Шуҳратжон АҲМАДЖОНОВ

160-МАҚОЛАМ. САОДАТ ВА МАЛОҲАТГА МАСЛАҲАТИМ (June 25 - July 12, 2011. ОХИРИ)

22. РЕЖИМНИНГ РЕЖАЛАШТИРАЁТГАН ҚАБИҲЛИКЛАРИ

Мен ушбу таҳлилий мақоламнинг кириш сўзида таъкидлаганимдек тазйиқлар ортида асосан уюштирувчи ва йўналтирувчи асосий орган – Миллий хавфсизлик хизмати турибди.

Энди инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш, сўз эркинлиги ва демократия учун ўзимнинг 22 йилдан ортиқ фаолиятим ва курашим асосида Миллий хавфсизлик хизмати зобитлари прокуратура ёрдамида Саодат Амонова ҳамда Малоҳат Эшонқуловага қарши яна қандай тазйиқлар қилиши мумкинлигига доир ўзимнинг айрим фикрларимни айтсам.

Ўзгача фикрловчи, танқидий гаплар гапирадиган ва шундай фикр ҳамда амалий ишлар қилаётган инсон ҳуқуқлари ҳимоячилари, журналистлар ва демократларга, шунингдек бундай фаол шахсларга яқинлашган фуқарога нисбатан кучишлатар органлар аввалига ишхонасида ва яшаш тарзида ноқонуний фаолият топиб жазолашга ҳаракат қилишади. Агар фуқаро журналистлар Саодат Амонова ҳамда Малоҳат Эшонқулова каби ўқимишли ва қонунларни биладиган, яшаш тарзида хатога йўл қўймасдан фаолият олиб бораётган бўлса, унга қарши жиддий кураш бошлашади.

Бу ҳолда МХХ бошқа кучишлатар органларни (масалан, прокуратура, ички ишлар бошқармаси (милиция), солиқ, божхона, суд органларини) жалб қилган ҳолда асосан бир неча йўналишда тазйиқ олиб боради. Бу йўналишлар ва провокацияларни МХХ кўпинча прокуратура орқали амалга оширади. Журналистлар Саодат Амонова ҳамда Малоҳат Эшонқулова каби ўқимишли ва қонун-қоидани яхши биладиган зиёлиларга қарши МХХнинг ўзи координация қилади ва назорат остига олади, яъни бошқаради.

Биринчидан, турли қонуний ва ноқонуний баҳоналар билан ўзгача фикрловчи фуқарога қарши суд ишини очиб, иложи бўлса қаматтириб юборади. Агар бунинг иложини қила олмаса, ҳеч бўлмаганда катта жарима солишга ҳаракат қилади. Саодат ҳамда Малоҳатга қарши 2011 йил 27 июн куни суд қарори билан деярли 3 миллион (!) сўмдан жарима солингани шундан далолатдир.

Иккинчидан, қонуний ва ноқонуний йўллар билан ушбу фуқарони ўз иш жойидан ҳайдашга ҳаракат қилади. Саодат ҳамда Малоҳат атрофидаги воқеаларга эътибор берсак бу босқични МХХ ва уларнинг малайлари “аъло даража”да бажаришди ва уларни 2010 йил 9 декабрида телевидениедаги ишидан ҳайдашга муваффақ бўлишди. Телевидение раҳбариятининг бу қарорини суд маҳкамаси 2011 йил 31 май куни тўғри деб топгани –МХХ ва прокуратура фаолиятининг давомидир.

Учинчидан, ушбу фуқаронинг яшаш жойидан қувиш, ҳайдаш тадбирлари олиб борилади. Бунга қонуний тус бериш мақсадида аввалига Саодат ҳамда Малоҳатнинг Тошкент вилоятидаги туманлардан бирида доимий рўйхатга қўйилган фуқаролик паспорти суднинг ноқонуний қарори билан ҳисобдан чиқариб юборилади, масалан Малоҳат паспортини 2009 йил декабрида Тошкент вилояти Зангиота туманидаги пропискасини унга хабар бермай Зангиота туманлараро судининг қарори билан ўчириб ташлашган ([37]- ва [53]-га қаранг).

Энди навбатдаги тўртинчи босқичда 2011 йил 27 июн кунги суд қарорига асосан ҳар бирига солинган 3 миллионлик жаримани ундириш баҳонасида уйидаги барча нарсалар рўйхат қилиб, давлат ҳисобига куч ёрдамида мусодара қилиш операцияси ўтказилади. Агар уйдаги жиҳозлар арзон гарров рўйхати 3 миллионлик жаримани қопламаса, у ҳолда Малоҳат яшаб турган ва иккала мард журналистлар очлик амалиётини ўтказаётган хонадон давлат ҳисобига мусодара қилиниб, уйда яшаётган Малоҳатнинг оила аъзолари билан бирга кўчага чиқариб ташлашлари ҳеч гап эмас.

Мен бунга 1993 йилда ўзбек мухолифатининг таниқли лидери Жаҳонгир Муҳаммадни Тошкентдаги уйидан ҳайдаганларида, таниқли инсон ҳуқуқи ҳимоячиларидан бири Муҳиддин Қурбоновни Жиззах вилояти, Зарбдор тумани, Бўстон қўрғонидаги уйидан ҳайдашганида (у бугунги кунда Швецияда қочқин сифатида яшамоқда ва унинг раҳбарлигида www.himoyachi.at.ua веб саҳифаси фаолият олиб бормоқда), қолаверса ўзимни ҳам кўп марта яшаб турган ижарадаги хонадонлардан қувғин қилишганида гувоҳ бўлганман.

Агар шу даражадаги тазйиқлар ва йўқотишларга қарамай зиёли фуқаро адолат учун ўз курашини давом эттирса, бешинчи босқичда ноқонуний тазйиқлар бошланади. Кучишлатар органлар ушбу фаол фуқарони, иложини топа олишса, руҳий касалхонага тиқиб, йўқ руҳий касаллик ташҳисини ёзиб, ҳеч бир идора қўлоқ солмаслигига асос яратиб қўйишлари мумкин. Бу ҳолатга доир таниқли инсон ҳуқуқлари ҳимоячиси, дўстим Елена Урлаевани уч марта руҳий касалликлар шифохонасига тиқишгани ва унинг озодлиги учун халқаро ташкилотлар билан биргаликда олиб борган курашларимиз ҳақида [54]-[56]-таҳлилий мақолаларимда ёзгандим.

Руҳий касал деган ташҳис қўйиш иложи бўлмаса, у ҳолда жиноий йўлга киришлари ва қаттиқ калтаклаш уюштиришлари мумкин. Масалан, 1991 йил 17 декабрь кечқурун “Бирлик” халқ ҳаракати фаолларидан бири тиббиёт фанлари номзоди, доцент Талъат Ҳолиқовни (1940) у яшаётган Тошкент шаҳридаги Каттабоғ маҳалла чойхонаси олдида турган пайтда «номаълум шахслар» деб аталмиш «қора кучлар» унинг бошига арматура билан уришди ва бошини ёришди.

