinasida olib kelishgan va Olimjon aka suddagi oxirgi sozini qisqacha aytib, yana kasalxonaga olib ketilgan edi.) Shu sababli prof. O.Karimov bu fotosuratlarda yoq. Ikkala fotosuratni muallif olgan va ular ilk bor chop etilmoqda.
MILLIYmajlisFOT1 (500x700, 113Kb)
Foto 3. Aybsiz jazo berilgan Milliy Majlisning besh ishtirokchisi. Chapdan ongga: fizika-matematika fanlari doktori Atanazar Arifov, kinorejisser Abdulaziz Maxmudov, katta ilmiy xodim Hazratqul Xudoyberdiyev, biznesmen Bobir Shokirov va muhandis Salavat Umurzoqov. Toshkent shahri, Ozbekiston Respublikasi Oliy sudi binosi yaqinida. 1993 yil 6 avgust.

1993DEMOKsud1 (700x424, 99Kb)
Foto 4. Milliy Majlis qatnashchilari 1993 yil 6 avgust kuni OzR Oliy sudiga kelgan bir guruh demokratlar va qarindoshlari davrasida.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. . ( ) (Aforizmlar enciklopediyasi (Sozdagi fikr)) /. ... - .: ACT, 1999. 720 .
Bryula, Pol (1866-1940) francuz yozuvchisi.
2. Ozbekiston Milliy Enciklopedoyasi. 12 jildli. - T.: OzME Bosh ilmiy muharririyati, 2000-2005.
3. (Paxtachilik enciklopediyasi). . . : .. (. .) . .: , 1985.
4. Ozbek Sovet Enciklopediyasi. 14 jildli. - T.: OzSE Bosh muharririyati, 1971-1980.
5. IBODINOV A. Quvasoyda nima bolgandi? Sovet Ozbekistoni, 1989 yil 13 iyun.
6. Ozbekistonning yangi tarixi. 3 jildlik /Tahrir hayati: A.Azizxojayev va boshq./ - T.: Sharq, 2000.
7. BOBOBEKOV H. Fargona fojialari kundaligi. - Fan va turmush, 1990, 4-son, 26-29-b.; 5-son 16-18-b.
8. HALIL OCHIQKOZ. Abdurahim Polat ozodlikda. Istanbul, 1995. 174 b.
9. LEVITIN L., KARLAYL D.C. Islom Karimov yangi Ozbekiston Prezidenti. T., Ozbekiston, 1996. 160 b.
10. Ozbekiston Sovet Socialistik Jumhuriyatining Mustaqilligi (suvereniteti) haqidagi Deklaraciya. Birlik, 1989 yil oktyabr, 7-son.
11. 12-chaqiriq Ozbekiston Oliy Kengashining 2-majlisiga Erk demokratik partiyasining taklif-loyihasi. Mustaqillik Deklaraciyasi Erk, 1990 yil javzo (22 may-21 iyun, A.Sh.), 7-son.
12. MAMATOV J. IAK. Hujjatli roman. - 1992-2005, Toshkent Baku Istanbul Vashington. (165 b.). - www.jahongir.org
13. SHUHRAT YUSUF AHMADJON ogli (Ahmadjonov Shuhrat). Birlikchilar va ozbekistonlik askarlarning tobutlari. T.: 1998-2004. 80 b.
14. . : (Ozbekiston siyosiy partiyalari: oltitasi royxatdan otgan va bittasi yashirin). . 1-. - http://www.centrasia.org/newsA 12:13 23.02.2005.
15. MOMINQULOV B. Husniddin dostim edi - Tumaris, 1990, avgust, 13-son.
16. Ozbekiston Ozod Dehqonlar demokratik partiyasi tasis qurultoyi haqida Axborot. Ozod dehqon, 1990, oktyabr, 1-son.
17. Ozbekiston Ozod Dehqonlar partiyasi. Dastur, Nizom loyihasi. T., 1991. 22 b.
18. MADAMINOV A. Dehqonlar firqasi. Yosh leninchi, 1991 yil 7 dekabr.
19. . (Prezident va uning chuntak partiyalari). - (e, ), 27 (257), 7 1992 .
20. Ozbek tilining izohli lugati. 2 jildli (Z.M.Marufov tahriri ostida). M.: Rus tili, 1981.
21. OzR Vazirlar Kengashining Raisi Abduhoshim Mutalovning muxbirlar savollariga javoblari. Mustaqil haftalik, 1992 yil, 3-son.
22. Ozbekiston Demokratik kuchlari Forumi Tasis majlisi. Erk, 1992 yil 1-7 aprel. 12-son; El ovozi (Erk DP Qoraqalpogiston Jumhuriyati tashkilotining gazetasi), 1992 yil 28 mart 4 aprel. 7-son.
23. X. 1. (1-hol. Qoshimcha malumotlar). - http://www'.uzbek-people.narod.ni/delo l.html 2004 .
24. UMURZAKOV S. Bobir Shokirov: Yagona yol insoniy qadriyatlarning tiklanishidir. Erk, 1992 yil 22-28 aprel, 15-son.
25. 2 (1994 . - 1995 .) (Ozbekiston inson huquqlari jamiyati. Axborot byulliteni, 2-son). - .: 1995. - 163 .
26. MUHAMAD SOLIH. Yolnoma /Muharrir: A.Abdurazzoq/. Erk nashriyoti, 2000. 360 b.
27. UMURZOQOV S. Bobir Shokirov: Yagona yol insoniy qadriyatlarning tiklanishidir. Erk, 1992 yil 22-28 aprel, 15-son.
28. Ozodlik radiosi Ozbek shubasining 2005 yil 18 dekabr soat 21.00 dagi eshittirishida aytilgan fakt.

Maqola yuzasidan fikr-mulohazalar uchun manzil: havassh54@gmail.com , jiz54@mail.ru
2005 yil 15 iyun - 31 dekabr. Toshkent.

Shuhratjon AHMADJONOV. (5-maqolam, 2006 yil 1 yanvar) Ozbekiston Ozod Dehqonlar partiyasining asoschisi, professor Olimjon Karimov 80 yoshda. (Birinchi qism: 1988-1993 yillarda Ozbekistonda roy bergan ayrim tarixiy voqealarning prof. Olimjon Karimov taqdiri misolida tahlili).
- www.liveinternet.ru/users/4799013/rubric/6963249/ (www.liveinternet.ru " " () 2006 YILGI MAQOLALAR, , 2022.23.06);
- http://www.turonzamin.org/jurnal2006/shuhrta_olimk_10106.html (www.turonzamin.org ARXIV 2006.01.01);
- http://www.turonzamin.org/jurnal2006/shuhrta_olimk_10106.html (www.turonzamin.org Turonzamin , 2005 , 12-).

2006 YILGI MAQOLALAR

(0)

(5-maqolam, 2006 yil 1 yanvar, DAVOMI) OZBEKISTON OZOD DEHQONLAR PARTIYASINING ASOSCHISI, PROFESSOR OLIMJON KARIMOV - 80 YOSHDA

, 23 2022 . 22:36 +
Shuhratjon AHMADJONOV

(5-maqolam, 2006 yil 1 yanvar, DAVOMI) OZBEKISTON OZOD DEHQONLAR PARTIYASINING ASOSCHISI, PROFESSOR OLIMJON KARIMOV - 80 YOSHDA (1988-1993 yillarda Ozbekistonda roy bergan ayrim tarixiy voqealarning prof. Olimjon Karimov taqdiri misolida tahlili)

4. PROF. O.KARIMOV 1989-1990 YILLARDA OZBEKISTONLIK ASKARLARNING YASHASH HUQUQINI HIMOYA QILISH BORASIDAGI FAOLIYATI

1989 yil 24 may kuni Fargona viloyatidagi Quvasoy shahrida ozbek va mesxetiya turk yoshlari ortasida janjal uyushtirilishi va bu ikki qardosh millatdan bolgan odamlar ortasidagi qonli mojaroga aylantirib yuborilganligi, buning keng tus olishi va kup qurbonlar berilishining sababi Sovet Ittifoqi kuchishlatar organlarining fitnasi ekanligi haqida 3-bandda yozgan edik. Bu mojaroning kelib chiqishida va vaqtida tegishli choralar kormaganlikda maxsus xizmat organlarining xizmatlari bor edi. Chunki Quvasoydagi bu janjal birdaniga roy bermagan va u ikki-uch hafta davomida pishib yetilib borgan. Bu vaqt orasida kuchishlatar organlar, jumladan maxsus xizmat organlari janjalning oldini olish uchun deyarli hech qanday chora-tadbirlar korishmagan.

1989 yil may-iyunda Fargona vodiysida roy bergan qonli voqealardan song Pravda, Izvestiya, Trud, Sovetskaya Rossiya, Krasnaya zvezda singari markaziy gazetalarda, Sobesednik, Semya kabi haftaliklarda va Ogonyok jurnalida hodisalarning mohiyatini buzib korsatuvchi, tuhmat va buhtondan iborat, ozbek xalqining nomus va gururini tahqirlovchi bir qator maqolalar chop etildi. Fargona fojialarining davomi sifatida markaziy matbuotda, radio va televideniyeda ozbeklarga qarshi otaketgan beboshlik bilan kampaniya, tashviqot boshlanib ketdi [13, 10-b.]. Natijada faqat 1989 yil davomida SSSR armiyasi safida xizmat qilgan ozbekistonlik 430 askarning jasadi temir tobutlarda keltirildi. Bu faktni Ozbekiston Kompartiyasi 1-kotibi I.Karimov 1990 yil 24 fevralda Toshkentdagi Xalqlar dostligi nomli sanat saroyida bolib otgan yigilishda aytgan edi. Bu ayanchli ahvol 1990 yilda ham davom etdi.

Qattiq tahqirlar va kaltaklanishlar natijasida askar oglonlarimiz oz jonlarini saqlash uchun xizmat joylarini ommaviy ravishda tark etib, Ozbekistonga qaytib kela boshladilar. Rus tilini va SSSR qonunlarini deyarli bilmaydigan osha 18-19 yoshli ukalarimizni, xalqimiz farzandlarini qonuniy himoya qilish masalasi bilan Ozbekiston Birlik xalq harakati va Tumaris xotin-qizlar uyushmasining faollari shugullanishar edi. Vasila Inoyatovaning muallifga 2005 yil 29 dekabr kuni telefonda aytganlariga kora, 1990 yil aprel oyi ortalarida Tumaris va Birlikchilar Vazirlar Mahkamasi oldida 50 kishilik piket uyushtirishgan. Piketchilardan yetti nafari sovet armiyasida majruh bolgan va sogligini yoqotgan askarlar edi. Bu piketchilar safida prof. O.Karimov ham bor edi.

Piketchilarni osha vaqtlarda OzR vice-prezidenti bolib ishlayotgan Shukrullo Mirsaidov qabul qilgan. Shu yerning ozida ozbekistonlik askarlar muammolari bilan shugullanuvchi Sh.Mirsaidov rahbarligida Davlat komissiyasini tuzish togrisida kelishilgan. Ozbek askarlarining tobutlari keltirilayotgan va eng kop qochib kelayotgan Sovet Ittifoqining turli olkalariga borib kelish uchun bir necha komissiya tuzish va bu komissiyalar tarkibiga Tumaris va Birlikdan faollarini kiritish haqidagi piketchilar talabiga rozi bolgan. Osha uzoq ulkalarga borib kelish uchun mablag Ozbekiston hisobidan taminlashga kelishilgan. Osha kunlari Irkutsk shahrida xizmat qilayotgan askar yoqolib qolganligi haqidagi xabar harbiy qismdan Ozbekistonda yashayotgan ota-onasiga yuborilgan va ota-ona ariza bilan Tumaris uyushmasiga murojaat qilishgan edi. Shu askar taqdirini va u xizmat qilayotgan harbiy qismdagi ahvolni organish, shuningdek Sibir olkasidagi askarlardan kelgan boshqa shikoyat arizalarni joyida organish uchun maxsus komissiya yuborishga Sh.Mirsaidov va piketchilar ozaro kelishishgan. Sibirga, jumladan Irkutsk shahriga boradigan komissiya tarkibiga Birlikdan prof. O.Karimov, Tumarisdan V.Inoyatova nomzodlari korsatilgan.

Birlik xalq harakati va Tumaris xotin-qizlar uyushmasi rahbarlari va faollari, jumladan prof. O.Karimov, ozbekistonlik askarlarning yashash huquqini himoya qilish yolida qizgin faoliyat olib borishdi. Muallif bu borada 1990 yil 28 aprel kuni Toshkent aeroportiga ozbek askarlarining jasadi solingan yana uchta temir tobut olib kelinganligi, ulardan birini - askar Anvar Karimovning murdasi joylashtirilgan tobutni birlikchilar (jumladan muallif ishtirokida) Tez yordam mashinasiga solib, prezident Islom Karimov ishlayotgan Qarorgoh (bino) eshigi oldiga keltirib qoyib, prezidentning chiqishini talab qilishgani va I.Karimov hamda 35 birlikchining 40 daqiqalik uchrashuvi bolganligi haqida [13] kitobchada ham, [14] maqolada ham yozgan edi. Quyida yana bir ozbek askarining fojiaviy taqdiri va u bilan bogliq 1990 yil 25-26 aprel kunlari Toshkentda bolib otgan voqealar togrisida bayon qilamiz.

Osha paytlar Ozbekistonga tobutlar deyarli har kuni keltirilar edi. 1990 yil aprelida, Ramazon hayiti arafasida, Toshkent shahrining Olmazor mahallasi, Penkov kochasi 12-uyda yashagan Husniddin Muxamedovning jasadi temir tobutda olib kelindi. U Ulan-Ude shahrida 92840K raqamli harbiy qismda qurilish batalionida 10 oy xizmat qilgandi. H.Muxamedov chaqaloqlik vaqtidayoq onasi olib ketgan bolib, 1988 yilda otasi ham vafot qilgan edi. Bazi bir mahalliy rahbarlarning qarshiligiga qaramay Birlikchilarning talabi va tibbiyot fanlari nomzodi, docent, Birlik XH faoli Talat Xoliqovning fidokorona mehnati bilan H.Muxamedovning jasadi 25 apreldan 26 aprelga otar kechasi sud-tibboyot ekspertizasi qilindi. Ekspertiza natijasida askar tanasining uch joyiga nayzasimon otkir qurol bilan jarohat yetkazilganligi, toqizta qovurgasi singanligi, oyoqlari ezilganligi va shunga uxshash kop jarohatlar tufayli vahshiylarcha oldirilganligi isbotlandi.

Ramazon hayitining nahorida, yani 1990 yil 26 aprel ertalab H.Muxamedov tobuti Olmazor machitiga janoza oqish uchun keltirildi. Janoza oqilgach, janozaga yigilgan kishilar, ulardan kopchiligi birlikchilar edi, tobutni yelkaga kotarib, Ozbekiston prezidenti I.Karimov bilan uchrashish maqsadida Ozbekiston Kompartiyasi MQsining binosi tomon yurishdi (osha yurishda muallif ham qatnashgandi). Bu bino Olmazor machitidan taxminan 800-900 metrlar masofada joylashgandi. Odamlar prezident I.Karimov bilan uchrashmoqchi va ularni qiynayotgan bir nechta savollar bilan bevosita unga murojaat qilmoqchi edilar. Oshanda yolimizni uch qator qilib kondalang qoyilgan yuk mashinalari va yuzlab miliciya xodimlari tosib turar edilar. Biz yaqinlashib, miliciya xodimlarini nariroqqa surib, tobutni dast kotargancha miliciya saflarini yorib otdik va ikki qator yuk mashinalari ustidan ham olib otdik. (Tobutni 2-qatordagi yuk mashinalari ustidan olib otilayotgan bir paytda muallif bir necha lahza davomida kinooperator, Birlik faoli Abdulaziz Maxmudovni kordi. U yol chekkasidagi beton ustunning bir metrcha balandlikda turtib chiqqan joyiga bir oyogini qoyib, chap qoli bilan ustunni quchib, ong qoli bilan esa yelkasida turgan videokamera bilan bolayotgan tarixiy voqealarni suratga olardi. U osha yillarda tariximiz uchun muhim bolgan voqealarni 10 dan ziyod videotasmalarga suratga olgan. Uning haqida maqolamizning 6- va 8-bandlarida yozilgan.)

Prezident devoniga 15-20 metrlar qolgandi. Bizning qarshimizda uchinchi qator yuk mashinalari va biz bilan qonli toqnashuvlarga tayyor holda koplab miliciya xodimlari turishar edi (1- va 2-qatordagi milicionerlar ham kelib, 3-qatordagilarga qoshilishgandi). Ushbu kun yakshanba, Ramazon hayiti kuni bolib, binoda prezident I.Karimov yoq edi. Shu yerda Birlik XHning raisi Abdurahim Polatov qisqacha nutq sozladi. Songra tobutni kotarib Charx Kamolon qabristoniga olib bordik. Qabristonda motam mitingi boldi va Husnitdin Muxamedovning jasadi qabrga qoyildi (bu voqealar haqida muallif [13] kitobchada yozgan).

1990 yil aprel ortalarida OzR vice-prezidenti Sh.Mirsaidov bilan birlikchilar va tumarischilar uchrashuvida Sovet Ittifoqining turli olkalariga Toshkentdan bir necha komissiya yuborishga doir kelishuv haqida yuqorida yozgan edik. 1990 yil may oyi boshida besh kishidan iborat komissiya: Birlik XHdan prof. O.Karimov, Tumaris xotin-qizlar harakatidan V.Inoyatova, OzR Oliy Kengash deputati Toychiyev, OzR Bosh prokuraturasidan bir xodim va Ozbekiston Harbiy garnizonidan bir zobit (oficer) Sibir tarafga jonab ketishdi (bu haqda muallifga V.Inoyatova 2005 yil 29 dekabrda telefon orqali gapirib berdi, lekin u komissiya tarkibidagi ikki kishining ismi-sharifini eslay olmadi). Ular avval Irkutsk shahridagi harbiy qismga bordilar. U yerda yoqolib qolgan ozbek askari olti oyga gaupvaxtaga qamab qoyilganligini aniqlashtirdilar. Uni ozod ettirib, Ozbekistonga jonatib yuborish chora-tadbirlarini hal qildilar. Songra ushbu komissiya Husnitdin Muxamedovning olimi tafsilotlarini organish uchun fojia joyiga Buryatiya muxtor jumhuriyati markazi bolmish Ulan-Ude shahriga, yani Husnitdin xizmat qilgan 92480K raqamli harbiy qismga borishdi.

Shu yerda H.Muxamedovning dosti bolgan va u bilan Ulan-Ude shahrida birga xizmat qilgan askar Baxtiyor Mominqulovning osha harbiy qismda bolib otgan voqealar haqidagi hikoyasini keltirish orinlidir. U buni prezident I.Karimov nomiga yozgan xatida bayon etgan. U xatning nusxasini Tumaris gazetasi xodimlariga bergan va uni gazetada chop etishgandi.

Yigitlik burchini otash uchun Buryatiyaning Ulan-Ude shahriga borganimizdan 10 kun otgach, uch ozbek yigitini meni, Yusupov Uygunni, Mahmudov (Muhamedov, A.Sh) ZJBI-2 (zavod jelezo-betonnix izdeliy temir-beton buyumlari korxonasi, A.Sh.) raqamli, qamoq jazosini otaydiganlar ishlaydigan qurilish qismiga ishga taqsimlashdi. Odatda bizni ish joyimizga avtobus eltib qoyardi. Lekin kopincha avtobus berishmas, biz shahar transportida ishga qatnashga majbur bolardik. Yolda esa doim rus ogalarimiz bizni toxtatib, Senlar ozbeksanlar. Senlardan bizga hech qanday foyda yoq. Hali biz senlarga korsatib qoyamiz deb bizni kaltaklashardi. Bu haqda bir necha marta komandir Sidorenkoga arz qildik, lekin natija bolmadi.

Ishxonada esa bizni hech kim qilmaydigan ishga qoyib, ertalab soat 9 dan to kech 9 gacha ishlatishar edi.

Xizmatimizning dastlabki kunlari boshliqlarimizdan biri (keyinchalik u boshqa yerga kochib ketdi) Oralaringda fargonaliklar bormi? Senlar zor bolib ketgansanlar. Senlar urushqoq xalqsanlar dedi.

Oradan ozgina otgach, besh ozbek yigitini komandirimiz chaqirib olib, bizga rosa baqirdi (familiyasi Procenko): Senlar bosmachisanlar. Odamlarni soyasanlar. Men senlarni mana shu bilan soyaman deb, katta pichoqni korsatdi. Shunda beshovimiz ham bizni bu yerlarga ajal haydab kelganini fahmladik. Uning gapiga qaraganda, ozbeklar hech narsani bilmaydigan baranlar emish.

Bir kun Procenko bizdan bir yil avval xizmatga kelgan rus yigitlariga ozbeklarni qiynanglar deb buyruq berdi. Keyin ozi qol ostidagilarga qanday qiynash kerakligini namoyish etib, Qobul ismli (Toshkentdan, oqtepalik) dostimni polga agdarib, rosa urib, polda sudrattirdi. Shundan keyin qismimizda millatchilik avj oldi. Ozbek yigitlarini yovuzlarcha ura boshlashdi.

Shunday kunlarning birida (noyabr oyida) yonginamizdagi rotadan Najmiddin ismli yigitni pichoqlab oldirishdi.

Bizning rotadagi bolalarga Murod, Anvar, Dilshod, Rustamlarga doq qilib, pul topib kelishlarini buyurishgan. Agar pul topib bermasalaring, senlarni oldiramiz deyishgan. (Bu gapni menga shu yigitlarning shaxsan ozlari gapirib berishgan). Bu yigitlar noiloj ogirlikka qol urishgan va ulardan ikkitasi qolga olingan (Rustam va Murod). Aybsiz aybdor, qoydik yuvosh bu yigitlar hozir qamoq jazosini otashmoqda. Ikkitasi esa qochib, Toshkentga kelgan.

Bu voqeadan ozgina otgach, Safar ismli qoyliqlik (toshkentlik, A.Sh.) yigitni osib oldirishgan (bu olimning tarixi juda uzoq, kim unga qiziqsa, gapirib beraman).

Ozbek yigitlari qismdan qochish kerakligini, bolmasa ularni ham shunday olim kutayotganini ich-ichlaridan his qilib, bir necha marotaba qismdan qochishga, oz yurtlariga qaytishga, togri Sizning qabulingizga kelib, hamma voqealarni aytib berishga harakat qilishgan. Lekin yonlarida hech qanday hujjatlari bolmagani uchun qolga tushib, yana qismga qaytishga majbur bolganlar.

Hurmatli Prezident! Olim soatlarini kutib yotgan osha yigitlar Sizga bu voqealarni tezroq yetkazishimni iltimos qilishdi. Bu yerdan bizni tezroq olib ketishsin. Boshqa yerda Vatan uchun 10 yil bolsa ham xizmat qilamiz. Agar olib ketishlarining iloji topilmasa, kelib ahvolimizni korib ketsinlar deyishdi. Bu iltimosni Sizga yetkazish uchun men ont ichganman.

Men Sizga vafoti yaqinginada nafaqat butun Toshkentni, balki butun jumhuriyatimizni larzaga keltirgan gozal bir yigit mening qadrdon dostim, marhum Mahmudov (Muxamedov, A.Sh.) Husniddin haqida yozishni lozim topdim.

Shu yilning aprel oyi edi. Osha kuni dostim Uygun naryadda rota navbatchisi bolib qoldi. Men esa rahmatli dostim bilan ishga ketdim. Har bir qurilish bolimlarida bolgani kabi, bizning ham ish joyimizda kiyinib-yechinadigan vagonimiz bor edi. Dostimning olimiga sabab bolgan voqeadan 10 minut ilgari 5 kishi (uchtasi qamoq muddatini otayotgan rus yigitlari) vagonda birin-ketin kiyimlarimizni almashtirdik. Vagondan avval uch rus yigiti chiqib ketdi. Ulardan keyin Husniddin chiqib keta turib, menga: Baxtiyor, sen choy qoyib turgin, bir pas turib ichamiz dedi. Men choy qoydim. Oradan biroz otgach, biz bilan birga yechinib-kiyinadigan rus yigitlaridan biri yugurib kirdi-yu, pichoqni kotarib, chiqib ketdi. Men qorqib ketdim va ketidan u kirib ketgan joyga ozimni urdim. Ammo meni, hech narsa bolgani yoq, deb tinchlantirib, osha yerga qoyishmadi. Men ularning qolidan chiqib ketib, ichkariga kirgunimcha, dostim transportyor lentasidagi bunkerga siqilib qolgan holda chozilib yotardi, faqat bir rus yigiti dostimni tortib olmoqchi bolib turgan, qolganlari esa odamni olimdan qutqarishni xayollariga keltirmay turishgan edi. Men Husniddinni bunker orasidan torta boshlaganimda toplanib turganlarning hammasi master ham, kranchi xotin ham, 2 rus yigiti ham bamaylixotir chiqib ketishdi. Husniddin esa tez-tez nafas olar, men uning olmasligiga ishonar edim. Tez yordam mashinasiga chiqqanimizda dostim kozini ochdi, menga bir qarab qoydi va yana holsizlanib kozini yumib oldi.

Vrachlar mashinaning ichida dostimning ustki-ichki kiyimlarini yechib tashlashganlarida, men uning badanidagi teshiklardan qon tirqirab oqayotganini korib, ozimni yoqotib qoyay dedim. Shuncha iltimos qilsam ham, gospitalga birga borishga ruxsat berishmadi. Osha kuni ishdan keyin togri gospitalga bordim, uning tirik ekanidan suyunib qismga qaytdim. Ertasiga ertalab yana xabar olgani borganimda dostimning joni yarim kechada uzilganini aytishdi. Men rotaga qaytib borib, Husniddindan ayrilib qolganimizni yurtdoshlarimga aytdim. Hammamiz yigladik. Ayniqsa men u bilan qadrdon bolganim uchun dostimning olimini oylab, kechalari mijja qoqmay chiqdim.Meni doim bir savol qiynaydi: Husniddin qanday qilib oldi? Agar men uning ornida ishlagan bolganimda, lentaga ilinib, temirning orasiga tushib qolishim mumkinmidi? Har gal ozimga ozim: Yoq, mutlaqo bunday bolishi mumkin emas deyman. Mendagi ichki bir tuygu bu yerda qandaydir men oz kozim bilan korib ulgurmagan boshqa sir borligini aytadi. Ammo dalilsiz hech kimga hech narsa deyishga haqqim yoqligidan azoblanaman.

