تکنیک‌ها و صنعت ساختمان ‌سازی، در نصب و برپایی سازه‌ها کاربرد دارد، که زمینهٔ فعالیت آنها، عمدتاً برای تولید مسکن و سرپناه است. ساختمان‌ سازی فعالیت باستانی انسان است، که به دنبال نیاز طبیعی و مبرم بشر به محیطی تحت کنترل، برای اجتناب از عوارض شدید طبیعی شکل پیدا کرد.
ساختمان‌ها به انسان قابلیت سکونت در طیف وسیعی از آب و هواهای مختلف را می‌دهند و انسان را به موجودی جهانی تبدیل کرده‌اند.
سرپناه‌های انسان، در ابتدا خیلی ساده بودند و لذا فقط برای مدت کمی، مثلاً چند روز تا چند ماه دوام می‌آوردند؛ اما با گذشت زمان، حتی سازه‌های موقت هم به فرم‌های اصلاح‌ شده و سامان‌یافته‌ای مانند «ایگلو»(کلبهٔ اسکیموها) تبدیل شدند. به مرور سازه‌های مقاوم‌تری، به‌ویژه با تکامل کشاورزی، یعنی تمدنی که انسان‌ها را برای مدت طولانی‌تری در یک نقطه ساکن می‌کرد، ظهور یافتند. سرپناه‌های اولیهٔ انسان، فقط اقامتگاه بودند؛ اما بعدها، عملکردهای بیشتری مانند ذخیرهٔ خوراک و برگزاری همآیش‌‌ها، در ساختمان‌های مجزا پوشش داده شد. بعضی از ساختمان‌ها،‌ به مرور ارزش نمادین هم علاوه بر ارزش عملکردی خود پیدا کردند و این نقطهٔ آغازی شد برای شکل گیری تفاوت میان «معماری» و «ساخت و ساز»..

تاریخ ساختمان‌ سازی، با تعدادی رویداد عمده تشریح می‌شود:

یکی از آنها، افزایش دوام مواد مورد استفاده در ساخت و ساز است. مواد باستانی به کار رونده در ساختمان‌ سازی، در ابتدا کم دوام بودند؛ مانند برگ‌ها و شاخه‌های درختان و پوست حیوانات؛ بعدها، مصالح بادوام‌تر طبیعی، مانند گِل، سنگ و چوب و بالأخره مصالح ساختگی، مانند آجر، بتن، فلزات و پلاستیک‌ها در ساختمان‌سازی به کار رفت.
دیگری، تلاش و پیشرفت برای ساخت بناهای بلندتر و با عمر طولانی‌تر بود؛ این امر، با توسعهٔ مصالح قوی‌تر و ترقی دانش انسان دربارهٔ‌ کیفیت واکنش متقابل مواد بر یکدیگر و همچنین طرق بهره‌برداری بهتر از مواد مختلف در ساختمان‌ سازی امکانپذیر شد.
سومین رویداد اصلی، ریشه دارد در درجهٔ کنترلی که انسان در اجرای تشکیلات «محیط داخلی ساختمان‌ها» به دست آورد: روند صعودی دقت در تنظیم دمای هوا، نور و بلندی صدای محیط، رطوبت، بوها، جریان باد و ملاک‌های دیگری که در رفاه ساکنین، امکان تأثیرگذاری داشته‌اند.
عامل مهم دیگر، تغییر در انرژی قابل دسترس برای فرآیند ساختمان ‌سازی است، که ابتدا با نیروی بازوی انسان آغاز شد و توسعه پیدا کرد، تا امروز که به استفاده از ماشین‌های قدرتمند صنعت ساختمان رسیده است.
مرحلهٔ امروزی ساختمان‌ سازی، پیچیده است. طیف وسیعی از محصولات ساختمانی و سیستم‌های مختلف وجود دارند که در وهلهٔ اول، به گروه‌ها و یا بازارهای ساختمان تقسیم می‌شوند. روند طراحی ساختمان‌ها بسیار سازمان ‌یافته شده و براساس تحقیقات پایه‌ای، که ویژگی‌ها و عملکرد مواد مختلف را مطالعه می‌کنند، استوار شده است. مأموران نظارت بر اِعمال استانداردهای ایمنی، اجرای آنها را کنترل می‌کنند. طراحان متخصص، نیازهای ساکنان را تا جزیی‌ترین آنها بررسی و سازه را در راستای مرتفع‌ ساختن آنها طراحی می‌کنند.
خود روند ساخت نیز، همانگونه که گفته شد، بسیار سازمان‌ یافته بوده، متشکل است از شرکت‌های تولید کنندهٔ محصولات ساختمانی و دستگاه‌های به کار رونده در ساختمان، کارگران، بنّا و نصّاب و پرداخت‌کاران، پیمانکارانی که کارگران را استخدام و آنها را برای اجرای نقشهٔ ساختمان مدیریت می‌کنند و مشاورانی که در اموری همچون مدیریت روند ساخت، کنترل کیفیت و بیمه، به پیشرفت و توسعهٔ پروژه کمک می‌کنند.

مترجم و ویراستار دکتر شمس خلیلی