|
|
1895 . 12 000 II (1859-1941). , . - . II.
Sypialnia ksieznej Daisy von Pless w Ksiazu. 'Zr'odlo: wroclaw.hydral.com.pl
Obecny wyglad zamkowych wnetrz niewiele przypomina ten przedwojenny. W czasie II wojny 'swiatowej Niemcy zaczeli przebudowywa'c Ksiaz zgodnie z 'owczesna, nowa moda. W zamku przygotowywano siedzibe dla Adolfa Hitlera. Wielkopa'nskie salony zamienialy sie w surowe gabinety. Dzi's wiadomo, ze Ksiaz zniszczono w'owczas prawie w 90 procentach. Zapraszam do podr'ozy w czasie, a za jej zilustrowanie zdjeciami z epoki dziekuje Centrum Europejskiemu w Ksiazu.
Korytarz na pierwszym pietrze
Opr. Mateusz Mykytyszyn
W'odz III Rzeszy mial mie'c w Ksiazu swoja najpiekniejsza kwatere. Najtrudniejszy okres przypadl dla zamku pod koniec 1941 roku roku, kiedy przybyl do niego gauleiter Dolnego 'Slaska Karl Hanke. To on wdrazal decyzje wladz o zmianie przeznaczenia zamku, kt'ory mial sie teraz sta'c surowa siedziba dolno'slaskiej NSDAP. . Hitler przyslal na miejsce swojego ulubionego architekta, profesora Hermana Gieslera. Nad projektem przebudowy zamku jego biuro pracowalo niemal rok i w pa'zdzierniku 1942 roku Giesler przedstawil swoje dzielo konserwatorowi zabytk'ow prowincji dolno'slaskiej, Guntherowi Grundmannowi. Zakochany w lokalnej historii i architekturze (autor wydanego w 1941 roku w Berlinie dziela o zabytkach regionu pod tytulem Schlesien) wybitny naukowiec nie kryl przerazenia proponowanymi zmianami. Plany, kt'ore mu przedstawiono nie byly projektem adaptacji, lecz zmierzaly do doprowadzenia dolno'slaskiej perly do ruiny. Konserwator zaczal pisa'c listy protestacyjne, sporzadza'c dokumenty wykazujace ogromna warto's'c tego, co planowano bezpowrotnie zniszczy'c. Wspomina o tym w swojej ksiazce Erlbter Jahre Widerschein (Odblask przezytych lat) Tak miedzy profesorem Gieslerem, a mna doszlo do ostrego sporu, gdy przedlozyl projekt przeobrazenia Sali Maksymiliana. Wspanialy, harmonijny zesp'ol rze'zb, stiuk'ow i malowidel najlepszych 'slaskich i czeskich mistrz'ow chciano zastapi'c wystrojem architektonicznym o cechach 'owcze'snie panujacego pseudoklasycyzmu, typowego dla sztuki w III Rzeszy.
Sala Maksymiliana przy jej ozdabianiu pracowali liczni arty'sci: architekt F.A. Hammerschmidnt, rze'zbiarz J.G. Schenk, sztukator Ramelli oraz czeski malarz F. A. Scheffler
Sala Maksymiliana ozdobiona jest 12 pilastrami o zloconych glowicach, symbolizujacymi 12 miesiecy roku, bogato rze'zbione marmurowe kominki ustawione sa symetrycznie na wprost siebie, a zyrandole i kinkiety wykonano ze zloconego drewna lipowego. 'Zr'odlo fotografii: fotopolska.eu
Fotografia jednego z komink'ow w Sali Maksymiliana opublikowana w Die Welt nr 36/1927
Sala Maksymiliana utrzymana jest w stylu oryginalnego 'slaskiego baroku, inspirowanego sztuka wloska z tamtego okresu. Jest to jedna z najwiekszych i najpiekniejszych sal barokowych na 'Slasku. Jej nazwa pochodzi od imienia Konrada Ernesta Maksymiliana von Hochberga, kt'ory byl fundatorem barokowej cze'sci zamku
Powyzej supraporta poludniowa w Sali Maksymiliana
Wojenne dewastacje