Hurmatli Prezident! Shu yilning 17 aprel kuni men rotada navbatchi edim. Praporshigimiz esa butun rota boyicha navbatchilik qilardi (ismi yodimdan kotarildi). U men turgan joyga kechasi kelib, Yusuf degan yigitning oldida meni rosa tepdi. Goyo men hisob bermagan emishman (Baxtiyor bu yerda chest berishni nazarda tutgan bolsa kerak, A.Sh.). Men undan shu qadar kaltak yedimki, chiqib ketayotganida alam ustida uni bir soldim. (Keyin tushunsam, unga shu kerak ekan, qanday qilib bolsa ham mendan qutulmoqchi ekan). Ertasi kun ustimdan jinoiy ish qozgatildi va bu haqda uyimga telegramma jonatildi. Ammo telegramma boshqa manoda yozilgan edi. Mana, undan kochirma: Vash sin samovolno pokidal chast. Na nego otkrito ugolovnoye delo (Sizning oglingiz oz bilganicha qismni tark etdi. Unga qarshi jinoiy ish ochildi, A.Sh.). (Bu qogoz uyda turibdi). Men esa qismdan hech qayerga bir daqiqaga ham ketgan emas edim. Negadir meni sudga chaqirishmadi va ishni yoq qilib yuborishdi. (Oshanda ular Toshkentdan komissiya borishi haqida xabar olishgan ekan).

9 may kuni mening hayotdan koz yumishimga oz qoldi. Shu kuni paraddan keyin bizga ozodlik (uvolneniye) berildi. Shahardan kelayotsam, bir yigit yonimga kelib, Sen qayerdansan? deb sorab qoldi. Men javob bergan zahoti: Seni anchadan beri kuzatib yuruvdik deb, tort kishilashib meni chetga hilvatroq joyga sudrashdi. U yerda menga atab ogir armatura yashirib qoyishgan ekan. Osha bilan uch joyimga: qornimga, qolimga, chap yuzim aralash miyamga qattiq urishdi. Yarim soatlardan keyin ozimga kelib, ornimdan turmoqchi boldim. Ammo konglim aynib, qusa boshladim. Yana yotib qoldim. Chontagimdan dastromolimni olib, burnimdan tirqirab oqayotgan qonga tutdim. Keyin bosh kiyimim bilan ham qonlarimni artib, zorga qismga yetib keldim. Komandirga bolgan voqeani meni yigitlar kuzatib yurishganini, oldirmoqchi bolishganini zorga-zorga gapirib berdim. Lekin toshbagir, noinsof Sidorenko pinagini ham buzmadi, hech narsa qilmaydi, boraver deb haydab chiqardi.

Men sanchastga bordim. Bolgan voqealarni gapirib berdim. Yaralarimni davolatdim. (Afsuski, armaturaning izi yuzimda bir umrlik tamga bolib qoldi). Shu orada konglim yana aynidi. Meni gospitalga yotqizmoqchi bolishdi, lekin dostim hayotdan koz yumgan joyga qadam bosgim kelmadi. Ahvolimni korib-bilib turib, komandirning buyrugi bilan meni ertalab ishga haydashdi.

12 may kuni Toshkentdan kelgan komissiya jonimga oro kirdi. Shishib, yiring boylab ketgan yuzimni korib, uyga ketishim uchun otpuskaga ruxsat olib berishdi. Buni ola-olgunimcha esimdan chiqarmayman.

19 mayda qismdan chiqib ketib, 30 mayda oz oyoqlarim bilan (haliyam ishongim kelmaydi) uyimga kirib keldim. Ammo kop xayol suradigan bolib qoldim. Odamlarning gapirgan gapi ham menga darrov tushunarli bolib qolmaydi. Axir 8 iyunda qismga xizmatning qolgan yarmini ado etish uchun bir necha marta qamalib chiqqan kishilar orasiga qaytishim kerak. Men esa hech qachon bunday qilmayman.

Hurmatli Prezident! Bu xatda yozganlarim bir yil ichida korgan-bilganlarimning juda ham qisqa qilib yozilgan bir qismi, xolos. Ishonamanki, Siz mening hayotda yashab yurishimga, sogligimni tiklab olishimga, vahshiylar orasiga qaytib bormasligimga, osha yerlarda Sizdan umid qilib otirgan yurtdoshlarim taqdirining zudlik bilan hal bolishiga otalarcha yordam qilasiz.

Sizga cheksiz hurmat va katta ishonch bilan: BAXTIYOR [15]

Etibor bering: 1992 yil may oyida Ulan-Ude shahriga besh kishidan iborat komissiya, jumladan prof. O.Karimov va V.Inoyatovaning borishi sababligina yana bir ozbek yigiti Baxtiyor Mominqulovning hayoti saqlab qolingan edi! (V.Inoyatova 1956 yil 26 aprelda tugilgan, u hozir 2005 yil dekabrida muxolif Birlik xalq harakati partiyasining Bosh kotibi va Ezgulik inson huquqlarini himoya qilish tashkilotining raisi bolib ishlamoqda).

1989 yil dekabrida Birlik XH markazi uchta xonasi bolgan bir qavatli uyga (Toshkent shahar, Mirza Ulugbek tumani, Pishpek kochasi, 21-uy) kochib otdi. Prof. O.Karimov, kooperativ rahbari sifatida, bu markazni stol-stullar bilan taminladi. U bu haqda 1993 yil 6 iyulda Oliy sudda aytgan edi.

Malumki, 1989 yilda Fargonadagi kabi, 1990 yil iyunda kuchishlatar organlarning fitnasi tufayli Qirgizistonning Osh viloyatida girgizlar va ozbeklar ortasida qonli toqnashuvlar keltirib chiqarildi, yani Osh-Ozgan fojiasi roy berdi. Osha kunlarda Osh viloyatiga qoshni bolgan Fargona vodiysida yashayotgan bir necha ming ozbeklardan iborat guruh Osh-Ozgan ozbeklariga yordam berish maqsadida yolga chiqdilar. Ozbekiston kuchishlatar organlarning say-harakatlari, muxolif va hokimiyat vakillarining gazablangan yosh ozbek yigitlari oldida tushuntirish ishlarining olib borganliklari natijasida ularni toxtatib qolishga muvaffaq bolindi. Prof. O.Karimov uch kechayu-uch kunduz osha yerda chegara yaqinida edi va faol tushuntirish ishlarini olib bordi. Natijada minglab ozbeklar toxtatilgandi va uylariga qaytarib yuborish choralari korilgandi. Prof. O.Karimov kuchishlatar organlar xodimlari, davlat arboblari, muxolifat vakillari bilan bir safda turib, ikki qardosh, qondosh xalq ortasida roy berishi mumkin bolgan etnik janjal, qon tokilishlar va urush xavfining oldini olishga muhim hissa qoshdi!

5. 1990 YILDA OZOD DEHQONLAR PARTIYASINING TUZILISH VA 1991 YILDA ODP TASIS QURULTOYINING QAYTADAN OTKAZILISH TAFSILOTLARI

Prof. O.Karimov hayotni va oddiy dehqonlar muammolarini, shuningdek yerni, paxtachilikni va qishloq xojaligi mashinalarini yaxshi bila turib, butun umri davomida dehqonlarning ish va turmush sharoitlarini yaxshilash uchun kurashdi. Sovet Imperiyasi siyosiy tizimiga qarshi yolgiz kurashishi natijasida orttirgan achchiq tajribasiga asoslanib, u muxolif Ozod Dehqonlar siyosiy partoyasini tuzishga qaror qildi. Bu partiyaning tashkil topish tarixi, ayniqsa uning birinchi qurultoyi haqida kopchilik batafsil bilmaydi. Shu sababli maqolamizda bu partiya tarixiga doir va professor O.Karimovning xizmatiga oid muhim malumotlarni keltiramiz.
1990 yil 29 sentyabrda Birlik XH idorasida (Toshkent, Pishpek kochasi, 21-uyda) Ozod Dehqonlar partiyasi (ODP)ning tasis qurultoyi bolib otdi. (Muallif u paytlar Birlik XH Toshkent tashkiloti raisining birinchi orinbosari bolib ishlardi va ODPning tasis qurultoyini tashkil etishda imkon darajasida prof. O.Karimovga yordam bergandi. Shu sababli prof. O.Karimov oz dastxati bilan muallif nomiga qurultoy qatnashchisining 34-raqamli vakolatnomasini yozib berdi va bu vakolatnoma kamina arxivida shu bugungacha saqlanmoqda.)
1990 yil oktyabrida ODPning Ozod dehqon gazetasi birinchi va yagona soni chop etildi. Shu gazetadan ODPning tasis qurultoyiga oid Axborotni keltiramiz.
1990 yilning 29 sentyabrida Toshkentda Ozbekistonda birinchi bor tashkil etilgan Ozbekiston Ozod Dehqonlar demokratik partiyasining tasis qurultoyi bolib otdi. Qurultoy ishida jumhuriyat viloyatlaridan qariyb 50 vakil ishtirok etdi.
Yangi partiyani tashkil etilishida faol tashabbuskorlik korsatgan taniqli olim, professor Olim Karimov qurultoy qatnashchilariga Ozod Dehqonlar partiyasi tashabbus guruhining Murojaatnomasini oqib eshittirdi.
Tashabbus guruhining nomidan sozga chiqqan SSSR jurnalistlar uyushmasining azosi Rajab Sobirov Ozbekiston Ozod Dehqonlar partiyasining Dasturi va Nizomi loyihalarini oqib eshittirdi. Mazkur loyihalar ustida qizgin muzokaralar bolib otdi. Mavzu yuzasidan 18 kishi soz olib, oz fikr-mulohazalarini bildirdi.
Qurultoyda qisqa vaqt ichida asosiy masala atrofida ijobiy yakdillik hukm surayotganligi malum boldi. Shundan etiboran 29 sentyabr soat 13 da Ozbekiston Ozod Dehqonlar demokratik partiyasi tasis etildi deb elon qilindi.
Qurultoy partiyaning quyidagi dastlabki tashkiliy masalalarini korib chiqdi:
1. Qurultoy qatnashchilaridan 26 nafari shu yerning ozida Ozbekiston Ozod Dehqonlar demokratik partoyasi azoligiga ariza berdilar va ular birinchilardan bolib azolikka qabul qilindilar;
2. Ozbekiston Fanlar akademiyasining akademigi M.Muhammadjonov partiyaning faxriy raisi;
3. Texnika fanlari doktori, professor Olim Karimov partiyaning raisi;
4. Huquqshunos adliyachi Botir Saidvaliyev, tabiatni muhofaza etish mutaxassisi Xursanali Ismatov, jamiyatshunos Nosirjon Qosimov, agronom Polat Boltaboyev, mirobchilik injeneri Hazratqul Xudoyberdiyevlar partiyaning kotiblari qilib saylandilar;
5. Partiyaning OZOD DEHQON roznomasi va jaridasi tasis etildi. Birinchi kotiblikka saylangan Rajab Sobirov matbuot markazi raisi va roznoma hamda jaridaning muharriri etib saylandi.
Qurultoy tashkilotchilaridan Nizomiy nomidagi pedinstitut docenti Tolib Yoqubov tasis qurultoyining jumhuriyat paxtakorlari va dehqonlariga murojaatini oqib eshittirdi. [16]
(Tolib Yoqubov 1992 yil 2 fevralidan 1997 yil sentyabrigacha Ozbekiston Inson huquqlari jamiyati (OIHJ)ning 17 kishilik hayat azolaridan biri edi, 1997 yil sentyabridan bugungi kungacha 2005 yl dekabriga qadar OIHJning raisi bolib ishlamoqda.)
Rajabboy Idiyevich Sobirov haqida qoshimcha malumotlar. U 1947 yil 7 iyunda Buxoro viloyati, Romitan tumani, Qoqishtuvon qishlogida tugilgan. U jurnalist va gazeta muharriri bolib ishlagan. U 1990 yilda Ozod Dehqonlar partiyasini tashkil etishda ham, 2003 yilda ODPni qayta tashkil etishda ham faol harakat qilgan edi. Lekin uni 2004 yil yanvarida Buxoro viloyatida avtomashina urib ketdi. Uning ikki oyogi va yelka suyagi sindi va olti oy gipslangan holda yurishga majbur boldi. 2005 yil 11 mayda oz uyida infarkt oqibatida vafot etdi (u Toshkent viloyati, Qibray tumani, Shodlik mahallasi, Ibrat kochasi, 130-uyda yashardi). Bu noxush xabarni muallif 2005 yil 29 noyabrda u bilan ODP togrisida suhbatlashish uchun uning uyiga borganida bildi. R.Sobirov turmush ortogining aytganiga kora, Rajabboy aka va uning yaqin qarindoshlari 2004 yilda uni oz mashinasida urib, qattiq jarohatlab ketgan haydovchini kechirishgan va u qamalmay, ozodlikda qolgan. Haidovchi esa Rajabboy aka olimidan song hatto motam marosimlariga biror marta kelmagan Ex, ozbek xalqi va demokratlari Rajabboy Sobirovdek kishilaridan ayrilmoqda
1990 yilda Ozbekistondagi hokimiyat tepasiga kompartiyaning 1-kotibi I.Karimov rahbarligidagi kommunistlar hukmron edi. Ular muxolif Ozod Dehqonlar partiyasini rasman royxatga olmasliklari ayon edi. ODPni rasman royxatdan otkazish maqsadida prof. O.Karimov partiya raisligi mansabini VASXNIL va OzR Fanlar akademiyasining akademigi, qishloq xojaligi fanlari doktori Mirzaali Valiyevich Muhammadjonovga [1.12.1914-18.03.2000] boshatib berishga qaror qildi. Shu sababli 1991 yil 23 noyabrda Toshkentda ODP faollarining yigilishi boldi. Bu haqda 1991 yilda chop etilgan ODPning Dasturi, Nizomi loyihasi sozboshisida quyidagicha yozilgan.
1991 yil 23 noyabr kuni Toshkentda Ozbekiston Ozod Dehqonlar partiyasi tashabbus guruhining yigilishi boldi.
Yigilishda Toshkent, Sirdaryo, Fargona, Andijon, Namangan, Samarqand va boshqa viloyatlardan vakillar ishtirok etdi.
Kun tartibi boyicha yigilishda Ozbekistonimiz mustaqil huquqiy demokratik, rivojlangan davlat miqyosida shakllanishi uchun eng avvalo dehqonchilikda yangi xojalik yuritish usullarini joriy etilishini, yerlarni dehqonlarga mulk qilib umrbodga berilishini, qishloqlar iqtisodini, social, madaniy-maishiy ahvolini tubdan yaxshilash zarurligi yuzasidan partiya tashabbus guruhining raisi, OzFA akademigi Mirzaali Muhammadjonov va Ozbekiston xalq deputati Sadrali Umarovlarning maruzalari eshitildi.
Yigilishda Ozod Dehqonlar partiyasining dasturi va nizomining loyihalari korib chiqildi. Korilgan masalalar yuzasidan muhokamalarda Fargona viloyati Bagdod tumani ijarachi-zveno boshligi Abdurahim Jorayev, viloyat Birlik xalq harakati raisdoshi Oktam Ahmedov, Andijon viloyati Baliqchi tumani konserva zavodi direktori Moydinjon Orinov, Qorgontepa tumanidagi Savay qishloq sovetining raisi Zokirjon Nabiyev, Sirdaryo viloyati Qibray tumanidan ijarachi Risqali Ziyoviddinov, Yangiyol tumanidan fermer Saydolim Oqilov, OzFA muxbir azosi, falsafa fanlari doktori, professor Haydar Polatov, Birlik xalq harakatining raisdoshi, matematika (texnika, A,Sh.) fanlari doktori Abdurahim Polatov, Erk demokratik partiyasining vakili Shodi Karimov va boshqalar oz taklif va mulohazalarini bayon etishdi.
Yigilish partiyaning nizomi va dasturi loyihasini xalq muhokamasiga tashlash uchun jumhuriyat matbuotida elon qilishni va 1991 yil 14 dekabr kuni Ozbekiston Ozod Dehqonlar partiyasining tasis qurultoyini Toshkent shahrida chaqirishni lozim deb topdi, shuningdek qurultoyni otkazish siyosiy tashkiliy qomitasi tuzildi.
Ozbekiston Ozod Dehqonlar partiyasi tashabbus guruhining raisi, akademik M.Muhammadjonov. [17]
Akad. M.Muhammadjonovning ODP haqida Yosh leninchi gazetasi muxbiriga bergan suhbati (intervyisi) 1991 yil 7 dekabr sonida chop etilgan ([18] ga qarang].
Natijada 1991 yil 14 dekabrda Toshkentda Ozod Dehqonlar partiyasining yana bir marta tasis qurultoyi bolib otdi. Unda akad. M.Muhammadjonov ODP raisi, prof. O.Karimov ODP MQning Bosh kotibi, Hazratqul Xudoyberdiyev va Marat Zohidov partiya MQ sining kotiblari etib saylandilar.
1992 yil yanvarida prof. O.Karimov va ODP MQ sining azosi, fermer Risqali Ziyaviddinov ODP tasis qurultoyi hujjatlarini OzR Adliya vazirligiga olib borishdi. Ularni u yerda Adliya vaziri Muhammad-Bobur Malikov iliq kutib oldi. 1992 yil fevralida O.Karimov va R.Ziyaviddinov Adliya vazirligiga javob xatini olish uchun borishgan. Ularni yana M-B. Malikov oz kabinetida kutib olgan va ODP royxatga olinmaganligini aytib, sabablari yozilgan xatni ularga bergan.
Ozbekiston Inson huquqlarini himoya qilish harakati asoschilaridan biri Abdumannob Polatov 1990 yil kuzida bunday yozgan edi.
Ozod Dehqonlar partiyasi 1990 yil kuzida tashkil etilgan. Uning 2-qurultoyi 14 dekabrda (1991 yilda, A.Sh.) Toshkentda bolib otdi. Partiyaning asosiy maqsadi yerlarni dehqonlarga xususiy mulk qilib berish. Adliya vazirligi royxatda keltirilgan partiya azolarining bir qismi haqidagi malumotlar haqiqiy emasligini aytib ODPni royxatdan otkazmadi.
Takidlayman: Ozbekistonning jamoat birlashmalari togrisidagi qonunga kora siyosiy partiyalar 3 mingtadan kam bolmagan azolarining manzillari haqidagi malumotlar royxatini ilova qilgan holda bir oy ichida Adliya vazirligiga topshirish talab etiladi. Adliya vazirligi esa berilgan hujjatlarni ikki oy davomida organadi.
Faqat Birlik va Ozod Dehqonlar partiyalari topshirgan hujjatlargina juda puxta tekshirildi, boshqa uchta holda eski va yangi kompartiya, shuningdek Erk partiyasi uchun esa prezidentdan bunday korsatma berilmagan edi. Qolaversa, Ozod Dehqonlar partiyasi borasida ogzaki qoshimcha qilindi: Toshkentda 16 yanvarda (1992 yilda, A.Sh.) talabalar namoyishi oqqa tutilgandan song Islom Karimov siyosatiga norozilik bildirilgan va uning istefosi talab etilgan ommaviy (kollektiv) xatga partiya nomidan ODP kotibi Hazratqul Xudoyberdiyevning imzo chekishi bosh sababdir. [19]
Keyinchalik 1992 yil ikkinchi yarmida Ozbekistondagi avtoritar siyosiy tizim tomonidan bir guruh demokrat rahbarlar va faollar, jumladan professor Olimjon Karimov ustidan Milliy Majlis ishi nomli uydurma sud ishi ochildi va shu yol bilan muxolif Ozod Dehqonlar partiyasi bogib tashlandi.

6. 1992 YILDA MILLIY MAJLIS TASHKILOTINI TUZISHGA URINISHLAR VA UNDA PROF.
O.KARIMOVNING ISHTIROK ETISHI
6.1. 1991 YIL OXIRI 1992 YIL BOSHIDA MAMLAKATIMIZDAGI IJTIMOIY-SIYOSIY VAZIAT VA
OZBEKISTON DEMOKRATIK KUCHLAR FORUMINING TUZILISHI

Malumki, Ozbekiston 1991 yil 1 sentyabr kuni Mustaqil davlat boldi. 1991 yil 29 dekabrda esa ikki muqobil nomzod Islom Karimov va Muhammad Solih (Salay Madaminov) ortasida OzR prezidentligi uchun saylov bolib otdi. Lekin demokratlarga qarshi repressiyalar (lotincha repressio bostirish davlat organlari tomonidan amalga oshiriladigan qamoq, surgun kabi jazo choralari [20, 2-j., 623-b.]) prezidentlik saylovi arafasida boshlandi. 1991 yil 17 dekabr kechqurun Talat Holiqov yashayotgan Toshkent shahridagi Kattabog mahallasida mahalla ahli bilan Birlikchilarning uchrashuvi belgilangan edi (T.Holiqov haqida 4-bandda ham yozgandik). T.Holiqov kechki payt Kattabog mahalla choyxonasi oldida Birlikchilar va mahalladoshlarining kelishini kutib turgan vaqtda nomalum shaxslar deb atalmish qora kuchlar uning boshiga armatura bilan urishdi va boshini yorishdi. T.Holiqov avval 10 kundan ortiqroq kasalxonada, songra bir oydan ziyodroq uyda yotib davolandi. Olloh yordam berib u shifo topdi. [13, 13-14-b.]
1992 yil 16-17 yanvar kunlari Toshkentdagi Talabalar shaharchasida talabalarning norozilik chiqishlari bolib otdi. Ushbu qurolsiz talabalarni avtoritar rejim kuchishlatar organlar xodimlari oqqa tutishi va kaltaklashi oqibatida ikki talaba halok boldi, 10 nafari oqlardan yarador, 104 nafari yarador boldilar, ulardan 94 kishi vrachlarga murojaat qilib, davolanishdi [21].
1992 yil 23 yanvar kuni Ozbekiston Yozuvchilar uyushmasi binosi (Pushkin kochasi, 1-uy) oldida Birlikchi jurnalist Abdurashid Sharipovni ham qora kuchlar kaltaklab, armatura bilan urib boshini yorishdi [13, 13-14-b.] (u 1993 yilda Ozbekistonni tark etdi va Yevropa mamlakatlarning birida siyosiy boshpana olib yashamoqda).
Mana shunday ogir sharoitlarda ommaviy repressiyalar boshlanishi arafasida Ozbekiston demokratlari birlashish chora-tadbirlarini kora boshladilar. OzR Oliy Kengashining deputati, jurnalist Jahongir Mamatov 1992 yil fevralida Ozbekiston Demokratik kuchlari Forumi (ODKF) tuzishni taklif etdi. (J.Mamatovning muallifga 2005 yil 5 dekabr kuni elektron pochta orqali yuborgan malumotiga kora, u ODKF goyasini ilk bor Ozbekiston Demokratik islohotlar harakati raisi (bu Harakat 1992 yil fevralida OzR Adliya vazirligida royxatga olingandi), falsafa fanlari doktori, professor Fayzulla Isoqovga aytgan va ODKF tasis yigilishida Demokratik islohotlar harakati nomzodi sifatida J.Mamatov va F.Isoqov royxatga olinganlar.)
1992 yil 28 mart kuni Erk demokratik partiyasi idorasining majlislar zalida Ozbekiston Demokratik kuchlar Forumi (ODKF)ning tasis majlisi boldi. Unda Ozbekiston xalq deputatlari Jahongir Mamatov, Muhammad Solih, Shukrullo Mirsaidov (sobiq OzR vice-prezidenti), Toyiba Tolaganova (1997 yilda vafot etdi), Samandar Qoqonov (1994 yilda 22 (!) yilga qamalgan va bugungi kunda hali ham qamoqxonada), Imom Fayzi (bugungi kunda Erk demokratik partiyasining Buxoro viloyat, Peshku tuman tashkilotining kotibi), Nasrullo Said (EDP Buxoro viloyat tashkilotining kotibi, u qamalish xavfi bolganligi sababli 2005 yil 19 noyabrda Ozbekistonni tark etdi va Qirgizistonga jonab ketdi) ham ishtirok etishdi. Majlisda shuningdek shoir va hofiz Dadaxon Xasan, shoira va jurnalist Gulchehra Nurullayeva, tarix fanlari doktori, professor Boriboy Axmedov [12.08.1924 - ], iqtisod fanlari doktori, professor Ahmadyor Shokirov, 1982 yildan beri SSSR Xalq artisti, professor Zohid Haqnazarov va boshqalar qatnashdilar. Yiginda ODKF tasis majlisining Bayonoti qabul qilindi va unga Erk demokratik partiyasi nomidan M.Solih, Birlik xalq harakati nomidan raisdosh, akademik B.Toshmuhammedov, Ozbekiston yosh olimlari va mutaxassislari uyushmasi nomidan Noosfera instituti direktori, iqtisod fanlari nomzodi Z.Isroilov, Demokratik islohotlar harakati nomidan F.Isoqov imzo chekdi. [22]
Takidlash lozimki, ODKF tashkilotchilari tomonidan jiddiy kamchilikka yol qoyilgandi: demokratik tashkilotlar rahbarlarining bunday muhim yiginiga Ozod Dehqonlar partiyasining rahbarlari akademik M.Muhammadjonov, prof. O.Karimov va ODP kotibi X.Hudoyberdiyev taklif qilinmadilar. Bu haqda O.Karimov Oliy sudda 1993 yil 6 iyulda aytdi. ODKF tashkilorchilarining yana bitta xatosini J.Mamatov 2005 yil 5 dekabrda elektron pochta orqali kaminaga yuborgan xatida yozgan: tashkilotchilar mezbon sifatida bunday muhim yigilishga atab taklifnomalar tayyorlashmagan. Shu sababli bazi tashkilot rahbarlari, masalan Birlik XH raisdoshlari A.Polatov va Sh.Ismatullayev taklifnoma berilmaganligi tufayli Biz bexabarmiz, deb yigilishda ishtirok etishmagan.