Ҳолиқов Талъатнинг жонига суиқасд қилган жиноятчилар, табиийки, фош этилмади. Натижада худди шундай усулда «қора кучлар» «Бирлик»чи журналист Абдурашид Шариповни 1992 йил 23 январь куни Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси биноси (Пушкин кўчаси, 1-уй) олдида [57], «Бирлик» Халқ ҳаракати раисдоши Абдурахим Пўлатовни (1945.07.11) 1992 йил 29 июнда Тошкент шаҳар Ички ишлар бош бошқармаси биноси (Содиқ Азимов кўчаси, 87-уй) олдида [58], «Бирлик»нинг яна бир раисдоши Шуҳрат Исматуллаевни (1949.10.11) 1993 йил 5 май куни Тошкент шаҳар 16-касалхонаси яқинида калтаклашиб, арматура билан уриб бошини ёришди. Мен Ўзбекистон сиёсий режимининг ушбу жиноятлари ҳақида [59]-китобимнинг 2-қисм 2.2-параграфида ёзгандим.

Ўз ҳаётимдан ҳам мисол келтирсам. 2007 йил 20 декабр куни Тошкентда Бош прокуратура олдида бир гуруҳ инсон ҳуқуқлари ҳимоячилари билан биргаликда пикет ўтказдик. Шу пикетдан кейин махсус хизмат органи зобитлари 2-3 та машинада 7-8 киши бўлиб кечаю кундуз орқамдан изма-из кузата бошлашди. 2007 йил 23 декабр (якшанба) – Президент сайлови куни соат 11-ларда Тошкентдаги Паркент бозори ўртасида, юзлаб фуқаролар юриб турган шароитда махсус хизмат органининг харомхўр зобити ногоҳ орқамдан келиб, ўнг қўли билан ёқамдан тортиб чап қўли билан икки марта боксёрларча уриб мени асфальтга йиқитиб кетди.

Мен “тез ёрдам” машинасини чақиртириб, врачлар кўригидан ўтиб, тиббий маълумотнома олиб, шикоят ариза ёзиб Тошкент шаҳар Ҳамза туман ички ишлар бошқармасида жиноий иш очтирдим. Аризамда мени кузатган автомашиналар рақамларигача ёзиб берган эдим. Табиийки, ушбу жиноят ҳам атайлаб фош этилмади. Фикримча, бу жиноят ортида ўша мени уч кун давомида тазйиқ қилган миллий хавфсизлик хизмати зобитлари тургани сабабли жиноят фош этилмади. Мен ушбу тазйиқ ва жиноят ҳақида [60]-[61]-мақолаларимда батафсил ёзгандим.

Мен ушбу параграфни ёзишим ва воқеаларни баён этишимдан мақсад Саодат ҳамда Малоҳатни ёки ўқувчиларимизни қўрқитиш эмас. Қолаверса, Саодат ҳамда Малоҳат ўз мардликларини кўп марта кўрсатдилар.

Менинг мақсадим – вазиятга тўғри, аниқ баҳо бериш ва имконият доирасида ҳаракат қилиб, куч ишлатмасдан демократия ва инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш учун курашни давом эттириш йўлини топишдир. Шу йўллардан асосийси – хорижга қочқин бўлиб кетиш ва курашни янги босқичда давом эттиришдир.

23. ХОРИЖГА КЕТГАН ЗИЁЛИЛАР

Фото 10. Абу Райхон Берунийга Теҳрондаги Лаъл паркида ўрнатилган ҳайкал. [62]

Хорижга қочқин бўлиб кетиш ва курашни янги босқичда давом эттиришни таклиф эта туриб инсоният, жумладан Марказий Осиё тарихидаги айрим машҳур шахслар тақдиридан маълумотлар келтириб ўтай ва бироз таҳлил этай.

Тарих, географии, филология, астрономия, математика, геодезия, минералогия, фармакология, геология ва фаннинг бошқа соҳаларида катта-катта китоблар ёзган, қадим Хоразм тили, шунингдек араб, форс, юнон (грек), лотин, турк, сурия, иврит, санскрит, хинди тилларини мукаммал билган улуғ олим бобокалонимиз Абу Райхон Мухаммад Ибн Аҳмад Аль-Бируний (973.04.09-1048.09.12) Хоразмдаги Қиёт шаҳрида туғилган. 995 йилда ҳозирги Эроннинг Рей шаҳрига қочқин бўлиб бориб яшашга мажбуп бўлди. У Хоразмда вазият ўзгаргач 1000-йиллар атрофида ўз Ватанига қайтиб, 1017 йилгача хоразмшоҳ Маъмун-2 даврида кўпгина олимлар йиғилган даврасида (буни ҳозир Маъмун академияси деб аташади) фаолият олиб борди ва ижод қилди. [62]

1017 йилда Махмуд Ғазнавий (971.02.10-1030.30.04) Хоразмни босиб олгач, Аль-Беруний Ғазна (ҳозирги Афғонистон жанубидаги шаҳар)га кўчиб борди ва ўша ерда умрининг охирги кунларигача яшаб ўз ижодини давом эттирди. [62]

Улуғ олим, 29 фан соҳасига доир 450 та китоб муаллифи (улардан 274 таси бизнинг кунларгача етиб келган) Абу Али ибн Сино (980.18.06-1037.16.08)нинг 57 йиллик умри ҳам жуда кўп давлатлар ва шаҳарларда давом этган. У Бухоронинг Афшона қишлоғида туғилиб, кўп қочқинлик кунларини бошидан кечириб, ижодини давом эттириб, Эроннинг Ҳамадон шаҳрида вафот этган. [63]

Энди Европа қитъасига адабиёт соҳасига назар солайлик. Улуғ француз ёзувчиси, адабиётда демократик романтизм асосчиси Виктор Мари Гюго (1802.26.02-1885.22.05) 1852 йилда Наполеон-3 император деб эълон қилингач ва тазйиқлар кучайиб кетгач аввалига Брюссельга, кейин Англияга кетиб яшашга мажбур бўлди. У 18 йиллик қочқинлик даврида ўзининг кўпгина ўлмас асарларини ёзди. 1870 йилда Наполеон-3 ҳокимиятдан ағдарилгач 18 йиллик қочқинликдан сўнг ўз Ватани Францияга қайтди.

Тасаввур қилинг: агар император (диктатор) Наполеон-3 махсус хизмат органлари тазйиқига қарши Виктор Гюго очлик эълон қилиб ётиб олса ва қанчадир кундан кейин касал бўлиб ёки очликдан вафот этиб кетганида 1852-1885 йилларда ўлмас асарларни унинг ўрнига ким ҳам ёза оларди? У 1852-1885 йилларда ёзган асарлари туфайли буюк ёзувчи бўла олдику. [64]

Француз халқи буюк хизматларини ҳисобга олиб Виктор Гюго жасадини Париж марказидаги Франциянинг буюк шахслари дафн этиладиган Пантеонга кўчириб қайтадан дафн этди.

Поляк композитори Фредерик Шопен (1810.22.02-1849.17.10), поляк шоири Адам Мицкевич (1798.24.12-1855.26.11) (Белоруссия ва Литвада уни ўз шоири деб ҳисоблашади), давримизнинг улуғ олими Альберт Эйнштейн (1879.14.03-1955.18.04), дунё киноюлдузларидан бири, хонанда Марлен Дитрих (1901.27.12-1992.06.05), адабиёт соҳасидаги Нобель мукофотининг 1987 йилдаги соҳиби рус шоир Иосиф Бродский (1940.24.05-1996.28.01) ва бошқа кўпгина зиёлилар ўз ватанларидан хориж мамлакатларига қочқин бўлиб кетишга мажбур бўлганлар ҳамда ўз ижодларини давом эттирганлар.

Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош Ассамблеяси БМТнинг Қочқинлар иши бўйича Олий Комиссарлигини тузиш ҳақида 1949 йилда қарор қабул қилди ва у 1951 йил 1 январидан бошлаб фаолият олиб бормоқда. Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош Ассамблeяси 2001 йилда “Қочқинлар ҳақидаги Конвeнция”нинг 50 йиллиги муносабати билан 20 июнь – Халқаро қочқинлар куни (World Refugee Day) дeб нишонлаш ҳақида махсус рeзолюция қабул қилганди. Бугунги кунда Eр шарида 20 миллион нафарга яқин қочқин ва 25 миллион ички кўчишга мажбур бўлган шахслар рўйхатга олинган [65].

Мен қочқинлар иши ва Халқаро қочқинлар кунига доир [66]-[67]-мақолаларимни ёзганман.
Ушбу параграфда келтирган маълумотларга асосан ўзбек халқининг мард журналистлари Малоҳат Эшонқулова ва Саодат Амонова очлик тадбирини яқин кунларда тўхтатиб хориж мамлакатига қочқин бўлиб кетиши ва ўз ижодий курашини янги босқичда янги миқёсда давом эттириши керак, деб ҳисоблайман.

24. СИЁСИЙ ОЧЛИК АМАЛИЁТИНИ ТЎХТАТИШ КЕРАКЛИГИ

Сиёсий очлик амалиёти дунё демократик ҳаракатида кўпроқ қамоқхона шароитларида маҳбуслар қўллашади. Озодликда юрган фуқаролар ҳам қўллашади. Лекин улардан жуда кўпчилиги 1-5 кун ичида тўхтатилиш чоралари кўрилади. Бунда кўпинча обрўли шахслар ва арбоблар, айниқса мухолифат лидерларининг бевосита аралашуви ва илтимоси билан тўхтатилган ҳоллар кўпдир.

Такрор айтаман, ўзбек халқининг мард журналистлари Малоҳат Эшонқулова ва Саодат Амонова очлик тадбирини яқин кунларда тўхтатиб хориж мамлакатига қочқин бўлиб кетиши ва ўз ижодий курашини янги босқичда янги миқёсда давом эттириши керак.

14 кунлик сиёсий очлик амалиётидан чиқиш пайтида жуда эҳтиёт бўлмоқ керак. Бу борада Туркиялик табиб Ойдин Солиҳ маслаҳатига эътибор бериш ўринлидир.

“Туркияда беморларни асосан очлик билан даволаб келаëтган табиб¸ “Ҳақиқий табобат” китоби муаллифи Ойдин Солиҳ¸ Малоҳат Эшонқулова ва Саодат Омоновалар бошлаган очлик акциясини ахборот воситалари орқали кузатаëтгани ва бу жараëннинг боришидан хавотирда эканини айтади.

- Очлик соғлиққа ўта зарарли бўлиши мумкин¸ фойдали ҳам бўлиши мумкин. Бу очликни қандай ўтказишга боғлиқ.

Албатта¸ биринчи мартада 10 кундан кўп очлик қилиш керак эмас эди. Умуман очлик 21 кундан ошмаслиги керак.

Мен бу қизларни хавфдан огоҳ қилмоқчи эдим. Хавф эса мана бундай:
очликдан чиқаëтиб улар дарҳол овқат ейишга бошласа – бу ўта хатарли¸ ҳатто фожиа билан тугаши мумкин.

Очликдан чиқаëтиб тузли нарсаларни мутлақо емаслик керак. Агар уларга тиббий ëрдам кўрсатилса бу ҳам хатарли. Чунки Ўзбекистондаги аксар врачлар очликдан чиқариш ҳақида билимга эга эмаслар. Улар қизларни сунъий озиқлантириши ва уларга глюкоза бериши мумкин. Бу жуда хавфли.
Улар очликдан чиқиш пайтида мева суви ичиши керак. Кейин мева ейиши. Кейин эса сабзавотлар. Мен яна бир марта эслатиб қўймоқчиман – очликнинг ўзидан кўра¸ ундан чиқиш пайти хатарлироқдир. Бу даврда қизлар алоҳида жиддият билан парҳезга риоя қилсин¸ дейди йиллардан бери беморларни очлик воситасида даволаб келаëтган табиб Ойдин Солиҳ” [45]

25. МУҲОЖИРОТГА КЕТИШ ЗАРУРЛИГИ

Мен 22-параграфда ёзганимдек бундан буён Ўзбекистон Миллий хавфсизлик хизмати бошқа кучишлатар органлар билан биргаликда Малоҳат Эшонқулова ва Саодат Амоновага қарши тазйиқлар ва провокациялар кўламини кенгайтира боради. Шу сабабли улар учун энг асосий ечим, бирдан-бир йўли – хорижга муҳожиратга кетишдир.

Муҳожиротга кетишдан аввал сиёсий очлик амалиётини тўхтатиб, табиб Ойдин Солиҳ маслаҳати асосида куч-қувват ва соғликни бироз бўлсада тикламоқ ўринлидир.

Миллий хавфсизлик хизмати ушбу икки исёнкор журналистни осонликча хорижга чиқиб кетишига йўл бермаслиги аниқ. Улар бунда 3 миллионлик жаримани ундириш баҳонасини қўллаши мумкин. Жарима масласини вазиятдан келиб чиқиб Тошкентдаги таниқли инсон ҳуқуқлари ҳимоячилари билан маслаҳатлашиб ҳал этиш ўринлидир.

Кучишлатар органларининг шу ва шунга ўхшаш баҳоналари ҳамда провокациялари олдини олиш мақсадида қўшни мамлакат, масалан Қозоғистондан бирорта анжуманга Малоҳат Эшонқулова ва Саодат Амонова номига расман таклифнома уюштириш ва бир-иккита ишончли шахслар, масалан таниқли ва мард инсон ҳуқуқлари ҳимоячиси Елена Урлаева ҳамкорлигида қўшни мамлакатга кетиш мақсадга мувофиқдир.

26. АЙРИМ ХУЛОСАЛАР ВА МАСЛАҲАТИМ

26.1. Телевидение Ўзбекистондаги сиёсий режимнинг халққа ярми ҳақиқат, ярми ёлғон ахборотларни тарқатувчи асосий воситаларидан биридир. Журналистлар Саодат Амонова ва Малоҳат Эшонқулова мардлик кўрсатиб, Ўзбекистон телевидениесидаги цензура, сохтакорликлар ва коррупция даражасини очиб беришди, фош қилишди. Бу билан диктаторлик режим асосига анча кучли зарба бера олдилар, диктатор Ислом Каримов МХХ ёрдамида бошқараётган катта кемада сезиларли тешик очишга муваффақ бўлдилар. Бунинг учун иккаласига катта раҳмат.

