Из книги
SOFİ TRAM-SEMEN
(Sufilya Semenova, Soufilia Semenova)
"NART BOYU TÜRKLERİ HUN-KARAÇAYLILARIN MİTOLOJİSİ" .
Издательство "KAYNAK", Стамбул.
2008.


ПЕРЕВОДЧИК
АРАС СЁЗЮЕР


Отрывок из главы "ДОЛАЙ-ТЕЙРИ".

Во время фольклорной экспедиции ТМИФИС, были обнаружены мноржество вариантов песен о ДОЛАЙ-ТЕЙРИ. Хочу привести все и дать возможность читателю самому определить, который из них сохраняет отпечаток древне- тюркского стихосложения.

Вариант №1.

ОЙ ДОЛАЙ, ДОЛАЙ, МАЙ ДОЛАЙ,
ДОЛАЙ БОЛМАСА, КЪАЙДА МАЙ?!
ДОЛАЙ ОТДЖАГЪАДА ОЛТУРУР,
ТЫБЫРНЫ ТОЛТУРУР...
ДЖАУ УРУР,
ГЫБЫТ ЧАЙКЪАЙ ТУРУР.
ОЙ, ГЫБЫТДА УА ДЖЫЙГЪАН СЮТБАШЫ ЧАЙКЪАЛА,
ХАЙДА, МАРДЖАЛА,
АРЫУ-ТАЛЫУ БОЛМАСЫН,
СЮТБАШЫ СУУМАСЫН,
БУЧ УЧДАН АКЪГЪАН БЮРЧЮКЛЕНГЕНДИ,
ДЖАУ ТЮШЕР ЗАМАН ДЖЕТГЕНДИ.
АЙ ДОЛАЙ, ДОЛАЙ, МАЙ ДОЛАЙ,
ДА ГЫБЫТ ТОЛУ ДЖАУ ЧАЙКЪАТХЫН А АЛАЙ.
ХЭЙ, ДЖАУ БЛА БЫШЛАКЪ БОЛСА, КЪОЛУНГ КЪОЛ,
ХАЙДА, МАРДЖА, БОЛА ЭСЕНГ БОЛ!
КЪАТДЫРМАГЪА КЪАЙНАГЪАН ДЖАУ БЛА ТУЗ БОЛСУН,
АЙ КЪОШУЛГЪАНЫНГ А, ОЙ ДА ДАРИЙ АУЛУ КЪЫЗ БОЛСУН,
ЫСТАУАТЫНГ МАКЪЫРЫУ-ЁКЮРЮУДЕН ТОЛСУН,
КЪОЙ СЮРЮУЛЕРИНГ А ДА ЭГИЗ-ЭГИЗ, ТЕРК БОЛСУН!
КЪЫЗЫБ КЕЛСИНЛЕ ДЖЕЛИНЛЕ,
САУУБ ТАЛСЫНЛА КЕЛИНЛЕ,
АУЛАЙ-АУЛАЙ КЪОЛ ТАЛСЫН,
ДОЛАЙ БУ ТЫБЫРГЪА КЁЛ САЛСЫН!
ОЙ ДОЛАЙ, ДОЛАЙ, МАЙ ДОЛАЙ,
СЕН БОЛМАСАНГ А КЪАЙДА ДЕЙСЕ, МАЙ!


Вариант №2.

ОЙ ДОЛАЙ, ДОЛАЙ, МАЙ ДОЛАЙ,
ДА БИЙЧЕ ДЕСЕНГ" А ТЫБЫР АРАДА, ПЫРС-КЪАЙНАЙ,
ЧЕМЕР КЪОЛЛАРЫ БЛА ДА ДЖАУ ЧАЙКЪАЙ,
ЭКИ УУРТУ ДЕСЕНГ А КЪЫЗГЪЫЛДЫМ КЮРЕНЛИ,
ЭЙ, ДА БИЗНИ БИЙЧЕ БОЛМАЗ АБЫН-СЮРЮНЛЮ,
ТУРУР БОЛУРСА, ТЕЙРИ, КЪЫМЫЛДАУНА КЪАРАЙ,
МЫЙЫКЪ БУРА ДА, НАРАТ ЧАЙЫР ЧАЙНАЙ...
ОЙ ДОЛАЙ, ДОЛАЙ МАЙ ДОЛАЙ,
ДЖАУ ЧАЙКЪАТА, ДЖАН ДЖАЗА ТУРГЪУН, БЫЛАЙ!

Вариант №3.