6.2. MILLIY MAJLIS TASHABBUS GURUHINING TUZILISH VA FAOLIYAT TAFSILOTLARI

Endi Milliy Majlis tashkiloti Tashabbus guruhining tuzilish va faoliyati tarixini bayon qilaylik. Ozbekiston Birlik xalq harakati Markaziy Kengashi azosi, uning Toshkent viloyat tashkilotining raisi va Ozod Dehqonlar partiyasining kotibi Hazratqul Xudoyberdiyev ozining [23] maqolasida takidlashicha, u 1992 yil mart oyida Mustaqil haftalik gazetasida Milliy Kengash tuzish zarur degan maqola chop ettirgan. U Milliy Majlis haqida [23] maqolada jumladan quyidagicha yozgan.
Bir oy otgach (1992 yil aprelida) Birlik xalq harakati Markaziy Kengashining majlisi bolayotgan edi. Unda MKning 54 azosi qatnashayotgandi va bu majlisni Harakatning raisdoshlari Abduraxim Polatov va Shuhrat Ismatullayev olib borayotgandi. Hazratqul Xudoyberdiyev majlis prezidiumidan soz berilishini bir necha marta soradi, ammo A.Polatov ojarlik bilan unga soz bermadi va tadbir boshqaruviga xalaqit bermaslikni iltimos qildi. Majlis oxirrogida H.Xudoyberdi Prezidiumga teskari ogirilib, zalga MK azolariga murojaat etdi va yigilganlar bir ovozdan unga soz berishga qaror qilishdi. Mana shunda u jamiyatni boshqaruvchi yangi organ jamoat parlamentini tuzish zarurati borligi togrisidagi dastlabki murojaat bilan chiqdi. Avvaldan Milliy Kengash nomi taklif etilgandi. Maruzachi ishlab chiqilgan yangi tashkilot Ustavini oqib berdi. Majlis qarori bilan MK bu loyihani muhokama etish uchun barcha siyosiy va davlat tashkilotlariga murojaat qildi. Harakat raisdoshi Shuhrat Ismatullayev qarorni majlis bayonnomasiga yozib qoydi.
Tafsilotlar: Milliy Majlis loyihasini bazi bir tuzatishlar bilan Birlik xalq harakati, Erk demokratik partiyasi, Islom uygonish partiyasi, Ozbekiston Kasaba uyushmalarining Mustaqil tashkiloti, Turkiston xalq harakati, Erkin yoshlar ozod yoshlar uyushmasi, Ozod fermerlar associaciyasi, Ozod Dehqonlar partiyasi, Tumaris xotin-qizlar uyushmasi qollab-quvvatladi
Shunday qilib, tez orada 6 kishidan iborat Milliy Majlis tashkiliy qomitasi tuzildi (kishilarning familiyasi va ismi bu goyaga jalb qilish tartibida keltirilmoqda): Hazratqul Xudoyberdi (goya tashabbuskori, Orta Osiyo irrigaciya instituti (OOII SANIIRI) katta ilmiy xodimi), Salavat Umurzoqov (Toshkent Irrigaciya (va qishloq xojalik, A.Sh.) instituti oqituvchisi), Abdulaziz Maxmudov (respublikada taniqli kinooperator), Olim Karimov (professor), Bobir Shokirov (sobiq dissident, mustaqil siyosatchi, biznesmen), Atanazar Arifov (fizika-matematika fanlari doktori, Ozbekiston Konstituciyasi dastlabki loyihasining muallifi) va Timur Salimov (respublikada dastlabki tadbirkorlar mustaqil kasaba uyushmasining raisi). Tashkiliy qomitaning birinchi yigilishidas Bobir Shokirov mustaqil siyosatchi sifatida rais etib saylandi. Tashkiliy qomitaning qizgin faoliyati boshlandi va u 3 oy davomida uning azolari va yigilish ishtirokchilari qamoqqa olina boshlaganiga qadar ishladi. [23]
Milliy Majlis tashkiliy qomitasining topshirigi bilan Salavat Umurzoqov Tataristonga yuborildi. U u yerda Tatariston muxtor respublikasi Oliy Kengashi bilan baravariga (parallel) ish tutayotgan va faoliyati jamoatchilik asosiga (xarakteriga) ega bolgan Tatariston Milliy Majlisi materiallari (malumotlari) bilan tanishdi. Bundan song u Ozarbayjonga bordi va u yerda Ozarbayjon Xalq frontining Ustavini oldi (S.Umurzoqov 2005 yil 14 dekabrda muallif bilan otkazgan suhbatida aytishicha, u osha kunlarda faqat Ozarbayjonga borib kelgan, A.Sh.). Shundan keyin tashkiliy qomita H.Xudoyberdiyevga ushbu barcha materiallarni organib, oz faoliyatida yanada kengroq miqyosda qamrab oluvchi Ozbekiston Milliy Majlis Ustavi va Dasturini ishlab chiqishni topshirdi. Lekin shunda tashkiliy qomitada fikrlar bolindi. Goya muallifi H.Xudoyberdi Milliy Majlis faoliyatining jamoatchilik asosida bolishini qattiq turib talab qildi. Yani u barcha shahar va qishloqlardagi har xil jamoatchilik uyushmalari va birlashmalari orqali aholining keng qatlamlarini qamrab olishi kerak edi.
B.Shokirov rahbarligidagi guruh yangi goyada mavjud bir partiyalik kommunistik Oliy Kengash orniga qonun chiqaruvchi hokimiyatning yangi tuzilmasini (strukturasini) korar edilar. Biroq kopchilik H.Xudoyberdi tomonida edi, chunki yaqin orada (vaqtlarda) mavjud parlament yangicha mazmundagisiga almashtirilishi imkonsiz edi. Jamoatchilik Parlamenti esa demokratikroq bolib, osongina amalga oshirsa boladiganga oxshab korinardi. [23]
Endi 1993 yil 1 iyuldan 6 avgustgacha OzR Oliy sudida korilgan Milliy Majlis ishi boyicha qatnashganlarning korsatmalari va ulardan bazilari bilan muallif shaxsan suhbatlashib aniqlashtirgan faktlar asosida Milliy Majlis (MM) tashkilotini tashkil etish voqealarini tiklashga harakat qilamiz (MM ishtirokchilarining bazilari haqidagi shaxsiy malumotlar 8-bandda keltirilgan).
1992 yil may oyi oxirida Hazratqul Xudoyberdiyev va Salavat Umurzoqov ozaro kelishgan holda Sayilgoh (sobiq Karl Marks) kochasidagi choyxonada uchrashdi. Ular bir piyola choy ustida yaqinda tuzilgan Ozbekiston Demokratik kuchlarining Forumi (ODKF) va mamlakatimizdagi har xil demokratik partiyalar va harakatlarni birlashtiruvchi alohida tashkilot tuzishni muhokama qildilar. Shunda bu tashkilotni kim boshqarishi mumkin, degan savol tugildi. S.Umurzoqov birorta muxolif tashkilotlarga azo bolmagan Bobir Shokirov nomzodini taklif etdi. Suhbat oxirida 6 iyunda shu choyxonada yana uchrashishga, bunga turli tashkilotlardan bir necha faol demokratlarni taklif etishga va bu masalalarni yana bir marta muhokama etishga kelishishdi.
Milliy Majlis tashkilotining birinchi norasmiy yigilishi 1992 yil 6 iyunda (shanba kuni) Sayilgoh kochasidagi choyxonada bolgan. Yiginda X.Hudoyberdiyev, S.Umurzoqov, professor Shodi Karimov (u osha paytlari Erk demokratik partiyasi Toshkent shahar tashkilotining 1-kotibi edi, u 2001 yil 10 sentyabrda infark oqibatida vafot etdi), kinooperator Abdulaziz Maxmudov, tadbirkor Timur Salimov va yana bir ayol (1993 yil iyul oyida Oliy sudda ayblanuvchi bolib ishtirok etgan kishilar uning ismi sharifini eslay olishmadi (eslashni xohlashmadi)) qatnashgan. Ular stol atrofida davra qurib bir piyola choy ustida Ozbekistondagi ijtimoiy-siyosiy ahvol, siyosiy partiyalar va harakatlarning faoliyatini muhokama qildilar. T.Salimov iqtisodiy muammolar haqida, shuningdek deyarli bitta partiya Xalq demokratik partiyasi azolaridan iborat mavjud Oliy Kengash haqida gapirgan (Oliy Kengashda osha vaqtlar EDPdan, Vatan Taraqqiyoti partiyasidan ham oz bolsada deputatlar bor edi). Ular shuningdek parlamentni koppartoyaviylik asosida tashkil etish va uni Milliy Majlis deb atash kerakligi haqida suhbatlashishgan. Ular Tataristonda 1992 yil 2 fevralda Milliy Majlis togrisida qonun qabul qilinganligini, Ozarbayjonda esa parlament Milliy Majlis deb atalishini eslashdi. Ular tajribasi va qarorlarini organishga ahd qilishdi. Suhbat oxirida bir haftadan keyin uchrashishga kelishishdi.
1992 yil 8 iyunda Ozbekiston davlat rahbarlari Qoqon shahri markaziy istirohat bogida tosh ochish marosimini otkazdi. Toshga Bu joyda Ozbekiston ozodligi va mustaqilligi uchun kurashganlar xotirasiga haykal ornatiladi degan mazmunda yozuv bor edi. Shu toshni ochilish marosimida ishtirok etish uchun Qoqonga B.Shokirov, X.Hudoyberdiyev, S.Umurzoqov, A.Maxmudov avtomobilda Toshkentdan jonab ketishdi. Avtomashina rulini B.Shokirov amakisining ogli Alisher Shokirov boshqardi (u 1957 yilda tugilgan). Takidlash lozimki, ushbu haykal bugunga qadar qoyilgan emas (muallif Ozbekiston Respublikachilar partiyasining boshlangich tashkilotlarini tuzish maqsadida 1994 yilda Qoqon shahriga ham borgan edi, u oshanda markaziy istirohat bogida ornatilgan osha katta toshni korgan edi). Qoqondagi haykal voqeasi ham xalqqa kommunistchasiga yolgon vadalar berib laqillatishga organgan hozirgi davlatimiz rahbarlarining navbatdagi aldovi edi.
Milliy Majlis tashabbuskorlarining ikkinchi norasmiy uchrashuvi Bobir Shokirov xonadonida bolib otdi. Hafta ortasida 9 va 11 iyun oraligida B.Shokirov xonadoniga X.Hudoyberdiyev, S.Umurzoqov, prof. Shodi Karimov, T.Salimov va yana bir ayol kelishdi. Davrada Bobirning akasi Uvays Shokirov (1945 yilda tugilgan) ham bor edi. Muhokama davomida tuzilajak tashkilotni Milliy Majlis deb atashga qaror qilishdi. Tashkilotning bosh maqsadlaridan biri deb qonun loyihalarini tayyorlab, avvaliga siyosiy partiyalarda muhokama etish va songra OzR parlamentiga berish, deb kelishishdi. Yigilish oxirida 13 iyun kuni T.Salimov idorasida Tadbirkor gazetasi muharririyati binosida uchrashishga qaror qilishdi. Birinch va ikkinchi yigilish davomida bayonnoma yozilmagan va barcha muhokamalar ogzaki bolgan.
1992 yil 9 va 11 iyun orasida S.Umurzoqov prof. O.Karimov xonadoniga kelib, uni Milliy Majlisning navbatdagi 13 iyun kungi yigilishiga taklif etgan. 13 iyunga qadar X.Hudoyberdiyev, S.Umurzoqov va B.Shokirov Milliy Majlis qanday bolishi kerak? degan savolga javob beradigan hujjat loyihasini yozishga harakat qilishgan.
Milliy Majlisning uchinchi yigilishi 1992 yil 13 iyunda (shanba kuni) T.Salimov ishxonasida Tadbirkor gazetasi muharririyatining binosida (Toshkent, Movoraunnahr kochasi, -uyda) bolib otdi. Unda 20 ga yaqin kishi ishtirok etdi: X.Hudoyberdiyev, S.Umurzoqov, A.Maxmudov, B.Shokirov, T.Salimov, Sh.Karimov, prof. O.Karimov, Ahmad Azam (Erk dempartiyasining Bosh kotibi), Shuhrat Ismatullayev (Birlik xalq harakati raisdoshi), Qahramon Gulomov (Muloqot klubining rahbari), Abdulla Otayev ((Ozbekiston Islom uygonish partiyasining amiri (raisi)), Bahrom Goyib (Turkiston xalq harakati raisi), Marat Zohidov (osha paytda Ozbekiston Inson huquqlari jamiyatining azosi, Ozod Dehqonlar partiyasining kotibi edi), Uvays Shokirov va boshqalar. Yigilishga prof. O.Karimov sal kechikib kelgan. Bu paytda B.Shokirov sozlab turgan edi. O.Karimovga tordan joy berishgan va yigilishni olib borishni iltimos qilishgan. Yigilish davomida bayonnoma yozilmagan va yigilish raisi saylanmagan.
Yigilishda A.Azam ham sozlagan: Yaqinda Shukrullo Mirsaidov rahbarligida Ozbekiston Demokratik kuchlar Forumi tuzildi. Bu muammolar bilan Forum shugullanmoqda. Yana bitta shunday tashkilot tuzishning nima keragi bor?. Shuhrat Ismatullayev: Avvalo bu Milliy Majlisning ozi nima? Qrim-tatar Milliy Majlisi bor, Tatariston Milliy Majlisi bor, Hindistonda Milliy Kongress partiyasi bor. Sizlarning Milliy Majlislaringiz shulardan qaysi biriga oxshaydi va nimasi bilan farq qiladi? degan. Yigilish davomida prof. O.Karimov tuzilayotgan MMga Sh.Ismatullayev nomzodini raislikka tavsiya etgan. Shunda Sh.Ismatullayev: Men Mmga rais ham, azo ham bolmayman. Bu yerda qatnashayotganlar Birlik XH nomidan qatnashishga huquqlari yoq. Xususan Hazratqul ham, boshqalar ham faqat oz nomidan qatnashishlari mumkin deb javob bergan (bu haqda Sh.Ismatullayev muallifga 2005 yil 7 dekabr kungi suhbatda aytdi).
Yigilishda kopchilik MMni tuzish goyasini qollab-quvvatlashdi. Qaysi yoldan boramiz? degan masala muhokama etilayotganda har xil fikrlar aytildi. Davlatga qarshi hech qanday fikrlar bolmadi. Uch soatlik muhokamalardan song tashkilotni Milliy Majlis deb atashga kelishildi. MM Tashabbus guruhining raisi etib B.Shokirov saylandi. B.Shokirov Tashabbus guruhi azoligiga nomzod etib X.Hudoyberdiyev, S.Umurzoqov va A.Maxmudovni korsatdi. X.Hudoyberdiyev, S.Umurzoqov va B.Shokirov tomonidan tayyorlangan MM haqidagi hujjat loyihasi 3-yigilish qatnashchilari tomonidan rad qilindi va Tashabbus guruhiga MM togrisida yangidan hujjat loyihasini tayyorlash topshirildi. MM hujjatini Tuzuk deb atashga kelishishdi (bu soz 14-asrda yozilgan mashhur Temur tuzuklaridan olingan edi).
1992 yil 15 iyunda Fargonada Birlik XH va Erk DP faollarining yigilishi boldi. Unda B.Shokirov va A.Maxmudov qatnashdi. Yigilishda B.Shokirov Milliy Majlis togrisida degan mavzuda gapirdi. U paytda MMga doir birorta hujjat tayyor emas edi.
3-yigindan keyin Tashabbus guruhi MM Tuzugi (dasturi)ning loyihasini tayyorlashdi va har bir muxolif partiyada alohida muhokama etishga qaror qilishdi. Muhokama davomida beriladigan takliflar va qoshimchalar asosida MM Tuzugining yangi loyihasini tayyorlash va 1992 yil 19 iyunda boladigan 4-yigilishga tavsiya etishni rejalashtirishdi. Milliy Majlis togrisida Tuzukning 2-loyiohasini tayyorlashgach, tort safdosh B.Shokirov, prof. O.Karimov, X.Hudoyberdiyev, S.Umurzoqov Erk DP idorasiga kelishdi va EDP raisi Muhammad Solih kabinetiga kirishdi (EDP idorasining osha paytdagi manzili: Toshkent, Hamza kochasi, 58-uy; hozir bu bino yonidagi OzR Bosh prokuraturasi binosiga qoshib, bitta yaxlit binoga aylantirilgan).
M.Solih Tuzuk loyihasini oqib chiqib, shunday degan: Axir bu parlament loyihasiku. Buni amalga oshirish uchun katta potencial (lotincha potentia imkoniyat, quvvat) kerak. Prof. O.Karimov: Iltimos, bu taklifni korib chiqsalaringiz va bu hujjat loyihasini tahrir etishda bizga yordam bersangiz degan. Suhbat davomida kabinetga Ahmad Azam kirgan va shunday degan: Bu Milliy Majlis Forumga aynan oxshaydi, ular sonini kopaytirishning nima keragi bor?. M.Solih bunga javoban: Bular atayin kelishibdi. Keling, loyiha bilan tanishaylik deb javob bergan. Natijada MM Tashabbus guruhi Tuzuk loyihasining bitta nusxasini EDPda organilishi uchun qoldirishgan. M.Solih ushbu nusxani EDP MK azosi va MK kotibi, texnika fanlari doktori Atanazar Arifovga bergan.
1992 yil 15 va 18 iyun oraligida Ozbekiston Yozuvchilar uyushmasi xonalaridan birida bir guruh ziyolilar Milliy Majlis va boshqa muammolar togrisida muhokama qilishgan. Muhokamaning katta qismi yer muammosi atrofida bolgan. Kopchilik yozuvchilar, shuningdek Birlik XH raisdoshlari Sh.Ismatullayev va A.Polatov Milliy Majlis borasida A.Maxmudovga kopgina salbiy fikrlar aytishgan. Shu sababli A.Maxmudov MMning 1992 yil 19 iyundagi 4-yigilishga bormagan (bu haqda A.Maxmudov kaminaga 2005 yil 1 iyulda aytdi). Kop vaqt otmay MMdan T.Salimov ham uzoqlashdi.
MM Tashabbus guruhining 4-yigilishi 1992 yil 19 iyunda (juma kuni) Tadbirkor gazetasi muharririyati binosida bolib otdi. Unda texnika fanlari doktori Atanazar Arifov birinchi marta ishtirok etdi. Yigilishda A.Arifov, O.Karimov, B.Shokirov, H.Xudoyberdiyev, S.Umurzoqov, Sh.Karimov, Turkiston xalq harakati rais orinbosari, fizika-matematika fanlari nomzodi, OzR FA Yadro fizikasi instituti xodimi Izatilla Nuriddinov va FA Geologiya va geofizika instituti xodimi Seitbay Baydullayev qatnashgan. (I.Nuriddinov 1994 yilda doktorlik dissertaciyasini yoqlagan va 1997 yilda professorlik unvonini olgan, u hozir 2005 yil dekabrida ham FA Yadro fizikasi institutida ishlamoqda. Uning aytishicha, S.Baydullayev hozir Qozogistonga kochib ketgan.)
Yigilishda I.Nuriddinov: Milliy Majlisni tuzishdan maqsad nima? deb soragan. Bobir Shokirov buni tushuntirishga harakat qilgan. Shunda I.Nuriddinov: Bu tashkilotning legitimligi (lotincha legitimus qonuniy, qonunlashtirilgan, A.Sh.) yoq. Bu notogri goyadir. Bu qamoqqa tiqib qoyislariga bahona boladi degan.
4-yigilish davomida majlis bayonini S.Umurzoqov yozgan. H.Xudoyberdiyev: Biz I.Karimov nomiga xat tayyorladik degan va xatni oqib bergan. Keyin H.Xudoyberdiyev ozi tayyorlagan Milly Majlis nomidan Bayonot loyihasini oqib bergan. I.Nuriddinovning muallifga 2005 yil 10 dekabrda aytganiga kora, yigilishda Xat va Bayonotning muhokamasi bolmagan, barcha hujjat loyihalari tahrir etish uchun A.Arifovga topshirilgan.
A.Arifov yigilishdan keyin EDP idorasiga qaytib, MM Bayonoti va Tuzuk (dastur) loyihalarini tahrir eta boshlagan. Shunda A.Arifov xonasiga S.Umurzoqov kirib kelgan. A.Arifov unga: Yana bitta hujjat Bitim loyihasini yozishimiz, unda turli partiyalar va tashkilotlarning Milliy Majlis doirasida ishtirok etish shartlari yozilmogi kerak degan. Uchta hujjat Tuzuk, Bayonot va Bitim kerakligi haqida A.Arifov kichik qogozchaga yozib, S.Umurzoqovga bergan. Bu qogozcha keyinchalik Milliy Majlis ishi nomli sud ishiga tikilgandi. Shundan song A.Arifov Bitim loyihasini yoza boshlaganlar. U Bayonotning kirish qismini yozdi va uning boshqa qismlariga tuzatishlar kiritdi. U shuningdek MM Tuzugini ham tahrir etdi. Bu uchala hujjat loyihalarini ish stolida qoldirib, ish kuni tugagach uyga qaytgan.
Navbatdagi ish kunida 1992 yil 22 iyun (dushanba) kuni A.Aripov ozining EDP idorasidagi ishlab otirganida xonaga B.Shokirov kirib kelgan va soragan: Hujjatlar tayyor boldimi? A.Arifov uchala hujjat Tuzuk, Bayonot va Bitim loyihalarini B.Shokirovga bergan. U ularni shu qavatda joylashgan EDPning kompyuter xonasiga olib borgan. Bu xonada Erk gazetasi va EDPning har xil hujjarlari kompyuterda terilardi. Bu ishlarga EDP raisi Muhammad Solihning ukasi Muhammad Bekjon jurnalist va Erk gazetasi xodimi sifatida rahbarlik qilardi. (Muallif 1991-1992 yillarda M.Bekjon bilan bir necha bor uchrashgan. U kamtarin kishi edi va ozbek xalqining baxt-saodati va ravnaqi uchun sidqi dildan mehnat qilardi. 1999 yil 17 fevralda Toshkentda portlashlar uyushtirilgach, Ozbekiston va Ukraina davlatlari ortasida tuzilgan Terrorizmga qarshi kurash bitimiga asosan Muhammad Bekjon va yana tort nafar Erk gazetasi xodimlarini Ozbekiston maxsus xizmat organi xodimlari Kiyev shahridan tutib Toshkentga olib kelishdi. Songra OzR Oliy sudida ularni ayblab kop yillarga qamab yuborishdi. M.Bekjon hozirga qadar 2005 yil dekabrida ham qamoqxonadadir.)
Shunday qilib, B.Shokirov MMning uchala hujjat loyihalarini kompyuterda terishni va on nusxadan kopaytirib berishni M.Bekjondan iltimos qildi. Ikki soatlardan keyin hujjatlar tayyor bolgan va B.Shokirovga torshirilgan. U M.Bekjonga bu mehnati uchun 50 rubl bergan. Songra B.Shokirov uchala hujjat loyihalarining kompyuterda tayyorlangan nusxalardan birini A.Arifovga bergan. U boshqa nusxalarini MM Tashabbus guruhi azolariga, jumladan H.Xudoyberdiyevga ham bergan. Aftidan, MM bosh tashabbuskori bolmish H.Xudoyberdiyev uchala hujjat loyihalarini pochta orqali buyurtmali xat korinishida OzR prezidenti I.Karimovga jonatib yuborgan.
Tez kunlarda kuchishlatar organ xodimlari tomonidan MM qatnashchilariga nisbatan tazyiqlar oshdi va shu sababli MMning 1992 yil 27 iyun (shanba) kungi yigilish otkazilmadi.
1992 yil 29 iyun kunduzi Toshkent shahar Ichki ishlar bosh boshqarmasi binosi (Sodiq Azimov kochasi, 87-uy) oldida Birlik XH raisdoshi Abduraxim Polatov qandaydir kimsalar tomonidan armaturalar bilan kaltaklandi va uning boshini urib yorishdi. Uni ogir ahvolda OzR Sogliqni saqlash vazirligiga qarashli Neyroxirurgiya kasalxonasining reanimaciya (lotincha reanimatio jonlantirish, tiriltirish) bolimiga yotqizishdi.
Malumki, 1992 yil 2-3 iyul kunlari 12-chaqiriq OzR Oliy Kengashining 10-sessiyasi bolib otdi. Shu sessiyada deputat Muhammad Solih soz soradi. Unga soz berishmagach deputatlikdan istefo berganini elon qilib, deputatlik mandatini Oliy Kengash prezidiumi stoli ustiga tashlab chiqib ketdi. Bu voqea qanday bolganligi va uning sababini M.Solih (Salay Madaminov)ning yozgan kitobidan keltirib otaylik.
Sessiya boshlanib, Oliy Kengash raisining nasihatlari bitgandan keyin, men soz soradim. Mening stolimdagi mikrafon hali ochirilmagan edi, Kengash raisi eshitdi, ammo eshitmaganga oldi. Men sorovni takrorladim. Rais Shoshmay turing, dedi va yonida otirgan Islom Karimov bilan shivirlashdi. Televideniye majlisdan togri translyaciya qilinayotgandi, yanglishmasam (haqiqatan, osha kuni sessiya togridan-togri translyaciya qilinayotgandi va kamina ham oz uyida televizor orqali Oliy Kengashda bolayotgan voqealarni korib otirgan edi, mashhur ozbek teatr va kino artisti, rahmatli Sohib Xojayev Maftuningman filmida aytganidek Eng qiziq joyida halaqit berishdi, yani Sh.Yoldoshev tanaffus elon gilgach translyaciya tuxtatildi. A.Sh.). Shu boismi, ochiq janjal chiqishidan qorqib, avvaliga yumshoq harakat qilishdi. Ammo ular toqnashuv muqarrar ekanini bilishardi. Sessiya oldidan meni izoliyaciya qilish tashabbuslari bekorga ketgandi. Lekin menga soz bermaslik uchun ular ham qasamyod qilgandilar. Bu deputatlarning orinlarini almashtirish hodisasidan korinib turardi.
Men ham agar soz berishmasa, deputatlik mandatini bu toralarning oldiga uloqtirishga qaror qildim. Bu radikal qaror edi, ammo kundan-kunga kuchaymoqda bolgan zulmga qattiq bir uslubda toxta, deyish zarur edi. Oyladim-ki, agar hozir soz berishmasa, bundan keyin hech qachon soz berishmaydi. Uch yil deputatlik davrida soz olish istagimni biror marta rad qilishga jurat qilolmagandilar, endi bu juratni topdilar. Agar ularga boyin egsam, men ham yonimda otirgan sassiz kommunistlardan biriga aylanaman, bundan Xudo saqlasin, deb oylardim. Bu mutelikni hech bir siyosiy maqsad, hatto partiya raisligi masuliyati ham menga qabul qildiraolmasdi.
Men uchinchi marta mikrafonga egildim, ammo ovozim u tarafda eshitilmasdi, mikrafonni ochirishgandi. Ornimdan turdim va Oliy Kengash raisiga ortoq Yoldoshev, men sizdan soz sorayapman, eshitayapsizmi? dedim baland ovoz bilan.
- Ortoq Madaminov otiring, otiring deyapman, sizga!, - deya hayqirdi Kengash raisi va ornidan turdi.
- Agar soz bermasanglar, men uni olaman, - dedim va qatorning ortasidan turib, yolakka tomon yonaldim.
- Madaminov, otiring, otiring deyapman, sizga soz beraman!, - deya hayqirishda davom etdi Oliy Kengash Raisi Yoldoshev.
Men deputatlarning hayron boqishlari oralab turtina-surtina nihoyat yolakka chiqdim va tez odimlar bilan minbarga qarab yurdim.
- Ortoq deputatlar, tanaffus!, - deya baqirdi birdan Kengash raisi, - tanaffus elon qilamiz, ortoq deputatlar!
Tanaffusga hali 40 daqiqa bolishiga qaramasdan, Prezident Islom Karimov bu elonga birinchi quloq solganlardan boldi, tez ornidan turib, parda orqasiga qocha boshladi. Mubolaga qilmayapman, Kengash raisi ham xuddi bir falokatdan yashirinayotganday sahnadagi kulis orqasiga chopqilab qocha boshladi.
Men minbarga chiqqanimda prezidiumda hech kim qolmagandi, shu qadar tez goyib bolishgandi. Mikrafonni chertib kordim, albatta, ochirilgandi. Televizion kameralarning obektivlari ham uyatdan yerga qaragan odam kabi pastga qarab turishardi.
Kengash raisining hayajonli qilgan chaqirigiga 20-30 kishi boysunib, ornidan turishgan va majburiy tanaffusga hozirlanayotgandi. Qolganlari nima bolganiga aqli yetmay, hangu-mang otirishardi.
- Hurmatli deputatlar, korib turibsiz, Ozbekistonda diktatura tola ornatildi, hatto millatvakillari ham sozlash huquqidan mahrum qilinmoqda, men bunga norozilik sifatida deputatlikdan istefo qilganimni elon qilaman
Va shunga oxshagan bir necha kalima soyladim minbardan. Keyin orqamga ogirilib hayatning bom-bosh stoliga, Ozbekiston prezidenti otiradigan joyga deputatlik mandatini uloqtirdim.
Keyin gala-govur orasida zaldan chiqdim. [26, 296-298-b.]
A.Arifov 1992 yil iyun oxirida oz yurti Xorazm viloyatiga jonab ketdi va avgust boshlarida Toshkentga qaytib keldi. Bir necha kundan keyin uning xonasiga Ichki ishlar vazirligi (IIV)ning xodimi, polkovnik Yaxshimorod (uning familiyasini 2005 yil 3 dekabr kungi suhbatda A.Arifov eslay olmadi) fuqarolik kiyimida kelgan. U A.Arifovga va jurnalist Muhammad Bekjonga IIV rahbariyati chaqirtirayotganini aytgan. Ular birgalikda IIVga mashinada borishgan va ularni polkovnik Aleksandr Taxtin (u keyinchalik general unvonini ham oldi) soroq qilgan. U A.Arifov bilan Milliy Majlis haqida sohbatlashib bolgach, unga ketishga ruxsat bergan. A.Arifov yolakda kutib turgan. Bir payt M.Bekjon A.Taxtin kabinetidan chiqib, A.Arifov oldiga kelgan va shunday degan: Sizda 50 som bormi? Menga Bobir Shokirov Milliy Majlis hujjatlari loyihalarini kompyuterda terib kopaytirib berganim uchun 50 som bergandi. Keling, shu pulni Taxtinga qaytarib beray. A.Arifov 50 somni unga bergan. M.Bekjon A.Taxtin kabinetiga kirib, 50 somni topshirgan. Tabiiyki, A.Taxtin bu pulni olishdan oldin uni tilxat yozdirib rasmiylashtirgan. Bu tilxat keyinchalik Milliy Majlis ishi deb atalmish sud ishiga tikib qoyilgan. Muhammad Bekjonning soddadillik bilan qilgan bu ishi haqida A.Arifov muallifga 2005 yil 3 dekabr kuni kulib gapirib berdi.
1992 yil 15 avgust kuni Milliy Majlis Tashabbus guruhining raisi Bobir Shokirov qamoqqa olindi. Shundan song MM tashabbuskorlaridan bazilari qamoqqa olina boshladilar, bazilarini esa IIV idoralariga chaqirtirib soroq qila boshladilar.