26.2. Президент Ислом Каримов уларни қабул этмаслиги ва телевидениедаги ўз ишига тикланишига ёрдам бермаслиги аниқ. Таққослаш учун: Президент Ислом Каримов ўз жияни журналист Жамшид Каримовни (1967) сўз эркинлиги учун курашгани сабабли 2006 йил 14 сентябридан бери Самарқанддаги психиатрик касалхонага мажбуран қамаб, уни Миллий хавфсизлик хизмати ходимлари назорати ва кўрсатмалари асосида ўзгача фикрлашдан “даъволаётганлиги” дунёга маълумку.

26.3. Саодат ва Малоҳат Президент Ислом Каримов номига 56 талаб хат ва телеграммалар жўнатиб, бирортасига жавоб ололмаганлиги, 14 кунлик сиёсий очлик амалиётни ўтказиш орқали 73 ёшли қари Ислом бобой 1992, 2000 ва 2008 йиллар январида Қуръон ҳамда Конституцияни ушлаб 92-моддада ёзилган “Ўзбекистон халқига садоқат билан хизмат қилишга, республиканинг Конституцияси ва қонунларига қатъий риоя этишга, фуқароларнинг ҳуқуқлари ва эркинликларига кафолат беришга, Ўзбекистон Республикаси Президенти зиммасига юклатилган вазифаларни виждонан бажаришга тантанали қасамёд қиламан” ([68]) деб ичган қасамига амал қилмаётганини яна бир карра исботлади.

26.4. Президент Ислом Каримовга бевосита бўйсундирилган Миллий хавфсизлик хизмати бошқа кучишлатар органларни жалб қилган ҳолда мард журналистлар Саодат ва Малоҳатни қадамба-қадам тазйиқни давом эттиришга ва синдиришга ҳаракат қилишмоқда ва буни давом эттиришади. Шу сабабли иккаласи ва улар яқинларининг кундалик одатий турмуши ва ҳаёти хавф остида қолмоқда.

26.5. Тез тиббий ёрдам чақиртириш, шунингдек турли-туман дорилар билан ўзларингизни укол қилиш масаласида эҳтиёт бўлишингизни тавсия қиламан. Бир касалингиз бир неча касалга, катта асоратларга олиб борувчи таҳликали вазиятларда қолишингиз мумкин. Номаълум врачлар томонидан кўрсатилаётган тиббий ёрдамлардан воз кечишнинг мақбул йўли – бу сиёсий очликни тўхтатишдир. .

26.6. Миллий хавфсизлик хизмати раҳбарияти икки жасур журналистни қамоққа, ҳатто психиатрик касалхонага тиқиш чорасини изламоқда. Қамоқда эса турли қийноқларни қўллаш орқали Президент Ислом Каримов номига кечирим хатини ёздириш ва шундан кейингина Ислом бобой “раҳмдиллик кўрсатиб” уларни авф этишини ташкиллаштиришмоқчи. Бундай усул 1930-1950-йилларда диктатор Сталин даврида НКВД раҳбари Берия тарафидан қўлланилганди.

26.7. Мана шундай таҳликали шароитда Саодат ва Малоҳат учун битта йўл бор – сиёсий очлик амалиётини тўхтатиб, хорижга муҳожирликка кетиш ва Ўзбекистонда демократик эркинликларга эришиш учун ўз курашларини янги босқичда давом эттиришдир.

26.8. МХХ Саодат ва Малоҳатни Ўзбекистондан осонликча чиқиб кетишига имконият бермаслиги аниқ. Буни қонуний йўл билан амалга ошириш имкониятларидан бири – бошқа мамлакатда ўтказиладиган бирорта анжуманга таклиф этиб, уларга таклифнома юбориш орқали амалга ошириш мумкин ва керак.

26.9. Саодат Амонова ва Малоҳат Эшонқулова ўзбек мухолифати ҳамда дунё журналистлари сафида биргаликда сўз эркинлиги, инсон ҳуқуқлари ва демократия учун курашни хорижда давом эттириши энг мақбул йўлдир.

Аллоҳ ушбу эзгу-мақсадлар йўлида барчамизга, жумладан Саодат Амонова ва Малоҳат Эшонқуловага сабр-бардош ва имкониятлар берсин, омин.

----------------------------------------

Изоҳ 1. 2011 йил 12 июн куни тушдан кейин келган маълумотга кўра шифохонага тушган Саодат Амонова очликни тўхтатган. Бу ҳақда Малоҳат Эшонқулованинг 17 ёшли қизи Зарнигор [69]-мақолада жумладан бундай ёзган.

“Шифокор кўригидан сўнг Саодат опа Амонова билан уйга қайтарканмиз, Саодат опа “Соғлиғим оғирлашиб бораяпти. Ҳукуматдан хабар йўқ. Соғлиғимни ўйламасам бўлмайди. Шифокорлар кўнглимга ваҳима солишди. Шунинг учун очликни тўхтатишга қарор қилдим. Бу ҳақда ҳозиргина “Озодлик”ка ҳам интервью бердим” деб қолдилар…” [69]

Изоҳ 2. Ушбу таҳлилий мақолам 2011 йил 12 июл куни эрталаб www.turonzamin.org сайтида чоп этилди ([70]). 12 июл куни эрталаб ишга борсам мени ишдан ҳайдашди.

Ишхона раҳбари (аёл)дан сабабини сўрасам, “Сиз йўлакка аппаратуралар қўйгансиз. Бу эса хавфсизлик нуқтаи назаридан мумкин эмас” деди. Ёнғин чиққан ҳолларда ходимлар ва харидорлар йўлак бўйлаб юриб заҳирадаги эшик орқали эвакуация қилиниши назарда тутилган экан.
Мен уй-рўзғорда ишлатиладиган турли электр асбоблари ва электр уйинчоқларини тузатиб, тозалаб сотувга тайёрлаш билан шуғулланардим.

Ишхона раҳбари шу 7 ой давомида иш жойимга келиб инглиз тилида гапирган ҳоллардан иккитасида “Йўлак тозаланади, аппаратураларни йўлакдан олиб қўйинг” деган маънода гапирганди, мен шундай тушунгандим. Мен ўшанда йўлакдаги аппаратураларни олиб йўлакни бўшатиб қўйгандим.

Мен 2010 йил 23 ноябрдан бошлаб ишлаётган бўлсам, биринчи марта раҳбар кабинетида бир соат ўтириб компютер орқали таржима йўли билан гаплашдик. Мен “Бу йўлак хавфсизлик масаласи билан боғлиқ эканлиги ҳақида инглиз тилида айтганингизни мен тушунмаганман. Сиз бу ҳақда ёзма тарзда беришингиз керак эди. Энди тушундим. Бундан кейин йўлакка нарса қўймайман” десам ҳам бўлмади.

Мен у компютерда ёзган матнларни қоғозга чоп эттириб олдим ва “Эртага сизга инглиз тилида жавоб ёзиб келаман” десам: “Агар ишхонага келсангиз полиция чақиртириб топшириб юбораман” деб таҳдид қилди.