ОЙ ДОЛАЙ, ДОЛАЙ, МАЙ ДОЛАЙ,
ДЖАУ ЧАЙКЪАТА, ТАЛДЫРА ТУРГЪУН, БЫЛАЙ!
ЭСКИ ГЫБЫТДА ЧАЙКЪАГЪАН АЙРАН БЛА ДЖАУ БОЛСУН,
МАЛ КЮТГЕНЛЕ УА САУ БОЛСУН,
ДЖАЛЧЫ ХАКЪ АШАГЪАН БАУ ДА КАУ БОЛСУН!
САУУЧУЛАГЪА ТЕЙРИДЕН КЕЛСИН,
ДА БУ ЫСТАУАТХА ДОЛАЙ ОНГ БЕРСИН!
ОНГ ДЕСЕНГ А - ДОЛАЙ БЛА КЕЛИР,
АШ ЮЙГЕ КИРИР...
ОЙ ДОЛАЙ, ДОЛАЙ, МАЙ ДОЛАЙ
КЪУАТ САЛЫБ ТЫБЫРДА ОЛТУРГЪУН АЛАЙ!


Вариант №4.

ОЙ ДОЛАЙ, ДОЛАЙ, МАЙ ДОЛАЙ,
КЪЫЗЫЛ УУРТЛУ, ОТЧАГЪАДА ОЛТУРГЪУН, АЛАЙ!
ДОЛАЙ ТИШСИЗ БОЛГЪАНДЫ,
АНЫ ЮЧЮН ДЖАУЧУКЪ ДЖАЛАЙ, СЮТЧЮК УРТЛАЙ ТУРГЪАНДЫ,
АЛАЙ ЭТЕ ТЫБЫРДА КЕРИЛИБ ОЛТУРГЪАНДЫ,
СЕМИРЕ-СЕМИРЕ КЪУАТЛЫ, НЮРЛЮ БОЛГЪАНДЫ.
АЙ, ДОЛАЙ, ДОЛАЙ, МАЙ ДОЛАЙ,
ГЫБЫТ БЫШЛАГЪЫНГ БОЛСА ДЖОЛ КЪОЛАЙ,
КЪАТДЫРМАГЪА КЪАЙНАГЪАН ДЖАУ БЛА ТУЗ БОЛСУН,
ДА КЕЛИР КЕЛИН А КЪАЛЫН БЕРНЕЛИ КЪЫЗ БОЛСУН!..
АЙ, ДОЛАЙ, ДОЛАЙ, МАЙ ДОЛАЙ,
МЫЙЫКЪ БУРДУРГЪУН, ДЖАУ ЧАЙКЪАТА, АЛАЙ!
СЮРЮУДЕ ГЫЛДЖА АЗ ДА КЪУНАДЖИН КЁБ БОЛСУН,
ДА БЕРГЕНИНГ А ЧАЧЫЛЫР-ТЁГЮЛЮР ТЕРК БОЛСУН,
ТОЛУБ КЕЛСИНЛЕ ДЖЕЛИНЛЕ,
САУБ ТАЛСЫНЛА КЕЛИНЛЕ,
АУЛАЙ-АУЛАЙ КЪОЛ ТАЛСЫН,
ДА ДОЛАЙ БИЗНИ ТЫБЫРГЪА УА КЁЛ САЛСЫН!
ХЭЙ ДОЛАЙ, ДОЛАЙ, МАЙ ДОЛАЙ,
БИЗНИ ТЫБЫРДА ОЛТУРГЪУН, ДЖАУ ДЖАЛАЙ,
КЪОЙ БЫШЛАКЪЧЫКЪНЫ ЧАЙНАЙ,
ТЫБЫР КЪАЗАНЫНГДА ЭТ КЪАЙНАЙ!
ОЙ МАЙ ДЖУГЪУ БОЛСУН ТЫБЫР ТОМУРАУ,
ДА БИЗДЕН ЧЫКЪМАСЫН ХЫЛЕУ-ДЖАЛКЪАУ.
АДЖИРНИ БЕЛИ ТАНГ БОЛСУН,
ДА БАЙТАЛ АУРУУ ДА ТАЙ БОЛСУН!
УАКЪ АЯКЪЛЫНГ ЭГИЗ-ЭГИЗ ДЖАЙЫЛСЫН,
ЧЕГИНГЕ ТЕЙРИДЕН ЧАЛМАН КЪАЙЫЛСЫН,
ДЖУРТУНГДА СЫБЫЗГЪЫ ТАРТЫЛСЫН
ДА УЧА БАЙРАКЪЛАГЪА ТАГЪЫЛСЫН...
КЮНЛЕЙ БУ ТЫБЫРГЪА МАЙ АКЪСЫН!
ОЙ ДОЛАЙ, ДОЛАЙ, МАЙ ДОЛАЙ
СЕН БОЛМАСАНГ А КЪАЙДА ДЕЙСЕ МАЙ!


Вариант№5.