2006 YILGI MAQOLALAR

(0)

(5-maqolam, 2006 yil 1 yanvar) OZBEKISTON OZOD DEHQONLAR PARTIYASINING ASOSCHISI, PROFESSOR OLIMJON KARIMOV - 80 YOSHDA

, 23 2022 . 22:31 +
Shuhratjon AHMADJONOV

(5-maqolam, 2006 yil 1 yanvar) OZBEKISTON OZOD DEHQONLAR PARTIYASINING ASOSCHISI, PROFESSOR OLIMJON KARIMOV - 80 YOSHDA (1988-1993 yillarda Ozbekistonda roy bergan ayrim tarixiy voqealarning prof. Olimjon Karimov taqdiri misolida tahlili).

Qahramon bolish uchun lahzalar yetarlidir, lekin hurmatli odam bolish uchun raso bir umr kerak.
P. BRYULA [1, 629-b.]

M U N D A R I J A
Muqaddima
1. Professor Olimjon Karimov tarjimai holiga doir bazi bir malumotlar.
2. Professor O.Karimovning Ozbekiston Birlik xalq harakati Markaziy Hayatining azosi bolishi va SSSR, Ozbekiston rahbarlari bilan uchrashuvlari tafsilotlari.
3. Prof.O.Karimov 1989 yil oktyabrda yozilgan Ozbekiston Mustaqillik Deklaraciyasining dastlabki loyiha mualliflaridan biridir.
4. Prof. O.Karimov 1989-1990 yillarda ozbekistonlik askarlarning yashash huquqini himoya qilish borasidagi faoliyati.
5. 1990 yilda muxolif Ozod Dehqonlar partiyasining tuzilish va 1991 yilda ODP Tasis qurultoyining qaytadan otkazilish tafsilotlari.
6. 1992 yilda Milliy Majlis tashkilotini tuzishga urinishlar va unda prof. O.Karimovning ishtirok etishi.
6.1. 1991 yil oxiri 1992 yil boshida mamlakatimizdagi ijtimoiy-siyosiy ahvol va Ozbekiston Demokratik kuchlar Forumining tuzilishi.
6.2. Milliy Majlis Tashabbus guruhining tuzilish va faoliyat tafsilotlari.
7. Milliy Majlis Tashabbus guruhi tayyorlagan uchta hujjat loyihalari matni.
7.1. Ozbekiston demokratik kuchlarining Milliy Majlis tuzish togrisidagi Bitimi.
7.2. Ozbekiston Respublikasi Milliy Majlisining muvaqqat Tuzugi.
7.3. Ozbekiston Respublikasi demokratik yonalishdagi siyosiy rartiyalar, harakatlar, uyushmalar, birlashmalar va tashkilotlar vakillari Tashabbus guruhining Bayonoti.
8. Ozbekistondagi avtoritar rejimning Milliy Majlis ishi nomli uydirma sud ishini uyushtirishi va prof. O.Karimovning Toshkentdagi qamoqxonaga 33 kun qamab qoyilishi tafsilotlari.
9. Ozod Dehqonlar partiyasining 2003 yilda qaytadan tiklanish tarixi.
10. 2004 yilda professor O.Karimovning olganligi haqidagi mish-mish va ovozalar kimlar tomonidan va qanday qilib tashkil etilgandi?
Foydalanilgan adabiyotlar

M U Q A D D I M A

Prof. O.Karimov haqida quyida keltirilayotgan malumotlar muallif u bilan bir necha yillar avval otkazgan suhbatlar va 1993 yil 6-7 iyul kunlari Milliy Majlis ishi boyicha ayblanuvchi sifatida uning Ozbekiston Oliy sudida qilgan nutqi (korsatmalari), shuningdek yozilayotgan voqealarda birga ishtirok etgan safdoshlarining bergan malumotlari asosida yozildi. Oliy sudda Milliy Majlis haqidagi ish 1993 yil 1 iyuldan 6 avgustgacha korildi. Muallif sud paytida zalda edi va ishtirokchilar nutqini, korsatmalarini oz daftarchasiga (bloknotiga) yozib olgandi. Etibor bering: tarjimai holga va boshqa voqealarga, jumladan yangi paxtachilik mashinalariga oid malumotlar tasodifiy biror joyda emas, aynan Oliy sudda va buning ustiga sud jarayonida prof. O.Karimovni OzR Jinoyat-processual kodeksining tegishli moddasiga asosan bila turib yolgon korsatma berganlik uchun javobgar bolishi togrisida sudya ogohlantirgach aytilgan faktlardir.

Prof. O.Karimov ishtirok etgan tarixiy voqealar va fojialar kolamini yoritish hamda sabablarini qisqacha tushuntirish maqsadida maqolamizda yozilayotgan voqealarga doir faktlar va shaxslar haqida ham malumotlar berildi. Ushbu maqola hajmi jihatidan katta bolib ketganligi sababli muallif uni ikki qismga ajratishga majbur boldi. Bu birinchidan. Ikkinchidan esa Ozod Dehqonlar partiyasining 2003 yilda qaytadan tiklanish tarixi va uning bugungi kundagi ahvoli juda muhim mavzudir. Shu sababli 9- va 10-bandlar maqolaning 2-qismi sifatida batafsil va alohida chop etiladi.

1. PROFESSOR OLIMJON KARIMOV TARJIMAI HOLIGA DOIR BAZI BIR MALUMOTLAR

Olimjon Karimov 1925 yil 6 iyunda Namanganda tugilgan. U 1944-1949 yillarda Toshkent Irrigaciya va qishloq xojaligini mexanizaciyalash injenerlari instituti (hozir Qishloq xojaligi va melioraciya instituti)ning qishloq xojaligini mexanizaciyalashtirish fakultetida oqigan. U 1948 yilda, yani talabalik yillaridayoq Sovet Ittifoqi Kommunistik partiyasining azosi bolgan. U 1953 yilda Moskvada nomzodlik dissertaciyasini yoqladi. U Ozbekiston tarixida texnika fanlari sohasida nomzodlik dissertaciyasini yoqlagan birinchi ozbekdir. U 1953 yildayoq Moskvada Lazar Moiseevich Kaganovich (1893-1991) qatnashgan yigilishda Ozbekistonda yol qoyilgan xatolar haqida dadil gapirgandi. Shu sababli uni 1953 yilda OzR Toshkent viloyati, Chinoz tuman partiya tashkilotining mafkura ishlari boyicha kotib etib tayinlashgandi. U bu mansabda 1953-1957 yillarda ishladi. U shu tort yil davomida ixtiyoriy istefo berishni sorab uch marta ariza yozgan edi.

U kompartiya tuman qomitasining 3-kotibi bolaturib, SSSR Davlat xavfsizligi qomitasi (DXQ-KGB)ning raisi Vladimir Yefimovich Semichastniy ([15.01.1931-12.01.2001], u 1961-1967 yillarda SSSR DXQsining raisi) qatnashgan vaziyatda paxta terish mashinasi ruliga otirdi va mashinada paxta terishni amalda korsatib bergandi. OzR Fanlar akademiyasining prezidenti Habib Muxamedovich Abdullayev ([31.08.1912-20.06.1962], u 1956-1961 yillarda OzR Fanlar akademiyasining prezidenti bolib ishlagan [2, 1-j., 3-b.])ning talabi bilan O.Karimovni 1957 yilda Toshkentga ishga otkazishdi. U 1957-1958 yillarda Ozbekiston kompartiyasi Markaziy Qomitasi devonida xodim bolib ishladi.

1947 yilda Fanlar akademiyasi tarkibida Inshootlar instituti tashkil etilgandi. 1959 yilda Inshootlar institutining qurilish mexanikasi, zamin mexanikasi laboratoriyalari OzR FA Matematika va mexanika institutining ayerodinamika, paxta terish mashinalari laboratoriyalari bilan birlashtirildi va OzR FA Mexanika instituti tashkil etildi [2, 5-j., 621-b.]. Bu institutning direktor orinbosari etib O.Karimovni tayinlashdi. U bu lavozimda 1958-1963 yillarda ishladi. Akademik H.Abdullayev 1961 yil sentyabrida O.Karimov rahbarligida yaratilgan paxta terish mashinasini korgan edi. U bu haqda yigilishda gapirdi va keyinchalik Dostlik deb atalgan paxta terish mashinasini ishlab chiqish uchun sharoitlar yaratib berdi.

H.Abdullayev 1962 yil 20 iyunda vafot etdi. Lekin sal oldin OzR Fanlar akademiyasi prezidenti etib akademik Ubay Orifovich Orifov ([15.01.1905-24.12.1976], u 1962-1966 yillarda OzR FA prezidenti bolib ishlagan [2, 6-j., 566-b.]) saylandi. U.Orifov: Fanlar akademiyasi fundamental fanlar bilan shugullanadi, yangi qishloq xojaligi mashinalarini yaratish bilan shugullanmaydi, dedi. Natijada 250 xodim ishlagan sakkizta laboratoriya yopildi. Dostlik paxta terish mashinasini Paxta terish mashinalari boyicha davlat maxsus konstruktorlik byurosi (DMKB-GSKB)ga olib borishdi. Ushbu DMKB SSSR Traktor va qishloq xojalik mashinasozligi vazirligi tarkibida 1946 yilda tashkil etilgandi. O.Karimovning qizi Azizaning muallifga 2005 yil 10 dekabrda aytganiga kora, O.Karimov 1966-1971 yillarda Paxtachilik mashinalari boyicha DMKBda paxta terish mashinasini loyihalash bolimi boshligi bolib ishlagan. Prof. O.Karimov 1993 yil 6 iyulda OzR Oliy sudida takidlaganiga kora DMKB da boshqalar O.Karimov paxta terish mashinasining nusxasini yasashgan va shu yol bilan 1967 yilda Lenin mukofotini olishgan. 1967 yilda Lenin mukofotini olgan sovrindorlar haqida [3]da quyidagicha yozilgan: SXM-48 paxta terish mashinasini yaratganligi va joriy etganligi uchun konstruktorlar G.I.Volkov, L.M.Rozenblyum, M.N.Markov, V.D.Nexoroshev va G.T.Nizovga SSSR Davlat mukofoti berilgan (1950); XT markali paxta terish mashinasi uchun esa konstruktorlar F.I.Glazatov, Mixail Nikitovich Markov [17.10.1910-14.08.1985, A.Sh.], Appolinariy Nikolayevich Prixodko [23.07.1914-6.10.1969, A.Sh.], V.D.Tyutkovga va mexanizatorlar Javod Kochiyev, Tursunoy Oxunova [20.05.1937-21.09.1983, A.Sh.] va Valentin Tyupkoga Lenin mukofoti berilgan (1967) [3, 2-j., 444-b.]

O.Karimov bu nohaqlik borasida Ozbekiston kompartiyasi MQsining 1-kotibi Sharof Rashidovich Rashidov [6.11.1917-31.10.1983] bilan shaxsan uchrashib muhokama qilgan. Ammo hatto Sh.Rashidov adolatni tiklay olmagan. Lenin mukofoti sovrindorlaridan biri, osha paytdagi mashhur mexanizatorlardan biri Javod Kochiyev O.Karimov huzuriga kelgan va bolib otgan adolatsizlik uchun undan uzr soragan. (Kochiyev Javod Ridvanovich (1923, Gruziya SSR Adigen tumani Entel qishlogi) Obekiston SSRda xizmat korsatgan mexanizator (1959), Lenin mukofoti sovrindori (1967), 1961 yildan KPSS azosi. Gruziya SSR Adigen tumani: mashina-traktor stanciyasida (1939-1944) (muallif fikricha, u boshqa mesxetiya turklari bilan birgalikda 1944 yilda Gruziyadan Ozbekistonga badarga qilingan bolsa kerak, A.Sh.), Sirdaryo viloyat Sirdaryo tumanidagi Malik sovxozida traktorchi (1944-1952), mexanik (1952-1958), kompleks mexanizaciyalashgan paxtachilik brigadasi boshligi (1958-1968), 1968 yildan Guliston tumanidagi Kommunizm kolxozi raisi. Tik shpindelli paxta terish mashinasini ishlab chiqarishga joriy qilishda qatnashgan. [4, 6-j., 239-240-b.])

Prof. O.Karimov osha davrdagi siyosiy tuzum bolmish Sovet Ittifoqiga nisbatan ozining tanqidiy qarashlariga ega edi. Shu sababli uning ilmiy martabasi oshishi yollarida har xil tosqinliklar yaratishardi. O.Karimov ozining bevosita ishtirokida yaratilgan va paxta dalasida sinovdan otkazilgan paxta terish mashinalari va ularning nazariy asoslariga doir doktorlik dissertaciyasini 1963 yilda tayyorlagan edi. U dissertaciyasini yoqlash uchun tort yil davomida ilmiy kengash izladi. U Tbilisida 18 oy yashashga majbur boldi. U dissertaciyasini yoqlash masalasida Markaziy Qomitaga ham murojaat qildi, lekin muammo hal bolmadi. Axiyri 1967 yil 2 iyulda Gruziya hukumati rahbari qabuliga kirishga va ozining 18 oylik sarson-sargardonligini va achinarli ahvolini tushuntirishga erishdi. O.Karimov yuqori martabali amaldorning kabinetidan chiqayotgan paytda, ilmiy kengash rahbari doktorlik dissertaciyasining himoyasi ikki kundan song 4 iyulda bolishini aytdi. Avtoreferat chiqarish uchun ikki sutka muddat berishdi. U kechasi soat 2 da Ganja (Ozarbayjon) shahridagi Qishloq xojaligi institutining rektoriga telefon qildi va dissertaciya avtoreferatini chop etishda yordam soradi. Muddat tugashiga bir soat vaqt qolganida O.Karimov har holda 200 dona avtoreferatni topshirishga ulgurdi. Lekin dissertaciya himoyasini 1967 yil 2 oktyabrgacha kechiktirishdi. Pirovardida u doktorlik dissertaciyasini muvaffaqiyatli yoqladi. O.Karimov 1993 yil 6 iyulda OzR Oliy sudida takidlaganiga kora, unga fan doktori diplomini bermay yana tort yil ovora qilishgan. Yani u Oliy Attestaciya Komissiyasining diplomini faqat 1971 yilda olgan. Shu yerda Olimjon Karimov nomiga berilgan MTK seriyali, 004163 raqamli texnika fanlari doktori diplomining nusxasini keltirib otish orinlidir (etibor bersangiz, mazkur diplom 1970 yil 27 iyunda tayyorlangan).
DOKTORfoto1 (700x252, 39Kb)
Foto 1. Oliy Attestaciya Komissiysining 1974 yil 18 dekabrda 56/p raqamli qaroriga kora 1975 yil 14 fevralda Olimjon Karimovga professorlik ilmiy unvoni berilgan va unga MPR seriyali, 021952 raqamli professorlik diplomi topshirilgan. Professor Olimjon Karimov 30 ta ixtironing muallifi hamdir.

Prof. O.Karimov 1963-1981 yillarda avvaliga Toshkent Politexnika institutida (hozir Toshkent Texnika universiteti), songra Toshkent Irrigaciya va qishloq xojaligini mexanizaciyalash injenerlari institutida oqituvchilik (domullalik) qildi. U 1981-1984 yillarda Toshkent Politexnika institutining Namangan filiali direktori bolib ishladi. Aynan u rahbar bolib ishlagan vaqtda bu filial mustaqil institut bolib qayta tashkil etildi va u 1984-1985 yillarda Namangan Politexnika institutining rektori bolib ishladi. Uni on martalab kompartiya safidan ochirishga va bir necha marta qamashga harakat qilib kordilar.

O.Karimovning tashabbusi bilan Ozbekiston Agropromi tarkibida tashkil etilgan Agronauchtexmash nomli kooperativ dastlabki kooperativlardan biri edi. U 1990 yildan beri xizmatlari evaziga haqli ravishda dam olmoqda, yani pensiyadadir. U KPSS safidan ixtiyoriy ravishda 1991 yil 6 fevralda chiqdi. Uning Sanobarxon (1929 yilda tugilgan) ismli turmush ortogi 1997 yil 23 fevralda vafot etdi. Uning uch nafar qizi bor. Prof. O.Karimovning 1954 yilda tugilgan Toshpulat ismli ogli ham bolgan. Lekin u 1962 yilda qizamiq bilan kasallangan va uning asorati tufayli vafot etgan. O.Karimovning katta qizi Gulvera (1950 yilda tugilgan) 2000 yil 12 dekabrda vafot etdi. Ikkinchi qizi Aziza (1953 yilda tugilgan) va uchinchi qizi Gavhar (1957 yilda tugilgan) Toshkentda yashamoqdalar. Uning on nafar nevarasi va sakkiz nafar evarasi bor. Ushbu band oxirida prof. Olimjon Karimov 1959 yilda Chaqar-ariqda (hozir Qoratosh mahallasi) qarindoshining uyida tushirilgan fotosuratni keltiramiz.
1959OILAfot1 (698x524, 121Kb)
Foto 2. Professor Olimjon Karimov oila azolari bilan 1959 yilda qarindoshining uyida mehmonda. Uning qolida ikki yoshli qizi Gavhar, ong tomonda turmush ortogi Sanobarxon; birinchi qatorda, ongda 6 yoshli qizi Aziza, uning yonida 5 yoshli ogli Toshpolat; 2-qatorda, ongdan ikkinchi 9 yoshli qizi Gulvera.

3. PROFESSOR O.KARIMOVNING OZBEKISTON BIRLIK XALQ HARAKATI MARKAZIY HAYAT AZOSI BOLISHI VA SSSR, OZBEKISTON RAHBARLARI BILAN UCHRASHUV TAFSILOTLARI

Professor Olimjon Karimov butun umri davomida halol yashashga harakat qildi. Shu sababli 1988 yil 11 noyabrda Ozbekiston Birlik xalq harakati Tashabbus guruhi mashhur hofiz va shoir Dadaxon Xasanning uyida tuzilgach, unga birinchilardan bolib O.Karimov azo boldi va uni Birlik XH Markaziy Hayatiga azo etib saylashdi. U ozining texnika sohasidagi goyalarini Birlik XH yordamida amalga oshirishga umid qilgandi.

1989 yil 28 may kuni Ozbekiston Yozuvchilar uyushmasi (Toshkent, Pushkin kochasi, 1-uy)ning majlislar zalida Birlik XHning tasis qurultoyi bolib otdi. Prof. O.Karimov mamlakatimiz demokratlarining ushbu dastlabki muhim qurultoyida raislik qildi.

Malumki, 1989 yil 24 mayda Fargona viloyati, Quvasoy shahrida mansabdor shaxslarning, jumladan kuchishlatar organlar xodimlarining oz vazifalariga loqaydlik va vijdonsizlarcha munosabatda bolishi oqibatida ularni bajarmasligi natijasida ozbek va mesxetiya turki yoshlari ortasida janjal chiqarildi va bu janjal ikki qardosh xalqning bazi bir kishilari ortasidagi qonli mojaroga aylanib ketdi. Aslida janjal 1989 yil 16 may kuni Quvasoy shahri pivoxonalaridan birida maishiy negizda ikki yigit biri rus va biri tatar kishi mushtlashuvidan boshlandi. Bu haqda Pravda gazetasining 1989 yil 20 iyun sonidagi Odilbek Qaipberganov maqolasida yozilgan.

Janjal dastlab bir rus va bir tatar kishining ozaro mushtlashuvidan boshlangan. Rus kishining ikki ozbek ogaynisi uning tarafini olgan. Tatar kishi tarafdorlari esa tasodifiy turklar bolib chiqqan. Vaqtida oldini olish mumkin bolgan kichik janjal tosatdan kuchayib ketgan. [5] Bu millatlararo qonli voqeani Ozbekiston Kompartiyasi MQning 1-kotibi Rafiq Nishonovich Nishonov Moskvadagi SSSR Xalq deputatlari sessiyasi minbaridan bir banka qulupnay uchun bolgan mojaro sabab, deb gapirgandi [6, 2-j., 663-b.].

1989 yil 8 iyunda Qoqonda tinch namoyishchilar harbiy qism askarlari tomonidan oqqa tutildi, natijada 50 dan ziyod namoyishda qatnashgan aholi halok boldi (ularning kopchiligi yoshlar edi), 200 dan ortigi esa yarador qilindi. Umuman 3-12 iyun kunlari Fargona viloyatida bolgan millatlararo toqnashuvlar va ularni harbiylar tomonidan oqqa tutilishi oqibatida 103 kishi halok bolgan, 1009 kishi jarohatlangan va 650 xonadonga ot qoyilib, vayron qilingan. [6, 2-j., 663-664-b.]

1989 yil 11 iyun kuni Toshkentga SSSR Vazirlar Kengashining raisi Nikolay Ivanovich Rijkov (1929 yilda tugilgan), SSSR Davlat xavfsizligi qomitasi (DHQ-KGB)ning raisi Viktor Mixailovich Chebrikov ([1923-1.07.1999], u 1982-1988 yillarda SSSR DXQ raisi bolib ishlagan) va SSSR Ichki ishlar vaziri Vadim Viktorovich Bakatin (1937 yilda tugilgan), u 1988 yil oktyabridan 1990 yil 1 dekabrigacha SSSR II vaziri bolib ishlagan) Toshkentga kelishdi. [7] da yozilishicha, shu kuni 11 iyunda Toshkentdagi Lenin (hozirgi Mustaqillik) nomli maydonda bir necha yuz kishilik miting bolgan va Fargona voqealari haqida notogri malumot berishlarga qarshi fikr bildirdilar va bir qator talablar qoydilar [7].

Abdumannob Polatovning muallifga 2005 yil 5 dekabrda elektron pochta orqali yozgan maktubiga asosan, 1989 yil 11 iyunda Ozbekiston Kompartiyasi MQning qarshisida, shoh kochaning narigi tomonida xiyobonda bir necha yuz kishilik piket Birlik XH tomonidan uyushtirilgan. Ushbu piketni uyushtiruvchi va boshqaruvchilaridan biri Abdumannob aka bolganlar.

Xuddi shu kuni 1989 yil 11 iyunda Toshkentga kelgan rahbarlar va Birlik XHning boshliqlari ortasida taxminan uch soatlik uchrashuv bolgan. Ozkompartiya MQning binosi (hozir bu binoda OzR Prezident Mahkamasi joylashgan) xonalaridan birida stolning bir tomoniga N.Rijkov, V.Chebrikov, V.Bakatin va R.Nishonov, ikkinchi tomoniga esa Birlik XH raisi, texnika fanlar doktori Abduraxim Polatov, professor Olimjon Karimov, Toshkent davlat universitetinig docenti Shuhrat Ismatullayev (1949 yil 10 noyabrda Toshkentda tugilgan), yozuvchi Zohir Alam (1943 yilda tugilgan), shoira va jurnalist, Tumaris gazetasinig muharriri Gulchehra Nurullayeva yuzma-yuz otirishdi.