Фикримча, мени ишдан ҳайдаш тадбири ортида махсус хизмат органлари турибди. Бундай деб ўйлашим сабабларидан бири: ҳар куни эрталаб доимий ишлайдиган ходимлар 15 дақиқа ошхонада йиғилиб қисқача суҳбатлашади ва раҳбар аёл библиядан иқтибослар ўқиб, ўзларига нималарнидир худодан илтижо қилишади (йилнинг 365 куни учун 365 та тилак ёзилган китобчаси бор, шу китобчадан ўқийди). Худони ҳар куни тилга олган раҳбар инсонни бир кунда ишдан ҳайдашдан олдин сал бўлсада бу гуноҳ эканлигини ўйларди. Махсус хизмат органи орқаваротдан берган буйруғи худога бўлган ишонч ва туйғулардан кучли келганга ўхшайди.

Мен [71]-мақолам иловасида махсус хизмат органи ходимлари тинимсиз кузатишаётгани, улар атайлаб провокация қилиб 8 ой давомида велосипедим камерасини 100 марта тешишгани, 2011 йил 7 январ куни WinCO номли супермаркет олдида яна бир марта тешишгач мен полицияни чақиртирганим ҳақида ёзгандим. Супермаркет олдидаги видеокамеранинг 2011 йил 7 январ кунги лентасини кўрсатмаганлари сабабли бу ҳақда Бойси шаҳар мэри (ҳокими), сенатор ва икки нафар депутатга шикоят хатини 2011 йил февралида ёзиб, 5 апрел куни учаласи билан учрашиб гаплашдим ([72]-[73]-га қаранг).

2011 йил 6 апрел куни Бойси шаҳар полиция департаменти бошлиғидан, 23 апрел куни сенатор ва икки нафар депутат имзолаган жавоб хатларини олдим.

Қирғизистондаги қирғин билан боғлиқ “Қирғин: кимлар ва қандай манфаат изламоқда?” номли катта таҳлилий мақоламни 2011 йил 22 июн куни тугатгач ([74]), 23 июн куни полиция бошқармасига бордим. Полиция бошлиғи билан учрашувга рухсат беришмади. Зобит билан учрашувни 2011 йил 30 июн кунига белгилашди.

30 июн куни учрашувга борганимда капитан Scott Mulcahy ва полициячи аёл ходима қатнашди. Мен Бойси шаҳар полиция департаменти бошлиғи номига видеолентани кўрсатишни илтимос қилиб ёзган аризам бир нусхасини бериб, 2-нусхасига жавоб ёзиб беришини сўрадим. S. Mulcahy чап қўли билан бундай деб ёзди:

“No video of incident WinCO. Did not keep video – there was nothing on the video” (Таржимаси: “WinCO олдидаги воқеага доир видео йўқ. Видеони сақлашмайди – видеода ҳеч нарса йўқ эди”).

Шу пайт аёл ходима телефонда провокатор таржимон Александр Базарски билан боғланиб, менга таржимонлик қилишини айтди (Александр Базарски ҳақида [75]-да ёзгандим). У провокатор таржимон эканлигини айтиб, уни рад қилишимга қарамай капитан Scott Mulcahy у билан инглиз тилида гаплаша бошлади. Мен бир оз кутдим ва бу олдиндан тайёрланган навбатдаги провокация эканлигини тушундим. Шу сабабли мен “It is provocation” (“Бу провокациядир”) дедимда туриб залга чиқиб кетдим.

Полицияга ва депутатларга мурожаатим масаласида алоҳида мақола ёзиш фикрим бор, Аллоҳ хоҳласа. Ўшанда тегишли ҳужжатлар матнини ҳам келтираман.

Айрим ўқувчилар ҳайрон бўлиши мумкин: “АҚШ қудратли демократик мамлакат бўлиб, нега бу қадар кузатиш ва тазйиқлар?”. Биринчидан, АҚШда 50 та штат бўлиб, федерал қонунга асосан ҳар бир штат катта мустақилликларга эга. Бу мустақилликдан биринчи навбатда штат махсус хизмат органлари фойдаланар экан, деган хулосага келаяпман.

Иккинчидан, Айдаҳо штати АҚШ пойтахти бўлмиш Вашингтон шаҳридан 2400 миль, яъни 3800 (!) километр узоқликда жойлашган ва федерал ҳукуматнинг бу ерда назорати кам. Ўзбекистон кичик мамлакат бўлганлиги сабабли буни Ватанимиз мисолида таққослаш иложи йўқ. Буни Россия мисолида таққосласак, Москвадан 3800 км наридаги вилоятда инсон ҳуқуқлари қай даражада амал қилади ва махсус хизмат органлари ўзларини қай даражада тутишади?

Агар Саодат ва Малоҳатни Ўзбекистон махсус хизмат органлари катта тайёргарлик ва тазйиқлардан кейин ишдан ҳайдашган бўлса, мени бир кунда ҳайдаб қўя қолишди. Бу ерда ҳам махсус хизмат органлари менга қарши кўп вақтдан бери копромат йиғиб юришганидан хабардорман.

Шунақа гаплар: махсус хизмат органлари ҳаддин ташқари катта ҳуқуқларга эга бўлган жойларда инсон ҳуқуқлари шу аҳволдадир.

Изоҳ 3. Саводи лотин алифбосида чиққан ва ушбу мақолани лотин алифбосида ўқимоқчи бўлган миллатдошларимиз учун у www.turonzamin.org сайтида 2011 йил 12 июл куни чоп этилган ([70]-га қаранг).

Изоҳ 4. Ушбу мақоламда 10 та фотосурат ишлатганман. Лекин www.turonzamin.org сайтидаги мақола вариантида 6 та фотосурат, www.muvozanat.info сайтидаги мақола вариантида 3 та фотосурат чоп этилган. Компютеримни назорат қилаётган махсус хизмат органи лайчаси почтам орқали қолган фотосуратларни юборишимга қаршилик қилган бўлса керак.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР

1. ДУШЕНКО К.В. Универсальный цитатник политика и журналиста. 6000 цитат о политике, правосудии и журналистике: (Сиёсатчи ва журналистнинг универсал иқтибосномаси. Сиёсат, адолатли суд ва журналистика ҳақида 6000 иқтибос). Эксмо; Москва; 2006. – 508 с.
http://r03.twirpx.net/319/319612_A9CE2_dushenko_k_universalnyy_citatnik_politika_i_zhurnalista.pdf (www.r03.twirpx.net ).

Франклин, Бенджамин (1706-1790) – америка олими ва сиёсат арбоби.

2. Сенатор Ортиқова: “Журналистларнинг очлик амали ноқонуний”. – http://www.bbc.co.uk/uzbek/uzbekistan/2011/07/110702_cy_uztv_ortiqova.shtml (www.bbc.co.uk/uzbek/ 2011.02.07).

3. АҲМАДЖОНОВ Ш. Ўзбекистон Миллий хавфсизлик хизмати ва ўлмас Кошчейнинг юраги (бу 2006 йилдаги мақоламнинг такроран чоп этилган вариантидир, лотин алифбосида). – http://turonzamin.org/2011/01/24/xazina1/#more-13463 (www.turonzamin.org 2011.24.01).

4. АҲМАДЖОНОВ Ш. Ўзбекистондаги полициявий давлатнинг бошқарув схемаси. – http://yangidunyo.com/?p=17018#comments (www.yangidunyo.com 2011.30.01).

5. АҲМАДЖОНОВ Ш. Ўзбекистонда демократик бошқарувга ўтиш схемаси. – http://yangidunyo.com/?p=17045#more-17045 (www.yangidunyo.com 2011.31.01).