ОЙ ДОЛАЙ, ДОЛАЙ, МАЙ ДОЛАЙ,
ДЖАУ ЧАЙКЪАТА, ТАЛДЫРА ТУРГЪУН БЫЛАЙ!
ЭСКИ ГЫБЫТДА ЧАЙКЪАГЪАН АЙРАН БЛА ДЖАУ БОЛСУН,
ДА САУУЧУЛА САУ БОЛСУН,
САУУЧУЛАГЪА АГЪА-АГЪА КЕЛСИН,
ДА БУ ЫСТАУАТХА ТЕЙРИ ОНГ БЕРСИН.
ОНГ ДЕСЕНГ А - ДОЛАЙ БЛА,
МАЛ ДЕСЕНГ А - КЪОЛАЙ БЛА,
КЪОЛАЙЫБЫЗ ТАЙМАЗ БОЛСУН,
ДА ДОЛАЙ БУ ЫСТАУАТДАН КЪАЙТМАЗ БОЛСУН!
ОЙ ТЕЙРИ-ДОЛАЙ, МАЙ ДОЛАЙ!
АЙЛАНА КЕЛГИН А, ЮЙ МАРАЙ,
БИЗНИ ТЫБЫРДА ДЖЕРЛЕШГИН А АЛАЙ,
ОТДЖАГЪАДА ОЛТУРГЪУН А, КЮЛ ТАРАЙ.
ХЭЙ ОТДЖАГЪАДА БАГЪЫРДАН БОЛУР ИЛИНГИЧ,
ДА КЮЛ ТАРТАРГЪА УА ДА КЪЫНА ТЕМИРДЕН ТИЛИНГИЧ,
ДЖЕРК ОТУН КЪАТЫ ДЖАНАР,
СЫГЫН ОТ ТЮТЮН ЧАЧАР,
ТЁББЕ ТЕШИК ДА БУУЛУБ ТАРТАР...
АЙ ТАРТСА УА, АЛАЙ ТАРТСЫН,
БУ ЫСТАУАТНЫ ТЮТЮНЮ УА БЮТЕУ КЪАБАКЪЛАГЪА КЪАКЪСЫН,
АЛАЙ ЭТЕ ДА ДА ТЕЙРИ ТАНГЫБЫЗ АТСЫН!
ХЭЙ, ТЕЙРИ-ДОЛАЙ, МАЙ ДОЛАЙ,
КЮЛНЮ КЪАЗА ОТДЖАГЪАДА ОЛТУРГЪУН АЛАЙ,
ХЭЙ, МАРДЖА, ТЮТЮН БЛА НАСЫБ КЕТМЕСИН,
ДА МАЙ ДОЛАЙСЫЗ А БИЗНИ УЛЛУ ТЕЙРИ ЭТМЕСИН!


Вариант №6.

ОЙ ДОЛАЙ, ДОЛАЙ, МАЙ ДОЛАЙ,
ДА БИР ДЖОКЪЛА, МАРДЖА, БИЗНИ ТЫБЫРНЫ ДА, СЫНАЙ!
ЭЙ, НЫЗЫ ЧАКЪДА ХАТХУНУ ДЖАЗАР БИР КЪАТЫУ,
ЭЙ АЧЫУТАШДА АУРУУНУ ТЫЯР БИР ТАТЫУ,
ЭЙ МАЙ ДОЛАЙДА МЕЛЬХУМЛУКЪ ДЕГЕН БИР АЙТЫУ...
ХАЙДА, СОГЪУЛСУН ДА ДОЛАЙ-ТАРТЫУУ,
БУЗУЛМАСЫН АУЗУБУЗНУ ТАТЫУУ,
КЪАБАРЫГЪЫБЫЗ ДЖАУ БОЛСУН,
АНЫ БОЛДУРГЪАНЛА САУ БОЛСУН,
АЙ ДОЛАЙ ДА, МАЙ ДОЛАЙ,
КЕНГЛЕМЕ ДА КЕЛСЕНГ А БЫЛАЙ!
ЧАЙКЪАЛГЪАН ГЫБЫТ ДЖАУ УРУР,
ДА ЧАЙКЪАЛГЪАН ТЫБЫР А КЪУУ БОЛУР,
ДА БУ ТЫБЫР ЧАЙКЪАЛМАЗ БОЛСУН,
ДОЛАЙ БУ ТЫБЫРДАН ТАЙМАЗ БОЛСУН!
ОЙ ДОЛАЙ ДА, МАЙ ДОЛАЙ,
А МАРДЖА КЕНГЛЕМЕЙ КЕЛГИН БЫЛАЙ,
ТЫБЫРДА ОЛТУРГЪУН АЛАЙ
КЪЫЗЫЛ УУРТУНГУ СЫЛАЙ!






(Вариантов песен ДОЛАЙ множество. В будущих записях постараюсь передать все.)

ПРОДОЛЖЕНИЕ СЛЕДУЕТ.