(Shu yerda Abduraxim Polatov haqida qoshimcha malumot berib otaylik. U 1945 yil 7 noyabrda Toshkent viloyati, Gishtkoprik qishlogida tugilgan. U 1962 yili Gishtkoprikdagi orta maktabni, 1968 yilda Moskva Energetika institutini tamomlab, kompyuterlar injeneri diplomini oldi. 1968 yildan 1991 yilning iyul oyigacha Toshkentda Ozbekiston Fanlar Akademiyasi Kibernetika institutida ishladi. U 1973 yilda kandidatlik, 1984 yilda doktorlik dissertaciyasini yoqladi. 1977 yildan laboratoriya mudiri, 1990 yildan professor. U Kibernetika instituti kommunistik partiya tashkilotining (partkom) kotibi bolib ishlagan. 1988 yil 11 noyabrda mashhur hofiz va shoir Dadaxon Xasan uyida Birlik xalq harakatiga asos solganlardan biri A.Polatovdir. U 1988 yil 1 dekabrda Birlik Tashabbus guruhining, 1989 yil 28 mayda Harakat Markaziy Kengashining raisligiga saylandi. 1989 yil 16 oktyabrda antikommunistik faoliyati uchun 1980 yildan beri azosi bolgan ozkompartiya safidan ochirildi. 1990 yil 20 iyunda nomi keyinchalik Birlik partiyasi, Birlik xalq harakati partiyasi deb ozgartirilgan Ozbekiston demokratik partiyasining tasis qurultoyida partiyaning raisi etib saylandi. Hozir 2005 yil dekabrida ham uning raisidir. 1992 yil 29 iyunda unga qarshi Toshkentda suiqasd uyushtirildi, bosh suyagi yorildi. 1992 yil 18 dekabrda Ozbekistonda muxolifatga qarshi repressiyalar yanada kuchaygach Vatanni tark etishga majbur boldi. 1993 yil 21-23 martda Antaliyada Turk dunyosi qurultoyida qatnashdi va songra Turkiyada qoldi. U 1994 yildan AQShda yashamoqda, 1995 yildan AQShda nashr etilayotgan Birlik XH ning Harakat jurnali asoschisidir. A.Polatov oilali, bir ogli va bir qizi bor. [8, 61-62-b.])

Avvaliga yigilish ishtirokchilariga SSSR kuch ishlatar organ xodimlari tasvirga olgan Fargona fojiasiga oid bir soatlik videofilm korsatilgan. Film tugagach, N.Rijkov yigilganlardan foyia sabablari xususida fikrlarini soragan. Dastlab Z.Alam rahbar kadrlarni tayinlashda katta xatolar borligini, Quvasoyda deyarli barcha rahbarlik lavozimlariga mesxetiyalik turklar qoyilganligi, bu esa mahalliy aholining katta noroziligiga sabab bolganligi haqida gapirgan. G.Nurullayevaning muallifga 2005 yil 12 dekabr kuni telefonda aytganlariga kora, 2-bolib A.Polatov sozlagan va u bunday degan: Bu qonli toqnashuvlarda mesxetiya turklari ham, ozbeklar ham aybdor emas. Ozbek xalqi mehmondost, bahri ochiq xalq. Ulug Vatan urushi yillarida ozbek xalqi boshqa xalqlar bilan yarim burda nonini bolishib yegan. Bizning fikrimizcha, bu qonli voqealar ortida iflos qollarning katta oyini bor. Bu voqea ikki qardosh xalqlar orasiga nizo solish uchun ataylab qilindi, deb hisoblayman. Yaqinda mesxetiya turklari yashayotgan manzilga borib uchrashuvda qatnashdik. Ular ozbek xalqiga nisbatan mehr-muhabbatlari baland ekanligini bir necha marta aytishdi (G.Nurullayeva mesxetiya turklari bilan bolgan joy nomini eslay olmadi.)

Z.Alamning muallifga 2005 yil 8 dekabrda aytganlariga kora, A.Polatov asosan: Ozbekistonda SSSR kimyo sanoatining 12,5 foizi joylashganligi haqida, ekologoya masalalari togrisida gapirgan. Shunda Z.Alam yana soz olib, yigilganlar etiborini Ozbekistonda mahalliy kadrlarga nisbatan notogri munosabatda bolayotganlari, bu borada katta xatolar borligi xaqida gapirib, Masalan, Toshkent Aviaciya ishlab chiqarish birlashmasida bor-yogi olti foiz ozbeklar ishlashi, ularning ham 99 foizi oddiy ishchilar ekanligi, Ozbekiston Ichki ishlar vazirligida esa bor-yogi 13 foiz mahalliy aholi vakillariekanligi haqida gapirgan. R.Nishonov: Zohir, ti zaginayesh, eto ne tak (Zohir, sen oshirib yubording, bu bunday emas) degan. Shunda Z.Alam: Imenno tak. Yesli ne tak, to vi menya mojete otdat pod sud (Agar bunday bolmasa, sizlar meni sudga berishlaringiz mumkin), deb javob bergan.

Yigilishda tortinchi bolib prof. O.Karimov sozlagan. U Fargona voqealari asosida ozbek dehqonlarining muhtojlikda yashayotganligi, kambagallashib, tobora qashshoqlashib borayotganligi haqida gapirgan. U stol ustida turgan shishadagi mineral suvga barmogi bilan korsatib shunday degan: Hozir Sovet hukumati 1 kilo paxta uchun ozbek dehqonlariga ikki shisha mineral suv bahosida haq tolamoqda. Shu sababli dehqonlar kundan-kunga qashshoqlashib bormoqda Prof. O.Karimov sozini davom ettirib, bunday ogir ahvoldan chiqish uchun har bir dehqon oilasiga 20 sotixdan yer berish kerakligi, bu tadbir xalqning ozini ozi boqishga va tinchlikka olib kelishi haqida aytgan. Bunga javoban SSSR Hukumatining raisi N.Rijkov: Bu yaxshi taklif. Buni birdaniga amalga oshirishni sizlarga vada bermayman-u, lekin ushbu taklifni Moskvadagi boshqa rahbarlarga albatta yetkazaman, degan. Shunday qilib filmdan song muhokama ikki soatlar davom etgan. (Prof. O.Karimov gapirgan gaplari haqida muallifga Sh.Ismatullayev 2005 yil 7 dekabr kuni aytib berdi.)

Ozbekistondagi ahvolni, yuzlab kishilar otkazgan ommaviy piketni va muxolifatning kundan-kunga kuchayib borayotganligini oz kozlari bilan korgan SSSR Vazirlar Kengashi raisi N.Rijkov ham, SSSR DHQ raisi V.Chebrikov ham, SSSR IIV vaziri V.Bakatin ham Ozbekistonning birinchi rahbarini zudlik bilan almashtirish va uning orniga qattiqqol rahbar tayinlash kerakligi haqida fikrga kelishgan korinadi. Ular Moskvaga qaytgach, ertasigayoq 1989 yil 12 iyunda (juma kuni) SSSR Kompartiyasi MQ Siyosiy Byurosida Ozbekiston kompartiyasi MQ ning 1-kotibi masalasi koriladi. Bu haqda I.Karimov gapirib bergan gaplar [9]-adabiyotda quyidagicha yozilgan.

Hozir aniq esimda yoq, 10 yoki 11 iyun edi, Siyosiy Byuro Ozbekiston Kompartiyasi MQ sining birinchi kotibi masalasini korardi. Muhokama tanqidiygina emas, hurmatsizlik ruhida borardi. Shivir-shivirlar, mayda pichinglar, kesatiqlar bilan otardi yigilish. Shunda men minbarda turib, Gorbachevga qarab dedim: Mixail Sergeevich! Mening nomzodimni olib tashlang. Korib turibmanki, kimlargadir yoqmayapman. Yana olti oyga Rafiq Nishonovni qoldirishni taklif qilaman. U tartib ornatadi. Shundan keyin bu masalaga yana qaytish mumkin. Menga esa ketishga ruxsat bering. Gorbachev meni toxtatib qolmoqchi boldi. Men dedim: Kondirishga ovora bolmang. Hammasi tushunarli. Ketishga ruxsat bering. U: Agar shuni xohlayotgan bolsangiz, ketavering dedi. Men Toshkentga uchdim va zavodga qaytmoqchi boldim. Oilam kattamas. Kop narsa kerakmi, axir.

Lekin oradan ikki kun otib Nishonov uyimga telefon qildi va Moskva mening nomzodimni maqullaganini aytdi. 23 iyun kuni (1989 yil, A.Sh.) Ozbekiston Kompartiyasi MQ sining plenumi boldi va men birinchi kotiblikka saylandim. (Darvoqe, Karimovning bu sozlarini tegishli arxiv materiallari tasdiqlaydi.) [9, 8-9-b.]

Shunday qilib, 1989 yil 23 iyunda Islom Karimov Ozbekiston Kompartiyasining 1-kotibi etib saylandi. 1990 yil 24 martda esa OzR Oliy Kengashining sessiyasida u Ozbekiston prezidenti etib saylangandi. Prof. O.Karimov 1993 yil Oliy sudda aytganlariga kora, Islom Karimov prezident bolib saylanganidan song ikki hafta otib prof. O.Karimovni qabul qilgan. Uchrashuv va suhbat davomida Olimjon aka prezident I.Karimovga Birlik xalq harakatining Ustavi va Dasturini bergan.

Muallif ushbu band oxirida prof. O.Karimovning 1989 yil 11 iyunda aytgan va yuqorida keltirilgan ikkita taklifi yuzasidan bazi bir fikrlarini bayon etmoqchi. Birinchidan, O.Karimov 1989 yilda Sovet hukumati ozbek dehqonlariga 1 kilo paxtaga ikki shisha mineral suv bahosida haq tolayotganligini aytgan edi. Taqqoslash uchun: 2005 yil kuzida bir shisha Toshkent mineral suvi 100 som edi, Ozbekiston Kompartiyasining sobiq 1-kotibi I.Karimov boshqarayotgan Mustaqil Ozbekiston rahbariyati 2005 yil kuzida dehqonlarga 1 kilo paxtaga 35 somdan haq tolayotir. Yani, bugungi kunda Ozbekiston rahbariyati dehqonlardan paxtani Sovet Ittifoqi davriga nisbatan deyarli olti (!) marta kam narxda sotib olmoqda! Shu sababli ozbek dehqonining bugungi kundagi ahvoli yanada ogirlashdi, millionlab dehqonlarimiz boshqa shaharlarga, hatto chet el mamlakatlariga borib qulday bolib mardikorlik qilmoqdalar. Ozbek ayollari ham mardikor bozorlariga chiqdilar, ulardan bazilari esa fohishabozlik bilan kun kechirmoqdalar

Prof. O.Karimov har bir dehqon oilasiga 20 sotixdan tomorqa yeri berish haqidagi 2-taklifni ham aytgan edi. I.Karimov 1989 yil 23 iyunda Ozbekiston Kompartiyasi 1-kotibi etib saylangach, kop vaqt otmay dehqon oilalariga sugoriladigan yerlardan 0,25 gektargacha va sugorilmaydigan yerlardan 0,5 gektargacha tomorqa yeri berish togrisida Farmon, songra bu haqda OzSSR Vazirlar Mahkamasining qarori chiqdi Bu keyinchalik OzR Yer togrisidagi qonunning 21-moddasida yozib qoyildi. Bundaj tadbir sababli mamlakatimizda malum darajada tinchlik va barqarorlikka erishildi. Dehqonlarga tomorqa yerlari berilishi osha paytlar I.Karimovning xalq orasidagi obroyining oshishiga olib keldi. Bu ijobiy taklif osha vaqtlardan hozirgi kunlargacha prezident I.Karimovning tashabbusi deb yozib kelinmoqda va aytilmoqda. Aslida esa bunday xalqparvarona taklifning muallifi professor Olimjon Karimovdir!

3. PROF. O.KARIMOV 1989 YIL OKTYABRDA YOZILGAN OZBEKISTON MUSTAQILLIK DEKLARACIYASINING DASTLABKI LOYIHA MUALLIFLARIDAN BIRIDIR

Professor O.Karimov Ozbekiston Mustaqillikka erishishidan deyarli ikki yil avval 1989 yil oktyabrida Mustaqillik Deklaraciyasi dastlabki loyihasini yozgan bir guruh ozbek ziyolilaridan biridir. Bu loyiha haqida xalqimizning kattagina qismi, jumladan yosh avlod ham bilmaydi. Hatto demokratlardan kopchiligi, jumladan 1990 yil may oyida Erk gazetasida chop etilgan Mustaqillik Deklaraciyasining ikkinchi loyihasi muallifi, Erk Demokratik partiyasining Bosh kotibi, texnika fanlari doktori Atanazar Arifov ham bundan bexabar ekanligini hisobga olib, muallif uni ushbu maqolada keltirishni orinli deb hisoblaydi.

LOYIHA
OZBEKISTON SOVET SOCIALISTIK JUMHURIYATINING MUSTAQILLIGI (SUVERENITETI) HAQIDAGI
D E K L A R A C I Y A
Orta Osiyoda bundan ming yillar muqaddam dehqonchilik madaniyati paydo bolgan. Bu serquyosh olkada yashab kelgan xalq ilm-fan, hunarmandchilik, adabiyot va sanat sohalarida bashariyat kamolotiga katta hissa qoshdi. Ular tuzgan T U R O N davlatining tarixi mustaqillik uchun kurashning qahramonona namunasidir.

X1Y asrdayoq xalq manfaati va irodasini ifodalovchi sarbadorlar davlatining tuzilishi keyingi Ovrupo va Rusiyadagi inqilobiy harakatlarning debochasi boldi. Iqtisodiy munosabatlar oziga xos osiyocha ishlab chiqarish usuli bilan rivoj topdi.

Bu yerda shakllangan xalq ozining uzoq yillar davomida yaratgan madaniyati va manaviyatini bir necha tillarda doston etoldi. Songgi turkiy va forsiy tillarda yaratilgan yodgorliklar ham natijada yaxlit, bir manaviy dunyoni ifodalaydi. Uning ajib durdonasi katta savdo yollarida shakllangan xalqning millat va elat ajratmasligini isboti bolsa, ozga madaniyatlarni chuqur ozlashtirib olishi tarixiy baynalmilalligidir!

Hozirgi Ozbekiston Sovet Socialistik Jumhuriyati Orta Osiyo va Qozogiston hududida socialistik millat bolib shakllangan ozbeklarning mustaqil (suveren) davlati va shu yerlarda shakllangan boshqa socialistik millatlar bilan birga, ming yillik davlatning merosxoridir.

Ozbekiston jumhuriyati lenincha principlar asosida SSSR davlatiga birlashdi. Jumhuriyat ahli Sovet Ittifoqining qudratini oshirishda, moddiy va manaviy boyliklarini ayamay, tinchlik va urush davrlarida dostlik goyalariga sadoqat va halollik bilan xizmat qildi.

Stalinchilik davriga kelib, yerli xalq oz-ozini himoya qilish vositalaridan mahrum bolib qoldi va yovuz mustamlakachilik siyosatining qurboni bola boshladi. Bu hol Sovet Ittifoqining boshqa jumhuriyatlariga ham taalluqli bolib, Orta Osiyo va Qozogiston yerlarida eng jirkanch shakllarda namoyon boldi. Hozirgi kunda xalq ozining yalpi kasalvandlik va qashshoqligidan inqirozga yuz tutayotganligini angladi va oyoqqa tura boshladi. Ayanchli ahvoldan qutulishning yagona yoli mustaqillik! Har bir sovet jumhuriyatining mustaqilligi! Bu - Ozbekiston xalqining xohish-irodasi va uning iqtisodiy-siyosiy, jamoat ishlaridagi oz oldiga qoygan oliy maqsadidir. Bu maqsadga erishishda koplab tosiqlarga duch kelayotirmiz. Bu millatlar ortasida atay nizo chiqarib adovat uygotish, demokratik kuchlarni parchalashga urinish shaklida namoyon bolmoqda. Bu juda xavflidir. Zero, Ozbekiston jumhuriyatining mustaqilligi bilan chambarchas boglangandir. Mustaqillik nazariyasini faqat uyushgan holdagina hayotga tatbiq etish mumkin. Shu yosinda sovet jumhuriyatlarining yangi, haqiqiy Ittifoqi shakllanadi.

Ozbekiston jumhuroyatining mustaqilligi:
- umumbashariy mustaqillik goyalari shartnomalariga, socialistik millatlarning haqiqiy ittifoqiga va inson huquqlariga asoslanadi;
- uning hududida faqat oz Oliy Kengashi chiqargan qonunlar qollanishi bilan belgilanadi.
Ozbekiston jumhuriyatining Sovet Ittifoqiga birlashish principlari:
- ijtimoiy-siyosiy sohada federal asosda;
- iqtisodiy sohalarda konfederaciya asosida;
- milliy-madaniy sohalarda tola mustaqillik asosida boladi.

Ozbekiston jumhuriyatining mustaqilligini taminlashga xizmat qilish, shu yerda yashovchi, millati va lavozimidan qatiy nazar, har bir Ozbekiston fuqarosining sharafli burchi, qardosh jumhuriyatlar ahlining baynalmilal komagi hisoblanadi.

Faqat shu yol bilan hur fikrli, teng huquqli fuqarolarning hamkorligi haqiqiy buzilmas Ittifoqqa aylanadi. Bunday huquqiy ittifoq barcha sovet kishilarining oliy maqsadidir!

BIRLIK XALQ HARAKATI nomidan: Anvar Madumarov, Dilshod Shams, Ahmad Azam, Mirza Kenjaboyev, Faxriddin Xudoyqulov, Muhammad Solih, Olim Karimov, Zohir Alam, Usmon Azimov. [10]

Taqqoslash uchun 1990 yil may oyida Erk demokratik partiyasi kotibi, texnika fanlari doktori Atanazar Arifov tomonidan yozilgan Ozbekiston Mustaqillik Deklaraciyasining loyihasini ham keltiraylik.

12-chaqiriq Ozbekiston Oliy Kengashining 2-majlisiga Erk demokratik partiyasining TAKLIF-LOYIHASI
M U S T A Q I L L I K D E K L A R A C I Y A S I

Ozbekiston bugun oz hududiga mutloq ega va unda yagona hukmron emasligini tan olib,
tashqi muloqotlarda mustaqillik huquqidan mahrum ekanligini etirof etib,
jumhuriyat xalqining tub manfaatlari, uning erki va irodasini ifodalab,
hokimiyat manbai xalq ekanligini etirof etib,
xalq taqdiri va mulkiga egalik huquqi faqat uning ozigagina berilganligini qayd etib,
taraqqiyot yolini tanlash faqat xalqning ixtiyorida ekanligini takidlab,
xalqaro huquq qoidalari, umuminsoniy qadriyatlar va demokratiya principlariga asoslanib,
Jumhuriyat Oliy Kengashi Ozbekistonni suveren davlat deb elon qiladi!

OZBEKISTON SUVEREN DAVLATI

- oz hududining barcha tarkibiy qismlari yer, suv, havo, yer usti, yer osti boyliklariga va ulardan olinadigan barcha mahsulotlariga mutloq egadir;
- oz hududining barcha tarkibiy qismlarida yer osti va yer ustida, suvda, havoda mutloq hukmrondir;
- siyosiy va iqtisodiy sistemalarining tarkibi va tuzilishini xalq manfaati va ehtiyojidan kelib chiqib ozi belgilaydi;
- suveren huquqlarni amalga oshirish uchun zarur bolgan barcha qonun va farmonlarni ozi ishlab chiqadi va ularning ijrosini ozi tashkil qiladi;
- barcha aloqalarni ozi ornatadi;
- fuqarolik masalalariga oid qonunchilikni ozi aniqlaydi;
- aholisi tarkibidagi millatlar va elatlar bilan munosabatda ularning teng huquqligi va oz taqdirini ozi belgilashi principiga amal qiladi.
Hujjat ERK Partiyasining 1990 yil 11 may kuni otgan Hayatida tasdiqlandi. [11]

Oxir-oqibat Ozbekiston Mustaqillik Deklaraciyasi 1990 yil 20 iyunda Oliy Kengash tomonidan qabul qilinib, 22 iyun kuni gazetalarda chop etilgandi. Uning Oliy Kengashda qabul qilinish tarixi Jahongir Mamatovning IAK hujjatli romanida yaxshi yozilgan. Muallif ushbu band oxirida Mustaqillik Deklaraciyasining gazetalarda chop etilgan variantini J.Mamatov bergan izohlari bilan birgalikda [12] adabiyotning 7-bandidan keltirib otishni orinli deb topdi.

Quyida Ozbekiston Mustaqillik deklaratsiyasining 1990 yil 20 iyunda qabul qilingan va Karimov tomonidan ozgartirib ikki kun keyin elon qilingan matnini keltirmoqchiman. Qora (bosh, A.Sh.) harflar bilan yozilgan va ostida chiziq bolgan kalimalar deklaratsiya xalq vakillari tomonidan qabul qilingandan song unga zoravon hukumat tomonidan qoshilgan sozlardir.

M U S T A Q I L L I K D E K L A R A T S I A S I

Ozbekiston SOVET SOTSIALICTIK RESPUBLIKASI Oliy soveti:
ozbek xalqining davlat qurilishidagi tarixiy tajribasi va tarkib topgan boy ananalari,
har bir millatning oz taqdirini ozi belgilash huquqini taminlashdan iborat oliy maqsad haqi,
har bir kishining farovon hayot kechirishini taminlashni oliy maqsad deb bilgan holda,
Ozbekiston xalqlarining kelajagi uchun tarixiy masuliyatni chuqur his qilgan holda,
xalqaro huquq qoidalariga, umumbashariy qadriyatlarga va demokratiya principlariga asoslanib,
Ozbekiston SOVET SOTSIALISTIK RESPUBLIKASI ning davlat mustaqilligini elon qiladi.
1. Ozbekiston SSR ning demokratik davlat mustaqilligi respublikaning oz hududida barcha tarkibiy qismlarida va barcha tashqi munosabatlardagi tanho hokimligidir.
2. Ozbekiston SSR ning davlat hududi, chegarasi daxlsiz va bu hudud xalqning muhokamasiga qoyilmay turib ozgartirilishi mumkin emas.
3. Ozbekiston SSR da davlat hokimiyati uning hududiga kiradigan barcha tarkibiy va bolinmas qismlari ustidan amalga oshiriladi va shu hududda yashaydigan aholiga taalluqlidir.
4. SSSR Oliy Sovetida qabul qilinadigan qarorlar Ozbekiston SSR konstitutsiyasiga muvofiq Ozbekiston SSR Oliy Sovet tomonidan tasdiqlangandan keyingina Ozbekiston SSR hududiga kuchga ega boladi.
(IZOH: Islom Karimov bu bandni SSSR Oliy sovetida qabul qilinadigan qarorlar Ozbekiston SSR konstitutsiyasiga muvofiq Ozbekiston SSR hududida yetakchi kuchga egadir tarzida taklif qilgan, ammo deputatlarning qattiq talabi bilan unga Ozbekiston Oliy Soveti tomonidan tasdiqlangandan keyingina degan qoshimcha kiritilgan edi. JM)
5. Ozbekiston SSR davlat hokimiyati vakolatiga Ozbekiston SSR ichki va tashqi siyosatiga tegishli barcha masalalar kiradi.
6. Ozbekiston SSR xalqaro huquqning asosiy principlarini tan oladi va hurmat qiladi.
7. Ozbekiston SSR ITTIFOQDOSH RESPUBLIKALAR VA boshqa davlatlar bilan ozining siyosiy, iqtisodiy, madaniy va boshqa munosabatlarini shartnomalar asosida belgilaydi va amalga oshiradi.
8. Ozbekiston SSR ozining taraqqiyot yolini, OZ NOMINI OZI BELGILAYDI va davlat belgilarini (Gerb, Bayroq, Madhiya) ozi tasis etadi.
(IZOH: Bu band Ozbekiston ozining taraqqiyot yolini ozi belgilaydi va Ozbekiston SSR Ozbekiston Respublikasi deb ozgartirilganini elon etadi va Ozbekiston respublikasining davlat belgilarini (gerb, bayroq, madhiya) ozi tasis etadi. tarzida edi JM).
9. QORAQALPOGISTON MUXTOR SOVET SOTCIALISTIK RESPUBLIKASI MUSTAQILLIGINI MUXTOR RESPUBLIKA KONSTITUTCIYASI TAMIN ETADI. OZBEKISTON SSR UNING ASOSIY QONUNI VA OZBEKISTON SSR KONSTITUTCIYASI ASOSIDA QORAQALPOGISTON MSSRNING MANFAATLARINI HIMOYA QILADI.
(IZOH: Asosiy matnda bu band quyidagicha edi: Qoraqalpogiston kelajagini Ozbekiston qonunlari doirasida bu hududda yashayotgan xalqlarning vakillari olaroq bu jumhuriyatning Oliy soveti belgilaydi. Bu mazkur mintaqa deputatlarining taklifi edi. JM).
10. Ozbekiston SSR ning qonun chiqaruvchi hokimiyati Ozbekiston SSR davlat mustaqilligini amalga oshirish uchun zarur bolgan qonunlarni ishlab chiqadi. Ozbekiston SSR ning siyosiy va iqtisodiy sistemalari tarkibini va qurilishini belgilaydi.
11. Ozbekiston SSR Oliy Soveti umumxalq muhokamasi asosida demokratik huquqiy davlat tuzishga qaror qilganini bildiradi. Ozbekiston SSRda yashayotgan barcha millat va elatlarning qonuniy, siyosiy, iqtisodiy, etnik, madaniy huquqlariga hamda ona tillari rivojlantirilishiga kafillik beradi. (Bu moddaning ikkinchi jumlasi asl matnda yoq edi. Bilishimizcha ruslarning va rus tilining manfaati kozlangan holda bu satrlar kiritilgan. JM)
12. Ushbu deklaratciya Ozbekiston SSR ning yangi konstitutciyasi HAMDA ITTIFOQ SHARTNOMASI ni ishlab chiqish uchun asosdir. [12, 17-18-b.]

Oquvchimiz bu Deklaraciyani [6, 2-j., 669-b.]da yozilgan rasmiy matn bilan taqqoslashi mumkin.