6. Шуҳрат АҲМАДЖОНОВ. Миллий Хавфсизлик Хизмати ва Ўлмас Кошчейнинг юраги (бу 2006 йилдаги мақоламнинг 2011 йилда кенгайтирилган вариантидир, кирил алифбосида). – http://yangidunyo.com/?p=17133#more-17133 (www.yangidunyo.com February 6th, 2011).

7. Шуҳрат АҲМАДЖОНОВ. Мўътабар Тожибоеванинг 2002 йилдаги курашидан лавҳа. – http://yangidunyo.com/?p=17286 (www.yangidunyo.com February 12th, 2011);
http://www.jarayon.com/index.php?option=com_content&view=article&id=1226:–2002—&catid=99:maqolalar-boshqa-tillarda&Itemid=112 (www.jarayon.com 2011.12.02).

8. Шуҳрат АҲМАДЖОНОВ. Миллий Хавфсизлик Хизмати ваколатлари (ушбу мақолам охирида “Икром Ёқубовга” деб ёзилган мурожаатномам ҳам чоп этилган). – http://yangidunyo.com/?p=17352#more-17352 (www.yangidunyo.com February 16th, 2011).

9. АҲМАДЖОНОВ Ш. Намозхонларни қамаш ва ёллаш сабаблари. 1-қисм (1-8-параграфлар). – http://yangidunyo.com/?p=16537#more-16537 (www.yangidunyo.com 2011.09.01). (Давоми бор)

10. Саодат Амонова: “Қўлимдан қаламимни олишолмайди-ку?” – http://www.bbc.co.uk/uzbek/uzbekistan/2010/09/100920_talkingpoint_saodatamonova.shtml (www.bbc.co.uk/uzbek/ 2010.24.09).

11. Малоҳат Эшонқулова маҳаллийчилик, цензура ва ўзбек журналистларидаги журъатсизлик ҳақида. – http://www.bbc.co.uk/uzbek/interactivity/2010/07/100712_cy_talking_point_malohat_eshonqulova.shtml?print=1 (www.bbc.co.uk/uzbek/ 2010.27.09).
http://yangidunyo.com/?p=13185 (www.yangidunyo.com 2010.16.07).
http://turonzamin.org/2010/07/17/malohat/#more-11669 (www.turonzamin.org 2010.17.07).

12. Ўзбекистон: Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси ходимлари ўз раҳбарларини кескин танқид остига олдилар. – http://uzbek.fergananews.com/article.php?id=1459&print=1 (www.uzbek.fergananews.com 2010.29.08).

13. БАСИРА. “Ёшлар” каналида маҳаллийчилик ва таъмагирлик авж олган. – http://www.ozodlik.org/archive/uz-uzbekistan/latest/421/421.html (www.ozodlik.org 23.08.2010).

14. ЎзТВ журналистлари ўз раҳбарларига қарши чиқишди. – http://www.uznews.net/news_single.php?lng=uz&cid=3&nid=14870 (www.uznews.net 2010.25.08).

15. БАСИРА. Тележурналистлар суди яна қолдирилди. – http://www.ozodlik.org/content/article/24090132.html (www.ozodlik.org 2011.03.05).

16. МЕҲРИБОН. Давлат журналистлари давлат раҳбарига мурожаат қилди. – http://www.ozodlik.org/content/article/2143351.html (www.ozodlik.org 2010.30.08).

17. МЕҲРИБОН. “Ёшлар” “майда пашшачалар”дан тозаланмоқда. – http://www.ozodlik.org/content/article/2149919.html (www.ozodlik.org 06.09.2010).

18. МЕҲРИБОН. Саодат Омонова: Президент мамлакатдаги муаммолардан бехабар. – http://www.ozodlik.org/content/article/2221810.html (www.ozodlik.org 2010.16.11).

19. Ўзбекистон: Миллий телерадиокомпания журналистлари очлик эълон қилмоқчи. – http://uzbek.fergananews.com/news.php?id=8284&mode=snews (www.uzbek.fergananews.com 2010.10.12).

20. Тошкентдаги Мустақиллик майдонида иккита пикет бўлиб ўтди. – http://www.uznews.net/news_print.php?nid=15843&lng=uz (www.uznews.net 2011.06.12).

21. Тележурналистлар Тошкент марказида норозилик чиқиши уюштирдилар. – http://www.bbc.co.uk/uzbek/uzbekistan/2010/12/101206_cy_uzbek_journalists.shtml?print=1 (www.bbc.co.uk/uzbek/ 2010.23.12).

22. Ўзбекистон Миллий телевидениеси журналистлари норозилик намойиши ўтказди. – http://www.jarayon.com/index.php?option=com_content&view=article&id=995:2010-12-06-23-48-17&catid=62:inson-huquqlari&Itemid=70 (www.jarayon.com 2010.07.12).

23. Ўзбекистонда телевидение раҳбарияти истеъфосини талаб қилган журналистлар ишдан ҳайдалди. – http://www.bbc.co.uk/uzbek/uzbekistan/2010/12/101209_cy_uzbek_journalists.shtml (www.bbc.co.uk/uzbek/ 2010.09.12).

24. “Чегара билмас мухбирлар” ўзбек журналистлари тақдиридан хавотирда. – http://www.bbc.co.uk/uzbek/uzbekistan/2010/12/101223_cy_rsf_uztv_journos.shtml (www.bbc.co.uk/uzbek/ 2010.23.12).

25. Ўзбекистонда суд мажлиси нима учун қолдирилган бўлиши мумкин? – http://www.uznews.net/news_print.php?nid=16615&lng=uz (www.uznews.net 2011.11.03).

26. Ўзбекистон телевидениеси раҳбарияти иҳтиёрини бажармаган ходимлар ишдан бўшатиляпти. – http://jarayon.com/index.php?option=com_content&view=article&id=1197:2011-01-31-23-30-00&catid=52:ijtimoiy&Itemid=70 (www.Jarayon.com 2011.01.02).

27. БАСИРА. Саодат Омонова: Бу даражада жиддий текширув фақат МХХ томонидан кўрилади. – http://www.ozodlik.org/content/article/2317104.html (www.ozodlik.org 2011.22.02).

28. Ишдан бўшатилган «Ёшлар» ТВ журналистлари суд ҳакамига отвод беришди. – http://www.uznews.net/news_single.php?lng=uz&cid=3&sub=&nid=16767 (www.uznews.net 2011.29.03).

29. «Ёшлар» ТВ журналистлари даъвосини тағин ўша ҳакамнинг ўзи кўради. – http://www.uznews.net/news_single.php?lng=uz&cid=3&nid=16827 (www.uznews.net 2011.04.04).

30. БАСИРА. Тележурналистлар суди яна қолдирилди. – http://www.ozodlik.org/content/article/24090132.html (www.ozodlik.org 2011.03.05).

31. Ўзбекистон телевидениесининг икки исёнкор журналисти дунё жамоатчилигидан руҳий мадад сўрамоқда. – http://www.jarayon.com/index.php?option=com_content&view=article&id=1317:2011-05-02-22-39-54&catid=62:inson-huquqlari&Itemid=70 (www.jarayon.com 2011.03.05).