W Szczawienku wybudowano duza rampe kolejowa do rozladunku material'ow budowlanych na potrzeby adaptacji. Robotnicy wyrywali granitowe kamienie portali, cze's'c piwnic zajela policja, parter przeznaczono na kancelarie i sekretariat. Ze 'scian zbijano rokokowe sztukaterie, z salon'ow usuwano obrazy, przemalowywano komnaty. Niszczono i rozkradano zabytkowe wnetrza. Z pieknie zdobionych sal wyrywano zabytkowe freski, kt'ore potem wrzucano do wawozu. Zniszczeniu uleglo wyposazenie m.in. sal Maksymiliana, Konrada, Krzywej i Holu Bolka, gdzie usunieto zabytkowe plafony. Z drugiego poziomu piwnic zamkowych poprowadzono szyb klatki schodowej do pierwszej kondygnacji nowych podziemi budowanych pod zamkiem. W zwiazku z tymi pracami w jednym z parterowych pomieszcze'n ustawiono kompresor, rujnujac tym samym wiekowa posadzke. Na gl'ownym tarasie, obok wlotu szybu wentylacyjnego, ulokowano sklad material'ow budowlanych, natomiast przed budynkiem biblioteki wybudowano tajemniczy zelbetonowy zbiornik, w kt'orym wedlug 'swiadk'ow nawet zima woda byla ciepla. Przerazony ogromem zniszcze'n Grundmann ratowal co m'ogl. Bogaty ksiegozbi'or i gromadzone przed ponad 400 lat archiwalia Hochberg'ow umie'scil w jednym z dolno'slaskich klasztor'ow. Cze's'c depozyt'ow zamkowych i bardziej warto'sciowych mebli przeni'osl do palacu w Borowej, a p'o'zniej do rezydencji bocznej galezi Hochberg'ow w Roztoce. Przewidujac, ze ich cenne rodowe nieruchomo'sci beda narazone na zniszczenie bad'z rabunek, rozproszyl je i ukryl w wielu znanych tylko sobie miejscach. Odnalezione zostaly nieliczne. Pozostale wciaz czekaja na prawowitych wla'scicieli.
Podczas pisania artykulu korzystalem z ksiazek Dolny 'Slask jakiego nie znacie Joanny Lamparskiej oraz Podziemia III Rzeszy Jerzego Rostkowskiego. Za udostepnienie fotografii dziekuje Centrum Europejskiemu w Ksiazu. Zapraszam do podziwiania pieknych zamkowych wnetrz na tych wyjatkowych zdjeciach
Sala Konrada
Sala Konrada mie'sci sie w renesansowej cze'sci zamku, tzw. Dlugim Domu. W XVIII wieku uzyskala piekny barokowy wystr'oj, zniszczony w wyniku barbarzy'nskiej przebudowy
Do naszych czas'ow zachowaly sie jedynie stiukowe dekoracje (na 'scianie z wielkimi oszklonymi drzwiami) oraz takze stiukowy, neobarokowy kominek z tr'ojkatnym zwie'nczeniem wypelnionym muszla
Zaginiony gobelin z Sali Konrada
Sala Konrada podczas przebudowy
Sala Konrada po 1945 roku
Powyzej Sala Konrada AD 2010
Salon portretowy obecnie Zielony polozony od p'olnocnej strony Sali Maksymilaa
Przed ostatnia wojna odwiedzajacy ten salon podziwiali zgromadzona w nim piekna kolekcje porcelany oraz zdobiace 'sciany portrety rodzinne wla'scicieli zamku. Do naszych czas'ow przetrwala utrzymana w stylu rokoko, bogata dekoracja sztukatorska sufitu oraz oryginalny barokowy kominek z czerwonego marmuru z kartuszem w kluczu.
Salon zielony po 1945 roku
Salon Zielony obecnie. Mieszcza'nskie meble wypelniajace obecnie wnetrze tego pomieszczenia pochodza z ko'nca XIX wieku. Zdjecie wykonane przez Haline C z Wroclawia
Salon Zloty obecnie Bialy
W przedwojennych przewodnikach salon ten nazywano Czerwonym lub Zlotym co mialo zwiazek z czerwonymi draperiami zdobiacymi 'sciany i zloconymi rokokowymi sztukateriami. Sufit pokrywa piekna dekoracja sztukateryjna obfitujaca w r'oznorodne motywy zdobnicze (motyw kratki regencyjnej, li'sci akantu, girlandy i bukiety z r'oz). Oryginalny kominek wykonano z r'ozowego, wloskiego marmuru, jest on bogato zdobiony plaskorze'zbami. Jego boki stanowia dwa maszkarony, w kluczu waza, a wewnatrz zeliwne plyty utrzymujace cieplo.