Ushbu band oxirida Jahongir Mamatov haqida qisqacha malumot berib otaylik. J.Mamatov 1990 yilda OzR Oliy Kengashisiga Samarqand viloyati, Jomboy tumanidan deputat etib saylangach, 1990-1992 yillar davomida Ozbekiston Mustaqilligi, demokratiya, demokratik islohotlar yolida faoliyat olib bordi. U 1990 yildan Oliy Kengashning Oshkoralik qomitasi rais orinbosari lavozimida, 1991 yil 5 oktyabrdan 100 kun davomida Prezident devonida Xalq deputatlari bilan hamkorlik qilish faoliyatlarini muvofiqlashtiruvchi bolim boshligi bolib ishladi. U 1992 yil 13 yanvar (dushanba) kunidan boshlab Ozbekiston Televideniyesi rais orinbosari lavozimiga tayinlangach, Talabalar shaharchasida 1992 yil 16-17 yanvar kunlari roy bergan qonli voqealar haqidagi faktlarni aytishga hamda televideniye orqali korsatilishiga yol bermaganlari va boshqa taqiqlar tufayli norozilik bildirib istefo bergan edi. Shundan song u Oliy Kengashning Oshkoralik qomitasidagi faoliyatini davom ettirdi. 1993 yil 3 yanvardan 2 fevralgacha, yani Erk gazetasi majburan yopilganiga qadar shu gazetaning muharriri bolib ishladi.

1993 yil 13 fevralda Toshkentdagi uyini Hamid Olimjon maydoni yaqinidagi 16 qavatli binolardan biridagi kvartirani hokimiyat organlari majburan tortib olganliklari sababli u oilasi bilan Samarqandga kochib ketdi (uy jihozlarini katta furgon mashinaga ortishda 13 fevralda muallif ham yordam bergandi va bu voqealarga shaxsan guvohdir). 1993 yil 17 aprelda kuchishlatar organ xodimlari uning Samarqanddagi uyiga kelib, uni Samarqand viloyat Ichki ishlar boshqarmasi boshligi, general kabinetiga olib borishgan. U qamoqdan qochishga muvaffaq bolgan va 1993 yil may oyida Ozarbayjonga, songra Turkiyaga ketdi [12]. U Turkiyada 1994 yil may oyigacha bolib, Erk gazetasining bir necha sonini chiqarishda muharrirlik qildi. 1994 yilda u AQShga kelib, Amerika ovozi radiosi Ozbek shubasida ishlay boshladi. U yerda Ozbek shubasi 2004 yilda yopilguniga qadar ishladi (2005 yilda Amerika ovozi Ozbek shubasi qaytadan tiklandi va har kuni Toshkent vaqti bilan 20.00 da 19,25,31 metr radio tolqinlarda ozbek tilida 30 daqiqalik eshittirishlar olib bormoqda). J.Mamatov 2005 yil may oyidan boshlab faoliyat olib borayotgan Demokratik Ozbekiston Kongressi (DOK)ning raisi, DOK 2005 yil 18 noyabrda AQShda royxatga olingan.


2006 YILGI MAQOLALAR

(0)

1992, 2007: RAYXON HUJJAT

, 14 2022 . 22:32 +
1992, 2007: RAYXON HUJJAT



1.
IMG (511x700, 488Kb)



2.
IMG_0001 (511x700, 181Kb)



3.
IMG_0004 (560x700, 681Kb)



4.
IMG_0003 (700x646, 752Kb)



5.
IMG_0005 (588x700, 881Kb)



6.
IMG_0006 (700x538, 636Kb)

HUJJAT2021

(0)

ҚҒ

, 31 2022 . 23:23 +
ҳ Ҳ

ҚҒ
1280px-Flag_of_Kazakhstan.svg (700x350, 65Kb)
1. Қғ ғ. [1]



1. қ қ.
2. Қғ .
3. Қғ .
4. 1990: .
5. 1999: Қғ қ ҳ.
6. 2014: .
7. 2020: .
8. 2018: ҳ қ .
9. 2022: ҳ .
.

1. Қ Қ

, ғ 2022 24 ҳ қ ҳ ҳ . 2022 30 ҳ ққ.

қ - қ Қғ ҳ . қ ҳ қ қ .

2. ҚҒ

Қғ ҳ ғ 1989 6 062 019 ҳ 37,42 , 2009 - 3 793 764 23,69 қ. 2022 Қғ 3 429 747 , ҳ 17,94 . [2]

3. ҚҒ

450px-Kazakhstan_provinces_and_province_capitals.svg (450x252, 54Kb)
2. Қғ ҳ . [1]

Қғ ҳ ҳ қ ([2]). Қ ҳ ҳ .

ҳ

қ (ʢ) 31,93 234336
қ (қ) 10,42 94425
(қғ) 12,58 265165
() 4,87 32559
Ғ Қғ () 18,05 120187
() 9,13 104988
Қғ (Қғ) 34,20 469248
Қ (Қ) 40,39 346462
Қ (Қ) 1,70 14079
ғ (қ) 4,79 35522
() 34,14 255049
Қғ () 49,11 263730
() 1,64 33953
қ Қғ () 34,63 469702
- ҳ 11,34 140569
ҳ 22,66 458901
ҳ 8,17 90872
Қғ 17,94 3 429 747

қ ([3]).

QOZOQrusXARITA1 (630x362, 53Kb)
3. Қғ ҳ қ ([3]).

, Қғ ққ.

4. 1990:

ҳ 1970 (1918-2008) 1990 18 ? ( қ қ қ ?) -қ қ ([4]). () 27 қ . ҳ ҳ қ.

қ ҳ () , , , ҳ Қғ ҳ қ қ қ қ 11 ҳ қ қ. қ ( , ).

: , , : , , , , , - ! - . ( - .)

. , : . : , , , -, . - . ( - , , .) 1936 , . - , , , . . , , , . . [5]

.

қ : , , қ қ : қ , , , қ қ , - ҳ! - қ қ . ( ҳқ ҳ қ.)

Қғ ҳқ. ҳ ҳ- - : қ ҳ Қғ. қ ҳ қ қ , ҳ ҳ , ҳ. ҳ . ( қ - Қғ , қ қ - - қ .) Ҳ, , 1936 Қғ () ҳ, қ () . , - , , ҳ қ қ қ қ. қ Қғ ққ . ҳ , қ қ қ ғ , ҳққ ққ . ҳ, () ." [5]

? қ қ Қғ 1990 .

5. 1999: ҚҒ Қ Ҳ

қ қ қғ Қғ қ қ () ҳ [6]-[7]-қ қ .

6. 2014:

2014 29 -2014 () қ. қ қ :

(2014 , ..) ҳқ - . Қғ, ҳ . , . ққ () ҳ қ ... : ? () ? , қ . қ?

: Қғ қ қ ҳҳ. , , , ҳ ғ, ҳ ҳ қ ҳ қ. ҳ ҳқ .

ҳ ҳ: . ҳ қ. Ққ .

, Қғ қ ққ қ қ қ , . [8]

-2014 қ [9]-қ .

7. 2020:

2020 - қ 1- Қғ . Қғ ҳ ҳ қ ғ, .

ҳ қ , қ , ҳ, ҳ - - . , , . қ Қғ қ .

Ը ҳ . қ-қ ҳ, Қғ қ ҳ қ қ қ.

қ , Ңқ, ... ҳ ҳ қ! қ .

Қғ Қ-Ƣ Ңқ 2021 Egemen Qazaqstan қ қ қ ҳ .

қ ҳ . ҳ ққ қ. 1991 1936 . қ Ққ , қ , қ, қ. , қ қ, Қ.Ңқ.

қ. қ ғ қ ҳ Қғ қ қ ҳ .

- . қ, 2014 . ққ , ққ . [10]

8. 2018: Ҳ Қ ɡ

2018 ҳ ҳ 20 ([11]-[12]- қ). Қғ ғқ . қ ғ .

11-. қ қ Қғ ққ. қ Қ . Қғ қ , қ ҳ . қ Қғ қ, ҳ қ .

Қғ ҳ ҳ ғ ҳқ қ қ. , ққ ққ қ ҳ. , Қғ ққ қ.

ғ , ғ қ ғ ҳ қ. ҳ (1917-1983) ҳ ғ 45 1,5 , . ҳ .

Қғ ҳ қ 1991 қ ққ қ . қ ққ қ. Қғ . [13]-[14]

қ ҳ Қғ ҳ ҳ қ ҳ Қғ қ, . қ қ . Қғ қ қ ҳ ғ () ҳ. ҳ Қғ қ ҳ Қғ қ қ ҳ қ .

қ қ ҳ қ . [11], [12]

Қғ қғ қ. ҳ , ҳ қ қ ҳ . Қғ 1 200 қ - ҳ қ . Қғ ққ қ . қ Қғ Қғ ққ қ ҳқ қ.

Қғ 65-70 қ () қ қ. . , қ ҳ, қ ҳ, ҳ ққ ҳ . , Қғ қ 51-55 қ ҳ қ , ҳ қғ қ қ . ҳ ҳ Қғ қ Қ () қ қ.

Қғ 65-70 қ () қ қ , , қ . , ҳ.

ққ : ҳ 1991 қ Қ - ғ қ қ қ, қ қ қ ҳ Қ . , қ қ қ. қ 2014 , ҳ.

9. 2022: Ҳ

Flag_of_the_Organization_of_Turkic_States.svg (700x466, 48Kb)
4. ғ. [15]

, ҳ ққ 2022 11 ([15]). ҳ қ Қғ - ҳ қ қ қ қ .

ққ , - қ Қғ, ҳ қ ҳ , ҳ.

Ȩ

1. Qozogiston. www.uz.wikipedia.org/wiki//Qozogiston (www.uz.wikipedia.org/wiki/ Vikipediya, ochiq ensiklopediya).

2. (Қғ ). www.ru.wikipedia.org/wiki/__#cite_note-etno2021-1 (www.ru.wikipedia.org/wiki/ ).

3. . (Қғ қ қ қ). www.pulse.mail.ru/article/v-kakih-oblastyah-kazahstana-prozhivaet-bolshe-vsego-russkih-2330596683031668589-1033762161133723875/?user_session_id= (www.pulse.mail.ru 13.01.2022).

4. ? ( қ қ қ ?) www.ru.wikipedia.org/wiki/___%3F (www.ru.wikipedia.org/wiki/ ).

5. . ? . ( қ қ қ ? Қ ҳ) -
www.solzhenitsyn.ru/proizvedeniya/publizistika/stati_i_rechi/v_izgnanii/kak_nam_obustroit_rossiyu.pdf 1990.

6. " ": - (" қғ": қ-Қғ қ қ ?). www.tengrinews.kz/news/pugachevskiy-bunt-v-vostochno-kazahstanskoy-oblasti-hoteli-452980/ (www.tengrinews.kz 04.11.2021).

7. (Қғ қ ). www.ru.wikipedia.org/wiki/__ (www.ru.wikipedia.org/wiki/ ).

8. . (Қғ ҳқ ҳ). - www.bbc.com/russian/international/2014/09/140901_kazakhstan_putin (www.bbc.com/russian/ --, 02.09.2014).

9. -2014 ( -2014 ). - -2014 (kremlin.ru) (www.kremlin.ru 29.08.2014);
- www.kremlin.ru/events/president/news/46507 (www.kremlin.ru 29.08.2014).

10. . Қғ қ қ . Қ қ ... www.xabar.uz/xorij/rossiya-qozogistondan-ukrainaga (www.xabar.uz February 26, 2022).

11. Ҳ . ҳ ҳ. - https://siyosat.wordpress.com/2018/05/18/%d1%9e%d0%b7%d0%b1%d0%b5%d0%ba%d0%b8%d1%81%d1%82%d0%be%d0%bd%d0%b3%d0%b0-%d0%b7%d0%b0%d1%80%d1%83%d1%80-%d0%bc%d1%83%d2%b3%d0%b8%d0%bc-%d0%b8%d1%81%d0%bb%d0%be%d2%b3%d0%be%d1%82%d0%bb%d0%b0%d1%80/ (www.siyosat.wordpress.com 2018.18.05).

12. Ҳ . ҳ ҳ 20 . - https://www.liveinternet.ru/users/4799013/ (www.liveinternet.ru (), 2018.27.08).

13. (). - www.ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%8B (www.ru.wikipedia.org/wiki/ - ).

14. "" қ ққ. - www.ozodlik.org/a/26797092.html (www.ozodlik.org/a/ 2015.16.01).

15. ( ). www.ru.wikipedia.org/wiki/__ (www.ru.wikipedia.org/wiki/ ).

E-mail: jiz54@mail.ru , maqsadsh54@gmail.com

2022 30

Қ, ҳ

2022 YILGI MAQOLALAR
TURON

(0)

( 11) 2021-2023 - -:

, 20 2022 . 02:34 +


( 11) 2021-2023 - -:

5.5. -

190. Street Sense 2012 . 2012 . 100-150 . Street Sense .

191. - , Street Sense 2012-2022 . .

192. 2013 (Brandon Caudill) Street Sense .
CAUDILLfoto1 (138x185, 5Kb)
50. (Brandon Caudill) - Street Sense. [87]

.

Brandon Caudill, Sales Manager - Brandon joined the Street Sense staff in the spring of 2013 after volunteering for the organization for over a year. Prior to moving to the District in 2011, Brandon lived in his native state of California where he began his professional career working in customer service management and sports management. He has previously served as a volunteer with the Prado Day Center in San Luis Obispo, California [87]

, . Street Sense 2013 , . 2011 , , . () --, [87]

2012 . 2013 Street Sense. Street Sense . 5 2013 Street Sense . .

193. 5 2013 .

STREET SENSE

To: Shuhratjon Ahmadjonov, vendor # 457
From: Brandon Caudill, Sales Manager
Subject: Written Warning
Date: July 3, 2013

Dear Mr. Ahmadjonov,

Please consider this a formal warning that your actions reported on 6/21/13 by other vendors were in violation of the Street Sense territorial policy.

At around 4 PM on 6/21/13, a vendor # 133 Jeffery McNeil called the Street Sense offices to report that you were violating the vendor territorial policy while distributing newspapers near Farragut North Metro Station. Mr. McNeil claims you first were distributing newspapers too close to vendor # 458 Rashawn Bowser, then began distributing newspapers too close to Mr. McNeil. Ms. Bowser has made a similar such claim.

This action is in violation of the vendor Code of Conduct, which all vendors must obey when distributing newspapers. The Code of Conduct states I will abide by the Street Sense vendor territorial policy at all times and will resolve any related disputes I have with other vendors in a professional manner. The vendor territorial policy states that all vendors must distribute newspapers at least one (1) block away from each other unless they can come to a specific agreement to do otherwise.

You may refute this warning if you wish, but if further reports are received regarding behavior such as this, Street Sense may take disciplinary action, including temporary suspension from Street Sense.

Thank you,



Brandon Caudill
Sales Manager
Street Sense
202-347-2006x14
brandon@streetsense.org
www.streetsense.org

07/05/2013

.

STREET SENSE

: , 457
: ,
:
: 3 2013 .

,

, , , 21.06.13 , Street Sense.

133 Street Sense 16:00 21 2013 , , Farragut North. , 458 , . - .

, . : Street Sense , . , , .

, , , Street Sense , Street Sense.

,



Street Sense
202-347-2006x14
brandon@streetsense.org
www.streetsense.org
05.07.2013

194. 9 2013 Street Sense (Brian Carome) - . , 2013 , - 2022 .

Street Sense
(Brian Carome)

(, 20.01.1954 )
:
2700 , SE (Sourse-East -)
, 20032
: (202) 423-7578

07.09.2013

!

(Brandon Caudill), Street Sense, 5 () 2013 ( 1, . 187).

, . .

(Farragut North) 2012 . (Rashawn Bowser, 458) 2012 . (Farragut Square), K-. , . , .

(Jeffery NcNeil, 133) - - 2013 .
133-Jeffery-McNeil-Photo-155x155 (155x155, 25Kb)
51. (Jeffery NcNeil, 133). (www.streetsensemedia.org/staff_members/jeffery-mcneil/#.Y7t2Cv7MJpk) [88]

22 2013 16 . 18:30 - Street Sense. , . . , . 20 . , . , .

28 2013 . Street Sense 28 16:34 . . . . .

4 2013 ( ) Street Sense. ( ) (Eastern Market ). , - .

, 4 Street Sense . .

. . , . . .

21 () 2013 . 21 15 . 30 2-3 . . 7-8 - . - Street Sense. .

Rashawn Bowser , . , , . .

K-Street. . Street Sense. , Street Sense ( ). , . : . - , . , . : .

.

3 2013 .

(Farragut North) 3 2013 14:50 . . , . , . 30 . : I am hungry ( !) 14:54 . .

. 15:30 (James Davis, 20) ( 133).

15:50 , , K- .

16:45 - . 16:50 , 16:45 .

55 . . : ? 457. Street Sense . CVC-Pharmacy 17:40 .

17:45 . 18:00 K- . K- . . , .

, ().

3 18:20 . . Street Sense. . .

. . (. 4).

3 (. 5). 2-6. .

18:30 . 18:35 .

, .

. Street Sense 27 () 2013 80 . . , . 1 2013 .

27 28 . 7.

. 10 . 8 (. 3).

: , , . . , .

. .

. .

Street Sense 1 () . . . .

Street Sense 3 () . ( www.translate.google.com ).

I have been told by vendor # 133 Jeffery McNeil that you violated the vendor territorial police on Friday 21 June. May we discuss this in our office? I would like to listen to your version of this story?

# 133 , 21 . ? ?

: . , . . . 5 .

Street Sense 5 () 2013 , . (Written Warning, 1, 9).

, . , . .

, .

,

,
, , Street Sense

195. қ қ ( ) 19 2013 , (. [89]).

196. 2016 . , Street Sense, 30 2016 (. 116-118). .

. : Street Sense . , . , .

-, 5 2016 . .
Mr.DavidDenny1 (700x677, 76Kb)
52. (David Denny). Street Sense. 2016 .

Street Sense 2013 2014 (Eastern Market, 225 7th Street, SE Washington, DC 20003. Phone: 202-698-5253). 2014 . . . , 26 2014 . , . 2014 . 19 2014 .

196.1. . 2014 . - 7- - (Pennsylvania Avenue, SE and 7th Street, SE) 9:00 Street Sense. - 12:00 Street Sense. . - Street Sense. Street Sense Street Sense. Street Sense. - (Ms. Aida Basnight). . . Street Sense. . Street Sense. . . 7-8 .

196.2. . . Street Sense . - . .

196.3. . 19 2014 9:00 Street Sense - 7- - (Pennsylvania Avenue, SE and 7th Street, SE). . - 12:30 . . , Street Sense.

Street Sense (Street Sense Vendor Territorial Policy), 4 .

4. Vendors are permitted to vacate a distribution point for up to 20 minutes for a meal/bathroom break without losing their claim on that distribution point. If a vendor vacates a distribution point for more than 20 minutes, the distribution point they occupied becomes available to any other vendor on a first come, first serve basis for all vendors, regardless of length of tenure with the organization. [60]

.

4. 20 / , () . 20 , , ( ) , , . [60]

: Street Sense 9:00 . . , Donation Homeless ( ... ..., ). , . Donation Homeless . . . . CVS Pharmasy (661 Pennsylvania Ave SE, Washington, DC 20003). Donation Homeless . . . CVS Pharmasy. Donation Homeless. . , .

. Safeway ( Safeway: 1855 Wisconsin Ave NW, Washington, DC 20007).

196.4. . 2015 . 2015 .

30 2015 . . 2015 . (, , . .., 11.05.2016, 08.11.2021)

2015 Street Sense (Farragut North). . . 30 . 5-6 , . , Street Sense . Street Sense. Street Sense.

, . Street Sense . . , , 2015 .

10-15 Street Sense . 5 () 2015 . , . Street Sense . . : . , . . . , . .

196.5. . 5 2016 . , . 12 () 2016 . .

12 () 2016 14:00 Street Sense. 15 . 15:40 , . 17-, 17- . : ? , 40 , . . . -: 14 , . , 60 . , . 12 2016 .

196.6. - . , , 19 () 2016 . 111.

: 2020-2021 . .

197. 30 2016 .

: ?

: , . , . . . , . . , 2015 67 [90] (www.en.wikipedia.org/wiki/Reporters_Without_Borders ), . ...

198. 111 19 2016 . 27 2016 , Street Sense. - 31 2016 .

STREET SENSE

March 31, 2016

Mr. Ahmadjonov:

Upon reviewing your complaint, the administrative office followed up with the vendor whom you filed the complaint against. Given the evidence that you included with your complaint in the form of a picture, the disciplinary action was taken against said vendor. If there are any more incidents wits this vendor, please do not hesitate to contact me. Thank you.

Sincerely,

Joshua Maxey
Vendor Manager, Street Sense
202-347-2006 ext. 10

.

STREET SENSE
31 2016

- ,

() (), . , (), . - , , . .

,


, Street Sense
202-347-2006x10"

: - . . -.

-, Disciplinary Procedures ( ) Street Sense (Street Sense Vendor Territorial Policy) .

Criminal Offenses
- Stealing money, newspapers, or property from Street Sense, volunteers, staff, vendors, or customers.

Consequence:
First offense: Minimum six month suspention [60, . 10]

:


- , , Street Sense, , , .

:
: [60, . 10]

, - 19 2016 Street Sense , 31 30 2016 . , - - .

: Mr. Josh Maxey Street Sense, . , , , .

199. , 23 2016 - Street Sense. 19 2016 .



2022 YILGI MAQOLALAR
2022:-

(0)

( 10) 2021-2023 - -:

, 20 2022 . 02:27 +


( 10) 2021-2023 - -:

5.

177. . .

2019 ( [42]). . - , www.translate.google.com

5.1.

178. 11 [40] : () , , . . [19] , 73 (!) . [40]

[20] 12 2011 :

21 2010 . 21 , - , .

NORTON ( 84 ). () - , , -, ( ). Norton 360 .

7 2011 . : - 73 (!) . [20] .

: . , . : . [20]

c 73 (!) , - 2011 .

shuhratjon@hotlog.ru , shuhratjon@m.webtrends.com , shuhratjon@rambler.ru , shuhratjon@tns-counter.ru , shuhratjon@mail.ru , shuhratjon@hotlog.ru , shuhratjon@journalregistercompany.122.2o7.net , shuhratjon@ad.yieldmanager.com , shuhratjon@clickbank.net , shuhratjon@ru4.com , shuhratjon@yadro.ru , shuhratjon@hit.gemius.pl , shuhratjon@kontera.com , shuhratjon@apmebf.com , shuhratjon@microsoftmachinetranslation.112.2o7.net , shuhratjon@adriver.ru , shuhratjon@quantserve.com , shuhratjon@casalemedia.com , shuhratjon@m.webtrends.com , shuhratjon@doubleclick.net , shuhratjon@serving-sys.com , shuhratjon@content.yieldmanager.com/ak/ , shuhratjon@atdmt.com , shuhratjon@rambler.ru , shuhratjon@searchportal.information.com , shuhratjon@domdex.com , shuhratjon@2o7.net , shuhratjon@revsci.net , shuhratjon@fastclick.net , shuhratjon@adbrite.com , shuhratjon@zedo.com , shuhratjon@tap.rubiconproject.com , shuhratjon@tns-counter.ru , shuhratjon@adserver.adtechus.com , shuhratjon@statcounter.com , shuhratjon@pixel.rubiconproject.com , shuhratjon@content.yieldmanager.com , shuhratjon@trafic.ro , shuhratjon@trafficmp.com , shuhratjon@mail.ru , shuhratjon@pro-market.net , shuhratjon@mediaplex.com , shuhratjon@rubiconproject.com , shuhratjon@revenue.net , shuhratjon@intellitxt.com , shuhratjon@ads.pointroll.com , shuhratjon@spylog.com , shuhratjon@tribalfusion.com , shuhratjon@www.burstnet.com , shuhratjon@burstnet.com , shuhratjon@ad4.bannerbank.ru , shuhratjon@bannerbank.ru , shuhratjon@ad9.bannerbank.ru , shuhratjon@insightexpressai.com , shuhratjon@advertising.com , shuhratjon@s.clickability.com , shuhratjon@otvet.mail.ru , shuhratjon@affiliate.kickapps.com , shuhratjon@nextag.com , shuhratjon@tacoda.at.atwola.com , shuhratjon@at.atwola.com , shuhratjon@specificclick.net , shuhratjon@bs.serving-sys.com , shuhratjon@tap2-cdn.rubiconproject.com , shuhratjon@realmedia.com , shuhratjon@network.realmedia.com , shuhratjon@news.rambler.ru , shuhratjon@www.rambler.ru , shuhratjon@news.rambler.ru , shuhratjon@r1-ads.ace.advertising.com , shuhratjon@yieldmanager.net , shuhratjon@questionmarket.com , shuhratjon@medleyads.com

.

FBI surveillance since 2010 - In the years since 2010, it has been uncovered by various civil liberties groups (such as the American Civil Liberties Union (ACLU) that the FBI earmarked disproportionate resources for the surveillance of left-lerning movements and political organizations. The FBI has also committed several breaches of the First Amendment in this time [8]

2010 . , 2010 , (, [ACLU]) , . [8]

179. . [42] .

. .

, , BBC NEWS [85].

65 70 , . . . , , -. . .

, . , .

. . . , . . , .

. 15 . , ( 2022 , ..) [86]

2013 . , . , . .

, . . . , , . - , . , .

2013 . 5-6 2013 - , . - 30 2013 , . . . . . . , .

180. 29 30 2014 - . (. 47). , . Union Station, . .

20140812_105823 (640x480, 148Kb)

20140812_105842 (640x480, 137Kb)
47. . 2014 . .

20 2014 . 31 2014 Walker Jones Health Center (40 Patterson St, NE, Washington, DC 20002-3334. Phone: 202-469-4699). (Account Number) 300100511. (Kristina Nivus). . .

1. How is your breathing? ( ?)
: I have a normal breathing. ( .)

2. How many pillows do you sleep with? ( ?)
: I sleep on one pillow. ( .)

3. Do you know anyone who speaks Uzbek and English? ( -, ?)
: No, I do not know who speaks Uzbek and English. (, .)

4. Do you have any chest pain? ( - ?)
: I have no chest pain. ( .)

5. Do you have fevers? ( ?)
: I have no fever. ( .)

6. Have you ever had a heart attack? ( - ?)
: I have never had a heart attack. ( .)

7. Do you have any allergies to any medications? ( - - ?)
: Thank God, I have no allergies for any medicines or flowers. ( , - .)

8. Does any medical condition run in your family? ( - ?)
: There is no medical condition in our family. ( - )

9. We are going to check blood work today. ( .)
: I agree to a blood test. ( .)

10. We want to see how your kidneys are functioning. ( , .)
: I agree. ( .)

Allergies N.K.D.A. (N.K.D.A. ) (N.K.D.A. - No Known Drug Allergy - ).

. . , . . , .

: .

, 2014 . . , . .