32. АХМАДЖОНОВ Ш. На протяжение последнего полгода сотрудники милиции меня периодически задерживают, допрашивают, угрожают возбуждением уголовного дела и даже заточением в психиатрическую больницу (Милиция ходимлари охирги ярим йил давомида мени даврий равишда тутмоқдалар, сўроқ қилмоқдалар, жиноий иш қўзғатиш ва ҳатто руҳий касалликлар касалхонасига тиқиш билан таҳдид қилмоқдалар). – http://turonzamin.org/2007/06/29/shuhrat/ (www.turonzamin.org
29.06.2007).

33. АХМАДЖОНОВ Ш. Узбекские «правоохранители» продолжают незаконно преследовать правозащитников (Ўзбек “ҳуқуқ муҳофазачилари” инсон ҳуқуқлари ҳимоячиларини қонунсиз тазйиқ этишни давом эттирмоқдалар). -
http://www.centrasia.ru/newsA.php?st=1183197060 (www.centrasia.ru 30.06.2007 13:51).

34. АХМАДЖОНОВ Ш. Прокуроры не показали дело (материалы) проверок и мне дали отписку
(Прокурорлар менга текширув иши (материаллар)ни кўрсатишмади ва менга қуруқ жавоб хатини беришди). – http://turonzamin.org/2007/08/23/%d1%88/#more-2492 (www.turonzamin.org 23.08.2007).

35. АХМАДЖОНОВ Ш. «Честь мундира». Ташкентские правоохранители не дают мне ознакомиться с собственным «делом» (“Мансаб обрўйи”. Тошкентдаги ҳуқуқни муҳофаза қилувчилар менга ўз “ишим”ни танишишга бермаяпти). – http://www.centrasia.ru/newsA.php?st=1187986620 (www.centrasia.ru 25.08.2007 00:17).

36. АХМАДЖОНОВ Ш. Сговор гонителей. За что меня задерживает ташкентская милиция?
(Таъқиб этувчиларнинг тил бириктириши. Тошкент милицияси нима учун мени тутмоқда?) -
http://www.centrasia.ru/newsA.php?st=1194262680 (www.centrasia.ru 05.11.2007 14:38).

37. АХМАДЖОНОВ Ш. Помнит ли Президент И.Каримов свою клятву, данное на Коране и Конституции Узбекистана? (Президент И.Каримов Қуръон ва Ўзбекистон Конституцияси асосида ичган қасамини эслайдими?) – http://turonzamin.org/2007/12/18/1-341/#more-3289 (www.turonzamin.org 18.12.2007).

38. БАСИРА. Тошкентда тележурналистлар жаримага тортилди. – http://www.ozodlik.org/content/article/24247761.html (www.ozodlik.org 2011.27.06).

39. МЕҲРИБОН. Журналистлар очлик акциясини тўхтатмоқчи эмас. – http://www.ozodlik.org/content/article/24249982.html (www.ozodlik.org 2011.29.06).

40. ЎзТВ собиқ журналистлари норозилик намойиши ўтказишга уриндилар. – http://www.bbc.co.uk/uzbek/uzbekistan/2011/06/110627_cy_uzbek_journalists.shtml (www.bbc.co.uk/uzbek/ 2011.27.06).

41. БАСИРА. Журналистлар 6 кундан буён очликни тўхтатмаяпти. – http://www.ozodlik.org/content/article/24253407.html (www.ozodlik.org 02.07.2011).

42. Ўзбекистон: Очлик эълон қилган журналистларнинг матбуот анжумани амалга ошмади. – http://www.bbc.co.uk/uzbek/uzbekistan/2011/07/110707_cy_uzbek_journalists_latest.shtml (www.bbc.co.uk/uzbek/ 2011.07.07).

43. Очлик акциясининг олтинчи кун тафсилотлари. – http://yangidunyo.com/?p=20571 (www.yangidunyo.com 2011.04.07).

44. АМОНОВА С. Очлик акциясининг ўн биринчи кун тафсилотлари (Барбод бўлган матбуот анжумани хусусида ўйлар…). – http://yangidunyo.com/?p=20620 (www.yangidunyo.com 2011.07.07).

45. САДРИДДИН АШУР. Матбуот анжумани ўтказилмай қолди. – http://www.ozodlik.org/content/article/24258240.html (www.ozodlik.org 2011.07.07).

46. АҲМАДЖОНОВ Ш. АҚШда 1,5 соатлик иш билан боғлиқ провокация. – http://yangidunyo.com/?p=14737#more-14737 (www.yangidunyo.com 2010.10.09).

47. Шухрат АХМАДЖОНОВ. О конфликте на сайте «Янги Дунё» (“Янги Дунё” сайтидаги можарога доир). – http://yangidunyo.com/?p=17718#comments (www.yangidunyo.com 07.03.2011).

48. Мен, Элин ва Жамшид. 9 май, 2005 йил… – http://uzbek63.blogspot.com/ (Журналист Улуғбек Ҳайдарнинг интернетдаги блоги).

49. САДРИДДИН АШУР. Жамшид Каримов озод этилдими? – http://www.ozodlik.org/content/article/1333129.html (www.ozodlik.org 2008.20.10).

50. УЛУҒБЕК ҲАЙДАР. Жамшил Каримов. – http://uzbek63.blogspot.com/2008/02/blog-post_5893.html (www.uzbek63.blogspot.com 2008.20.02).

51. Жамшид Каримов Англия Пен Марказининг фаҳрий аъзолигига сайланди. – http://www.uznews.net/news_single.php?lng=uz&sub=&cid=31&nid=822 (www.uznews.net 2007.20.01).

52. УЛУҒБЕК ҲАЙДАР. Ўзбекистонда матбуот байрами борми? – http://www.yangifikr.com/news/index.php?option=com_content&view=article&id=222:27-&catid=1:latest-news (www.yangifikr.com 2011.28.06).

53. ЭШОНҚУЛОВА М. Очлик акциясининг 12 кун тафсилотлари. – http://yangidunyo.com/?p=20663 (www.yangidunyo.com 2011.09.07).

54. АХМАДЖОНОВ Ш. Судьба Е.Урлаевой, или карательная психиатрия Узбекистана в действии (Е.Урлаева тақдири, ёки Ўзбекистонда жазолаш психиатрияси амалда). -
http://www.centrasia.ru/newsA.php?st=1128977820 ( www.centrasia.ru 11.10.2005 00:57);
http://archive.muslimuzbekistan.com/rus/rusnews/2005/10/analit10102005_2.html (www.archive.muslimuzbekistan.com/rus/ 10.10.2005).

55. АҲМАДЖОНОВ Ш. Ўзбекистон: жазолаш психиатрияси амалда – инсон ҳуқуқлари ҳимоячиси Елена Урлаеванинг 2001, 2002 ва 2005 йилларда клиник руҳий касалликлар касалхонасига қамалиш ва мажбуран даволаниш тафсилотлари. – http://www.turonzamin.org/congress2/jazolovchi_61105.html (www.turonzamin.org ARXIV 2005.06.11); http://www.turonzamin.org/congress2/jazolovchi_61105.html (www.turonzamin.org “Turonzamin” журнали, 2006 йил январ, 1(13)-сон).

56. АҲМАДЖОНОВ Ш. Елена Урлаева ва жазолаш психиатрияси. – http://yangidunyo.com/?p=15797 (www.yangidunyo.com 2010.14.11).

