Это название книги. Сколько раз я собиралась об этом написать! Но тема эта больная. Львов - Летучий Голландец. Первый раз его покинули жители в 1945. Еще раз - в 90-х. Уже те, что пришли на смену первым. Отбыли на берега Волги и Иордана. О тех, что отправились на Волгу - не жалею. О вторых, жалею очень. В свое время меня просили для школы найти стихи о Львове. Это было очень трудно. В книге Генрихса - нашла много. Вот одно из них. Адам Загаевский. Я еще попробую его перевести на русский. Надо найти польский оригинал. Вот, нашла.
Завжди забагато було Львова, і ніхто не вмів
Зрозуміти всі дільниці. Почути шепіт кожного каменя, спаленного
Сонцем, церква вночі мовчала зовсім
Інакше, ніж катедра, езуїти хрестили
Рослини, листок за листком, але вони
Росли без пам’яті, а радість крилася
Всюди, в коридорах і в млинках до
Кави, які оберталися самі, в голубах
Чайниках і в крохмалі, який був першим
Формалістом, у краплях дощу і в шипчиках
Троянд. Під вікном жовкли замерзлі форсиції.
Дзвони били й дрижало повітря, чепці
Черниць наче шхуни пливли під
Театром, світу було так багато, що мусив
Виступити на біс безліч разів,
Публіка шаленила й не хотіла
Покидати залу. Мої тітки ще
Не знали, що я колись їх воскрешу,
І жили довірливо і так поодиноко
Служниці бігали по свіжу сметану,
Чисті й випрасувані. В домах трохи
Злості і велика надія. Бжозовський
Приїхав на лекції, один з моїх
Дядьків писав поему під назвою Чому,
Подарував всемогутьому і було забагато
Львова, він не вміщався в посудині,
Розчахував склянки, вилівався зі
Ставів, озер, димів з усіх
Коминів, перекидався у вогонь і бурю,
Сміявся блискавками, тихомирнів,
Вертався до дому, читав Новий Заповіт,
Спав на тапчані під гуцульским килимом.
Adam Zagajewski - "Jechać do Lwowa"
Rodzicom
Jechać do Lwowa. Z którego dworca jechać do
Lwowa, jeżeli nie we śnie, o świcie,
gdy rosa na walizkach i właśnie rodzą się
ekspresy i torpedy. Nagle wyjechać do
Lwowa, w środku nocy, w dzień, we wrześniu
lub w marcu. Jeżeli Lwów istnieje, pod
pokrowcami granic i nie tylko w moim
nowym paszporcie, jeżeli proporce drzew
jesiony i topole wciąż oddychają głośno
jak Indianie a strumienie bełkocą w swoim
ciemnym esperanto a zaskrońce jak miękki
znak w języku rosyjskim znikają wśród
traw. Spakować się i wyjechać, zupełnie
bez pożegnań, w południe, zniknąć
tak jak mdlały panny. I łopiany, zielona
armia łopianów, a pod nimi, pod parasolami
weneckiej kawiarni, ślimaki rozmawiają
o wieczności. Lecz katedra wznosi się,
pamiętasz, tak pionowo, tak pionowo
jak niedziela i serwetki białe i wiadro
pełne malin stojące na podłodze i moje
pragnienie, którego jeszcze nie było,
tylko ogrody chwasty i bursztyn
czereśni i Fredro nieprzyzwoity.
Zawsze było za dużo Lwowa, nikt nie umiał
zrozumieć wszystkich dzielnic, usłyszeć
szeptu każdego kamienia, spalonego przez
słońce, cerkiew w nocy milczała zupełnie
inaczej niż katedra, Jezuici chrzcili
rośliny, liść po liściu, lecz one rosły,
rosły bez pamięci, a radość kryła się
wszędzie, w korytarzach i młynkach do
kawy, które obracały się same, w niebieskich
imbrykach i w krochmalu, który był pierwszym
formalistą, w kroplach deszczu i w kolcach
róż. Pod oknem żółkły zamarznięte forsycje.
Dzwony biły i drżało powietrze, kornety
zakonnic jak szkunery płynęły pod
teatrem, świata było tak wiele, że musiał
bisować nieskończoną ilość razy,
publiczność szalała i nie chciała
opuszczać sali. Moje ciotki jeszcze
nie wiedziały, że je kiedyś wskrzeszę
i żyły tak ufnie i tak pojedynczo,
służące biegły po świeżą śmietanę,
czyste i wyprasowane, w domach trochę
złości i wielka nadzieja. Brzozowski
przyjechał na wykłady jeden z moich
wujów pisał poemat pod tytułem Czemu,
ofiarowany wszechmogącemu i było za dużo
Lwowa, nie mieścił się w naczyniu,
rozsadzał szklanki, wylewał się ze
stawów, jezior, dymił ze wszystkich
kominów, zamieniał się w ogień i w burzę,
śmiał się błyskawicami, pokorniał,
wracał do domu, czytał Nowy Testament,
spał na tapczanie pod huculskim kilimem,
było za dużo Lwowa a teraz nie ma
go wcale, rósł niepowstrzymanie a nożyce
cięły, zimni ogrodnicy jak zawsze
w maju bez litości bez miłości
ach poczekajcie aż przyjdzie ciepły
czerwiec i miękkie paprocie, bezkresne
pole lata czyli rzeczywistości.
Lecz nożyce cięły, wzdłuż linii i poprzez
włókna, krawcy, ogrodnicy i cenzorzy
cięli ciało i wieńce, sekatory niezmordowanie
pracowały, jak w dziecinnej wycinance
gdzie trzeba wystrzyc łabędzia lub sarnę.
Nożyczki, scyzoryki i żyletki drapały
cięły i skracały pulchne sukienki
prałatów i placów i kamienic, drzewa
padały bezgłośnie jak w dżungli
i katedra drżała i żegnano się o poranku
bez chustek i bez łez, takie suche
wargi, nigdy cię nie zobaczę, tyle śmierci
czeka na ciebie, dlaczego każde miasto
musi stać się Jerozolimą i każdy
człowiek Żydem i teraz tylko w pośpiechu
pakować się, zawsze, codziennie
i jechać bez tchu, jechać do Lwowa, przecież
istnieje, spokojny i czysty jak
brzoskwinia. Lwów jest wszędzie.