181. 3 15 2012 , (. 48).

100_0370 (700x465, 90Kb)
48. . . 15 2012 . .

.

MR PRESIDENT BARACK OBAMA!

I came to the United States to have freedom of speech. Some of the U.S. specialist services officers had monitored, blocked and destroyed my letters, articles, telephones and emails. Thus, they have not allowed a free exchange of information. They have violated the 17th and 19th story of the International Covenant on Civil and Political Rights (ICCPR).

Shuhratjon Ahmadjonov,
human rights activist, freelance journalist and refugee

.

!

, . , , , , . . 17- 19- .

,
,

, , , . . . , , .

182. , 2012 . - . 20 2013 . 19 2013 (National Mall) . 200 . (. 49). 180.

FOTOM2013 (465x699, 79Kb)
49. (National Mall). . 19 2013 . .

5.2.

183. 2 2012 . () 2 1 2012 . . (Labor Department: 101 W Broad St, Falls Church, VA 22046). - , . . , . . , , .

, . , - , , , , - . . , .

5.3.

184. . Jubilee Jobs ( . : 2712 Ontario Rd NW, Washington, DC 20009) . . . . Jubilee Jobs . -, , : . ? : , . , . : . .

185. www.washingtondc.craigslist.org/d/rooms-shares/search/. () , . () . . . . . , () . - 2012 , . -, .

186. 2010 2022 . . . . , .

187. . , . . . : .

5.4.

188. (, 2017 ()). .

19:00 . , . . , . 24:00 . Street Sense Farragut North 23:00 .

801 . 4-5 . , 2013 2014 . , , . 4-5 23-25 . - . : .... . . , .

, . (, 2017 ). , , . , . . , .

: 23:00 ? , , . , 801.

189. . , , , , , . .

. . 95-96, 100 . , . , 12 2021 83 , 15 91 , 23 78 . 95-96, 100 . , .

-2 2020 (Dc International Hostel 2: 1418 9th St NW, Washington, DC 20001). . www.golosameriki.com - 2021 : , , .

, 9 2021 . (Eshetu, ) 10 2021 . 11 , , . .



2022 YILGI MAQOLALAR
2022:-

(0)

( 9) 2021-2023 - -:

, 20 2022 . 02:17 +


( 9) 2021-2023 - -:

4.2.

160. , . .

, , - , . (Global Initiative on Psychiatry) - , 1980 . [74].

, , , , , / . , ( ) , , , . [75]

XIX - , , Dysaethesia Aethiopica ( ) - , , , , , , . - , , , .

, , . , , . , . [74]

, . 1851 , - . , , . - . , . [74]

161. 1830- , , , . (18021887), , , . 1852 . , , .

1852 : 100 000 , , . [76]

: 1830- , , . .

1851 . . , , . 1852 - . 1855 , .

, 1852 , 1861-1865 16- (1809-1865). , 1 1838 . (1848), (1865), (1888). [77]

, . - . , .

801 . 2012-2014 .

, , 160 .

162. - (1913-1970).

(19 1913 1 1970) . , , . [78]

(. Frances Elena Farmer, 19 1913 - 1 1970) - . - , , . , , , . [79]

163. , [42].

142-159, () 1997 . . , . : () , 160- . -, , (, 2017 ), .

164. 3, 15- () ( , ) 21 2010 . 8 (International Rescue Committee IRC). 30 2010 IRC IRC. : ? , . .

2010 . . 13 2011 . 5 .

Ahmadjonov

This Psychiatric Evaluation completed by:
Brian F. Smart, MD
Psychiatrist
Member: Idaho Psychiatric Association
American Psychiatric Association
e-mail: smartb@u.washington.edu

Page 1
-------------------------------------------

PSYCHIATRIC EVALUATION
NAME: AHMADJONOV, SHUHRATJON
DOB: January 20, 1954
PATENT NUMBER:
Date of Evaluation: August 17, 2010

Page 5

DIAGNOSIS:

Axis 1: No diagnosis or condition.
- This is where a psychiatric disorder (example, Major Depressive Disorder), if noted by psychiatrist during evaluation, would be placed; as thete is no diagnosis, this means that a psychiatric illness was not noted during this assessment.

Axis 2: No diagnosis or condition.
- This is where either a personality disorder or mental retardation is noted; as there is no diagnosis, this means that a personality disorder or mental retardation was not noted during the assessment.

Axis 3: No diagnosis or condition.
- This is where the patients current general medical conditions (example, Diabetes) are noted; as there is no diagnosis, this means that the patient is not experiencing a chronic medical condition.

Axis 4: Mild appropriate and expected stress associated with relocation as refugee.
- This is where the reporting of social and environmental stressors would be noted and could consist of problems with social support, education, occupation, housing or access to health care services.

Axis 5: Global Assessment of Functioning is 80.
- This is where the psychiatrist reports his judgment of the patients overall functioning; ratings run from 0-100; score of 80 means absent to minimal symptoms or if symptoms are present, they are transient and expectable reactions to stressors and patient is good functioning or no more than slight impairment in social, occupational, or school functioning.

RECOMMENDATIONS: The patient to return to clinic to receive psychiatric assessment report and to discuss findings. There will be no need to follow up for mental health concerns but would be available if needed

www.translate.google.com



:
.,

:

: smartb@u.washington.edu

1
-------------------------------------------


: .
: 20 1954 .
:
: 17 2010 .

5

:

1: .
- , (, ), , ; , , .

2: .
- , ; , , .

3: .
- (, ); , , .

4: , .
- , , , , , .

5: 80.
- ; 0 100; 80 , , , , , .

: , . ,

165. , , , . : ? , .

127 () 150 . 2015 . 45- . : , . .

. . . . : ? : . , . . , . . : , . . . . . . .

21 2012 . . . , . .

. . , . . -, . . . , . . (. 5.6).

166. - . - - , 2010 . . .

167. 24 2013 ( , , ) , . . : 28 2014 (. [80]).

1964 , 1978 . .
1998 . 9 2005 . 2008 , 2010 .

13 2012 3 330 . () 14 2012 . 10 2012 4 .

17 2012 . 5 500 . . : , 40 , . 18 2012 . . . . .

24 2013 16 . . , . . : . . . : ? .

. : .
: , , . . . . . , , .

14 2013 .

, . 13 (13 = 13 453.59237 = 5,9 , ..). , . 24 2013 , , . , . , , , . . 5 , , , , , , , , .

-, , , .

-, , . : . , , (!) . , .

25 2013 7 , () . . : . . , - . . 25 29 2013 .

9 2013 , : , , , , , , , .

24 2013 . 24 - . 25 , . . 25 29 2013 . 29 2013 .

7 2013 ( ). - . . . .

, ( 2013 , ..) : .

: , 17 2012 . . . . . .
MISHELfoto1 (700x525, 75Kb)
45. , , . (), 2013 .

168. . 29 2013 () . - . . 22 2013 . . .

2014 - . 14 2014 . .
MISHELfoto2 (700x525, 82Kb)
46. (Child Protection Service) . (), 2013 .

169. 23 2013 www.dunyouzbeklari.com (. [81]). , . 28 2014 : www.dunyouzbeklari.com (. [80]). 29-30 2014 www.avaaz.org ! (. [82]). .

! - (. 1998) () (. 2001). , ?

.

P.S. :
: . - http://dunyouzbeklari.com/archives/63043 (www.dunyouzbeklari.com 28.02.2014) [80]

170. 7 2014 . 5 1100 6 15:00 ( ), .

7 . (), . : . . 17 2012 . . 18 2012 , . .

. : , 7 . . : . . : . : . .

6 7 2014 . . : . . . www.secure.avaaz.org
: . (Shuhratjon Ahmadjonov: About the wrong position of Vasiliy and the fate of the petition.) (. [83])

171. - . 3 2019 .

, !

, , , . , , .

, 10 1948 , , . , , , , .

2008 , 2010 .

13 2012 , .

, , , .

2015 , , .

7 2016 .

19 2016 . , , .

3 , .

2018 , 2019 .

.

, .

( 2019 , ..) , .

, , .

, , , , 3 .

, , .

, . .



56 53 +998712601386 +998646891764 [82]

26 2022 () . (4001 17th St. N.W., Washington, D.C., 20011). - ( ). : - . 2015 . , . 27 2022 - . : . .

- .

172. .

111, 19 2016 . : Are you need hospital? ( ?) 113, 172.

801 (801 East Mens Shelter) 2 2012 26 2014 . 2012 (Martin Luther King Jr. Memorial Library. 901 G St. NW, Washington, DC 20001). : . .

13 2012 : 1100 Alabama Avenue, SE, Washington, DC 20032 ( 1100, -, , 20032). . 2013 www.maps.google.com 1100 Alabama Avenue, SE. .

801: 2700 Martin Luther King Avenue, SE, Washington, DC 20032 ( , 2700, -, , 20032).

- - .

-, . . . .

26 2014 , 2014 216 Tulip Dr. Gaithersburg, Maryland 20877. (ID) 20 2015 .

, ID 13 2012 20 2015 . , . 19 2016 : Do you need medical treatment? Do you need hospital? ( ? ?). .

173. 125 , 10 2017 () www.russiandc.com (: 4114 4th Street North, # 2. Arlington, Virginia 22203). - . . ( , ) . . . : .

174. . (). , , (: 725 24th Street Northwest, Washington, DC 20037).

(). , 24 2019 , (Department of Health and Human Services, Montgomery County: 1301 Piccard Drive, Rockville, Maryland) 2019 . . . . : . , , . .

, - Every Mind (Mrs. Kurling Altes, Case Manager Homeless Outreech Services, Every Mind). .

6 2019 . , () .

Good day,
How are you? I am reaching out again to schedule an appointment for your intake. I would like to help you apply for services that you requested, especially the Senior Housing. Please email back with a time that works for you.
My cell: 301. 978.1134
Take care!

( ,
? , . , . , , .
(): 301.978.1134
! )

Every Mind 11 2019 (1000 Twinbrook Pkwy, Rockville, Maryland, 20851). www.translate.google.com . : . .

. : . . .

Every Mind. 18 2019 .

Hello, Mrs. Kurline Altes!
I learned about the mission of your organization EveryMind at www.every-mind.org/about/our-mission/
I realized that your organization deals with people with mental health problems. I have no such problem. Therefore, please to cancel our meeting scheduled for February 19 and further meetings.
Best regards

(, !
Every Mind www.every-mind.org/about/our-mission/ . . 19 .
)

175. 19 2019 (Department of Health and Human Services, Montgomery County: 1301 Piccard Drive, Rockville, Maryland). : Health and Human Services, Montgomery County: 1301 Piccard Drive. : The Crisis Center ( ).

. : Every Mind . . , , .

: , ? , . : .

176. , 24 2019 () .

, . . . , .

202-203 5.7 206-215 5.9.


2022 YILGI MAQOLALAR
2022:-

(0)

( 8) 2022-2023 - -:

, 20 2022 . 01:55 +


( 8) 2022-2023 - -:

4.

4.1.

142. 1997 , 2010 . 1989-2008 .

143. () 11 1988 . 1988 1990 . . () 1988-1990 .

144. (1938-2016) 1989 . () () 1 1991 1993 . . () 1991-1993 .

145. 1993 (). () 12 1994 . 30 1994 , . 31 1994 : 40 . 188-1 ( ) . 15 . . . 1200 , 40 .

. . .

12 1994 , . 1996 . , (). .

146. 1995 , 80 . 3000 . . 1999 . 1997 , 1999 . . .

147. 140 , 1984-1991 ( ) () . . - . . 23 1996 - . 1989 . - 1995-1996 . . . .

1 1996 (1963-1996) . . . , . .

. 7 1997 - . . , . - , ().

148. 25 1997 ( , , 26). (1957) 1994 .

. () - (1956, ( ) , , . , 25). . . 17 1997 , .

149. (1959) - (1954). . . . () , . . . , - .

, , . - 11 1997 . , .

150. - . - (1941) 1997 -. 1997 . . .

151. . , . .

. . , . . . . .

152. 19 1997 - . . . , . - . (1952-2015). . , . (1946-2003) (1948) . , .

. . . , . : , . , , . ( - , 2003 .)

. . , . - : . : - . , ( ).

. . - . . : (. 155).

, : - - . .

.

153. , , . : - 19 1997 - . , . . , - .

. , -. -, 1 1997 - , ([67]). () .

154. 1997 . . .

, , , ( accentus - ) - ( ), , . , , . [68]

. , , - .

.

, -10, , , , , (-10 - -10, ..).

-10 , (Z73). (Z73.1) , , , . [68]

-10 Z73.1 Z73 .

Z73. Problems related to life-management difficulty

Z73.1. Accentuation of personality traits
Type A behaviour pattern (characterized by unbridled ambition, a need for high achievement, impatience, competitiveness, and a sense of urgency) [69]

.

Z73. ,

Z73.1
.

( , , , ) [69]

: Z73 , , Ȼ.

1997 . , .

155. (1985-2003). 20 1985 . 2003 3 . . 15 2003 . , .

2007 . , . .

325915802_6106741156016789_4731581304424417909_n (560x699, 180Kb)
39. .

325598506_1506756516479393_3852386893000687436_n (699x646, 184Kb)
40. .

326552156_673660557780874_2258166558078972725_n (505x600, 115Kb)
41. .

325672112_1422670118477170_1159670489499929750_n (699x538, 163Kb)
42. .

. .

... қ 4-қ . . . ғ қ (, ..) қ . . . ҳ қ. ҳ 4-қ , қ. ҳ ҳ қ ғ қ . қ қ, . қ ғ , қ . ҳ ҳ . ғ ҳ, қ ҳ қ. Ҳ қ . ҳ қ қ ...

... , 4- . . . , , . . , . . , 4- , ? , . : . , , . , . . : , . , ...

2003 15 , 16 қ қ ҳ қ 4-қ , . , . , , қ-қ . қ .
. . 13/VI 2007 .

15 16 2003 , 4- , . , . , . .
. . 13/VI 2007 .

. . (1920-1977) (1925-1976) 30 . , (1957) . .

156. 2007 . . () 7-8 . . -. , , . : , . - .

: 15 2003 . . . . . 18- .

2007 . . .

: , . . . , . , 18- .

: ? 19 1997 . . , . , , . 18- , .

157. () . . . . , 2003 . 2003 - ([67]). 1999 : қ қ ? (3-қ) ( 1999 : ( 3)) ([69]). 2003 (1945-2021) , - . www.centrasia.ru . , www.centrasia.ru

. , . ...

. 2012 , (Islamic Center of Washington DC. 2551 Massachusetts Ave NW, Washington, DC 20008). ( ) 2012 .

: - , . . . , 1997 . , , . . . . . 1954 . . 2012-2023 .

158. 1997 , () , , . : (1957), (1952-2020), () (1987) .

(1957), 1980 . 1980 1999 . 12 1999 . 1999 (), - (15.05.1941-27.11.2019). : . . . , - 1999 .
ELENAurlFOTO1 (472x700, 109Kb)
43. e e e. 2006 ( ).

6 2001 , . . " " (!) , .

18 2002 , (!) .

" " - . " " . , - - . - . 18 2003 .. . .

"
" "
.

.: (095) 291-9081
E-mail: ipar@aha.ru
103982, ., 4
: (095) 291-8469

18 2003 .

, 1957 , : , , --2, 56, . 53, .

.., , .. 1999 , .

2001 2002 . , , , . .. , - . , , .

, , . , , , . , . . .

. .. . . .

, ... ..
:
- ..
- ..
..
.."
( " ") [71]

, 1989 www.npar.ru/ob-associacii

2005, 2016 2017 - .

, - , (. 44).
150615131315_urlayeva_640x360_bbc_nocredit (640x360, 39Kb)
44. , () , (). . 14 2015 . [72]

159. 2009 (Uzbek Forum) . Uzbek Forum 2021 . , , . . , , . . [73]

, () .


2022 YILGI MAQOLALAR
2022:-

(0)

( 7) 2022-2023 - -:

, 20 2022 . 01:41 +


( 7) 2022-2023 - -:

124. . 13- . Whole Foods Market (4420 Willard Avenue, Chevy Chase, Maryland, 20815). 2 () 2018 20:00 . . , : . : ? . : , , . . . .

, . . . : , . . , . . : D 00-86. . . . : , . . : (Roy Johnson). : 3127. . .

Department of Police (Montgomery County, Maryland)
2nd District
4823 Rugby Avenue
Bethesda, Maryland 20814
240-773-6700 Fax 301-657-0123
www.montgomerycountymd.gov/police

: . . . : , . : .

5 () 2018 : , - . : . : . . : , . , . , . .

Extra Space Storage (1001 N Fillmore St, Arlington, VA 22201). 2018 : . .

125. 10 2017 () www.russiandc.com (: 4114 4th Street North, # 2. Arlington, Virginia 22203). - . . ( , ) . .

. : .

Ÿ 2017 . 2018 . , . , . . . 35 . .

. . , . , .

. . , , . . . : ? : , . : . , - . .

- . www.google.com : Extra Space Storage. 1001 N Fillmore St, Arlington, VA 22201. 2058. 28 2018 .

2018 . , .

126. , - 1 2015 2020 , , . , .

127. - 2018 . 2015 () , . (1976). 2015 .

( 1976 (), , , ). , 2007 . 21 2012 . , . 3 . . , , [42, 4]

() 2015 . () 2015 , 2017 2018 . 150 . . , .

128. 28 2017 .

VI. : ( ), ; ; , , ; , , [33]

6- : . , .

29 2017 . 28 . . , 2017 . . 2018 . 2018 .

, , . , , .

7 2022 . 21 2023 . -, 2021 . , - , . 7 2022 . . 15 , 2038 [61]. -.

129. . 26 27 2018 1:13 : 14 . Crime near the Capitol ( ) Street Sense 2 2018 ([62]). .

Crime near the Capitol
By Shuhratjon Ahmadjonov Artist/Vendor

I was robbed on the bus 30N bus on the night of April 26 at 12:55 a.m. The crime was committed blocks away from the Capitol building, the bus stop near intersection of Constitution Avenue and 7th Street, NW (more exactly: Independence Avenue and 3rd Street. A.Sh. November 12, 2021). I sat at the end of the bus in a corner. The male robber sat down on a seat in front of me and pulled my bag, which was at my feet, to him. He lifted it and run out from the bus. The robber was accompanied by another man and a young lady. They all left together. Stop the bus my bag robbery! The driver pulled over and called the police.

The driver, three other passengers and I waited there until Metro Transit Police Officer E.Ferrell arrived at 1:13 a.m. The officer listened to the driver and me. Please, to connect the interpreter from Uzbek, I said. But he said he did not have the opportunity to connect with an interpreter. Nonetheless, I provided a list of the 14 items that were in the bag that was stolen. The officer said that the incident was recorded, gave me the report number, and said it would be available within five business days.

Usually, I notice a special employee in each bus to ensure the safety of the driver and passengers. But this employee was not on this bus. Therefore, I believe that this robbery was planned in advance. In a large bag was my folder (case) with papers, documents and articles, and a Russian-English dictionary. I'm sure they were interested in my document folder. The real question is, who sent them?

I have been robbed four times and stolen from 13 times between November 2012 and now. But the police did not investigate any of these crimes. Therefore, the crime against me continues" [62]

.


/

30N 26 12:55. , 7- , - ( : 3- , .. 12 2021 ). . , . . . . - - ! .

, , 13:13 . . . , , - . , . , . , , , .

, . . , . () , , - . , . , ?

2012 13 . . , [62]

: , 2018-08054 . 2018-08054.

27 2018 . - - . -, , . . , (4130 Wisconsin Ave Nw, Washington, DC 20016). , 14 . , , . , .

. (First Street SW). . . . : . , . , . , .

, : . , ! . - (Fourth Street SW) . . .

- (7th Street, NW). - , . - , -. . , , . , . .

, . , . , . .

(Event Report) 2018-08054-001 . (rollce clerk ms. Elle Shakban) 7 2018 (Metro Transit Police Department. 600 5th St NW, Washington, DC 20001). : Event Location. 7th Street at Constitution Ave NW : Independence Ave. SW. Constitution Ave NW. ? : (Dorrity). . 703-667-2692.

, .
156648233_4BOSQIN1raport201808054001 (537x700, 91Kb)
36. 2018-08054-001.
157660096_IMG_0005 (699x387, 38Kb)
37. 2018-08054-001.
157660097_IMG_0006 (697x144, 39Kb)
38. 2018-08054-001.

2018-08054-001 .

Narrative information

V-001 reported that he was on board bus # 7116 when S-01 grabbed his black luggage bag. Then exited the bus along with S-02 and S-03 at Northbound 7th St. and Independence Ave. SW making good their escape.



V-001 , 7116, S-01 . S-02 S-03 7- - , .

2018-08054-001 .

Additional Narrative

On 4/27/2018, at 01:13 hours, the R/O was dispatched to 7th St. and Constitution Ave., NW for a theft that occurred on board bus # 7116, 30-N route. V-001 reported that he was seated at the rear of the bus with his black luggage bag on the floor next to him. V-001 said that S-01 grabbed his bag off the floor and exited the bus along with S-02 and S-03 at while stopped on the Northbound side of 7th St. and Independence Ave., SW. All three subjects fled in an unknown direction making good their escape. V-001 was not injured.

7th St. and Constitution Ave. NW 7th St. and Independence Ave. SW 2018-08054-001.

. 27 2018 : . . . , . (Ferrel, Edvin R, badge # 440).

130. . 2018 . , , , Street Sense. , . , , - (Green card) (Social Securite) 2018 .

2018 (Citybank). : Costco (Costco Wholesale Corporation ). : Wheaton Warehouse. 11160 Veirs Mill Rd., Wheaton, Maryland. 20902-2538. Phone: (301) 692-1330). . $60 . . . . .

. -. . Extra Space Storage (1001 N Fillmore St, Arlington, VA 22201). - (Green card) (Social Securite) . , . . . 2018 .

, , , - (Green card) (Social Securite) 2018 .

131. , , . 5.7 5.9.

132. . 100 Street Sense, . . Street Sense 2018 Extra Space Storage (1001 N Fillmore St, Arlington, VA 22201). 2018 40 . , Street Sense . 2018 Extra Space Storage 60 Street Sense, Crime near the Capitol. .

, . , . Extra Space Storage.

133. . Galactica-9 Mini Samsung 10 2017 , Verizon Wireless company ( Verizon) $142 ( Bank of America). 240-660-1432. $70 $97.

23 24 2019 (: 1800 N Lynn St, Arlington, VA 22209). , . . . . . , , . . . . . -, . -, . -, , . .

$291 Galactica-9 Mini Verizon Wireless company 19 2019 Bank of America.

Galaxy J3 Orbit Samsung Tracfone 26 2019 . . . . . 2022 . 25 2022 - ׸ Moto g power XT2165-5. Verizon. ...

134. . (. [42]). . - 2019 . : - , , - .

- . - . . , , 6 2019 -.

6 ( ) 2019 13:36 . . . , , , .

. . 10-15 Street Sense. . . - 23-25 . - . . . , . .

. . . . , . . 20 . - . -, . ( ) . . ...

911 , . - M.Droadnax 14:45 . . : Metro Transit Police Department. Jackson Graham Building. 600 Firth Street, NW. Washington, DC 20001. Communications: (202) 962-2121. Mobile: (424) 354-9701.) : 2019.13819.

7-8 2019 , - - . - 8 9 2019 . , . .

135. - 9 2019 . (Lenovo), , $53. $560. $45 $75.

. , 150 . , . . , . - , , 24 . - 36 .

136. 6 2019 ? , 2015 - . .

- - 5 2017 , - , 2018 , - . - . . 30 ˔ ([63]) , , , , .

- 24 2019 . 30 [63]. . - 2915 . 29 2019 . , .

, 2019 , . . . -, 6 2019 .

137. : 14 2019 Mahalla USA - (Jack Kaiser Stadium, 80th Drive and Utopia Parkway, Jamaica, Queens, New York).

12 10 . 700 . [64]

1 , 14 , . - . -, , . , -. -, -.

, . - 12 2019 . , () (Freedom House ). , , . . . , , - , .

. - 14 2019 . . - . . ([42]), . 27 2019 : 24 - 30 . [65]

-. . , ().

138. -. 2019 - . , . . . : 25-28, 180 .

: 2018 . , -. , , .

, . . , : , , . , . . [42, 2] P.S.

139. . 11 12 2019 - . . .

11 2019 3078 (: 490 8-th Avenue, New York) 23:37 (shake, 366). - 30 . -, . 34- - (34-Street - Penn Station). - 01:15 . , . . .

3:48 , . , . () , .

, 10-15 , , 2,5 (!). , , . , , - 2019 .

911. 15 . 911 . . 4:10 (): 4689 27339. (loss). , . , .

4:50 . . . . , . .

5:20 801 2-Avenue, New York. . . 5:30 . . , - 15 2019 . . , . 18- , -. ( 2021 . 12 2019 .) [42, 2] P.S.

, () - . , , [41] www.liveinternet.ru $1550 $450 . , 12 2019 - . - 15 12 2019 .

140. . 2021 : . , - .

2021 . , . , . 2019-2021 .

27 2021 Our trees are dying where they stand ( ) Street Sense 18 2021 (. [66]).

141. . 2021 : . , 2012-2021 .

1984-1991 ( ) () . . . . . 10 30 , . . , . , . , , . , . , . 1991 .

, , , . 2008 . 2009 () - , . .

1996 2016 (1964-2016) . 6 2016 52- . 2018 . .

2021 , - ҳ ( ) . 17 2021 - . .

. . 24 2022 . , . .

. , . 2021 , , . . . , .

. . , . . . . , , , , .

25 2022 . . 28 2021 . . , , .

- , () , . , , - , . , . , . , , 2012-2021 , .


2022 YILGI MAQOLALAR
2022:-

(0)

( 6) 2022 - -:

, 20 2022 . 01:25 +


( 6) 2022 - -:

111. . 19 () 2016 16:00 . Street Sense, 911. www.siyosat.wordpress.com 29 2016 (. [59]).

: , - Street Sense.

. , . 25 2016 . .

Street Sense ( ) 2012 . 19 () 2016 - - (Islamic Center of Washington DC. 2551 Massachusetts Ave NW, Washington, DC 20008). 14:00 ( 17-) Street Sense. 15:40 Pret A.Manger (1701 K St NW, Washington, DC 20006. : 202-857-7945), .

. ( ) (Ray Hicks) . : . : 14:00 . . , 7-8 17- . .
156648124_156552900_ps_2016_04_27___10_38_54 (464x699, 90Kb)
31. ( ) (Ray Hicks). . 19 2016 . .

Street Sense. , . . ( , Street Sense 22 2016 , ). , . 25 Street Sense. 17- 18-.