57. Ўзбекистон Президенти Ислом Каримовга Очиқ хат. – «Мустақил ҳафталик», 1992 йил январь, № 3.

58. ЛАЩ М. Арматура как средство политической борьбы (Арматура сиёсий кураш воситаси сифатида). – «Экспресс-хроника», 7 июля 1992 г., № 27.

59. АҲМАДЖОНОВ Ш. «Бирлик»чилар, аскарлар тобутлари ва Орол денгизи муаммолари. – http://www.turonzamin.org/ddkitob/birlik.html (Китоб www.turonzamin.org сайтининг “ДЎК китоблари” рукнида 2007 йил сентябрида чоп этилган).

60. АХМАДЖОНОВ Ш. Провокации спецслужб на кануне Президентских выборов в Узбекистане (Ўзбекистондаги Президентлик сайловлари арафасида махсус хизмат органларининг провокациялари). – http://turonzamin.org/2007/12/22/1-360/#more-3320 (www.turonzamin.org 22.12.2007).
АХМАДЖОНОВ Ш. Меня постоянно преследуют, – жалоба узбекского правозащитника Ш.Ахмаджонова (Мени доимо таъқиб қилмоқдалар – инсон ҳуқуқлари ҳимоячиси Ш.Аҳмаджоновнинг шикоят аризаси). – http://www.centrasia.ru/newsA.php?Month=12&Day=22&Year=2007 (www.centrasia.ru 22.12.2007 16:40).

61. АХМАДЖОНОВ Ш. Шухрат Ахмаджонов: в день Президентских выборов – 23 декабря 2007 года продолжился преследование меня … (Шуҳрат Аҳмаджонов: Президентлик сайловлари куни – 2007 йил 23 декабрда менга тазйиқлар давом этди …) – http://turonzamin.org/2008/01/01/1-399/#more-3375 (www.turonzamin.org 1.1.2008).

62. Аль-Бируни. – http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%8C-%D0%91%D0%B8%D1%80%D1%83%D0%BD%D0%B8 (www.ru.wikipedia.org/wiki/ Материал из Википедии — свободной энциклопедии).

63. Ибн Сина. – http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%B1%D0%BD_%D0%A1%D0%B8%D0%BD%D0%B0 (www.ru.wikipedia.org/wiki/ Материал из Википедии — свободной энциклопедии).

64. Гюго, Виктор. – http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%8E%D0%B3%D0%BE,_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80 (www.ru.wikipedia.org/wiki/ Материал из Википедии — свободной энциклопедии).

65. Всемирный день беженцев (Халқаро қичқинлар куни). – http://www.calend.ru/holidays/0/0/1371/ (www.calend.ru/holidays/ (Сайт «Календарь событий», 2010.20.6).

66. АҲМАДЖОНОВ Ш. 20 – июн – Халқаро Қочқинлар куни. – http://yangidunyo.com/wp-content/uploads/2010/07/qochqinlar-kuni.pdf (www.yangidunyo.com 2010.09.07).

67. АҲМАДЖОНОВ Ш. Қочқинлар куни ва қочқиннинг кундалиги. – http://turonzamin.org/2010/07/09/shuhrat-4/#more-11587 (www.turonzamin.org 2010.09.07).

68. Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси. – http://www.lex.uz/guest/irs_html.winlav?pid=20596 (www.lex.uz “Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги ҳузуридаги Ҳуқуқий ахборот билан таъминлаш маркази” сайти).

69. ЭШОНҚУЛОВА З. Очлик акциясининг 16 кун тафсилотлари. – http://yangidunyo.com/?p=20816 (www.yangidunyo.com 2011.12.07).

70. AHMADJONOV Sh. Saodat va Malohatga maslahatim. – http://turonzamin.org/2011/07/12/shuhrat-ahmadjonov-15/#more-15645 (www.turonzamin.org July 12th, 2011 at 4:03 pm, лотин алифбосида).
http://muvozanat.info/index.php?option=com_content&view=article&id=2115:2011-07-12-15-27-52&catid=31:general&Itemid=18 (www.muvozanat.info 12 July 2011 09:52, кирил алифбосида).

71. АҲМАДЖОНОВ Ш. Абдуманноб мухолифатнинг яхши лидери эди. -
http://muvozanat.info/index.php?option=com_content&view=article&id=1544:2010-12-27-02-07-45&catid=31:general&Itemid=18 (www.muvozanat.info 2010.26.12).

72. Шухрат АХМАДЖОНОВ. Меня преследуют и в США (Мени АҚШда ҳам тазйиқ қилмоқдалар). – http://turonzamin.org/2011/02/21/shuhrat-5/#more-13876 (www.turonzamin.org 21.02.2011).

73. Шухрат АҲМАДЖОНОВ. Менга АҚШда ҳам тазйиқ қилмоқдалар. – http://yangidunyo.com/?p=17621#more-17621 (www.yangidunyo.com March 1st, 2011).

74. АҲМАДЖОНОВ Ш. Қирғин: кимлар ва қандай манфаат изламоқда? -
http://turonzamin.org/2011/06/17/shuhrat-6/#more-15384 (www.turonzamin.org June 17th, 2011 at 4:14 pm, лотин алифбосида).
http://muvozanat.info/index.php?option=com_content&view=article&id=2061:2011-06-18-00-09-42&catid=31:general&Itemid=18 (www.muvozanat.info 17 June 2011 19:43, лотин алифбосида).
1-қисм. – http://himoyachi.at.ua/news/2011-06-22-2325 (www.himoyachi.at.ua 2011.22.06, кирил алифбосида).
2-қисм. – http://himoyachi.at.ua/news/2011-06-22-2326 (www.himoyachi.at.ua 2011.22.06, кирил алифбосида).
3-қисм. – http://himoyachi.at.ua/news/2011-06-22-2327 (www.himoyachi.at.ua 2011.22.06 кирил алифбосида).
http://yangidunyo.com/?p=20277 (www.yangidunyo.com 2011.22.06, кирил алифбосида).

75. АҲМАДЖОНОВ Ш. АҚШда 1,5 соатлик иш билан боғлиқ провокация. – http://yangidunyo.com/?p=14737#more-14737 (www.yangidunyo.com 2010.10.09).

E-mail: shuh5454@safe-mail.net

2011 йил 13 июл.

АҚШ, Бойси шаҳри.

----------------------------------------

АҲМАДЖОНОВ Ш. Саодат ва малоҳатга маслаҳатим. - http://yangidunyo.com/?p=20835 (www.yangidunyo.com 2011.13.07).
2011 йил 13 ва 17 июл куни кўчириб олдим.

----------------------------------------

160. АҲМАДЖОНОВ Ш. Саодат ва Малоҳатга маслаҳатим. –
http://turonzamin.org/2011/07/12/shuhrat-ahmadjonov-15/#more-15645 (www.turonzamin.org July 12th, 2011 at 4:03 pm, лотин алифбосида).
http://muvozanat.info/index.php?option=com_content&view=article&id=2115:2011-07-12-15-27-52&catid=31:general&Itemid=18 (www.muvozanat.info 12 July 2011 09:52, кирил алифбосида).
http://yangidunyo.com/?p=20835 (www.yangidunyo.com 2011.13.07).