Powyzej Salon Bialy dzi's. Meble zostaly wykonane okolo 1840 roku, a sprowadzono je po wojnie ze Szczawna Zdroju, z tamtejszego hotelu 'Slaski Dw'or, ufundowanego przez Hochberg'ow jako slynny Grand Hotel (dzi's Sanatorim nr 1)
Sala Krzywa na pierwszym pietrze
Sala Krzywa podobnie jak Sala Konrada zostala calkowicie zniszczona podczas wojennej przebudowy. Byla to jedna z najpiekniejszych sal w tzw. Zamku G'ornym. Niestety jej p'o'znogotycki, przechodzacy w renesans wystr'oj zamieniono na oslawiony nowy styl. O dawnej 'swietno'sci tego miejsca za'swiadcza zachowany do dzisiaj renesansowy kominek z szarego piaskowca. Ozdabiaja go plaskorze'zby, m.in. trzy herby w otoczeniu girland podtrzymywanych przez putta.
Ponizej Sala Krzywa na drugim pietrze przed wojna gabinet ksiecia
Salon barokowy
Posiada autentyczny XVIII wieczny plafon. Centralne malowidlo plafonu przedstawia mitologiczna posta'c boginie Flore, opiekunke przyrody. Cztery narozne medaliony z amorkami zrekonstruowano w 1975 roku. Dawniej na 'scianach wisialy portrety rodzinne Hochberg'ow, a wyposazenie wnetrza uzupelnial rokokowy kominek. Obecnie 'sciany salonu pokryte sa tkaninami lnianymi, zaprojektowanymi przez prof. Zofie Wnuk. Na 'scianie obraz nieznanego malarza przedstawiajacy patronke lowiectwa Diane. Na uwage zasluguje intarsjowana skrzynia podr'ozna, wykonana z drewna debowego, sygnowana data 1724. Pozostale meble w tym salonie to: st'ol konsolowy z marmurowym blatem dwa krzesla debowe w typie mebli gda'nskich; serwantka z ko'nca XIX w.; fotel ko'scielny z XIX w. z tapicerka wykonana 'sciegiem petit point. Ponizej sali barokowy dzi's
Zdjecia ponizej pokazuja amfiladowe przej'scia w ciagu barokowym
Ponizej sala jadalna na parterze dzi's zamkowa kaplica
To samo wnetrze pelni dzi's role kaplicy, uzywanej z reszta bardzo rzadko
Hall My'sliwski
Hall My'sliwski posiada wystr'oj renesansowy i znajduje sie obok Czarnego Dziedzi'nca. W przeszlo'sci byl nazywany Czarnym Hallem. Do naszych czas'ow zachowal sie tu wspanialy renesansowy kominek oraz oryginalny, pieknie rze'zbiony polichromowany strop z drzewa modrzewiowego. Interesujace sa tez neorenesansowe portale drzwiowe, a takze widoczny na poludniowej 'scianie kruzganek, niegdy's umozliwiajacy przej'scie do pokoj'ow ksiazecych.
Ponizej Hall My'sliwski dzi's
Sala Rycerska
Dawniej znajdowala sie tutaj ekspozycja bialej broni. Sklepienie sali pokrywa bogata polichromia. Bogata boazeria zdobiaca 'sciane wykonana zostala wsp'olcze'snie w pracowniach Zamku Ksiaz. W miejscu drewnianej balustrady znajdowala sie dawniej ozdobna zelazna krata.
Sala Rycerska dzi's
Ponizej schody prowadzace z Hallu My'sliwskiego do Sali Kominkowej
Ponizej Sala Kominkowa z jej arcybogatego wnetrza zachowal sie dzi's jedynie kominek
Kominek w sali kominkowej
Ponizej schody trawertynowe
Hall trawertynowy
Ponizej dwie fotografie wnetrz, kt'orych nie udalo mi sie niestety zidentyfikowa'c . Prosze o podpowiedzi