, . - 30 . . 17-. Street Sense . 16:15 .

911. 911 . : . . - . 911 , . 17-. . - , . .

17:05 . DC 10610. . . , 17- . . . . .
156648134_156553535_MrCheAllenFEBR192016 (470x699, 94Kb)
32. (Mr. Che Allen). . 19 2016 . .

- . . , , -532 765 021 055. . . . .

. : 25 Street Sense, . 17-, : Are you need hospital? ( ?) : Excuse me (). : Do you need medical treatment? Do you need hospital? ( ? ?).

: Do you need doctor, sir? ( , ?). , . . : Okay. How much do the newspapers cost? (. ?) : I bought each newspaper on 50 cents ( 50 ). 25 50 . : What time did this happen? ( ?). : He provoked at 4:15 pm ( 16:15).

- . : Report 025-422. Officer Che Allen. Badge 3694. 2nd District: 3320 Idaho Avenue. Washington DC 20016. Phone: 202-715-7300 ( 025-422. . 3694. 2- : 3320 , , 20016. : 202-715-7300.

: I have a photo of this provoker ( ) . - . : Sir, how many days I should wait for an answer? (, ?) : A week (). : Why so long? ( ?) : I dont know. I will report to email you ( . ).

.

112. : . 300 . 17- () . . , 19 2016 19:00 . 24 . 17- 25 .

: Street Sense . , , . . 19 2016 .

113. : : Are you need hospital? ( ?). 171 4.2.

114. : 6 30 2015 [44], [46]-[56].

, . Street Sense - 2015 . Street Sense 21 2015 (2015 , 25, 2). - (Mr. Jeffrey Gray) .

- 2015 . Street Sense 29 2015 (2015 , 19, 2) , - .

. . , 2015 : . - Street Sense 18 2015 (2015 , 1, 2). 2016 .

- 2016 . , 2015 Street Sense , - - . - .
156648137_MrJoshMaxey1 (466x699, 53Kb)
33. (Joshua Maxey). 2016 . .
156648180_MrJeffreyGray1 (699x682, 69Kb)
34. - (Mr. Jeffrey Gray). Street Sense. 2016 .

115. - . 111, 19 2016 16:00 Street Sense. - , Street Sense 23 2016 Street Sense . 26 2016 19 2016 . 116.

5 2016 . (David Denny). , 19 2016 . ( ). 5.5 195.

116. 2016 , Street Sense 30 2016 . 3 2016 . . - Street Sense 14 2016 . P.S. P.S.3 . 14 2016 109, 112, 115 119. 116-119.

216 Tulip Dr.
Gaithersburg, Maryland 20877
Phone: 301-337-5722
E-mail: jiz54@mail.ru , ergash1955@yahoo.com
Shuhratjon Ahmadjonov (Uzbek, born 01.20.1954)

Street Sense
Mr. Brian Carome, Executive Director
1317 G Street, NW
Washington, DC 20005
Phone: 202-347-2006
E-mail: info@streetsense.org

30 2016

,

23 2016 ( Street Sense) Street Sense 19 2016 ( 26 2016 19 2016 ). (. 1).

To: Shuhratjon Ahmadjonov, # 457
From: Josh Maxey, Vendor Manager
Subject: Two week suspension
Date: 2/19/2016
CC: Brian Carome, Executive Director

Mr. Ahmadjonov,

On 2/5/16 Street Sense staff members were made aware of a situation that involved you violating Street Sense code of conduct which states I agree to abide by the Street Sense vendor territorial policy at all times. A witness informed Street Sense staff that you stood in front of a wendor that was already selling on a street corner. When the wendor tried to address you and told you that they were at the location first, you ignored them and continued to try to sell your paper. Street Sense does not assign any specific territory to our vendors. Street Sense uses a first come, first serve method. Street Sense staff have also had to address this issue with you on more than one occasion.

Due to this violation, I am hereby suspending you from selling Street Sense for a period of one week. You may not purchase and distribute the Street Sense paper during this period.

Once this suspension has expired on 2/26/2016, Street Sense will consider reviewing your status and granting you privileges to return to selling Street Sense papers again. You may appeal this suspension to the Executive Director by filling out the attached form.

Any questions you have about this suspension may be brought to the Vendor Manager

Josh Maxey
Vendor Manager
202-347-2006x10
josh@streetsense.org

signature Josh Maxey 2/23/2016

.

STREET SENSE ( )

: , 457
: ,
:
: 19/02/2016
CC: ,

- ,

5/2/2016 Street Sense , Street Sense, : " Street Sense ". Street Sense, , . , . . Street Sense . Street Sense " , ". Street Sense .

- , Street Sense . Street Sense .

26/2/2016 Street Sense Street Sense. , .

, , .



202-347-2006x10
josh@streetsense.org

2/23/2016

:

5/2/2016 Street Sense , Street Sense, : " Street Sense ". Street Sense, , . , , . Street Sense . Street Sense " , " Street Sense

Street Sense 2012 . Street Sense : " Street Sense ". : " , ".

117. , Street Sense 30 2016 . 5.5 (. 189-198).

118. , Street Sense 30 2016 . .

( 116, .. 17.02.2022) Street Sense 19 2016 , 23 2016 . : Street Sense , 23 2016 ? .

118.1. 19 2016 Street Sense 55 $25. . .

118.2. 19 2016 16:15 25 Street Sense. 16:15 Street Sense . 911. 25 27 2016 , , , Street Sense. [59] (. 116-118). - 31 2016 . P.S.2 (. 119).

118.3. 22 () 2016 10:00 Street Sense. Mr. Jeffrey Gray ( ) : Street Sense. - . . .

118.4. 23 2016 Street Sense. - Street Sense. 5 2016 . 19 2016 16:15 . - 23 2016 . - Street Sense P.S.3 (. 114).

, , . : . . , . Street Sense, .

, Street Sense , , 19 2016 Street Sense. , .

, .

, - Street Sense

119. 111 19 2016 . 27 2016 , Street Sense. - 31 2016 .

STREET SENSE

March 31, 2016

Mr. Ahmadjonov:

Upon reviewing your complaint, the administrative office followed up with the vendor whom you filed the complaint against. Given the evidence that you included with your complaint in the form of a picture, the disciplinary action was taken against said vendor. If there are any more incidents wits this vendor, please do not hesitate to contact me. Thank you.

Sincerely,

Joshua Maxey
Vendor Manager, Street Sense
202-347-2006 ext. 10

.

STREET SENSE
31 2016

- ,

() (), . , (), . - , , . .

,


, Street Sense
202-347-2006x10"

: - . . -.

-, Disciplinary Procedures ( ) Street Sense (Street Sense Vendor Territorial Policy) .

Criminal Offenses
- Stealing money, newspapers, or property from Street Sense, volunteers, staff, vendors, or customers.

Consequence:
First offense: Minimum six month suspention [60, . 10]

:


- , , Street Sense, , , .

:
: [60, . 10]

, - 19 2016 Street Sense , 31 30 2016 . , - - .

: Mr. Josh Maxey Street Sense, . , , , .

, - Street Sense 23 2016 . 19 2016 .

120. , Street Sense . . .
156648199_ShuhratjonAhmadjonov1 (700x455, 107Kb)
35. . . 26 2016 . .

26 2016 35. :

I was robbed in the Farragat squary on February 19, 2016 at 4:00 pm. I was suspending Street Sense for a period of two week on February 23, 2016.

Shuhratjon Ahmadjonov,
human rights activist, freelance journalist, refugee and vendor Street Sense

.

19 2016 16:00. 23 2016 ( ) Street Sense .

,
, , Street Sense

121. . 30 Street Sense - 30 2016 .

. 80 .

- . . - 30 2016 30 Street Sense .

. . , : . , 30 Street Sense.

, . - 27 , - 180 . . . . : . . .

, , . . .

, . , . , 19 30 2016 . , . . .

122. . 9 2017 18:45 . - - .

L2, G8, 38B, 30S, 30N, 32, 33, 36 . 30S, 30N, N2, N4, 42, 43 . . 17- 15-20 , , . .

, , 15-20 , . , . . , .

- . . , 911 18:45 . 20:00 (Carlos Ramos, 4478. Metropolitan Police Department. Second District. 3320 Idaho Avenue, NW. Washington, DC, 20016). () : 17.137129 ( , 2017 ). : , . . . - .

, , . . , , . : ? : . . . , , . , .

123. . : 25 Street Sense. , . . . .

. . 17:00 19:00. 25 . 25 ? : Street Sense.

: . , . . . . , .

, - . . , .


2022 YILGI MAQOLALAR
2022:-

(0)

( 5) 2022-2023 - -:

, 20 2022 . 01:09 +


( 5) 2022-2023 - -:

93. 24 2014 00:40 . , . 3-4 . : ! , . . [40, 1, 3]

94. 7- 25 2014 22:20 . . . , . 24 . 24 , .

24 2014 .. (J.C.Walker) - 24:30 (Protective Service Division (PSD)) (Mr. Smith). PSD: 1900 Massachusetts Avenue, SE Acc. Building, Second floor, tel. 202-727-8031. . . - . . , . : ? : 801.

801, . 00:40 26 . . . .

, 7- . 24:40 . - 1:05 26 2014 , 801. 2:00 26 2014 . . [40, 1, 3-4]

95. . 26 2014 . 93 7- 2 45 1:05 26 801. . 1:14 . 92. 801. , . : . ? : Congress Heights ( ). .

: ? : 801. : , . , , : , .

, . - . . . , 9- , . , .

, www.maps.google.com 801. www.maps.google.com , 7- SE, .. 801. , 15 .

: . .

. 9- . , , , 170 , . , , 168 , . -, / , . .

. 7- 1-1,5 7-. . 20 . . , .

-, , . 4-5 . .

- , () , , - . . , . , . . . , . .

. . . , . . . - . .

, . . . - , , .

. , . . . , . . . 15 . . . . . , , .

: () , . , , , , . . ( : 25 26 2014 801. 26 2014 . [40, 1, 5])

911. - . (Mr. Calvin W. Branch), (Fleming), (Hunsucker) (Larsen). [40, 2, 7]. . 801 2:35 .

96. 26 2014 . 26 2014 . , , 184, . . . -, , . , 2:15 . -, .

, . : 14 - 2013 2014 13 (!) . , . . , . , , .

26 2014 6:30 . , . ( ). : .

6:55 911 . . . .

-, 25 2014 . 26 2014 (Mr. Smith) (. 93-94). : . 3-4 . . . [40, 2, 8].

97. 7- 26 2014 . 26 184 801. 1 2 27 28.
7KRAJAmoyRAPORT1 (523x699, 79Kb)
27. 26 2014 . ([40, 2, 8].)

7KRAJAmoyRAPORT2 (699x373, 47Kb)
28. 26 2014 . - (Ms. Daetonya Scoh). ([40, 2, 8].)

98. 26 2014 - (Ms. Daetonya Scoh), 7- , 14074924. - . (Mr. Calvin W. Branch). 1 2 14074924 29 30 ([40, 2, 9]).
2BOSQIN1raport14074924 (650x699, 114Kb)
29. 14074924. ([40, 2, 9])
2BOSQIN2raport14074924 (700x381, 78Kb)
30. 14074924. ([40, 2, 9])

. , 2- . .

Metropolitan Police Preliminary Public MPD Document
Department Washington, D.C.
Incident Based Event Report
Report number: 14074924
NARRATIVE Describe event and action taken.

R-1 Reports while traveling in the 3000 Blk of 7th St. SE, R-1 was flagged down by C-1 who advised that he was robbed by two young black male with one of the suspects armed with a gun. C-1 also advised that the suspects stole his black backpack containing his silver colored Toshiba laptop computer.

Further investigation revealed C-1 has made several reports for the same laptop computer being stolen CCNs 13112229 and 13167550. C-1 has recently made a report for the same laptop computer being stolen and detective Campos is currently investigating according to detective Hunsucker. C-1 is also known to be a mental health consumer according to ofc. Halpin. Detective sgt. Fleming, detective Hunsucker and sgt. Larsen were on the scene.
Further investigation is pending [40, 2, 9]

.


,
MPD

: 14074924

.

R-1, 3000 Blk 7- . SE, R-1 , C-1, , () , . -1 , , Toshiba.

, C-1 ( ) CCN 13112229 CCN 13167550. C-1 , (Campos ) (Hunsucker). -1 (Halpin). (Fleming), (Larsen) .

[40, 2, 9]

: - . 14074924 CCN 13112229 CCN 13167550. 9 2013 13112229 75 -: , 13112229 (. 75 78.1).

- . 14074924 26 2014 : , C-1 ( ) CCN 13112229 CCN 13167550. C-1 , (Campos ) (Hunsucker).

75 78.1 , 13112229 801 8 9 2013 . 78.3 86-88 , 13167550 21 2013 . 13167550 .

: 801 8 2013 (. 78.2 79-83). 26 2014 (. 78.5, 95, 98).

: - . 14074924 : -1 (Halpin). . 141-175 4 -.

99. . (4500 Wisconsin Ave Nw Washington, DC 20016). . 14074924, - . . [40] . .

, , , . 4500 Wisconsin Ave Nw Washington, DC 20016 - 2017 . 2018 (Target) 1 2023 . , ...

: : 3100 14th St. NW Ste 203. Washington DC, 20010. 1 2023 .

100. 2012 2015 , , , , , , , , () 2010-2013 , , , . .

26 2014 . . - . . , : . , . , 26. - . .

101. 6 2015 () , . 4 [42]. - . .

2006-2015 . . , , , , , , , , . 9, 12, 14, 17, 18, 19 26- [42]

- .

, ( , 06.10.2021). . , . [42, 1, 4]

102. () Street Sense 8 2015 ( [43]). , (1959). 5 -. . .

- () , Street Sense . . .

2. ( 1959 , , , , ). , 2000 . 20 2008 ( ) 9 , 3 . 53 . 8 . . 2008-2011 . 3 2011 . 2008-2011 . .

: 1. : . http://www.fergananews.com/news.php?id=9514 (www.fergananews.com 28.06.2008); 2. Karl Turner, Shooting victim Fazliddin Yakubov thankful for community's support. - http://blog.cleveland.com/metro/2008/08/shooting_victim_fazliddin_yaku.html (www.blog.cleveland.com August 11, 2008) [42, 1, 4]

103. () 2015 . . , , () , .

2014 (216 Tulip Dr., Gaithersburg, MD 20877). , . , (). 6 2015 , , Deer Park . -, , , . 2014 1 2015 . . [42, 5]

104. 8 2015 1 2015 . , . -, . , . 1 2015 . ezStorage (807 S Frederick Ave, Gaithersburg, MD 20877) . [42, 5]

105. www.washingtondc.craigslist.org/d/rooms-shares/search/ () , . . 222 5.12.

106. . 1 2015 , (Ronald Reagan Washington National Airport. 2401 Smith Blvd, Arlington, VA 22202). . . . .

: -, . . , . . .

3 4 2015 . . . , , . .

, . : (lose). : . . , .

: 4 . . . , , . . -, . .

, . . , .

23 2022 6:30 14:00 (Extra Space Storage: 1001 N Fillmore St, Arlington, VA 22201). . , .

107. ( ) 6 15 2015 . [44]. , . 25 7 2016 [45].

108. 15 30 2015 ( ) (1976). () 21 2012 2018 . (. [46]-[56]), .

109. www.siyosat.wordpress.com 24 2015 . . - (1981), (, . [56, 2]).

- . . - 30 2015 . 29 - www.siyosat.wordpress.com 30 2015 .

, - . 30 2015 . , . . , , .

30 . 30 2015 . . , . , , 30 - .

: ? . : . .

31 2015 : 24:00 5:00 . . 31 2015 , 24 .

, , - .

110. 31 2015 , 24 . .

- , , , , , . , . , , . [57]

. , Duo Housing DC.

If you are a resident of Washington DC, Virginia, or Maryland, you are restricted to a total of 1 day in any 30 day period.
Guests are limited to 14 days within the current calendar year. [58]

, , , 1 30- .
14 . [58]

- . , . ? 48 . 50 .

103 , . - . .


2022 YILGI MAQOLALAR
2022:-

(0)

( 4) 2022-2023 - -:

, 20 2022 . 00:52 +


( 4) 2022-2023 - -:

79. . 8 2013 801 . 6:30 8 2013 , , D-, 184, . . . . 1-1,5 - - .

, , , , , , , , , (), , . 9 2013 , - , (Emergency Door) .

911. . . .

. 25 , . . , . , . - .

. . . . , . . . , . . . . . . 20 - . . 8 2013 . , . 8 2013 . [40, 6, 12.4]

, . , . , , - , .

80. . - 9 2013 . . 1-2 - . , , - . . , : . , , : , . , . . , . . : . . .

: ?

. 198-207. . . , , . .

, . , . , . , , . . , ....

, (. 121 ). .

81. 8 2013 . 40 , Bank of America. , , . .

9 2013 7- (Seventh District Station. 2455 Alabama Ave., SE, Washington, DC 20020. Phone: (202) 698-1500) , 8 . , () . - . . 911.

82. , . (), , , , , , , . . . : (, ..) . - . . . : . . . . .
1zapiska-shuhrata (700x525, 283Kb)
20. 25 2013 . [40, 1, 3]

, , . .

I went to jail for beating that woman. I got locked up one 4 nights. I got to break in her house to got the 2) notebooks ( . 4 . , 2 )

: 2013 25 () қ ғ ( 25 () 2013 ).

2013 . 7 . W4. . , - . . , . .
1ZAPISKA739ce5fa1df1786199c1be33ef552d55 (420x587, 243Kb)
21. , 2013 . [40, 1, 3]

I need help 20.00 (, ..) I will get your books. ( 20.00 (, ..) .

20 , . : 20 . . . . . [40, 1, 3]

83. . $161. , , . 82 . , . 8 2013 . -, , , .

2013 7- . - , -, . . 911. 9 2013 : ? 801 . : 911. [40, 6, 12.4]

84. (). 187-188 5.4.

85. 26 2014 () - (Ms. DaeTonya Scoh) 8 2013 . : 8 2013 .

31 2014 7- . 8 2013 . 19:30 .. (M.H.Park, 4032) 8 2013 . : 8 2013 .

, 7-, , 8 2013 , 801. 26 2014 , 8 2013 . 8 2013 . [40, 6, 12.4]

86. . 21 2013 7:00 . Metro Transit Police Department. () - (Ms. Alanna Watkins from Metro Transit Police Department Criminal Investigation Division).

- 17 2013 . 21 2013 . . ( , , 26 2014 .) . (Additional Narrative), 88, 86. .



(, 20.01.1954)
:
801
2700 , -
, 20032

, , 21 2013 7:00 . .

. . . 30, 185-190 . , , . . 2. . , : - . . : . : .

. : . : ?. : !. . . . . . 5-10 . . . .

, . 30, 180 . . . . , . .

. . . , . : ? . , .

, . - . 23 . Bank of America : ?. . . , . : !. : 5719.

. . 20 , . . . 911 .

7:25 . Enderson. . . 7:35 . 425. . : ?. : ! . (United Medical Center).

, . 7- Metro Police Department 21 2013 . .. (J.McCloud, 674) . 00:40 22 2013 .

, , DC 2012 9 2013 7 . , , , , , , , , () . 21 2013 , (ID), (Green Card), Social Security, (Medical Insurance) (Food Stamp). , ( , .. 31.01.2023).



12-17 2013 [40, 5, 12.3.4]

, . , . . . 22, . [40, 4, 12.3.2]
1BOSQINfotoMEN1 (465x700, 54Kb)
22. 21 2013 . . [40, 4, 12]

87. , 21 2013 . 7- 21 2013 : , . : .

. (J.Mc Cloud, 674) (Metro Transit Police Department). 00:40 22 2013 13167550 . ( 201357180, - . 88.)

(J.Mc Cloud, 674) 13167550 . (Halpin Kevin M., 4251). 13167550, .
1RAPORT13167550 (678x700, 123Kb)
23. 13167550. ([40, 4, 12.3.2])
2RAPORT13167550 (633x700, 114Kb)
24. 13167550. ([40, 4, 12.3.2])

13167550 .

Part III PROPERTY

1. Stolen property. Clothes/furs (includes accessories) 1 $ 15.00
2. Stolen property. Other, 3 books 3 $ 20.00
3. Stolen property. Money (coins and paper currency) 106 $ 106.00
4. Stolen property. Other, 2 journals 2 $ 6.00
5. Stolen property. Recorder 1 $ 60.00

NARRATIVE Describe event and action taken.

C-1 states that he entered the shelter at 2700 Mlk. 801 East on 08-09 at 01:00 hours and went to sleep at 01.30. hours. Placing the listed property under his bed in dorm A. C-1 upon waking at 06.00 hours noticed the listed items missing. ([40, 4, 12.3.2])

.

" III -

1. . / ( ) 1 $15.00
2. . , 3 3 $ 20.00
3. . ( ) 106 $106.00
4. . , 2 2 $ 6.00
5. . 1 $ 60.00

" .

-1 , () 2700 MLK. 801 08-09 01:00 () 01.30 , () . -1 06.00 , ." ([40, 4, 12.3.2])

: 13167550 9 2013 . , - . 14074924 26 2014 13167550 (. 98).

88. () - (Ms. Alanna Watkins) (Metro Transit Police Department Criminal Investigation Division) 21 2013 . 201357180. 201357180 . 201357180 [40, 5, 12.3.3]. , - (Narrative Information), - (Additional Narrative). .

Event Report

Metro Transit Police Department ORI-DCMTP0000
Incident Based Event Report
MTPO CCN 201357180
Local Juris. (Jurisdiction, A.Sh.) DC
Event Location MLK (Martin Luther King) Ave & Milwaukee Place, SE
City Washington State DC
MTP District DISTRICT 2
Local District 7-D
Date of Event From 11/21/2013 To 11/21/2013
Time of Event From 07:05 To 07:15
Date of Report 11/22/2013 Time of Report 00:40

Narrative Information (page 4, A.Sh.)

V01 reports while waiting in line to board the A2 bus at bus stop # 1000210 located at Martin Luther King Jr Blvd. & Milwaukee Ave., SE. He was beaten and robbed by two b/males (black / males, A.Sh.) who stole his wallet.

Additional Narrative

V01 reports at approximately 07:05 hrs at the MLK (Martin Luther King, A.Sh.) & Milwaukee Ave., SE bus shelter/stand (bus stop # 1000210), standing behind several patrons waiting to board the A2 bus. S01 grabbed V01s backpack from behind and attempted to pull it from his shoulder. Unsuccessful in his attempt to take the backpack S01 then grabbed V01 by his arm and pulled him back into the bus stand. S01 then grabbed V01 by his collar, shoved him against the bus stand glass and asked him where his money was. V01 noticed S2 standing close by appearing to be keeping look. V01 then began yelling for help at which time S01 grabbed him by his throat and began choking him then threw him to the ground. As V01 laid on the ground yelling for help S01 began going through the pockets on the outside of V01s jacket. As V01 was still yelling for help he was then struck in the face by S01 with a clinched fist. V01 then pulled his wallet from his inside left brest pocket and gave it to S01. The wallet contained $23 US currency, Bank Debit Card, Credit Card, SSN Card, ID Card, Medicare Card, Food Stamp Card and a memory SD card for his camera all of which were taken. S01 and S02 then began walking away from the scene taking V01s backpack with them but discarding it several feet away. The suspects fled the area on foot. V01 retrieved his backpack then call 911 to report the incident. V01 was transported by medics to United Medical Center (Emergency Department) and released at 14:12 hrs. V01 suffered head trauma, contusion (face) and a hematoma.

MTPD CCN: 201357180 Event Report Page 5 of 5 [40, 5, 12.3.3]

.



ORI-DCMTP0000

MTPO CCN 201357180
DC
( ) , SE

MTP 2
7-D
11/21/2013 11/21/2013
7:05 7:15
11/22/2013. 00:40 "

( 4, ..)

V01 () , A2 # 1000210, , -. / (/, ..), .



V01 () 07:05 / ( 1000210), MLK ( , A.Sh.) , -. , A2. S01 V01 . , S01 V01 . S01 V01 , , . V01 S2, ( ). V01 . S01 , . V01 , S01 V01. V01 , S01 . V01 (?) S01. $ 23, , , SSN (Social Security), (ID), Medicare ( ), SD- , .

S01 S02 V01 , . . V01 , 911, . V01 ( () ) 14:12 . V01 , () () .

MTPD CCN: 201357180 5 5 [40, 5, 12.3.3]

89. - (Ms. Alanna Watkins) 17 2013 . . . . 30 2013 201357180. . .

801
2700 -, -
, 20032
: 202-489-5642
: jiz54@mail.ru , ergash1955@yahoo.com
(, 20.01.1954)



- ,

26 2013

17 2013 . .

1. , (), () ?

: , . . . .

2. () ?

21 2013 D- . D- 8- 9- . 22 2013 .

3. , 21 2013?

, D- 8- 9- . D-. . .

4. ?

. . :

The Islamic Center
2551 Massachusetts Avenue Northwest,
Washington, DC
Phone: (202) 332-8343
nicdc@theislamiccenter.com

5. ()?

, . !

6. () ?

21 2013 United Medical Center. . . . 15 .

7. ?

14 .

8. ()?

, . , (. 22). [40, 5, 12.3.5]

30 2013 : -? (Catholic Charities, 924 G St. NW, Washington, DC 20001). 801 .

. . , . . , . . . : .

- Street Sense. (Express) 2003 2019 . . , , . - .

: ? , . , : . . . - - .

2022 Street Sense . : .

. . , 2021 .

90. . , - 700 . . . . . . . - - . . . . . . . , .

, (United States Citizenship and Immigration Services, USCIS) . 2010 . .

. -, . . .

91. 18 2012 . (Best Buy) -- (Capital-one-bank) 1200 18 ( : 4500 Wisconsin Ave Nw Washington, DC 20016). Toshiba () $799,99 Office Home and Students $89,99. $943,38. -. $1100. 26 (Best Buy) 18 2012 [40, 6, 12.4, 21].
NOUTBUKchek1 (524x700, 95Kb)
25. (Best Buy) 18 2012 .

. $750 2013 $450. 8 2013 (. 79).

92. 801 8 2013 . - 30 2013 Toshiba () P55T-A5202 15.6/15-4200U/8 GB. $699, $100 , 18 2012 . 27 (Best Buy) 30 2013 ([39, 3, 11, 10]).
( 26 2014 , . 95 98.)
NOUTBUKchek2 (541x699, 97Kb)
26. (Best Buy) 30 2013 .


2022 YILGI MAQOLALAR
2022:-


 : 15 ... 9 8 [7] 6 5 ..
.. 1